Temel Tanımlar:
• Yardımlaşma: Bireylerin çeşitli konularda birbirine yardım etmesidir.
• Dayanışma: İnsanların birbirine destek olması, karşılıklı olarak bağlanması ve ortak çıkarlar konusunda birlikte hareket etmesidir.
• Toplumsal Birliktelik: Toplumun kurum ve kuruluşları ile ortak değerlerde birleşmesi, yardımlaşması ve birlikte hareket etmesi anlamına gelir. Aynı zamanda, toplumun bireyleri arasında dayanışma, iş birliği ve birlikte hareket etme durumunu ifade eder.
Bireysel ve Duygusal Bağlamda Dayanışma: "Bir topluluğu oluşturanların duygu, düşünce ve ortak çıkarlarda birbirlerine karşılıklı bağlanması". Bu tanım, bireyler arasındaki duygusal ve çıkar birliğini vurgular. Bu tanıma benzer şekilde yardımlaşma ise "İnsanların birbirine destek olması, karşılıklı bağlanması ve ortak çıkarlar konusunda dayanışma içinde olması" olarak tanımlanmıştır. Bu iki tanım, bireylerin birbirine destek olma ve ortak çıkarlar etrafında birleşme eylemini vurgulamaktadır.
2. Kurumsal ve Toplumsal Bağlamda Dayanışma: "Toplumun kurum ve kuruluşları ile ortak değerlerde birleşmesi, yardımlaşması ve birlikte hareket etmesi anlamına gelir". Bu tanım ise dayanışmayı daha çok kurumsal bir çerçevede, toplumun farklı kesimlerinin ve kuruluşlarının ortak hedefler doğrultusunda bir araya gelmesi ve iş birliği yapması olarak ele alır.
Her iki tanım da bir araya gelme, destekleme ve ortak hareket etme fikrini içerirken, ikincisi özellikle kurumların rolünü ve ortak değerler etrafındaki birleşmeyi ön plana çıkarmaktadır. Bu tanımların nihai amacı ise toplumsal birlikteliği sağlamaktır. Toplumsal birliktelik ise "toplumun bireyleri arasında dayanışma, iş birliği ve birlikte hareket etme durumu" olarak ifade edilir
Yardımlaşma ve Dayanışmanın Bireysel ve Toplumsal Katkıları:
Yardımlaşma ve dayanışma faaliyetleri, toplumsal birliğin sürdürülmesinde oldukça etkilidir. Türk toplumunun önemli özelliklerinden biri olan bu değerler, iyi ve kötü günlerde birlik ve beraberlik içinde hareket etmeyi ifade eder. Kaynaklarda belirtilen bireysel ve toplumsal katkılar şunlardır:
• Kardeşlik ve dostluk duygularının gelişmesi.
• Toplumsal barışa katkı sağlanması.
• Birlik ve beraberliğin güçlenmesi.
• Sosyal bağların güçlenmesi.
• Problemlerin kolayca çözülmesi.
• Başarıyı beraberinde getirmesi.
• İhtiyaçları karşılanan bireylerin yaşadıkları topluma ait olduklarını hissetmeleri.
• Toplumsal etkileşim yoluyla farklı gelenek ve değerlerin paylaşılması.
• Birlikte yaşama kültürünün gelişmesi.
Tarihsel ve Güncel Yardımlaşma ve Dayanışma Örnekleri:
Kaynaklar, Türk toplumunun geçmişten günümüze kadar uzanan zengin yardımlaşma ve dayanışma örneklerini sunmaktadır:
• Aile İçi ve Komşuluk İlişkileri: Yardımlaşma ve dayanışma ilk olarak ailede başlar ve aile içerisinde saygı, sevgi, anlayış ve paylaşma gibi değerlerin oluşmasını sağlar. Komşuların birbirlerine yemek vermesi, cenaze evlerine yemek götürülmesi, düğünlerde hediye verilmesi gibi davranışlar da bu duyguların örnekleridir.
• Sadaka Taşları: Selçuklu ve Osmanlı Dönemi'nde meydanlara, cami ve çeşme yanlarına konulan sadaka taşları, ihtiyaç sahiplerinin incinmeden yardım almasını sağlayan önemli bir uygulamadır. "Bir elin verdiğini diğer el görmeyecek" sözünün canlanmış hâli olarak tanımlanmıştır.
