Birçok yeryüzü şekilleriyle oluşan ovalar yerleşim ve tarım için çok verimli alanlardır. Engebenin az olduğu ovalara, akarsuların getirdiği alüvyonlar biriktiği için, tarım yapmaya en elverişli alanlar arasındadır. Oluşumlarına göre farklı isimler alan ovaları, Türkiye'deki dağılımlarıyla birlikte yazıda detaylı bir şekilde bulabilirsiniz.
Yeryüzü şekilleri bugünkü halini milyarlarca yıl boyunca geçirdiği değişimler sonucunda almıştır. Her bir jeolojik zamanda farklı yeryüzü hareketleri ve farklı yeryüzü şekilleri oluşmuştur. Zaman içerisinde depremler, akarsular, buzullar ve rüzgarlar gibi dış kuvvetler yeryüzünün şekillenmesinde etkili olmuştur. Bu değişimler neticesinde ovalar, platolar ve dağlar oluşmuştur.
Oluşumlarına ve yapısına göre farklı isimler alan yeryüzü şekillerinden birisi de ovalardır. Ovalar tarımsal faaliyetler için oldukça verimli topraklardır. Ovanın platolardan farkı ise; platolar akarsular tarafından derin bir biçimde yarılmış yüksek düzlüklerken, ovalar etrafına göre daha çukurda kalmış arazilerdir.
Platolar yüksekte kaldıklarından tarım için ideal yerler değildir. Buralarda daha çok hayvancılık faaliyetleri sürdürülmektedir. Yapı olarak dağlık ve engebeli bir özelliğe sahip olan ülkemizde düz alanlar oldukça azdır. Ovalar ülkemizin sadece % 8’lik bir kısmını kaplamaktadır.
Ova Nedir?
Ova engebenin çok az olduğu, deniz yüzeyine göre değişik yükseltilerde olan, çevresine göre çukurda kalmış, düz veya düze yakın, vadilerle yarılmamış yüzey şekline verilen isimdir. Ovalar akarsuların taşıdığı alüvyonların birikmesi sonucu oluştuğu için verimli topraklardır. Tarım faaliyetleri için oldukça elverişli olduğundan bu bölgelerde yerleşim de çoktur. Maden suları ve sıcak su kaynakları yönünden zengindirler. Yerkabuğunun hareketli zeminlerinde bulundukları için deprem yönünden tehlikelidirler. Türkiye’nin yüzey şekillerine bağlı olarak ovaların batıdan doğuya doğru yükseltileri artmaktadır.
Fiziki haritada ovalar yükseltilerine göre şu şekilde renklendirilir,
Oluşumlarına Göre Ova Türleri Nelerdir?
Ovalar meydana gelme şekillerine göre çeşitlenmektedir. Kimisi deprem gibi olaylar sonucunda meydana gelirken, kimisi akarsuların taşıdığı alüvyal malzemelerin birikmesiyle oluşur. Ovaların toprak yapısı, meydana gelme şekillerine göre değişmektedir.
Oluşumlarına Göre Türkiye’nin Ovaları Nelerdir?
Ülkemizdeki ovalarda genellikle tarımsal faaliyetler yapılmaktadır. Bunun sebebi de genellikle çevrelerine göre alçakta olmaları ve yıllık sıcaklık farkının az olmasındandır. Türkiye’nin ovalarının yükseltisi doğudan batıya doğru azalmaktadır. Drenaj bakımından yetersiz olan ülkemizin ovaları, bazı bölgelerde su birikmesi nedeniyle bataklık alanlara dönüşmüştür. Türkiye’nin ovalarını bölgelere ve oluşum şekillerine göre aşağıdaki gibi sıraladık;
Kaynak: https://bilgihanem.com/ova-nedir/
Yeryüzü şekilleri bugünkü halini milyarlarca yıl boyunca geçirdiği değişimler sonucunda almıştır. Her bir jeolojik zamanda farklı yeryüzü hareketleri ve farklı yeryüzü şekilleri oluşmuştur. Zaman içerisinde depremler, akarsular, buzullar ve rüzgarlar gibi dış kuvvetler yeryüzünün şekillenmesinde etkili olmuştur. Bu değişimler neticesinde ovalar, platolar ve dağlar oluşmuştur.
