2025-2026 5. Sınıf Sosyal Bilgiler 2. Ders Kitabı Cevapları

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 30​

UYGULAYALIM

ETKİNLİK

Adı: Siz Olsaydınız Ne Yapardınız?
Amacı: Etkin vatandaş olmanın toplum düzeni açısından önemini kavrama ve çıkarımda bulunma Beceri: Çıkarım yapma Süre: 2 ders saati

Yönerge:

• Kartlarda verilen toplumsal sorun örneklerini okuyunuz.
• Öğrenci listesindeki sıraya göre söz alınız.
• Kartlardaki örneklerden birini seçiniz.
• Etkin vatandaş ve etkin olmayan vatandaş olarak bu örnek durum veya olayda nasıl davranacağınızı empati yaparak söyleyiniz.

Soru: Etkinlik sonunda vatandaşların sorumluluk değerine sahip olması ve topluma karşı görevlerini yerine getirmesinin toplumsal düzene nasıl katkıda bulunduğunu tartışınız.

• Cevap: Vatandaşların sorumluluk değerine sahip olması ve topluma karşı görevlerini yerine getirmesi, toplumsal düzenin sağlanmasına katkı sağlar. İnsanlar, kurallara uyarak hem kendi güvenliklerini hem de toplumun huzurunu korumuş olur. Örneğin, salgın hastalık durumunda karantina kurallarına uyulması hastalığın yayılmasını önler. Bisiklet yollarına park edilmemesi trafik güvenliğini artırır. Okuma yazma bilmeyen bireyler için toplu eğitim programları düzenlemek toplumun eğitim seviyesini yükseltir. Sonuç olarak, etkin vatandaşlar sorunların çözümüne katkı sağlar ve toplumun daha güvenli, adil ve yaşanabilir olmasını sağlar.

Etkinlik süreciniz kontrol listesi ile değerlendirilecektir.

• Cevap: Kontrol listesini sizler kontrol edebilirsiniz.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 31​

ETKİNLİK

Adı: Etkin Vatandaş
Amacı: Etkin vatandaş olmanın önemini toplumsal düzen açısından değerlendirme
Beceri: Çıkarım yapma
Süre: 2 ders saati

Yönerge:

• Aşağıdaki tabloyu etkinliğin adımlarına göre doldurunuz.
• Etkinliğe sınıf listesindeki sıraya göre katılınız.
• Gözlemlediğiniz bireysel veya toplumsal sorunu aşağıdaki ilgili kutucuğa ve sınıf tahtasına yazınız.
• Sınıf tahtasına yazılan sorunları okuyunuz ve etkin bir vatandaş olarak bu sorunları nasıl çözebileceğinizi tartışınız ve çözüm önerilerinizi ilgili alana yazınız.
• Etkin vatandaş davranışlarının toplum düzenine etkisine yönelik tahminlerde bulununuz. Bulunduğunuz tahminleri sınıf tahtasına listeleyiniz.
• Tahminleri sınıfça tartışarak etkin vatandaş olmanın önemini toplumsal düzen açısından değerlendiriniz. Yaptığınız değerlendirmeye göre bir slogan oluşturunuz.
• Sloganlarınızı aşağıdaki alan ve renkli fon kâğıdına yazarak renkli fon kâğıdını sınıf panosuna asınız.

• Cevap:

Gözlemlediğim bireysel veya toplumsal sorun: Mahallede çöplerin düzenli toplanmaması ve çevre kirliliği oluşması.

Etkin bir vatandaş olarak soruna çözüm önerim: Belediyeye dilekçe yazarak çöp toplama saatlerinin düzenlenmesini talep etmek. Mahalle sakinlerine geri dönüşümün önemi hakkında bilgilendirme yapmak.

Etkin vatandaş davranışlarının toplumsal düzene etkisine yönelik tahminlerim: Çöpler düzenli toplanırsa çevre daha temiz olur. Sağlık problemleri azalır ve çevre bilinci artar.

Oluşturduğum slogan: “Temiz Çevre, Sağlıklı Gelecek!”

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 34​

DÜŞÜNELİM

Soru: Görselde hangi haklardan bahsedilmektedir?

