Ders Notu Yaşadığımız İlin Göreceli Konumu Özeti

[erkanisanmaz]

Yaşadığımız İlin Göreceli Konumu

1. Coğrafi Konum Nedir?

Dünya üzerinde herhangi bir noktanın yerini belirlemek için kullanılan kavrama Coğrafi Konum denir. Coğrafi konum iki ana başlıkta incelenir:

1. Mutlak (Matematik) Konum: Bir yerin başlangıç meridyenine ve başlangıç paraleline göre belirlenen konumudur. Mutlak konum sabittir ve hiçbir zaman değişmez.

2. Göreceli (Özel) Konum: Dünya üzerindeki bir yerin kendine özgü özelliklerini tanımlayan konumdur. Bir yerin çevresindeki diğer noktalara göre olan yerini veya çevresiyle olan ilişkisini ifade eder.

2. Göreceli Konumu Belirleyen Temel Özellikler

Bir ilin göreceli konumunu anlatan ve o ile has karakteristiği oluşturan özellikler oldukça fazladır:

Göreceli Konum Faktörleri	Detaylı Açıklamalar
Konum İlişkileri	Bir yerin komşu illere, komşu ülkelere veya kıtalara göre durumu.
Su Kaynakları	Denizlere, okyanuslara, boğazlara, nehirlere ve göllere olan uzaklığı veya yakınlığı.
Yer Şekilleri ve Yükselti	Yeryüzü şekilleri (dağlar, ovalar, platolar) ve deniz seviyesinden olan yükseltisi. Örneğin, bir ilin dağlık ve engebeli bir alandan oluşması.
Ekonomik Özellikler	Yer altı ve yer üstü doğal kaynakları (madenler, tarım ürünleri) ve bu kaynakların durumu.
Ulaşım ve Ticaret	Ticaret, ulaşım yolları ve önemli geçitler üzerindeki etkileri.
Kültürel ve Doğal Varlıklar	Tarihî mekânlar ve doğal güzellikler (manastırlar, antik tiyatrolar, şelaleler, göller, yaylalar).

3. Göreceli Konum Neden Değişebilir?

Mutlak konum sabit kalırken, göreceli konum çevresel faktörler ve beşerî faaliyetler değiştikçe zamanla farklılaşabilir.

• Örnek: Daha önce belediye binasının doğusunda yer alan bir okul yıkılıp, yeri belediye binasının batısına taşınırsa, bu yerin göreceli konumu değişmiş olur.

• Yeni yerleşim yerleri inşa edildiğinde veya yeni ulaşım yolları yapıldığında da göreceli konum değişebilir.

4. Günlük Hayatta Göreceli Konumun Kullanımı

Günlük yaşamımızda bazen bilerek bazen de bilmeden adres veya yol tarif ederken göreceli konumu kullanmış oluruz.

• Bir yerin konumunu tarif ederken, ana ve ara yönleri kullanarak, "hastanenin kuzeyinde", "parkın doğusunda" veya "belediyenin arkasında" gibi ifadelerle göreceli konum hakkında bilgi veririz.

• Göreceli konum, insanların o konuma ilişkin algılarına ve deneyimlerine dayandığından, tanımlamak kişiden kişiye değişebilir.

• Karayollarında gördüğümüz, bir sonraki il veya ilçeye olan yön ve mesafeyi gösteren tabelalar da mevcut konumumuzu göreceli olarak ifade eder.

5. Farklı İllerin Göreceli Konum Örnekleri

Kaynaklarda göreceli konum özellikleriyle tanıtılan bazı iller:

İl Adı	Göreceli Konum Özellikleri (Komşular, Fiziki ve Beşeri Özellikler)
Ankara	Türkiye Cumhuriyeti'nin başkentidir. Yedi farklı ile sınırı vardır. Siyasi açıdan ülkenin kalbidir. Cumhurbaşkanlığı, TBMM ve bakanlıklar, Anıtkabir buradadır.
Antalya	Akdeniz'in kuzeyinde, Isparta ve Burdur'un güneyinde yer alır. Kıyı şeridine paralel Batı Toroslar ile çevrilidir. İkliminden dolayı yaz turizmi gelişmiştir. Düden, Kurşunlu Şelaleleri ve Aspendos Tiyatrosu (antik tiyatro) buradadır.
Konya	Türkiye'nin en büyük yüz ölçümüne sahip ilidir. Kuzeyinde Ankara ve Eskişehir, güneyinde Antalya yer alır. Mevlana Türbesi, etli ekmek ve Çatalhöyük gibi özellikleriyle bilinir.
İstanbul	Hem Asya hem de Avrupa kıtasında toprağı olan bir ildir. İstanbul Boğazı ile Asya ve Avrupa'yı birbirine bağlar. Karadeniz ve Marmara Denizi olmak üzere iki farklı denize kıyısı vardır.
Mersin	Akdeniz'e kıyısı vardır. Uluslararası ticaret potansiyeli en yüksek limanlarımızdan birine sahiptir. Sertavul Geçidi ile İç Anadolu'ya bağlanır. Muz üretiminin (yaklaşık dörtte üçü), çilek ve limon üretiminin büyük kısmı buradadır (yer üstü kaynakları).
Edirne	Topraklarının tamamı Trakya'da yer alır. Yunanistan ve Bulgaristan'a sınırı vardır. Avrupa'ya kara ve demir yolu ile bağlantı sağlayan beş sınır kapısına sahiptir (Kapıkule, Hamzabeyli, Pazarkule, İpsala, Dereköy).
Sivas	Konya’dan sonra en büyük yüz ölçüme sahip ildir. Dağlarının yükseltisi 2.000 metreden fazladır. Türkiye'nin en uzun nehri olan Kızılırmak bu ilin topraklarından doğar. Divriği Ulu Camii şehrin önemli simgeleri arasındadır.

6. Haritalarda Konum Belirleme Yöntemleri

Yaşadığımız ili veya ülkemizi bulmak için Dünya haritası veya küresinden, Türkiye siyasi veya fiziki haritasından yararlanabiliriz. Ayrıca teknolojinin gelişmesiyle navigasyon (yolbul) uygulamaları ile de konum bulunabilir.

Dosyayı aşağıdaki eklentiden indirebilirsiniz.