2025-2026 5. Sınıf Sosyal Bilgiler 2. Ders Kitabı Cevapları

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 64​

Etkin bir vatandaşın sahip olması gereken özelliklerden bazıları şunlardır:

• Yaşadığı toplumun daha yaşanabilir olması adına sorumlulukları olduğunun bilincindedir.
• Haklarını bilir, başkalarının haklarına saygı duyar.
• Haklarını korumak için başvuracağı kişi ve kurumları bilir.
• Yaşadığı sorunları hak ve sorumlulukları çerçevesinde çözmeye çalışır.
• Yaptığı işi elinden gelen en iyi şekilde yapmaya gayret eder.
• Toplumsal sorunların çözümünde yetkili kişi ve kurumlarla iş birliği yapmaya özen gösterir.
• Çevre ve ülkesine karşı kendini sorumlu kabul eder.
• Bireysel ve toplumsal farklılıklara saygı duyar.

Soru: Aşağıda örnek olaylar ile bu olaylar karşısında kişilerin tutum ve davranışları verilmiştir. Bu örnek olaylardaki tutum ve davranışların yukarıda verilen etkin bir vatandaşın sahip olması gereken özelliklerden hangilerine uygun olmadığını ilgili yerlere yazınız.

Örnek Olay 1

Ahmet Bey, işe gitmek için sabah evinden çıktığında sokakta çöp kutularının tıka basa dolu olduğunu, çöplerin günlerdir toplanmadığını fark etti. Oluşan görüntü ve kokudan çok rahatsız oldu ancak birileri bunu elbette çözer diyerek yoluna devam etti.

• Cevap:

• Yaşadığı toplumun daha yaşanabilir olması adına sorumlulukları olduğunun bilincindedir.
• Haklarını korumak için başvuracağı kişi ve kurumları bilir.
• Yaşadığı sorunları hak ve sorumlulukları çerçevesinde çözmeye çalışır.
• Toplumsal sorunların çözümünde yetkili kişi ve kurumlarla iş birliği yapmaya özen gösterir.
• Çevre ve ülkesine karşı kendini sorumlu kabul eder.

Örnek Olay 2

Nazan Hanım, mağazadan aldığı kazağın eve geldiğinde sökük olduğunu fark etti. Kazağı iade etmek için mağazaya tekrar gitti ancak kasiyerin kendisine verdiği fişi artık işe yaramaz düşüncesiyle çöpe attığını hatırladı.

• Cevap:

• Haklarını bilir, başkalarının haklarına saygı duyar.
• Haklarını korumak için başvuracağı kişi ve kurumları bilir.
• Yaşadığı sorunları hak ve sorumlulukları çerçevesinde çözmeye çalışır.

Örnek Olay 3

Zeynep, okula gitmek için evinden çıktı ve okulunun bulunduğu caddeye doğru yürümeye başladı. Oturduğu yerin az ilerisinde bir yaya geçidi vardı ancak yaya geçidini kullanmak yerine caddenin diğer tarafına doğru hızlıca koştu.

• Cevap:

• Yaşadığı toplumun daha yaşanabilir olması adına sorumlulukları olduğunun bilincindedir.
• Yaşadığı sorunları hak ve sorumlulukları çerçevesinde çözmeye çalışır.
• Toplumsal sorunların çözümünde yetkili kişi ve kurumlarla iş birliği yapmaya özen gösterir.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 68​

DÜŞÜNELİM

Kaynak

• Toprağı işleyen, ekmeği dişler.
• Bir avuç altının olacağına bir avuç toprağın olsun.
• Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur.

“…Irmaklar bizim kardeşimizdir. Onlar bizim susuzluğumuzu giderir, bizim kayıklarımızı taşır ve çocuklarımızı besler. Bir Kızılderili, gölün üstünden gelen rüzgârın gürültüsünü sever (Görsel 5.1). Öğleyin yağan yağmurun temizlediği, taze çam yapraklarının ağırlaştırdığı rüzgâr kokusundan hoşlanır. Toprağın başına gelenler onun çocuklarının da başına gelir. İnsanlar toprağa zarar verirse bindiği dalı kesmiş olur. Çünkü biz biliyoruz ki toprak insana değil, insan toprağa aittir. Her şey, bir aileyi birleştiren kan gibi birbirine bağlıdır. Siz doğaya ne yaparsanız bunu kendinize yapıyorsunuz demektir. Biz dünyayı atalarımızdan miras almadık, çocuklarımızdan ödünç aldık…”
(Genel ağdan alınmıştır.)

Soru: Yukarıda verilen atasözleri ile Kızılderili şefinin söylediklerinde hangi doğal kaynaklardan söz edilmektedir? Söyleyiniz.

• Cevap: Toprak, su, orman ve rüzgâr gibi doğal kaynaklardan söz edilmektedir.

