2025-2026 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Cevapları

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 74​

Soru: Verilen bilgiler doğrultusunda görselleri ve açıklaması yapılan doğa olaylarını örnekte olduğu gibi tamamlayınız.

Deprem, yer kabuğunun derin katmanlarının kırılıp yer değiştirmesi ile oluşan sarsıntılardır (Görsel 2.26). Ülkemizin büyük bir kısmı birinci derece deprem kuşağında yer aldığı için ülkemizde en fazla can ve mal kaybına neden olan afet depremdir.

• Cevap:

Erozyon, toprağın üst tarafındaki verimli kısmın su ve rüzgâr etkisiyle taşındığı bir afettir (Görsel 2.27). Erozyonun şiddetini artıran en önemli etken toprağı koruyan bitki örtüsünün yok edilmesidir. Bu bakımdan bitki örtüsünün cılız olduğu yerlerde erozyon riski yüksektir.

Risk: Bitki örtüsünün tahrip edilmesi, ağaçlandırma yapılmaması, tarım arazilerinin yanlış kullanılması erozyon riskini artırır.

Afet: Toprağın üst kısmının rüzgâr ve suyla taşınması, tarım arazilerinin verimliliğinin azalması ve toprak kaybı yaşanır.

Orman yangını, doğal ya da insani sebeplerle ortaya çıkarak ağaçların ve bitki örtüsünün kısmen veya tamamen yanmasıdır (Görsel 2.28). Ülkemizde yaz aylarının çok sıcak geçtiği yerlerde orman yangınlarının görülme ihtimali yüksektir.

Risk: Yüksek sıcaklıklar, dikkatsizlik, insan müdahalesi ve kuraklık orman yangınlarını tetikleyebilir.

Afet: Ormanların yanması, ekosistemin zarar görmesi, biyoçeşitliliğin azalması ve hava kirliliği oluşur.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 75​

Soru: Verilen bilgiler doğrultusunda görselleri ve açıklaması yapılan doğa olaylarını örnekte olduğu gibi tamamlayınız.

• Cevap:

Görsel 2.29

Kaya düşmesi ya da heyelan, eğim ve yağışın fazla olduğu dik yamaçlarda toprağın veya kayaçların aşağı doğru hareket etmesi sonucu meydana gelir.

Risk: Yoğun yağışlar, dik yamaçlarda bitki örtüsünün az olması ve toprağın zayıflaması heyelan riskini artırır.

Afet: Heyelan sonucu toprak ve kayaçlar yerleşim yerlerini kaplayabilir, yollar kapanabilir ve can kayıpları yaşanabilir.

Görsel 2.30

Sel; aşırı yağışlar veya karın hızla erimesi sonucu ani, büyük ve düzensiz su akıntılarının meydana gelmesidir.

Risk: Aşırı yağışlar, ani kar erimeleri ve suyun yeterince tahliye edilememesi sel riskini artırır.

Afet: Sel, evleri ve tarım arazilerini su altında bırakabilir, ulaşımı aksatabilir ve can kayıplarına yol açabilir.


Görsel 2.31

Çığ, dağlık ve engebeli yamaçlarda tutunamayan kar kütlelerinin aşağı doğru hareket etmesi sonucu meydana gelir (Görsel 2.31). Kar tabakasının alttaki eski kar tabakasıyla iyi kaynaşmaması, şiddetli ses veya rüzgâr çığa sebep olabilir.

Risk: Yoğun kar yağışı, kar tabakasının kaynaşmaması ve rüzgâr çığ riskini artırır.

Afet: Çığ, dağlık bölgelerde yolları kapatabilir, evleri ve insanları kar altında bırakabilir.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 76​

Soru: Verilen bilgiler doğrultusunda görselleri ve açıklaması yapılan doğa olaylarını örnekte olduğu gibi tamamlayınız.

• Cevap:

Görsel 2.32

Obruk, erozyon ve kuraklığın artması gibi doğal sebepler yanında madencilik ve aşırı sulama gibi insan faaliyetleri sonucu da oluşabilir (Görsel 2.32). Toprağın çökmesi ile oluşan obrukların artması özellikle yaylacılık faaliyetlerine ve tarım yapılan alanlara zarar vermektedir.

