6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları

[MaArif Faruk]

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 117​

Soru: Aşağıda, sayfa 116’da tırnak işareti (”) içinde verilen kavramlar yer almaktadır. Günümüzde bu kavramlardan hangileri kullanılmaktadır? İşaretleyiniz ve işaretlediğiniz kavramların günümüzdeki anlamlarını yazınız.

• Cevap:
• Kut: Günümüzde kullanılmaz. Eski Türklerde hükümdarlık yetkisinin Tanrı tarafından verildiğine inanılırdı.
• Kağan: Günümüzde kullanılmaz. Eski Türklerde devletin en üst yöneticisiydi.
• Toy/kurultay: Günümüzde "kurultay" kavramı siyasi partilerin büyük toplantıları için kullanılır. Partilerin önemli kararlar aldığı genel toplantılardır.
• Hatun: Günümüzde "hanım" ya da "eş" anlamında kullanılmaktadır. Eskiden kağanın eşi için söylenirdi.

 

[MaArif Faruk]

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 119​

(… ) Savaş araç ve gereçlerinin başında at ve silah yer alıyordu (Görsel 3.11). Türklerin savaşlardaki başarılarında bu araç ve gereçleri çok iyi kullanmaları da etkiliydi. ( …) Bu silahlar ok, yay, kılıç, kalkan gibi unsurlardan eydana gelmekteydi. (…)

Soru: Verilen bilgilere göre ilk Türk devletlerindeki askeri yapı ile ülkemizin askeri yapısı arasında ne gibi benzerlikler bulunmaktadır? Tartışınız.

• Cevap: İlk Türk devletlerinde olduğu gibi günümüzde de Türk ordusu düzenli ve güçlüdür. Her iki dönemde de ordu vatanı korumak için kurulmuştur. Ayrıca ilk Türklerdeki onluk sistem günümüz ordusunda da birliğin düzenlenmesinde örnek olmuştur.

 

[MaArif Faruk]

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 120​

SOSYAL HAYAT VE HUKUK

Türkistan’da kurulan ilk Türk devletlerinde sosyal hayatı belirleyen iki ana unsur vardır: coğrafi yapı ve töre.

Yüksek dağların arasında geniş ve kurak düzlüklere sahip olan Türkistan’da temel geçim kaynağı hayvancılıktır. insanlar hayvanları için otlak bulabilecek amacıyla yazın yaylalara, kışın ovalara göç ederek konargöçer bir yaşam sürmüşlerdir. Bu konargöçer yaşam tarzı nedeniyle Türkler, çadırlarda yaşamışlardır. (Görsel 3.13).

Türk devletlerinde aile, bütün sosyal yapının temelidir ve kan bağı esasına dayanmaktadır. Türkler, ailenin bölünmezliğine inanmış ve bu geleneklerini tarihleri boyunca sürdürmüşlerdir. Türklerin dünyanın dört bucağına dağılmalarına rağmen varlıklarını korumalarının temel nedeni aileye öne vermeleridir.

Soru: Dilimizdeki akraba isimlerini yazınız.

• Cevap: Anne, baba, dede, nine, amca, dayı, hala, teyze, kardeş, kuzen.

Soru: Akrabalıkla ilgili kavramların dilimizde bu kadar çok olmasının nedenleri neler olabilir? Düşüncelerinizi söyleyiniz.

• Cevap: Türkler aileye çok önem verdiği için akrabalık kavramları da zengindir. Aile bağları güçlü olduğundan farklı akrabalar için özel isimler kullanılmıştır.

 

[MaArif Faruk]

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 121​

Her bir boyun kendine ait adı ve damgası (boy simgesi) bulunmaktaydı. Türkistan’d boylardan bazılarının isimlerine günümüzdeki bazı yerleşim yerlerinde rastlanmaktadır: Bayat (Afyonkarahisar, Çorum), Çiğil (Konya), Kınık (İzmir) bu isimlere örnektir (Görsel 3.1 5).

