Sevr Anlaşması 10 Ağustos 1920

[Performans]

SEVR ANTLAŞMASI (10 Ağustos 1920)


- I.Dünya Savaşı sonunda yenilen devletlerle barış antlaşmaları imzalanmış ancak Osmanlı barışı gerçekleşmemiştir.
- ABD Başkanı Wilson, Doğu Anadolu’da ABD mandasında bir Ermenistan Devleti tasarı hazırlamış ancak bölgedeki Türk çoğunluğunu saptayan Amerikan kongresi bu tasarıyı reddetmiştir.
- Bunun üzerine Wilson Paris Barış Konferansından geri çekilmiştir. Bu nedenle konferanstan sonuç alınmamıştır.
- İngiltere, Fransa ve İtalya 19-26 Nisan 1920 tarihlerinde Osmanlı topraklarını paylaşmak için SANREMO Konferansını toplamışlardır.
- İtilaf Devletleri 1920’de Sanremo kararlarını Osmanlı temsilcisi Tevfik Paşa’ya bildirirler. Kararları ağır bulan Tevfik Paşa antlaşmayı imzalamadan İstanbul’a geri döner. Padişah ve Hükümetin kararları hafifletmek için yaptığı girişimlerde sonuçsuz kalır.
- Bu sırada Yunanlılar antlaşmanın imzallanmasını çabuklaştırmak için Bursa-Uşak istikametinde büyük bir saldırı başlatırlar. Bu saldırı karşısında Kuvay-ı Milliye birlikleri tutunamaz ve Bursa,Uşak ve Balıkesir elden çıkar.
- Diğer tarftan Doğu Trakya’ya saldıran Yunanlılar burada I.kolordunun direnişi ile karşılaşırlar. Cafer Tayyar Paşa tutsak düşünce buradaki birlikler dağıldı. Doğu Trakya elden çıktı.
- İtilaf Devletlerinin Padişahı İstanbul’dan çıkartma tehditleri karşısında antlaşmayı onaylayacağını bildirdi. Bunun üzerine padişah sorumluluğu üzerinden atabilmek için 40 kişiden oluşan Saltanat şurasını topladı. Korgeneral Rıza Paşa dışındaki üyelerin onayını aldıktan sonra Reşat Halis, Rıza Tevfik Bey ve Hadi Paşa’adn oluşan bir heyet Paris’e gider. Bu heyet 10 Ağustos 1920’de Sanremo kararlarını Sevr Antlaşması adıyla imzalar.

MADDELERİ:
A) Anayurt Topraklarının Paylaşılması:
1- İstanbul, Osmanlı devleti’nin başkenti olarak kalacak, ancak azınlak hakları korunmazsa Osmanlılardan alınacak
2- Boğazlar bütün devletlere açık tutulacak. Boğazlardan geçişi Türklerin üye olmadığı uluslar arası bir komisyon denetleyecek.
3- Doğu Trakya, İzmir ve çevresi, Bozcaada ve Gökçeada Yunalılara bırakılacak
4- Antalya ve Konya dahil İçBatı Anadolu İtalyanlara verilecek
5- Adana’dan Sivas’a kadar uzanan Orta Anadolu Fransızlara bırakılacak
6- Doğu Anadolu’da Ermenistan ve Kürdistan devletleri kurulacak
7- İç güvenliği sağlayabilmek için 50-700 kişilik bir kuvvet bulunacak
8- Kapitülasyonlar genişletilerek yeniden uygulamaya konulacak
9- Azınlak hakları genişletilerek kabul edilecek
10- İstanbul Hükümeti antlaşmayı kabul etmezse İstanbul’dan çıkarılmakla tehdit edilecek
NOT: Antlaşma TBMM’ye zorla kabul ettirilecek, kararı alınmış ve bu işle de Yunanlılar görevlendirilmiştir.
B) Arapların Yaşadıkları Osmanlı Topraklarının Paylaşılması
1- Hicaz bağımsız bir krallık olacak, I. Dünya Savaşı’nda İngilizlere yardım eden Hicaz Emiri Şerif Hüseyin’e bırakılacak
2- Yemen İmamı Yahya bağımsızlığını ilan edecek
3- Irak ve Ürdün ayrı krallıklar olarak İngilizlerin himayesine bırakılacak
4- Filistin gelecekte kurulacak İsrail Devletine zemin hazırlamak amacıyla İngilizlere bırakılacak

 

[dmrþkr]

Barış Anlaşması mı Ölüm Fermanı mı?