Oluşumlarına ve yapısına göre farklı isimler alan yeryüzü şekillerinden birisi de ovalardır. Ovalar tarımsal faaliyetler için oldukça verimli topraklardır. Ovanın platolardan farkı ise; platolar akarsular tarafından derin bir biçimde yarılmış yüksek düzlüklerken, ovalar etrafına göre daha çukurda kalmış arazilerdir.
Platolar yüksekte kaldıklarından tarım için ideal yerler değildir. Buralarda daha çok hayvancılık faaliyetleri sürdürülmektedir. Yapı olarak dağlık ve engebeli bir özelliğe sahip olan ülkemizde düz alanlar oldukça azdır. Ovalar ülkemizin sadece % 8’lik bir kısmını kaplamaktadır.
Ova Nedir?
Ova engebenin çok az olduğu, deniz yüzeyine göre değişik yükseltilerde olan, çevresine göre çukurda kalmış, düz veya düze yakın, vadilerle yarılmamış yüzey şekline verilen isimdir. Ovalar akarsuların taşıdığı alüvyonların birikmesi sonucu oluştuğu için verimli topraklardır. Tarım faaliyetleri için oldukça elverişli olduğundan bu bölgelerde yerleşim de çoktur. Maden suları ve sıcak su kaynakları yönünden zengindirler. Yerkabuğunun hareketli zeminlerinde bulundukları için deprem yönünden tehlikelidirler. Türkiye’nin yüzey şekillerine bağlı olarak ovaların batıdan doğuya doğru yükseltileri artmaktadır.
Fiziki haritada ovalar yükseltilerine göre şu şekilde renklendirilir,
- 0-200 metre arası ovalar koyu yeşil
- 200-500 metre arası ovalar açık yeşil
- 500-1000 metre arası ovalar sarı
- 1000-1500 metre arası ovalar turuncu
- 1500 metre üzerindeki ovalar kahverengi renkleriyle renklendirilmektedir.
Oluşumlarına Göre Ova Türleri Nelerdir?
Ovalar meydana gelme şekillerine göre çeşitlenmektedir. Kimisi deprem gibi olaylar sonucunda meydana gelirken, kimisi akarsuların taşıdığı alüvyal malzemelerin birikmesiyle oluşur. Ovaların toprak yapısı, meydana gelme şekillerine göre değişmektedir.
- Tektonik (Çöküntü) Ovalar: Fay hattına bağlı olarak deprem gibi bazı yeryüzü hareketleri meydana gelmektedir. Bu hareketler sonucu oluşan çukurluklara, zamanla alüvyonların birikmesiyle ortaya çıkan ovalara tektonik ovalar denmektedir.
- Delta Ovaları: Akarsuların taşıdığı alüvyal malzemelerin deniz kıyısında birikmesiyle oluşan ovalardır. Bir delta ovasının oluşabilmesi için akarsu havzasını meydana getiren toprak tabakasının kolay aşınabilen yapıda olması gerekmektedir. Ek olarak alüvyonların biriktiği deniz kıyısında gelgit olaylarının ve kuvvetli akıntıların olmaması gerekir.
- Karstik Ovalar: Genellikle verimsiz yapıda olan bu ovalar kireçtaşı, dolomit, kayatuzu, alçıtaşı gibi karstik arazilerin çok olduğu bölgelerde çözünmeye bağlı olarak oluşmaktadır. Türkiye’de en çok Akdeniz Bölgesi’nde bulunmaktadır.
- Göl Yeri Ovaları: Göl olan bazı yerlerde zamanla suyun kuruyup çekilmesi sonucu çukurluklar oluşur. Burada sel suları ve akarsuların taşıdığı alüvyonların birikmesi sonucu meydana gelen ovalardır. Ülkemizde en çok İç Anadolu Bölgesi’nde bulunmaktadır.
