Çok eski bir web tarayıcısı kullanıyorsunuz. Bu veya diğer siteleri görüntülemekte sorunlar yaşayabilirsiniz.. Tarayıcınızı güncellemeli veya alternatif bir tarayıcı kullanmalısınız.
2025-20265. Sınıf Sosyal Bilgiler 2. Ders Kitabı Cevapları
5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 24
ETKİN VATANDAŞIN ÖZELLİKLERİ
Örnek Olay 1
Soru: Aşağıdaki örnek olayları okuyup görselleri inceleyiniz ve soruları cevaplayınız.
Odanıza bir çalışma masası yaptırmak istiyorsunuz ve yakın çevrenizde iki marangoz vardır. Marangoz Lütfi Bey, masa yaparken bir tasarımcı ile çalışmakta ve ince hesaplar yaptıktan sonra masayı üretmektedir. Diğer marangoz Emre Bey ise masayı kendi tasarlayıp göz kararı ölçüm ile üretim yapmaktadır (Görsel 4.14).
Soru: Masanızı hangi marangoza yaptırırsınız?
Cevap: Lütfi Bey’e yaptırırım çünkü işini planlı ve ölçümlü yaparak daha kaliteli sonuç elde eder.
Soru: Hangi marangoz etkin bir zanaatkâr olarak nitelendirilebilir? Sebebini söyleyiniz.
Cevap: Lütfi Bey etkin bir zanaatkâr olarak nitelendirilebilir çünkü detaylı hesaplamalar yaparak ve uzman desteği alarak işini titizlikle gerçekleştirmektedir.
Örnek Olay 2
Kerem ve Çağan bisiklet kullanmayı seven iki arkadaştır. Kerem, bisiklet kullanmayı çok iyi bildiği için kask takmak istememektedir. Çağan ise kask takmadan bisiklet kullanmamaktadır ve bisiklet yolunu kullanmaya özen göstermektedir (Görsel 4.15).
Soru: Kerem ve Çağan’dan hangisinin etkin bir bisiklet kullanıcısı olduğu söylenebilir? Tartışınız.
Cevap: Çağan etkin bir bisiklet kullanıcısıdır çünkü güvenlik kurallarına uyarak kask takmakta ve bisiklet yolunu kullanmaktadır.
Soru: Vatandaş, bir devletin yasalarla belirlenmiş hak ve sorumluluklara sahip olan üyesidir. “Etkin vatandaş” kavramını nasıl tanımlarsınız? Sizce kimlere etkin vatandaş denir? Örnekler veriniz.
Cevap: Etkin vatandaş, hak ve sorumluluklarını bilen, kurallara uyan ve topluma fayda sağlayan kişidir. Örneğin, seçimlere katılan, çevresini temiz tutan ve trafik kurallarına uyan bireyler etkin vatandaş olarak tanımlanabilir.
5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 25
KEŞFEDELİM
Soru: Verilen yönergeye göre etkinliği yapınız.
• Sıra arkadaşınızla iki kişilik grup oluşturunuz.
• Aşağıda verilen örnek durum ve olayları okuyunuz.
• Etkin vatandaşların bu örnekler karşısında nasıl davranabileceğini aranızda tartışınız.
• Fikir birliğine vararak belirlediğiniz davranışları tablolara yazınız.
• Tablolara yazdığınız davranışları diğer arkadaşlarınızla karşılaştırınız.
Örnek 1: Suna, okulundaki kantin çalışanlarının eldiven kullanmadığını gözlemlemiştir.
Cevap: Suna, okul idaresine durumu bildirir ve hijyen kurallarına uyulması için çözüm önerisinde bulunur. Ayrıca sağlıklı bir ortam için diğer arkadaşlarını da bilgilendirir.
Örnek 2: Sedat’ın babasının bir alışveriş sitesinden aldığı elektrikli süpürge bozuk çıkmıştır.
Cevap: Sedat’ın babası, ürünle birlikte gelen garanti belgesini kontrol eder ve ürünü iade veya değişim için firmayla iletişime geçer. Tüketici haklarını korumak amacıyla gerekirse Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurur.