Soru: Farklı kültürlerde doğal kaynaklar ve doğa ile ilgili sözlerin yer almasının sebepleri neler olabilir? Yazınız.

• Cevap: Doğal kaynaklar tüm insanlık için yaşamsaldır. Toplumlar bu kaynakların önemini vurgulamak, koruma bilinci oluşturmak ve gelecek nesillere sağlıklı bir çevre bırakmak için bu tür sözler kullanır.

Soru: “Biz dünyayı atalarımızdan miras almadık, çocuklarımızdan ödünç aldık.” sözünü doğal kaynakların dikkatli ve verimli kullanılması bağlamında düşüncelerinizi söyleyiniz.

• Cevap: Bu söz, doğal kaynakların gelecek nesiller için korunması gerektiğini vurgular. Kaynakları israf etmeden, bilinçli kullanarak doğayı korumak, gelecek kuşakların sağlıklı bir çevrede yaşaması için önemlidir.

Soru: Hangi doğal kaynakları hangi amaçlarla kullanıyoruz? Örnekler veriniz.

• Cevap:

Örnekler:

• Toprak: Tarım ürünleri yetiştirmek için kullanılır.
• Su: İçme, temizlik ve tarım sulamasında kullanılır.
• Orman: Kağıt üretimi, mobilya yapımı ve oksijen kaynağı olarak kullanılır.
• Madenler: İnşaat malzemeleri, elektronik cihazlar ve süs eşyaları yapımında kullanılır.

Gelecek Derse Hazırlık

Soru: Ev, okul ve çevrenizde toprak, su, orman ve madenlerin insanlar tarafından nasıl kullanıldığını gözlemleyiniz.

• Cevap:

Gözlemlerim:

• Toprak: Bahçelerde sebze ve çiçek yetiştirmek için kullanılıyor.
• Su: Evlerde temizlik ve içme amacıyla, okullarda temizlik için kullanılıyor.
• Orman: Parklarda ağaçlar, hem gölgelik hem de oksijen kaynağı olarak kullanılıyor.
• Madenler: Binaların yapımında demir ve çimento gibi madenler kullanılıyor.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 69​

KEŞFEDELİM

Öğretmeninizin rehberliğinde üç grup oluşturunuz.

Birinci grup, çevremizdeki doğal kaynakları ve bunların nasıl kullanıldığını belirler.

İkinci grup, belirlenen doğal kaynakların kullanımının doğaya etkisine örnekler verir.

Üçüncü grup, belirlenen doğal kaynakların kullanımının insanlara etkisine örnekler verir.

Soru: Verilen örnekleri sınıf arkadaşlarınızla tartışarak karar verdiğiniz örnekleri tabloya yazınız.

• Cevap:

Doğal Kaynak	1. Grup: Çevremizdeki doğal kaynaklar ve kullanım şekli	2. Grup: Bu doğal kaynağın kullanımının doğaya etkisi	3. Grup: Bu doğal kaynağın kullanımının insanlara etkisi
Toprak	Tarım ürünlerinin yetiştirilmesi için kullanılır.	Aşırı kullanım ve kimyasal gübreler toprağın verimsizleşmesine neden olabilir.	Sağlıklı besin kaynaklarının yetişmesini sağlar.
Su	İçme, temizlik ve tarım sulamasında kullanılır.	Gereksiz tüketim su kaynaklarının azalmasına ve kirliliğe yol açar.	Temiz içme suyu insan sağlığı için hayati önem taşır.
Orman	Oksijen kaynağı, kağıt ve mobilya üretimi için kullanılır.	Aşırı ağaç kesimi erozyon ve doğal yaşamın zarar görmesine sebep olur.	Temiz hava ve doğal güzellikler sunar, oksijen kaynağıdır.
Maden	İnşaat, elektronik ve ulaşım araçlarının yapımında kullanılır.	Aşırı maden çıkarımı toprak kaymalarına ve ekosistem zararına neden olur.	Teknolojik gelişmeleri ve modern yapıları destekler.
Doğal Kaynak	1. Grup: Çevremizdeki doğal kaynaklar ve kullanım şekli	2. Grup: Bu doğal kaynağın kullanımının doğaya etkisi	3. Grup: Bu doğal kaynağın kullanımının insanlara etkisi
Toprak	Tarım ürünlerinin yetiştirilmesi için kullanılır.	Aşırı kullanım ve kimyasal gübreler toprağın verimsizleşmesine neden olabilir.	Sağlıklı besin kaynaklarının yetişmesini sağlar.
Su	İçme, temizlik ve tarım sulamasında kullanılır.	Gereksiz tüketim su kaynaklarının azalmasına ve kirliliğe yol açar.	Temiz içme suyu insan sağlığı için hayati önem taşır.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 70​

Soru: Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.

