2025-2026 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Cevapları

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 123

ADIM 2
Soru: Anadolu’nun ilk yerleşim yerlerindeki insanların sosyal hayatlarını şekillendiren unsurlardan barınma, beslenme ve temel geçim faaliyetlerinin özelliklerini geçmiş ile günümüz arasındaki benzerlik ve farklılık yönleriyle karşılaştırarak veriler elde ediniz. Elde ettiğiniz verileri ilgili alanlara yazınız.

• Cevap:

Barınma
Benzerlikler:

• Güvenli ve dayanıklı barınaklar yapma ihtiyacı günümüzde de devam etmektedir.
• Evler, topluluklar halinde birbirine yakın şekilde inşa edilmeye devam etmektedir.

Farklılıklar:

• Eski yerleşimlerde evlerin girişleri çoğunlukla çatıdan yapılırken, günümüzde giriş kapıları genellikle yandan yapılmaktadır.
• Günümüzde beton ve çelik gibi modern malzemeler kullanılırken, ilk yerleşimlerde kerpiç ve taş kullanılmıştır.

Beslenme

Benzerlikler:

• Tarım ve hayvancılık, hala temel beslenme kaynaklarıdır.
• Yiyeceklerin pişirilmesi için ateş kullanılmaya devam edilmektedir.

Farklılıklar:

• İlk yerleşimlerde avcılık ve toplayıcılık beslenmenin önemli bir parçasıyken, günümüzde bu yöntemler artık kullanılmamaktadır.
• Modern teknolojiler ve tarım araçları, üretim verimliliğini büyük ölçüde artırmıştır.

Temel Geçim Faaliyetleri

Benzerlikler:

• Tarım ve hayvancılık hala geçim kaynakları arasındadır.
• Zanaatkârlık, toplumların ihtiyaçlarını karşılamak için devam etmektedir.

Farklılıklar:

• İlk yerleşim yerlerinde temel geçim kaynakları tarıma ve basit zanaatlara dayalı iken, günümüzde sanayi ve teknolojiye dayalı bir ekonomi gelişmiştir.
• Ticaret yöntemleri, araç ve yollar bakımından oldukça farklılaşmıştır.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 124​

ADIM 3


Soru: Anadolu’da kurulan ilk yerleşim yerlerinde yaşayan insanların sosyal hayatlarını şekillendiren beslenme, barınma ve temel geçim faaliyetlerini dönemin imkân ve koşullarım düşünerek açıklayınız. Açıklamalarınızı ilgili alanlara yazınız.

• Cevap:

Barınma: İlk yerleşim yerlerinde güvenlik, sıcaklık ve korunma temel ihtiyaçlar olarak kabul edildiği için toprak veya taş malzemelerle barınaklar inşa edilmiştir. Barınakların bir kısmı yer altı evleri veya yüksekte yapılmış, savunma amaçlı duvarlarla çevrilmiştir.

Beslenme: Bu dönemde tarım ve hayvancılık yaygınlaşmış, insanların yerleşik hayata geçmesiyle birlikte tarımsal üretim önem kazanmıştır. Aynı zamanda avcılık ve balıkçılık da önemli bir beslenme kaynağı olmuştur.

Temel Geçim Faaliyetleri: İnsanlar, tarımın yanı sıra avcılık ve hayvancılıkla geçimlerini sağlamışlardır. Ayrıca zanaatkârlık, ticaret ve madencilik gibi faaliyetler de sosyal hayatın bir parçası olmuştur.

ADIM 4

Soru: Anadolu’daki ilk yerleşim yerlerinde yaşayan insanların sosyal hayatlarını şekillendiren beslenme, barınma ve temel geçim faaliyetlerini etkileyen unsurlar nelerdir? Tartışınız.

• Cevap: Beslenme, barınma ve temel geçim faaliyetlerini etkileyen unsurlar arasında coğrafi koşullar, doğal kaynakların varlığı ve iklim önemli bir rol oynamıştır. Tarıma uygun araziler, su kaynaklarına yakınlık, av hayvanlarının varlığı ve mevsim şartları insanların sosyal hayatlarını şekillendiren başlıca unsurlar olmuştur. Aynı zamanda, toplumsal iş birliği ve iş bölümü de bu faaliyetlerin etkilenmesinde önemli bir faktördür.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 125

DEĞERLENDİRELİM


Verilen yönergeye göre etkinliği yapınız.


• Öğretmeninizin rehberliğinde bir daire oluşturunuz. Konuşma sırasının kimde olduğunu belirtecek bir nesne seçiniz.
• Nesneyi elinde bulunduran öğrenciye “Çayönü, Çatalhöyük veya Hacılar yerleşim yerlerinden birinde yaşayan biri olduğunuzu hayal ediniz. Nasıl bir yaşantınız olurdu?” sorusunu yöneltiniz.
• Edindiğiniz bilgilere göre görüşlerinizi ifade ediniz.


Soru: Etkinliğin sonunda Çayönü, Çatalhöyük veya Hacılar yerleşim yerlerindeki sosyal yaşamın nasıl olduğunu aşağıdaki sayfaya yazınız veya resmini çiziniz.

• Cevap: Sizler için bir metin hazırladık.