Örnek 3: Melike, mahallesindeki tarihî çeşmenin hasar aldığını fark etmiştir.
Cevap: Melike, belediyeye veya ilgili kurumlara durumu bildiren bir dilekçe yazar. Tarihî değerin korunması için çevresini bilgilendirir ve destek toplar.
Soru: Sınıf olarak belirlediğiniz etkin vatandaşların verilen örnek olay ve durumlar karşısındaki davranışlarını sınıf tahtasına yazınız.
Cevap:
Etkin Vatandaş:
Okuldaki kantin çalışanlarının eldiven kullanmadığını fark eden öğrenci, okul idaresine durumu bildirir.
Bozuk çıkan ürünü alan birey, garanti belgesini kontrol edip firmayla iletişime geçer.
Mahallesindeki tarihî çeşmenin hasarını fark eden birey, belediyeye durumu bildirir.
Bir sorun fark edildiğinde yetkili kurumlara bilgi vererek çözüm için girişimde bulunur.
Kendi ve toplumun haklarını savunur, yasal yollarla çözüm arar.
5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 26
Kaynak
• Vatandaşlık; dünyaya gelinen ülkeyi ve kişilerin hangi devlet veya millete bağlı olduklarını ifade eden kimlik olarak tanımlanmaktadır.
• Vatandaşlık okuryazarlığı, hak arama özgürlüklerini ve haklarını kullanabilme yeterliliklerini ifade eder.
• Vatandaşlık okuryazarlığı; vatandaşların topluma uyum sağlamalarını, bu konuda edindikleri bilgi ve becerileri günlük hayatlarına yansıtmalarını, karar alma süreçlerine dâhil olabilmelerini sağlar.
• Vatandaşlık okuryazarlığına sahip birey; toplumsal sorunlara duyarlı, siyasi ve hukuki konularda kendi yaşamını devam ettirebilecek kadar yeterli bilgiye sahip ve bu bilgiyi davranışlarla destekleyebilme becerisi bulunan kimsedir.
Soru: Kaynakta verilen bilgilere göre vatandaşlık okuryazarlığına sahip birey özelliklerinden hangilerine sahipsiniz? Yazınız.
Cevap: Vatandaşlık okuryazarlığına sahip bir birey olarak, hak ve sorumluluklarımı biliyor ve günlük yaşamımda bu bilgilere göre hareket ediyorum. Toplumsal sorunlara karşı duyarlıyım ve gerektiğinde çözüm için yetkililere bilgi veriyorum. Karar alma süreçlerine katılmak için seçimlerde oy kullanmanın önemini kavrıyorum.
5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 27
Soru: Aybüke Öğretmen, öğrencilerine “etkin vatandaşın toplumsal yaşamdaki önemi” konulu araştırma görevi vermiştir (Görsel 4.17). Necmettin ve arkadaşları konuyla ilgili varsayımda bulunmakta zorlanmaktadırlar. Necmettin ve arkadaşlarının yerinde olsaydınız bu konuda hangi varsayımlarda bulunurdunuz? Örnekler veriniz.
Cevap: Etkin vatandaş, toplumsal kurallara uyar ve sorumluluklarını yerine getirir. Örneğin, seçimlere katılmak ve çevreyi temiz tutmak etkin vatandaş davranışlarıdır.
Soru: Verilen haberleri okuyunuz ve haberlerde geçen etkin vatandaş özelliklerini yazınız.
Haksızlığa uğradığını düşünen vatandaş verdiği hukuk mücadelelerini kazandı
“… İbrahim Bey, pek çok tüketicinin karşılaştığı ancak peşine düşmediği haksızlıklara karşı verdiği mücadelesiyle tanınıyor. Bilinçli ve etkin bir vatandaş olan İbrahim Bey, Tüketici Hakem Heyetine yaptığı başvuruların birçoğundan olumlu netice aldı. Hatalı ürün gönderildiği hâlde haksız yere alınan binlerce lirasının iade edilmesini sağladı…”
(Genel ağdan alınmıştır.)