Risk: Erozyon, kuraklık, aşırı sulama ve madencilik faaliyetleri obruk oluşumunu artırır.

Afet: Obrukların oluşması tarım arazilerinin ve yerleşim alanlarının zarar görmesine yol açabilir.

Görsel 2.33

Hortum, ani hava değişimlerine bağlı olarak oluşan şiddetli rüzgârlardır (Görsel 2.33). Kara veya deniz üzerinde oluşabilen hortum, kendi ekseni etrafında ve yüksek hızla dönerek yıkıcı bir güce ulaşabilir.

Risk: Ani hava değişimleri, sıcaklık farkları ve güçlü rüzgarlar hortum riskini artırır.


Afet: Hortumlar, evleri yıkabilir, araçları devirebilir ve büyük hasara yol açabilir.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 77​

Soru: Aşağıda Burcu ve arkadaşlarının hazırladığı afetlere yönelik deney etkinliği verilmiştir. Metni okuyunuz ve siz de bu etkinliği örnek alarak “UYGULAYALIM” bölümünde ilinizde meydana gelebilecek afetlerin etkilerini azaltmaya yönelik bir etkinlik hazırlayınız.

Merhaba Arkadaşlar, ben Burcu (Görsel 2.34). Bugün sınıfımızdan dört arkadaş bir araya gelerek ilimizde meydana gelebilecek bir afetin etkilerini azaltmaya yönelik etkinlik hazırlamaya karar verdik. Bu etkinliğin hazırlıklarını ve uygulamasını anlatacağım.

Öncelikle grup olarak toplandık ve etkinliğini yapacağımız afeti belirledik. Yaşadığımız ilde kurak bir iklim olmasına rağmen ilkbahar ayları yağışlı geçmektedir ve ilimizin bitki örtüsü cılızdır. Bu sebeple erozyon görülme riski fazladır. Biz de erozyon öncesi çevrede alınabilecek tedbirlere ve erozyonun etkilerini azaltmaya yönelik bir deney etkinliği hazırlamayı
uygun bulduk. Erozyon hakkında bilgi toplamaya başladık ve bir hafta sonra bir araya gelmeye karar verdik.

Yaptığımız ikinci toplantıda etkinlik planını hazırlayıp grup içinde görev dağılımını gerçekleştirdik. Buna göre Adem ve Ceren bir hafta içinde deney malzemelerini temin edecekti. Bir hafta sonra deneyi sınıfta gerçekleştirecektik. Ben deneyi yapıp sunarken Batuhan da kamera ile deneyi kaydedecekti.

• Cevap:

Etkinlik: İstanbul’da Deprem Riskini Azaltma Yöntemleri


Merhaba arkadaşlar, ben (adınızı yazın). Bugün sınıfımızdan birkaç arkadaşla birlikte, yaşadığımız ilde meydana gelebilecek bir afete yönelik bir etkinlik hazırlayacağız.

Etkinlik Planı:

Afet Belirleme: İstanbul’da en büyük afet riski depremlerdir. Bu nedenle, depreme dayanıklı binaların önemini ve deprem sırasında yapılacak doğru davranışları içeren bir etkinlik hazırlamaya karar verdik.

Bilgi Toplama: Grup olarak depremle ilgili bilgi topladık ve bir hafta içinde hazırlığımızı tamamladık. Bu süreçte İstanbul’da depreme dayanıklı bina yapımının ve acil durum planlarının önemine odaklandık.

Görev Dağılımı:

(İsim 1) ve (İsim 2) deprem anında nasıl güvenli alanlara geçileceği konusunda bilgi toplayıp görseller hazırladı.

(İsim 3) dayanıklı bina modellerini göstermek için maket yapacak.

Ben de etkinliği sınıfta sunacağım ve (İsim 4) etkinliği kamera ile kaydedecek.