Çayönü, Çatalhöyük veya Hacılar’da yaşayan biri olarak sosyal yaşamın tarım, hayvancılık ve zanaatkârlık üzerine kurulu olduğunu hayal ediyorum. Günlük yaşamımda sabahları tarım işleriyle, buğday, arpa ekimi ve hasadı ile uğraşırım. Aynı zamanda hayvanlarımızı otlatmak, onları beslemek ve süt, yün gibi ürünlerden yararlanmak da bir diğer sorumluluğum olurdu. Evimizde, toprak ya da kerpiçten yapılmış küçük bir ocak bulunur, burada yemek pişirilir. Aile fertleri ile birlikte evde sosyal etkinlikler yapar, geceleri ise dinlenmek için evin merkez odasına toplanırız. Bazen avcılık yapar, obsidiyen taşından yapılmış aletlerle hayvanları avlarım. Topluluk içinde, büyüklerimiz deneyimlerini bizlere aktarır, biz de birlikte çalışır ve birbirimize yardım ederiz. Ticaret ve mal değişimi gibi faaliyetlerle de diğer köylerden gelenlerle ilişkiler kurarım.



Bu yaşam biçimi, dayanışma ve iş birliği üzerine kurulmuştur. Aynı zamanda doğal kaynaklara bağımlı bir yaşam tarzı vardır, bu da topluluğun ortak kaynakları etkin şekilde kullanmasını gerektirir.


Soru: Hazırladığınız ürün bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilecektir.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 127

Soru: Görsel 3.34’te verilen icat nedir? Günümüzde hangi alanlarda kullanılıyor. Yazınız.

• Cevap: Taş değirmen. Günümüzde un üretimi gibi tarımsal işlemlerde, özellikle organik üretim yapan küçük çiftliklerde hâlâ kullanılıyor.

Soru: Görsel 3.35’te verilen icat nedir? Bu icat olmasaydı hayatımız nasıl olurdu?

• Cevap: Çivi yazısı tableti. Bu icat olmasaydı, yazılı kayıt tutmak mümkün olmazdı; bilgiler sadece sözlü aktarım yoluyla nesilden nesile aktarılabilirdi.

Soru: Görsel 3.36’da verilen icat nedir? Bu icadın olmadığı bir hayatta ihtiyaçlarımızı nasıl giderirdik?

• Cevap: İlk madeni para. Bu icat olmasaydı, alışveriş için takas yöntemi kullanılmaya devam edilirdi, bu da ticaretin gelişimini yavaşlatabilirdi.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 129

Kaynak 1

Mezopotamya’da ekonomik hayatın temeli tarımdır. Sümerler, kuraklık ihtimaline karşı ürünün depolanması ve dağıtılması amacıyla tapınaklarını depo olarak da kullanmışlardır. Bu ürünleri kayıt altına almak için kullanılan semboller sayesinde çivi yazısını icat etmişlerdir (MÖ 3200). Sümerler tarafından kullanılan çivi yazısı, dünya tarihindeki ilk yazı olarak bilinmektedir. Yazının icadı ile tarihî çağlar başlamıştır. Çivi yazılı kil tabletler de kitabın ilk örneklerini oluşturmuştur (Görsel 3.37).

Kaynak 2

Depo kaydında kullanılan çivi yazılı tabletler, alışverişlerinde makbuz işlevi de görmüştür. Çivi yazılı bu tabletler, ilerleyen zamanlarda birçok dinî ve edebî metni üzerinde taşıyan kitaplar hâline gelmiştir. Örneğin Gılgamış Destanı, kil tabletlere yazılmış edebî eserlerden biridir. Kil tabletler, ayrıca krallığa ait ferman, antlaşma veya kanunlar için de kullanılmıştır. Sümer Kralı Urukagina’nın MÖ 2375’te hazırlattığı kanunlar, tarihte bilinen ilk yazılı kanunlar olmuş ve tabletleri günümüze kadar ulaşmıştır. Bu tabletlerin bir kısmı Fransa’da bulunan Louvre (Luva) Müzesinde sergilenmektedir (Görsel 3.38).

Kaynak 3

Matematik alanında önemli gelişmeler kaydeden Sümerler, altmışlık sayı sistemini bulup kullanmışlardır. Bu dönemden günümüze kalan tabletlerde tarihteki ilk çarpım işlemlerine rastlanmıştır. Üçgenin ve dikdörtgenin alanları, küpün hacmi ve bir çemberin 360 derece olduğu ilk kez Sümerler tarafından hesaplanmıştır (Görsel 3.39).

Soru: Kaynaklarda Sümerlerin çivi yazısı ve kil tabletleri hangi amaçla kullandıkları ve ortak mirasa katkıları ile ilgili hangi bilgi yer almaktadır? Söyleyiniz.

• Cevap: Sümerler, çivi yazısını tarım ürünlerini kayıt altına almak için icat etmiştir. Bu yazı, zamanla makbuz, kanun, edebî metinler ve krallık belgeleri için de kullanılmıştır. Ayrıca matematikte üçgenin alanı, küpün hacmi ve çemberin 360 derece olduğunu hesaplayarak insanlığın ortak mirasına katkıda bulunmuşlardır.