• Cevap:

Görselde bahsedilen haklar:

• Sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı
• Yeterli beslenme, barınma, eğlenme ve dinlenme hakkı
• Özel gereksinimli çocuklar için özel eğitim ve bakım hakkı
• Çocuk işçiliğinin yasaklanması hakkı

Soru: Görselde bahsedilen haklardan başka hangi temel hak ve sorumluluklarınız bulunmaktadır? Söyleyiniz.

• Cevap:

Hak ve sorumluluklarımız:

• Eğitim hakkı
• Güvenli bir çevrede yaşama hakkı
• 
  
• Düşünce ve ifade özgürlüğü
• Oyun oynama ve dinlenme hakkı
• Aile içinde sevgi ve ilgi görme hakkı

Soru: Görsellerdeki ortamlarda sorumluluklarınız nelerdir? Söyleyiniz.

• Cevap:

Oyun parkı: Oyun oynarken sıramı beklemek, parkı temiz tutmak ve diğer çocuklara zarar vermemek.

Sınıf: Derslere zamanında katılmak, öğretmeni dikkatle dinlemek, sınıf kurallarına uymak ve eşyaları düzenli kullanmak.

Ev: Odasını düzenli tutmak, oyuncak ve eşyalarını toplamak, aile bireylerine saygılı davranmak.

Soru: Sorumluluklarınızı yerine getirmediğinizde ne gibi sorunlarla karşılaşabilirsiniz? Tartışınız.

• Cevap:

Oyun parkı: Diğer çocuklarla tartışmalar çıkabilir, park kirlenebilir ve oyun sırasında kazalar yaşanabilir.

Sınıf: Ders başarısı düşer, sınıfta düzensizlik oluşur ve arkadaşlar arasında anlaşmazlıklar çıkabilir.

Ev: Odada dağınıklık olur, eşyalar kaybolabilir ve aile içinde tartışmalar yaşanabilir.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 35​

Soru: Verilen yönergeye göre etkinliği yapınız.

• Öğretmeninizin rehberliğinde altı öğrenci seçiniz.
• Öğretmeninizin belirleyip bir kâğıda yazdığı temel hakkı anlatıcı öğrenciye veriniz.
• Seçilen öğrencilerin “sessiz sinema” oyunu ile belirlenen temel hakları anlatmasını isteyiniz.
• Anlatım sırasında arkadaşızın anlattığı temel hakkı tahmin ediniz.
• Anlatım sırasında söz alan arkadaşlarınızın düşüncelerine saygı gösteriniz.

• Cevap:

Bu etkinlikte izlenecek adımlar:

• Öğretmen rehberliğinde öğrenci seçimi: Öğretmen altı öğrenci belirler.
• Temel hak belirleme: Öğretmen her öğrenciye bir temel hakkı (örneğin eğitim hakkı, sağlık hakkı, oyun oynama hakkı) bir kağıda yazarak verir.
• Sessiz sinema oyunu: Öğrenciler, sessiz sinema oyunu kurallarına göre belirlenen temel hakkı jest ve mimiklerle anlatır.
• Hakların tahmin edilmesi: Diğer öğrenciler anlatılan hakkı tahmin etmeye çalışır.
• Saygılı İletişim: Tahminler yapılırken herkesin fikri saygıyla dinlenir.
• Sonuç değerlendirmesi: Öğretmen, temel hakların önemini açıklayarak etkinliği tamamlar.

Bu etkinlik, temel hakların öğrenilmesini eğlenceli ve etkileşimli bir şekilde sağlar.

Soru: Metni okuyunuz. Salgın dönemiyle ilgili verilen bilgileri ve geçmiş yaşantılarınızı dikkate alarak tabloda istenen bilgileri yazınız.