Barış Anlaşması mı Ölüm Fermanı mı?​

I.Dünya Savaşı'nda mağlup olan devletlerle yapılacak barış antlaşmalarının şartları Paris Barış Konferansı'nda (18 Ocak 1919) kararlaştırılmıştı. Ancak Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında kesin bir barış antlaşmasının yapılması gecikmişti.



İtilaf Devletlerinin Osmanlı Devleti ile yapacakları antlaşmayı geciktirmelerinin nedenleri;

• I.Dünya Savaşı sırasında İtilaf Devletleri arasında gizli paylaşım antlaşmaları yapılmıştı. Antlaşmaya göre, Boğazlar ve çevresi ile Doğu Anadolu Rusya'ya verilmişti. Ancak Rusya'nın savaştan çekilmesi ve İtilaf Devletlerine cephe alması.

• Boğazların yeni durumunun belirlenmesi.

• Yine savaş sırasında İtalya'ya söz verilen İzmir ve Batı Anadolu’nun Yunanlılara verilmesinden dolayı ortaya çıkan anlaşmazlığın giderilmesi

• Türk halkının işgaller karşısında tepkisinin hesap edilmemiş olması,



Yukarıdaki nedenlerden dolayı kesin barış anlaşmasının imzalanması gecikmiştir. Ancak Milli Mücadele'nin organize olmaya başlaması ve TBMM'nin açılması antlaşmanın hazırlanmasını hızlandırmıştır.



Hazırlanan antlaşmanın metni, İtalya'nın San Remo kentinde yapılan konferansta sonra son şeklini aldı. İtilaf Devletleri antlaşma şartlarını bildirmek için Osmanlı Devleti'ni Paris yakınlarında yapılan barış konferansına davet ettiler (22 Nisan 1920).



Çok ağır şartlar içeren bir antlaşma taslağı hazırlanmıştı. Konferansa katılan Osmanlı heyeti antlaşma şartlarını görünce dehşete kapıldı. Antlaşma şartlarına itiraz ettiler. Ancak İtilaf Devletleri antlaşma şartlarını değiştirmeyi kabul etmediler. Ayrıca Osmanlı Devleti'ni barış antlaşmasını imzalamaya zorlamak için ,

 Yunanlılar; Bursa, Balıkesir ve Edirne’yi işgal etti.

 İngilizler;Bandırma ve Mudanya'ya asker çıkardı.



Bunun üzerine Osmanlı Devleti antlaşmayı kabul etmek zorunda kaldı. Paris'e gönderilen Osmanlı Heyeti Sevr Antlaşması'nı imzaladı (1 0 Ağustos 1920).



Sevr Antlaşması'nın Maddeleri



1. Osmanlı Devleti'nin başkenti İstanbul olmaya devam edecek, fakat Osmanlılar antlaşma maddelerine uymaz, azınlık haklarını korumazlarsa İstanbul Türklerden alınacak.

2. .Boğazlar savaş zamanında bile bütün devletlerin gemilerine açık olacak. Boğazların yönetimi “Boğazlar Komisyonu”na bırakılacak.

3. Doğu Anadolu'da bağımsız bir Ermeni devleti kurulacak

4. Ege Bölgesi'nin büyük bir bölümü ile İstanbul dışındaki bütün Trakya, Yunanlılara verilecek.

5. Antalya ve Konya yöresi İtalyanlara verilecekti.

6. Adana, Malatya ve Sivas dolaylarını birleştiren bölgeler, Fransızlara verilecek.

7. Suriye ve Lübnan Fransızlara verilecek.

8. Arabistan ve Irak İngilizlere verilecek.

9. Osmanlı askeri gücü sınırlı sayıda olacak ve bu ordunun elinde ağır silahlar bulunmayacak.

10. Azınlıklara her alanda geniş haklar tanınacak.

11. Kapitülasyonlardan bütün devletler yararlanacak.



Sevr Antlaşması'nın Sonuçları



1. Osmanlı anayasasına göre uluslar arası bir antlaşmanın geçerli olabilmesi için Meclis-i Mebusa'nın antlaşmayı onaylaması gerekiyordu. Ancak meclis padişah tarafından kapatılmış olduğu için böyle bir durum mümkün değildi. Antlaşmayı yetkisiz bir kurum olan Saltanat Şurası imzalamıştı.Bu nedenle imzalanan antlaşma hukuki bir geçerlilik kazanamamıştır.