• İmece: Genellikle kırsal alanlarda birçok kişinin el birliğiyle bir işi yapması ve böylece işlerin sırayla bitirilmesidir. Kadınların bir araya gelerek erişte kesmeleri, yaprak sarmaları, tarhana yapmaları, mantı doldurmaları gibi faaliyetler imece örneğidir. İmece, toplumsal barışa katkı sağlayarak bir arada yaşama kültürünü geliştirir.
• Tekalif-i Millîye Emirleri: Millî Mücadele Dönemi'nde ordunun ihtiyaçlarının halktan karşılanmasıyla ilgili bir dayanışma örneğidir. (Ancak günümüzde devam eden bir uygulama değildir).
• Doğa Kaynaklı Afetler: 6 Şubat 2023'te Kahramanmaraş merkezli yaşanan büyük depremlerde, milletçe tek yürek olup depremzedelerin yaralarını sarmak için yapılan maddi ve manevi yardımlar, güncel yardımlaşma ve dayanışma örneklerinden biridir.
Yardımlaşma ve Dayanışmada Kurumların Rolü:
Toplumsal yardımlaşma ve dayanışma faaliyetleri, hem kamu kurumları hem de sivil toplum kuruluşları (STK'ler) tarafından yürütülmektedir. Bu kurum ve kuruluşlar, yoksulluğu azaltmayı ve insanların yaşam koşullarını iyileştirmeyi amaçlar.
• Türk Kızılay: Afetlerde ve olağan dönemlerde ihtiyaç sahiplerine yiyecek, gıda, barınma, giyecek ve kan gibi yardımlar yapar. Savaş alanında yaralanan askerlere yardım amacıyla kurulmuş, ilk adı Hilal-i Ahmer'dir.
• Darülaceze: Bakıma muhtaç, yaşlı, engelli ve kimsesiz çocuklara din, ırk, cinsiyet ayrımı yapmadan hizmet veren bir hayır kurumudur.
• LÖSEV: Lösemili çocukların sağlık ve eğitim başta olmak üzere her türlü ihtiyacını karşılamak için çalışır.
• TEMA Vakfı: Ormanları, ağaçları, tarım alanlarını, çayır ve meraları koruyarak ülkemizde çölleşme ve erozyonun oluşumunu önlemeye çalışan bir sivil toplum kuruluşudur.
• AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı): Afet ve acil durumlara ilişkin tek yetkili kurum olup STK'ler ile işbirliği yapar.
• Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü (Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı): Sosyal yardım hizmetlerini yürüten bir devlet kurumudur.
• Meslek liseleri ve halk eğitim merkezleri: Deprem gibi afet durumlarında çadır, uyku tulumu, battaniye, soba ve yatak üreterek bölgeye ulaştırmışlardır.
Sivil toplum kuruluşları gönüllülük esasına dayanır, çalışanları ücret almaz ve giderleri bağışlarla karşılanır.
"Yardımlaşma ve Dayanışmanın Birlikteliğe Etkisi", ünitenin genel hedefleri olan toplumsal uyum ve etkin vatandaşlık için kritik bir unsurdur.
• Toplumsal Bütünleşme: Bireylerin birbirlerine yardım etmesi ve ortak sorunlar karşısında dayanışma göstermesi, toplumsal bağları güçlendirir ve bireylerin kendilerini topluma ait hissetmelerini sağlar. İhtiyaçları karşılanan bireyler, yaşadıkları topluma aidiyet duygusu geliştirir.
• Kültürel Değerlerin Aktarımı: İmece, sadaka taşları gibi geleneksel uygulamalar, Türk kültürünün yardımlaşma ve dayanışma değerlerini gelecek nesillere aktarmanın bir yoludur.
• Problem Çözme Yeteneği: Toplum olarak karşılaşılan sorunların (afetler gibi) çözümünde kurumların ve vatandaşların iş birliği yapması, problem çözme becerisinin ve toplumsal direncin bir göstergesidir.
• Etkin Vatandaşlık: Yardımsever bir kişilik yapısına sahip olmak, sosyal sorumluluk faaliyetlerine katılmak gibi davranışlar, etkin vatandaşlığın önemli özelliklerindendir.