Dünyayı etkileyen bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkan COVID-19 (KOVİT-19) salgını, bireysel ve sosyal hayatımız üzerinde ani ve beklenmedik etkiler oluşturmuştur. COVID-19 salgını sürecinde uluslararası uçak seferleri iptal edilmiş, ülkelere giriş ve çıkışlar sınırlandırılmıştır. Aile ve akraba ziyaretleri gibi sosyal ilişkiler uzaktan yürütülmüştür. Bu durum, sosyal yaşamın kısıtlanmasına neden olmuştur. Örneğin misafirliğe gitme, arkadaşlarla buluşma gibi etkinlikler azalmış, toplantı ve konferanslar genel ağ üzerinden yapılmıştır. Ülkemizde okulların kapanmasıyla öğretmen ve öğrenciler arasındaki iletişim EBA (Eğitim Bilişim Ağı) üzerinden yapılan uzaktan eğitim ile sağlanmıştır. Herkesin evlere kapandığı bu süreçte genel ağ ve sosyal medyada geçirilen süre artmıştır. İş yerleri devlet tarafından desteklenmiş ve bazı iş yerleri de genel ağ üzerinden müşterilerine hizmet vermiştir.

• Cevap:

Salgın döneminde kullanabildiğim haklarım

• Sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı
• Eğitim hakkı (uzaktan eğitim ile)
• Bilgi edinme hakkı
• Dinlenme ve eğlenme hakkı (evde ve çevrimiçi etkinliklerle)

Salgın döneminde kullanamadığım haklarım

• Sosyal etkinliklere katılma hakkı
• Yüz yüze eğitim hakkı
• Serbestçe seyahat etme hakkı
• Akraba ve arkadaş ziyaretleri yapma hakkı

Salgın döneminde yerine getirdiğim sorumluluklarım

• Maske takma ve hijyen kurallarına uyma
• Uzaktan eğitim derslerine katılma
• 
  
• Evde kalma kurallarına uyma
• Sağlık çalışanlarına destek olma (alkışlama, moral verme gibi)

Salgın döneminde yerine getiremediğim sorumluluklarım

• Yüz yüze derslere katılma
• Arkadaşlarla yüz yüze etkinlikler yapma
• Aile büyüklerini ziyaret ederek destek olma
• Dışarıda sosyal etkinliklere katılma

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 36​

ÖĞRENELİM

Toplum hâlinde yaşamak bir düzen gerektirir. Düzenin sağlanması ve sürdürülmesi, kurallar çerçevesinde kişilere sorumluluklar yükler (Görsel 4.24). Yani toplum hâlinde yaşadığımız için başına buyruk hareket edemeyiz. Haklarımızı kullanırken başkalarının haklarını dikkate almamanın veya sorumluluklarımızı yerine getirmemenin hem kendi hayatımızı hem de başkalarının hayatını nasıl etkileyeceğine yönelik bilince sahip olmamız gerekir. Hak, bir özgürlüğün sağlanması için kişiye anayasa ve kanunlar ile tanınmış yetkilerdir. Her türlü dış etkiden bağımsız olarak, kişinin kendi iradesi ve düşüncesine dayanarak karar vermesi durumuna da özgürlük denir. Sorumluluk ise kişinin kendine ve başkalarına karşı yerine getirmesi gereken yükümlülüklerini zamanında gerçekleştirmesidir.

Temel insan hak ve sorumlulukları, doğuştan sahip olduğumuz haklardır. Haklarımızdan vazgeçemeyiz ve haklarımızı devredenleyiz. Bu durum, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 12. maddesinde “Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva eder (Görsel 4.25).” olarak ifade edilmiştir.

Soru: Haklarımızdan vazgeçemeyiz ve haklarımızı devredenleyiz.” cümlesi ile anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.

• Cevap: Bu cümle, temel insan haklarının doğuştan geldiğini ve herkes için eşit olduğunu ifade eder. Bu haklar kişiye ait olup, başkalarına devredilemez veya tamamen terk edilemez.

Soru: Temel insan hak ve sorumluluklarının devlet tarafından anayasa ile koruma altına alınmadığı toplumlarda ne gibi sorunlar yaşanabilir? Tartışınız.

• Cevap:

Yaşanabilecek sorunlar:

• İnsanlar haksızlığa ve ayrımcılığa uğrayabilir.
• Eğitim, sağlık ve güvenlik gibi temel hizmetlere erişimde adaletsizlik olabilir.
• İnsanlar özgürce düşüncelerini ifade edemez ve baskı altında kalır.
• Toplumda adalet duygusu zayıflar ve huzursuzluk artar.
• Hukuksuzluk ve keyfi yönetimler ortaya çıkabilir.