1893’te lisans öğrencisi Washington Carver (Vaşingtın Karvır) tarafından yayımlanan bir makalede doğada hiçbir atık materyalin olmadığı, atık hâle gelmiş ürünlerin başka bir ürüne ham madde kaynağı olarak kullanılabileceği belirtilmiştir. Carver, atıkları “kılık değiştirmiş bir başka kaynak” olarak tanımlamıştır. Ülkemizde atık yönetiminin en eski ve bilinen uygulaması çiftçilerin hayvan dışkılarını gübre olarak kullanması ve tezek olarak yakmasıdır. Geri dönüşüm ve yeniden kullanım kapsamında tenekelerin saksı olarak kullanımı, plastik kapların saklama kabı olarak değerlendirilmesi de buna örnek olarak gösterilebilir. İslam dininde israfın haram olması bizleri bu konuda daha hassas yapmıştır. Aile içinde kardeş ve kuzenlerin birbirinin kıyafetlerini giymesi oldukça yaygın bir yeniden kullanım örneğidir. Sokak Görsel 5.2 sokak ve köy köy gezen eskicilerin “eskiciiiii” diye seslenmeleri hepimizin kulağındadır

Soru: Carver “Atıklar, kılık değiştirmiş bir başka kaynaktır.” cümlesi ile ne anlatmak istemiştir?

• Cevap: Carver, atıkların tamamen işe yaramaz olmadığını, doğru değerlendirildiğinde başka ürünlerin ham maddesi olarak kullanılabileceğini anlatmak istemiştir. Atıkların farklı şekillerde tekrar kullanılabileceğini vurgulamaktadır.

Soru: Metinde verilen örneklere günümüzde de rastlanmakta mıdır? Atıkların değerlendirilmesi ve geri dönüşüm ile ilgili başka ne gibi faaliyetler yapılmaktadır? Çevrenizden örnekler yazınız.

• Cevap: Evet, günümüzde de plastik şişelerin saklama kabı olarak kullanılması, eski kıyafetlerin temizleme bezi yapılması ve organik atıkların gübre olarak kullanılması yaygındır. Ayrıca cam, plastik, metal ve kağıt atıklar geri dönüşüm kutularında toplanarak tekrar kullanılmaktadır.

Soru: Günlük yaşantınızda atıkların geri dönüşümü için neler yapıyorsunuz?

• Cevap: Evde cam, plastik ve kağıt atıklarını ayrı kutularda topluyorum. Kullanmadığımız kıyafetleri ihtiyaç sahiplerine veriyor, organik atıkları ise bitkiler için kompost yapımında değerlendiriyorum.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2. Kitap) Sayfa 71​

ÖĞRENELİM

İnsan hayatını destekleyen ve ekonomik faaliyetlerde kullanılan her madde bir kaynaktır. Tüketim alışkanlıklarımız doğrultusunda gün içinde birçok kaynağa ihtiyaç duyarız. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Beslenmemiz için gereken kaynaklar
• Ev ve okulda kullandığımız eşyaların üretimi için gerekli kaynaklar
• Kıyafetlerin üretilebilmesi için gereken kaynaklar
• Elektronik cihazlarımızı çalıştırabilmek için gereken kaynaklar
• Kullandığımız suyu veya bulunduğumuz ortamı ısıtmak için gereken kaynaklar
• Hava, kara, deniz veya demir yoluyla bir yerden bir yere gitmek için gereken kaynaklar

Doğa, insanların temel ihtiyaçlarını karşılayan doğal kaynaklara sahiptir (Görsel 5.3). İnsanlar; kendi aklı, emeği ve tekniğinin ürünü olmayan bu doğal kaynaklardan geçmişten günümüze kadar çeşitli biçimlerde faydalanarak yaşamını sürdürmüştür. Bunlardan bazıları toprak, su, ormanlar, madenler, bitkiler, güneş ve rüzgârdır. Doğal kaynaklar yenilenebilir ve yenilenemez olarak sınıflandırılmaktadır.

Soru: Toprak, su, orman ve madenleri nasıl kullanırız? Ev, okul ve çevrenizde yaptığınız gözlem ve deneyimlerinizden yola çıkarak aşağıdaki metni tamamlayınız.

Beslenme, giyinme, barınma, ulaşım, eğitim, aydınlatma, ısınma ve temizlik gibi ihtiyaçlarımızı çeşitli kaynaklar ile karşılarız. Örneğin evimizde…

• Cevap: Beslenme, giyinme, barınma, ulaşım, eğitim, aydınlatma, ısınma ve temizlik gibi ihtiyaçlarımızı çeşitli kaynaklar ile karşılarız. Örneğin evimizde su, temizlik ve içme amacıyla kullanılırken, toprak tarım ürünleri yetiştirmekte kullanılır. Ormanlar oksijen kaynağı olmanın yanı sıra mobilya ve kağıt üretiminde de kullanılırken, madenler ise ev aletleri ve elektronik eşyaların yapımında kullanılmaktadır.