• Yardımlaşma: Bireylerin çeşitli konularda birbirine yardım etmesidir.
• Dayanışma: İnsanların birbirine destek olması, karşılıklı olarak bağlanması ve ortak çıkarlar konusunda birlikte hareket etmesidir.
• Toplumsal Birliktelik: Toplumun kurum ve kuruluşları ile ortak değerlerde birleşmesi, yardımlaşması ve birlikte hareket etmesi anlamına gelir. Aynı zamanda, toplumun bireyleri arasında dayanışma, iş birliği ve birlikte hareket etme durumunu ifade eder.
Bireysel ve Duygusal Bağlamda Dayanışma: "Bir topluluğu oluşturanların duygu, düşünce ve ortak çıkarlarda birbirlerine karşılıklı bağlanması". Bu tanım, bireyler arasındaki duygusal ve çıkar birliğini vurgular. Bu tanıma benzer şekilde yardımlaşma ise "İnsanların birbirine destek olması, karşılıklı bağlanması ve ortak çıkarlar konusunda dayanışma içinde olması" olarak tanımlanmıştır. Bu iki tanım, bireylerin birbirine destek olma ve ortak çıkarlar etrafında birleşme eylemini vurgulamaktadır.
2. Kurumsal ve Toplumsal Bağlamda Dayanışma: "Toplumun kurum ve kuruluşları ile ortak değerlerde birleşmesi, yardımlaşması ve birlikte hareket etmesi anlamına gelir". Bu tanım ise dayanışmayı daha çok kurumsal bir çerçevede, toplumun farklı kesimlerinin ve kuruluşlarının ortak hedefler doğrultusunda bir araya gelmesi ve iş birliği yapması olarak ele alır.
Her iki tanım da bir araya gelme, destekleme ve ortak hareket etme fikrini içerirken, ikincisi özellikle kurumların rolünü ve ortak değerler etrafındaki birleşmeyi ön plana çıkarmaktadır. Bu tanımların nihai amacı ise toplumsal birlikteliği sağlamaktır. Toplumsal birliktelik ise "toplumun bireyleri arasında dayanışma, iş birliği ve birlikte hareket etme durumu" olarak ifade edilir
Yardımlaşma ve Dayanışmanın Bireysel ve Toplumsal Katkıları:
Yardımlaşma ve dayanışma faaliyetleri, toplumsal birliğin sürdürülmesinde oldukça etkilidir. Türk toplumunun önemli özelliklerinden biri olan bu değerler, iyi ve kötü günlerde birlik ve beraberlik içinde hareket etmeyi ifade eder. Kaynaklarda belirtilen bireysel ve toplumsal katkılar şunlardır:
• Kardeşlik ve dostluk duygularının gelişmesi.
• Toplumsal barışa katkı sağlanması.
• Birlik ve beraberliğin güçlenmesi.
• Sosyal bağların güçlenmesi.
• Problemlerin kolayca çözülmesi.
• Başarıyı beraberinde getirmesi.
• İhtiyaçları karşılanan bireylerin yaşadıkları topluma ait olduklarını hissetmeleri.
• Toplumsal etkileşim yoluyla farklı gelenek ve değerlerin paylaşılması.
• Birlikte yaşama kültürünün gelişmesi.
Tarihsel ve Güncel Yardımlaşma ve Dayanışma Örnekleri:
Kaynaklar, Türk toplumunun geçmişten günümüze kadar uzanan zengin yardımlaşma ve dayanışma örneklerini sunmaktadır:
• Aile İçi ve Komşuluk İlişkileri: Yardımlaşma ve dayanışma ilk olarak ailede başlar ve aile içerisinde saygı, sevgi, anlayış ve paylaşma gibi değerlerin oluşmasını sağlar. Komşuların birbirlerine yemek vermesi, cenaze evlerine yemek götürülmesi, düğünlerde hediye verilmesi gibi davranışlar da bu duyguların örnekleridir.
• Sadaka Taşları: Selçuklu ve Osmanlı Dönemi'nde meydanlara, cami ve çeşme yanlarına konulan sadaka taşları, ihtiyaç sahiplerinin incinmeden yardım almasını sağlayan önemli bir uygulamadır. "Bir elin verdiğini diğer el görmeyecek" sözünün canlanmış hâli olarak tanımlanmıştır.