(…) Anayasa karşılığı olarak töre vardı. (…) Töre hükümleri değişik şartlar altında etk liğini sürdürebilmek için değişebilirdi. Ancak törenin bazı hükümleri kesinlikle değişmezdi. Bunlar könilik (adalet), uzluk (iyilik, faydalılık), tüzlük (eşitlik), kişilik (insanlık) idi. (… ) Gök Türk Devleti’nde yüksek devlet mahkemesine “yargu” denirdi. Yine kaynaklar araştırıldığında, Gök Türk Devleti’nde bir adliye (könilik) müessesesi olduğunu anlıyoruz. (…)

Soru: İlk Türk devletlerinde sosyal hayatı düzenleyen ve yazılı olmayan hukuk kurallarının (töre) dayandığı değerler hangileridir? Aşağıdaki alana yazınız.

• Cevap: İlk Türk devletlerinde töre; adalet (könilik), iyilik ve faydalılık (uzluk), eşitlik (tüzlük) ve insanlık (kişilik) değerlerine dayanıyordu.

6. Sınıf Meb Yayınları Sosyal Bilgiler Ders Kitabı (1. Kitap) Sayfa 121 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.

 

[MaArif Faruk]

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 122
SANAT

Türkistan’ın coğrafi koşulları ve konargöçer yaşam tarzı, Türklerin sanat anlayışına yansımıştır. Bu dönemin sanat anlayışını taşınabilir eşyaların süslemelerinde de görmekteyiz.

(…) Önemli devlet adamlarının ölümlerinden sonra adlarına yapılan anıt alanlarda balballar dikilir. Bunlardan en çok Moğolistan, Güney Sibirya (Dağlık Altay, Tuva, Hakasya), Kırgızistan ve Kazakistan’da bulunur. Balbalların niye dikildiğini en iyi açıklayan Çince tarihi kaynaklardır. Ölen kişinin sağlığında öldürdüğü düşman sayısı kadar balbal dikilir diye ifade vardır. En çok balbal gördüğüm kadarıyla Bilge Kağan, Kül Tegin ve Tonyukuk anıt alanlarında dikilmiştir. (…)

Uygurların yerleşik hayata geçmesi sanat anlayışını da etkilemiştir. Mimari eserler özellikle tapınaklar bu dönemde görülmektedir. Ayrıca Uygurlarda Türk minyatür sanatı örneklerine rastlanaktadır (Görsel 3.18). Uygurların mimari tarzını ve minyatür sanatına benzer örnekleri Selçuklularda ve Osmanlı Devleti’nde de görmekteyiz.

İlk Türk devletlerinde tahta oymacılığı ve maden işlemeciliği oldukça gelişmişti. Kemer tokaları (Görsel 3.16), kılıç, hançer kabzası, at koşum takımı gibi taşınabilir malzeme üzerine işlenmiş hayvan figürleri bulunmaktaydı. Bu eşyalarda pars, kaplan, kurt, yırtıcı kuş, geyik, at, koyun, keçi vb. hayvan motifleri yer almaktaydı.

Türklerde gelişen sanat alanlarından biri de heykelciliktir. Balballar, heykel sanatının örneklerindendir (Görsel 3.17).


Soru: Günümüzdeki sanat eserlerimiz ile ilk Türk devletlerindeki sanat eserleri arasında ne gibi benzerlikler ve farklar bulunmaktadır? Yazınız.

• Cevap:

Benzerlik: Her iki dönemde de taş, maden ve mimari eserlerde süslemeler vardır, hayvan figürleri kullanılmıştır.

Farklılık: İlk Türk devletlerinde sanat daha çok taşınabilir eşyalar ve balballar üzerine işlenmiştir, günümüzde ise sanat çeşitli malzemelerle ve modern tekniklerle yapılmaktadır.