2. TBMM, Sevr Antlaşması'nı imzalayan ve onaylayanları vatan haini ilan etmiştir.

3. Sevr Antlaşması Türk halkının mücadele isteğini arttırmıştır.

4. Sevr, I.Dünya Savaşı'ndan sonra uygulamaya konulamayan tek antlaşmadır.



Uygulamaya konulamaması bakımından Sevr Antlaşması, 93 Harbi'nden sonra imzalanan Ayastefanos Antlaşması (1878) ile benzerlik gösterir.

 

[dmrþkr]

Sevr Antlaşması

1.İtalyanlar ve Fransızlar Anadolu’daki İşgaller Karşısında Ne Düşünüyordu?
Türk yurdunu işgal edilemeyeceğini görmüşlerdi.

2.İngilizler ve Yunanlılar Anadolu’daki İşgaller İçin Ne Düşünüyordu?
Onlara göre, Kemalist denilen bir avuç kişi, macera peşinde koşan, gerçekleri anlamaktan uzak kimselerdi. Güçlü İngiliz malzemesi ve parası ile donatılan Yunan ordusu karşısında Kemalist direniş sönmeye mahkûmdu. Ayaklanmalarda bunu gösteriyordu.
ABD ise İngiltere’yi destekliyordu.

3.İtilaf Devletleri Ayrı Düşünmelerine Rağmen Nasıl Birliktelik Sağlamışlardır?
Ortak çıkar bunda etkili oldu. Biran önce Osmanlı Devleti ile barış yapılacaktı. Barış yapılınca savaş bitecek Anadolu insanı rahat edecek ve Mustafa Kemal’de yalnız bırakılmış olacaktı.

4.Barış Antlaşması İçin Nerede Toplantı Yapıldı ve Gözlemci Olarak Kim Katıldı?
Nisan 1920’de İtalya’nın SAN REMO kentinde bir toplantı yapıldı ve Osmanlı Devleti ile yapılacak barışın esasları belirlendi. Bu toplantıya gözlemci sıfatı ile Tevfik Paşa katıldı. Tevfik Paşa antlaşmayı reddetmiştir.

5.Barış Koşullarını Kabul Ettirmek İçin İngilizler ve Yunanlılar Ne Yaptı?
22 Haziran 1920 de Yunanlılar Uşak-Bursa hattına kadar ilerlediler.
Doğu Trakya’da I. Kolordumuz yenildi. Cafer Tayyar Eğilmez Paşa esir düştü ve ordu dağıldı. Yunanlılar Edirne ve Trakya bölgesini ele geçirdi.

6.Yunan İlerleyişi Karşısında İstanbul Hükümeti Ne Yaptı?
Olağanüstü bir kurul(Saltanat Şurası) toplandı. Bu kurulda, San Remo taslağının kabulünden başka bir çare olmadığı kararına varıldı.
Kurul üyelerinden sadece Korgeneral Rıza Paşa karara karşı oy kullandı. Öteki üyelerin hepsi hükümetin isteği yönünde oylarını kullandılar.

7.Sevr Antlaşması Kimler Arasında Oldu?
10 Ağustos 1920’de İtilaf Devletleri ile Osmanlı Devleti arasında oldu.( Damat Ferit görüşme için gönderilmişti). Anlaşma Paris yakınlarında Sevres Kasabasında yapıldı.

8.Sevr Antlaşmasının Maddeleri Nelerdir?
A.Sınırlar
1)Doğu Trakya ve Batı Anadolu Yunanlılara bırakılacaktır.
2)Adana, Malatya, Sivas dâhil olmak üzere Suriye, Fransa’ya verilecekti.
3)Arabistan ve Musul dâhil Irak, İngiltere’ye bırakılacaktır.
4)Güneybatı Anadolu(Antalya- Konya) Bölgesi İtalyanların egemenliğine bırakılacaktı.
5)Doğu Anadolu’da Ermeni ve Kürt Devleti kurulacaktır.
6)Osmanlı İmparatorluğu’nun ülkesi; İstanbul dolayları ve Anadolu’nun küçük bir bölümü ile sınırlanıyordu(Giresun, Ordu, Samsun, Tokat, Amasya, Sinop, Çorum, Kayseri’nin Doğusu, Çankırı, Ankara, Eskişehir, Bolu, Zonguldak ve Bilecik).
7)Rodos ve 12 Ada İtalya’ya, Ege Adaları Yunanistan’a bırakılacaktı.
Bu maddeler ile;
a)Osmanlı İmparatorluğu’nun bütün stratejik noktaları İtilaf Devletleri arasında paylaşılmıştır.
b)Osmanlı İmparatorluğu Orta Anadolu’ya sıkıştırılmış ve İtilaf Devletlerinin denetimine girmiştir.
c)Osmanlı İmparatorluğu yağmalanmış ve yok sayılmıştır.