• İmece: Genellikle kırsal alanlarda birçok kişinin el birliğiyle bir işi yapması ve böylece işlerin sırayla bitirilmesidir. Kadınların bir araya gelerek erişte kesmeleri, yaprak sarmaları, tarhana yapmaları, mantı doldurmaları gibi faaliyetler imece örneğidir. İmece, toplumsal barışa katkı sağlayarak bir arada yaşama kültürünü geliştirir.
• Tekalif-i Millîye Emirleri: Millî Mücadele Dönemi'nde ordunun ihtiyaçlarının halktan karşılanmasıyla ilgili bir dayanışma örneğidir. (Ancak günümüzde devam eden bir uygulama değildir).
• Doğa Kaynaklı Afetler: 6 Şubat 2023'te Kahramanmaraş merkezli yaşanan büyük depremlerde, milletçe tek yürek olup depremzedelerin yaralarını sarmak için yapılan maddi ve manevi yardımlar, güncel yardımlaşma ve dayanışma örneklerinden biridir.
Yardımlaşma ve Dayanışmada Kurumların Rolü:
Toplumsal yardımlaşma ve dayanışma faaliyetleri, hem kamu kurumları hem de sivil toplum kuruluşları (STK'ler) tarafından yürütülmektedir. Bu kurum ve kuruluşlar, yoksulluğu azaltmayı ve insanların yaşam koşullarını iyileştirmeyi amaçlar.
• Türk Kızılay: Afetlerde ve olağan dönemlerde ihtiyaç sahiplerine yiyecek, gıda, barınma, giyecek ve kan gibi yardımlar yapar. Savaş alanında yaralanan askerlere yardım amacıyla kurulmuş, ilk adı Hilal-i Ahmer'dir.
• Darülaceze: Bakıma muhtaç, yaşlı, engelli ve kimsesiz çocuklara din, ırk, cinsiyet ayrımı yapmadan hizmet veren bir hayır kurumudur.
• LÖSEV: Lösemili çocukların sağlık ve eğitim başta olmak üzere her türlü ihtiyacını karşılamak için çalışır.
• TEMA Vakfı: Ormanları, ağaçları, tarım alanlarını, çayır ve meraları koruyarak ülkemizde çölleşme ve erozyonun oluşumunu önlemeye çalışan bir sivil toplum kuruluşudur.
• AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı): Afet ve acil durumlara ilişkin tek yetkili kurum olup STK'ler ile işbirliği yapar.
• Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü (Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı): Sosyal yardım hizmetlerini yürüten bir devlet kurumudur.
• Meslek liseleri ve halk eğitim merkezleri: Deprem gibi afet durumlarında çadır, uyku tulumu, battaniye, soba ve yatak üreterek bölgeye ulaştırmışlardır.
Sivil toplum kuruluşları gönüllülük esasına dayanır, çalışanları ücret almaz ve giderleri bağışlarla karşılanır.
"Yardımlaşma ve Dayanışmanın Birlikteliğe Etkisi", ünitenin genel hedefleri olan toplumsal uyum ve etkin vatandaşlık için kritik bir unsurdur.
• Toplumsal Bütünleşme: Bireylerin birbirlerine yardım etmesi ve ortak sorunlar karşısında dayanışma göstermesi, toplumsal bağları güçlendirir ve bireylerin kendilerini topluma ait hissetmelerini sağlar. İhtiyaçları karşılanan bireyler, yaşadıkları topluma aidiyet duygusu geliştirir.
• Kültürel Değerlerin Aktarımı: İmece, sadaka taşları gibi geleneksel uygulamalar, Türk kültürünün yardımlaşma ve dayanışma değerlerini gelecek nesillere aktarmanın bir yoludur.
• Problem Çözme Yeteneği: Toplum olarak karşılaşılan sorunların (afetler gibi) çözümünde kurumların ve vatandaşların iş birliği yapması, problem çözme becerisinin ve toplumsal direncin bir göstergesidir.
• Etkin Vatandaşlık: Yardımsever bir kişilik yapısına sahip olmak, sosyal sorumluluk faaliyetlerine katılmak gibi davranışlar, etkin vatandaşlığın önemli özelliklerindendir.