Deney/Etkinlik:

Etkinlikte, deprem anında nasıl davranılacağını göstereceğiz. Bir sınıf tatbikatı yaparak, güvenli bölgelerde durmanın ve doğru davranışların önemini arkadaşlarımıza göstereceğiz.

Ayrıca, binaların yapısal sağlamlığının ne kadar önemli olduğunu anlatmak için basit bir bina modeli üzerinden çökme ve direnç deneyi yapacağız.

Amacımız: Depreme dayanıklı yapıların ve hazırlıklı olmanın ne kadar hayati olduğunu göstermek, arkadaşlarımızın bilinçlenmesine ve güvenli davranışlar geliştirmesine katkı sağlamak.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 80​

PERFORMANS GÖREVİ

Adı: Afetlere Hazır mıyız?
Amacı: Yaşadığınız ilde meydana gelebilecek afetlerin etkilerini azaltmaya yönelik etkinlik oluşturma
Beceri: Sosyal katılım
Süre: 2 ders saati

• Öğretmeniniz rehberliğinde altı grup oluşturunuz.
• Yaşadığınız ilde meydana gelebilecek iki afet belirleyiniz.
• Afet bilincine sahip olmanın afetlerin etkilerini azaltmadaki rolünü göz önünde bulundurarak bir etkinlik hazırlayınız.
• Etkinlikleri afet öncesinde evde, okulda ve çevrede alınacak tedbirler olacak şekilde gruplara dağıtınız.
• Belirlediğiniz etkinlikler için bir plan hazırlayınız ve grup içinde görev dağılımı yapınız.
• Gerekli hazırlıkları yaptıktan sonra etkinliklerinizi sunum, resim, afiş, poster olarak sınıf ortamı, çevrim içi ortamlar, okul panoları, okul bahçesi veya koridorunda paylaşınız.
• Alınacak tedbirleri belirlerken bilgi kirliliğini önlemek ve güvenilir bilgilere ulaşmak için T.C. İçişleri Bakanlığı, AFAD ve Türk Kızılay genel ağ adresinden faydalanabilirsiniz.
• Yaptığınız etkinlikleri öğretmeniniz ve diğer öğrencilerin değerlendirmesini sağlayınız.
• Yapılan değerlendirmelere göre grubunuzun etkinliklerini geliştiriniz.

Soru: Hazırladığınız etkinlikler bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilecektir.

• Cevap:

Etkinlik Planı: Afetlere Hazırlık

İki Afet Belirleme:

Deprem

Sel

Grupların Görev Dağılımı:

Deprem Afeti:

1. Grup: Evde Alınacak Tedbirler: Evde sabitlenmeyen eşyaların sabitlenmesi, acil durum çantası hazırlama, güvenli bölgelerin belirlenmesi.

2. Grup: Okulda Alınacak Tedbirler: Deprem anında sınıfta nasıl güvenli durulacağı, okul acil çıkış yollarının öğrenilmesi, sınıf tatbikatı düzenleme.

3. Grup: Çevrede Alınacak Tedbirler: Deprem sonrası toplanma alanlarının belirlenmesi, çevredeki tehlikeli yapıların tespiti.

Sel Afeti:

4. Grup: Evde Alınacak Tedbirler: Su baskınlarına karşı eşyaların korunması, evde yüksek yerlere geçiş planı oluşturma.

5. Grup: Okulda Alınacak Tedbirler: Sel sırasında okulda güvenli alanların belirlenmesi, öğrencilere su taşkınları için bilinçlendirme.

6. Grup: Çevrede Alınacak Tedbirler: Sel riski olan bölgelerdeki altyapı kontrolü, su kanallarının temizlenmesi ve uyarı sistemlerinin kullanılması.

Etkinlik Sunumu:


Poster, afiş ve resimlerle sınıfta sunum yapılacak.

Etkinlikler ayrıca okul koridoru ve bahçesinde sergilenecek.

Değerlendirme ve Geliştirme:

Etkinlikler öğretmen ve öğrenciler tarafından puanlanacak ve geri bildirimlere göre geliştirilecektir.