B.Siyasi Hükümler
1)İstanbul, Osmanlı Devleti’nin başkenti olarak kalacak, ancak Osmanlı Devleti Azınlıkların haklarını koruyamazsa burası da elinden alınacaktır.
2)Boğazlar, savaş zamanında bile bütün devletlerin gemilerine açık olacaktır. Yönetim Boğazlar Komisyonu’na verilecektir. Merkezi İstanbul olan bu komisyonun ayrı bütçesi ve ayrı bayrağı olacaktır.
3)Azınlıklara her milletten ve Türklerden fazla haklar verilecektir(Azınlıklara geniş haklar verilecektir).
***Bu durum yıllardır insan haklarının savunuculuğunu yapan devletlerin bu konudaki iddialarının gerçeklerden ne kadar uzak olduğunu göstermektedir.

C.Askeri Hükümler
1)Osmanlı Devleti’nde mecburi askerlik kaldırılacaktır.
2)Askeri kuvvet 50700 kişiden oluşacak ve ordunun ağır silahları bulunmayacaktır.
3)Deniz gücü sınırlı olacak, 13 küçük gemiyi geçmeyecektir.

D.Mali Hükümler
1)Maliye tamamen İtilaf Devletleri’nin kontrolü altında olacaktır. İngiltere, Fransa, İtalya ve Türklerden oluşan bir komisyon bütçe’yi belirleyecektir. Osmanlı üyeleri bu komisyonda sadece danışman olarak bulunacaktır.
2)Osmanlı Devleti savaş tazminatı ödeyecektir.
3)Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı başında kaldırdığı kapitülasyonlar yeniden yürürlüğe konacaktır. Bu kapitülasyonlardan bütün devletler yararlanacaktır.
***Sevr Antlaşması ile Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğü ortadan kalkmış, siyasal ve ekonomik bağımsızlığını tümüyle yitirmiştir.
Sevr Antlaşmasına Karşı Tepkiler

1.Sevr Antlaşması’ndan Kimler Memnun Kaldı?
İstanbul Hükümeti ve bu hükümetin yönetimindeki bazı kişiler memnun kaldılar. Onlara göre’’tümden yok olmaktansa küçükte olsa bir varlık olarak kalmak daha iyiydi.
Osmanlı ülkesinde yaşayan Rumlar ve Ermenilerde sevinmiştir.
İşgal Devletleri artık doğu sorunu’nun(şark meselesi) çözümlendiği kanısındadır.

2.Sevr Antlaşması Niçin Geçersiz Kabul Edilmiştir?
Anlaşma Osmanlı Anayasası’na uygun değildi. Kanun-i Esasi’ye göre Padişah barış yaparsa bunu parlamento’nun onaylaması gerekirdi.
Oysa Osmanlı parlamentosu çoktan dağıtılmış, Mebusan Meclisi dağıtılmadan öncede Misak-i Milliyi kabul etmiş, Türk yurdunun parçalanmasına razı olmadığını belirtmiştir. Yani padişah milli iradeye ters düşen bir iş yapmıştı.

3.TBMM Sevr Antlaşması Hakkında Ne Düşünmektedir?
Milletin tek temsilcisi olan TBMM, İstanbul da yok saydığı hükümetin imzaladığı bir antlaşmayı tanıyamazdı. Zaten TBMM ilk amaç olarak düşmanın yurttan kovulmasını benimsemişti. O yüzden Sevr Antlaşmasına çok büyük tepki gösterdi. 19 Ağustos 1920’de toplanan meclis, bu antlaşmayı imzalayanların ve onaylayanların vatan haini sayılmalarına karar verdi. Bu kişiler vatandaşlıktan çıkarıldı. TBMM, ayrıca bu antlaşmayı tanımadığını belirtti.

4.Sevr Antlaşması’nın Olumlu Tarafı Nedir?
Sevr’in ağır olması Türk halkını daha büyük bir hırsla milli mücadele etrafında kenetlendirmiştir. Çünkü vatanın kurtarılması için düşmanla çarpışıp onu yurttan kovmaktan başka çare yoktur. Bundan sonra yapılacak mücadele, Mustafa Kemal Paşa’nın ve TBMM’nin önderliğinde yürütülecektir.