2025-2026 5. Sınıf Sosyal Bilgiler 2. Ders Kitabı Cevapları

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 42​

Soru: Tabloda merak ettiğiniz konulardan yola çıkıp, temel insan hak ve sorumluluklarına yönelik 5N1K (ne, nerede, ne zaman, neden, nasıl, kim) tekniğini kullanarak konuya ilişkin örneklerde olduğu gibi sorular hazırlayınız.

• Cevap:

(Ne?): İnsanların ne gibi temel insan hak ve sorumlulukları vardır?

(Nerede?): Temel insan hakları hangi kurum ve kuruluşlar tarafından korunur?

(Ne zaman?): Temel insan hakları ne zaman ihlal edilebilir?

(Neden?): Temel insan hakları neden korunmalıdır?

(Nasıl?): İnsanlar temel haklarını nasıl savunabilir?

(Kim?): Temel insan haklarını korumakla kimler görevlidir?

Soru: Sayfa 43, 44, 45 ve 46’da verilen T.C. Anayasası, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ve İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi kaynaklarından faydalanarak 5N1K tekniği ile hazırladığınız soruların cevaplarını bulunuz. Topladığınız bilgileri sınıf arkadaşlarınıza sununuz.

• Cevap:

(Ne?): İnsanların ne gibi temel insan hak ve sorumlulukları vardır?

• Yaşama hakkı, eğitim hakkı, sağlık hakkı, barınma hakkı, ifade özgürlüğü, güvenlik hakkı.

(Nerede?): Temel insan hakları hangi kurum ve kuruluşlar tarafından korunur?

• T.C. Anayasası, Birleşmiş Milletler, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.

(Ne zaman?): Temel insan hakları ne zaman ihlal edilebilir?

• Savaş, olağanüstü hâl ve doğal afet gibi zorunlu durumlarda kısıtlanabilir.

(Neden?): Temel insan hakları neden korunmalıdır?

• İnsan onurunu, eşitliği ve adaleti sağlamak, toplumsal barışı korumak için korunmalıdır.

(Nasıl?): İnsanlar temel haklarını nasıl savunabilir?

• Hak ihlallerinde yasal yollara başvurmak, dilekçe vermek, insan hakları derneklerine başvurmak.

(Kim?): Temel insan haklarını korumakla kimler görevlidir?

• Devlet kurumları, mahkemeler, insan hakları örgütleri ve bireyler.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 47​

ETKİNLİK

Adı: Temel Hak ve Sorumluluklarım
Amacı: Temel insan hak ve sorumluluklarının önemine yönelik çıkarım yapma
Beceri: Sosyal katılım / Sorgulama Süre: 2 ders saati
Malzemeler: İnsan hakları ile ilgili bilimsel kaynaklar, A4 kâğıdı, boya kalemleri.

Yönerge:

• Temel insan hak ve sorumluluklarının önemine yönelik çıkarımlar yapınız.
• Bu çıkarımların sunumunu yazılı ve görsel olarak yapınız.
• Sunum için öğretmeninizin rehberliğinde afiş, şiir, slogan ve hikâye adlı istasyon grupları oluşturunuz.
• Her grup için istasyon şefi seçiniz.
• Grupların istasyonlarda çalışma süresini belirleyiniz.
• Çalışma süresi bitince, istasyon şefleri hariç diğer grup üyelerinin başka bir istasyona geçip yer değiştirmesini sağlayınız.

Soru: İstasyonda yarım kalan çalışmaları tamamlayıp ortaya çıkan ürünleri yazılı ve görsel olarak sınıfta sununuz.

• Cevap:

Öykü İstasyonu:

HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM

Ali, küçük bir köyde yaşayan meraklı bir çocuktu. Okula gitmeyi çok istiyordu, fakat ailesi maddi imkansızlıklar nedeniyle onu okula gönderemiyordu. Bir gün köylerine gelen öğretmen, her çocuğun eğitim hakkı olduğunu anlattı. Öğretmen, Ali’nin ailesiyle konuşarak ona destek olmak istediğini söyledi. Ali, bu konuşmadan sonra okula gitmeye başladı.

Okulda, sağlık, barınma ve oyun oynama gibi temel haklarını öğrendi. Bir gün, sınıf arkadaşlarından biri hasta olduğunda sağlık hakkının ne kadar önemli olduğunu fark etti. Aynı zamanda oyun oynarken sırasını beklemeyi ve başkalarının haklarına saygı göstermeyi öğrendi.

Ali, büyüdüğünde haklarını bilen ve savunan bir birey oldu. Herkesin eşit haklara sahip olması gerektiğini öğrendiği için çevresindekilere bu konuda yardımcı oldu. Artık herkesin haklarını savunmanın önemli olduğunu biliyordu.

Şiir İstasyonu:

HAKLARIMIZ VAR

Hayatın temelidir bu kurallar,
Asla vazgeçilmez, bize sunarlar.
Kimse engel olamaz okumama,
Layık olmalıyım sıcak yuvama.
Anayasadır güvencemiz bizim,
Rahat bir nefes, sağlıktır izim.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 48​

Soru: Temel hak ve özgürlüklerimizin verildiği bilgi görselinde boş bırakılan yerleri örneklerden yola çıkarak doldurunuz.