Samsun’da jandarma, kırsalda yaşayan öğrencilere trafik eğitimi veriyor
“… Geliştirilen proje kapsamında Samsun İl Jandarma Komutanlığı, sorumluluk bölgesindeki okullarda okuyan öğrencilere uygulamalı trafik güvenliği eğitimi vermeye başladı. Eğitimler, İlkadım Çocuk Trafik Eğitim Parkı’nda akülü araçlarla 4-12 yaş grubundaki çocuklara yapıldı. Eğitimlerde güvenli takip mesafesi, emniyet kemerinin önemi, trafik levhaları ve yol işaretlerinin anlamları öğretildi. Ayrıca trafik ışıklarında sürücü ve yayaların nasıl davranması gerektiği üzerinde duruldu. Projenin hedefi etkin bir vatandaş olarak trafik kurallarını bilen, kurallara uymayanları uyaran, araç sürücülerine ve yayalara saygılı bireyler yetiştirmek olarak açıklandı…”
(Genel ağdan alınmıştır.)
CİMER’e (Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi) 2023’te 7 milyon 650 bin başvuru yapıldı
“… Vatandaşların dilekçe ve bilgi edinme haklarının kullanımını kolaylaştırmayı amaçlayan CİMER’e başvuru sayısı 2023’te yüzde 23 artışla 7 milyon 650 bine ulaştı. CİMER’e istek, şikâyet, bilgi edinme, teşekkür, görüş ve öneri türlerinde başvuru yapılabilmektedir. Bu alanlarda 2023’teki başvuruların yüzde 98’i genel ağ üzerinden yapılırken yüzde 2’si posta ve şahsen müracaat yoluyla gerçekleşti…”
(Genel ağdan alınmıştır.)
Cevap:
Etkin Vatandaşın Özellikleri:
İbrahim Bey, haksızlığa uğradığında yasal yollarla hakkını arayarak sonuca ulaşmıştır.
5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 28
Dedektif öğrenciler iyiliğin izini sürüyor
“… Kocaeli’deki bir ortaokulda uygulamaya alınan projeyle çocuklar, sosyal sorumluluk çalışmaları yaparak iyiliği ve yardımlaşmayı öğreniyor. Proje kapsamında öğrencilerin aktif katılımları ile huzurevi ziyareti, görme engelli bireyler için kitap seslendirme gibi etkinlikler yapılıyor. Yürütülen projeyle öğrencilerin etkin bir vatandaş olarak çevresindeki sorunları fark etmeleri, sorunların çözümüne katkıda bulunmaları, ülkesine ve milletine faydalı bireyler olmaları hedefleniyor…”
(Genel ağdan alınmıştır.)
Genç öğretmen, yarının büyüklerine çevre bilinci aşılıyor
“… Çocukluk hayali olan öğretmenlik mesleğini aşkla yapan Özlem Öğretmen, ‘Çevre Dostu Okul’ projesi kapsamında çocuklara çevre bilinci konusunda farkındalık kazandırıyor. Öğrencilerinin etkin birer vatandaş olmasını isteyen Özlem Öğretmen, öğrencilerine doğal ve kültürel varlıkların korunması gerektiğini yaptığı uygulamalarla aktarmaya çalışıyor. Bu kapsamda Özlem Öğretmen, öğrencileri ile birlikte okullarına hobi bahçesi ve geri dönüşüm malzemelerinden kütüphane kazandırdı. Ayrıca tasarladıkları atık su deposu ile yağmur sularını biriktirip okulun temiz su ihtiyacını, çatıya kurdukları güneş panelleriyle de elektrik ihtiyacını karşılıyorlar…
(Genel ağdan alınmıştır.)
Cevap: Etkin vatandaş, toplumsal sorunlara duyarlı olur ve çözüm için harekete geçer. Çevresine karşı sorumluluklarını yerine getirir ve yardımlaşmayı teşvik eder. Ayrıca doğayı ve kültürel değerleri koruyarak bilinçli davranışlar sergiler.