• Eğitim Hakkı
• Yaşama hakkı
• Özel Hayatın Gizliliği
• Kişi dokunulmazlığı
• Seçme ve Seçilme Hakkı
• Konut dokunulmazlığı
• Düşünce ve İfade Özgürlüğü
• Sağlık Hakkı

Soru: Aşağıdaki boşlukları hak ve sorumluluklarımız çerçevesinde uygun ifadelerle doldurunuz.

• Haklarım	Sorumluluklarım
  Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla açıklama ve yayma hakkına sahiptir.	Başkalarının düşüncelerine saygı göstermek ve hakaret etmemek.
  Eğitim alma hakkım vardır.	Okul kurallarına uyarak düzenli ders çalışmalıyım.
  Sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkım vardır.	Hastalandığımda doktorun verdiği ilaçları zamanında kullanmalıyım.
  Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir.	Çevreyi temiz tutmak, çöpleri uygun şekilde atmak ve doğal kaynakları israf etmemek.

  
  

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 49​

Madde 17: Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.
Madde 20: Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.
Madde 23: Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir.
Madde 25: Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz.
Madde 42: Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz.

Soru: T. C. Anayasası maddeleri kişilerin hangi temel insan haklarını korumaktadır? Yazınız.

• Cevap:

Korunan temel insan hakları:

• Madde 17: Yaşama hakkı ve maddi-manevi varlığını koruma hakkı.
• Madde 20: Özel hayatın gizliliği hakkı.
• Madde 23: Yerleşme ve seyahat özgürlüğü hakkı.
• Madde 25: Düşünce ve ifade özgürlüğü hakkı.
• Madde 42: Eğitim hakkı.

Soru: T.C. Anayasası maddeleriyle ilgili olan temel insan haklarının önemi nedir? Yazınız.

• Cevap:

Temel insan haklarının önemi:

• Madde 17: Yaşama hakkı, insanın en temel hakkıdır ve güvenli bir yaşam için gereklidir.
• Madde 20: Özel hayatın gizliliği, kişilerin mahremiyetini ve bireysel özgürlüğünü korur.
• Madde 23: Yerleşme ve seyahat özgürlüğü, bireyin istediği yerde yaşama ve seyahat etme hakkını sağlar.
• Madde 25: Düşünce ve ifade özgürlüğü, kişilerin düşüncelerini özgürce ifade edebilmesini güvence altına alır.
• Madde 42: Eğitim hakkı, bireylerin bilgi edinmesini ve kişisel gelişimini destekler.

Gelecek Derse Hazırlık

Soru: Bir ihtiyaç hâlinde veya sorun karşısında başvuru yapılabilecek kurumları belirleyiniz. Belirlediğiniz kurumlar hakkında bilgi toplayınız.

• Cevap:

Bir ihtiyaç hâlinde veya sorun karşısında başvuru yapılabilecek kurumlar:

• CİMER (Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi): Vatandaşların şikâyet, dilekçe ve bilgi edinme hakkını kullanabileceği bir platformdur.
• Tüketici Hakem Heyeti: Alışverişlerde yaşanan sorunlarda çözüm sunar.
• Emniyet ve Jandarma: Güvenlik sorunlarında başvurulacak kolluk kuvvetleridir.
• Belediyeler: Yerel yönetim sorunlarında başvurulabilecek kurumlardır.
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı: Sosyal yardımlar ve aile destekleri için başvurulabilir.
• Milli Eğitim Bakanlığı: Eğitimle ilgili sorunlarda başvurulabilir.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 50​

Soru: Aşağıdaki örnek olayları inceleyiniz ve soruları cevaplayınız.

Örnek Olay 1

Büşra, okula giderken evinin sokağındaki merdivenleri kullanmak zorundadır. Ancak merdivenlerdeki engelli rampası kullanıma uygun yapılmamıştır. Büşra, birinden yardım almadan rampayı çıkamamaktadır.

Örnek Olay 2

Miray’ın ablası, okuldan gelirken fabrika atıklarının dereye karıştığını fark etti. Derenin rengi çok değişmişti. Derede yaşayan canlıların suyun kirlenmesinden etkileneceğini düşünüyordu. Bu duruma çok üzüldü ve gördüklerini Miray’a anlattı.

Soru: Örnek olaylarda olduğu gibi çevrenizde sizi ve toplumu ilgilendiren ne gibi sorunlarla karşılaşıyorsunuz? Örnekler veriniz.

• Cevap:

Çevremizde bizi ve toplumu ilgilendiren sorunlara örnekler:

• Engelli bireyler için uygun rampaların bulunmaması.
• 
  
• Bazı sokaklarda yeterli aydınlatma olmaması, güvenlik sorunlarına yol açması.
• Fabrika atıklarının dereye karışması gibi çevre kirliliği sorunları.
• Okul çevresinde trafik yoğunluğunun fazla olması.
• Kamusal alanlarda yeterli çöp kutusunun olmaması.

Soru: Karşılaştığınız bu sorunları çözmek için neler yapabilirsiniz? Yazınız. (3er tane)

• Cevap:

Sorunlar ve Çözüm Önerileri:

1. Sorun: Engelli rampalarının yetersiz olması.
   Çözüm: Belediyeye dilekçe yazarak durumu bildirmek.
2. Sorun: Sokaklarda yeterli aydınlatmanın olmaması.
   Çözüm: Mahalle muhtarına başvurup aydınlatma talep etmek.
3. Sorun: Çöp kutularının yetersiz olması.
   Çözüm: Daha fazla çöp kutusu konulması için belediyeye başvurmak.