- Dağ Eteği Ovaları: Eğimin azaldığı dağ eteklerinde, sel ve akarsuların getirdiği alüvyonların birikmesi sonucu oluşan ovalardır.
- Lav Örtüsü Ovaları: Volkanik hareketler sonucu meydana gelen ovalardır. Ülkemizde en çok Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülmektedir.
Oluşumlarına Göre Türkiye’nin Ovaları Nelerdir?
Ülkemizdeki ovalarda genellikle tarımsal faaliyetler yapılmaktadır. Bunun sebebi de genellikle çevrelerine göre alçakta olmaları ve yıllık sıcaklık farkının az olmasındandır. Türkiye’nin ovalarının yükseltisi doğudan batıya doğru azalmaktadır. Drenaj bakımından yetersiz olan ülkemizin ovaları, bazı bölgelerde su birikmesi nedeniyle bataklık alanlara dönüşmüştür. Türkiye’nin ovalarını bölgelere ve oluşum şekillerine göre aşağıdaki gibi sıraladık;
- Marmara Bölgesi: Bu bölgedeki ovalar genellikle tektonik yapıdadır.
Tektonik Ovalar: Adapazarı Ovası, Balıkesir Ovası, Mustafa Kemalpaşa Ovası, Bursa Ovası, İnegöl Ovası, Ergene Ovası. - Ege Bölgesi: Ege Bölgesi ova açısından zengindir. Özellikle akarsuların biriktirdiği alüvyal malzemelerle meydana gelen delta ovaları verimli birer tarım alanı olarak kullanılmaktadır.
Tektonik Ovalar: Bergama Ovası, Soma Ovası, Turgutlu Ovası, Salihli Ovası, Torbalı Ovası, Akhisar Ovası, Alaşehir Ovası, Söke Ovası, Ödemiş Ovası, Tire Ovası, Koçarlı Ovası, Yeni Pazar Ovası
Delta Ovaları: Balat Ovası (Büyük Menderes ile), Selçuk-Efes Ovası (Küçük Menderes ile), Dikili Ovası (Bakırçay ile), Menemen Ovası (Gediz ile). - Akdeniz Bölgesi: Ülkemizin en sıcak bölgelerinden biri olan Akdeniz’de karstik, delta ve tektonik ova türleri görülmektedir.
Tektonik Ovalar: Amik Ovası ve Kahramanmaraş Ovası
Delta Ovaları: Çukurova (Ceyhan, Seyhan nehirleri ile) ve Silifke Ovaları
Karstik Ovalar: Tefenni Ovası, Acıpayam Ovası, Korkuteli Ovası, Muğla Ovası, Kestel Ovası, Elmalı Ovası. - Karadeniz Bölgesi: Ülkemizin en yağışlı ve ormanlık alanına sahip olan Karadeniz Bölgesi’nde tektonik ve delta ovaları bulunmaktadır.
Tektonik Ovalar: Bolu Ovası, Düzce Ovası, Turhal Ovası, Niksar Ovası, Tosya Ovası, Sulu Ova, Merzifon Ovası, Taş Ova, Erbaa Ovası, Zile Ovası, Artova Ovası
Delta Ovaları: Çarşamba Ovası (Yeşilırmak ile), Bafra Ovası (Kızılırmak ile). - Doğu Anadolu Bölgesi: Daha çok dağlık alanların bulunduğu Doğu Anadolu Bölgesi’nde burada bulunan volkanik dağlar sebebiyle lav örtüsü ovaları yer almaktadır.
Tektonik Ovalar: Elazığ Ovası, Malatya Ovası, Varto Ovası, Karlıova, Hınıs Ovası, Iğdır Ovası, Elbistan Ovası, Erzurum Ovası, Erzincan Ovası, Yüksekova, Tercan Ovası, Pasinler Ovası.
Lav Örtüsü Ovaları: Muradiye Ovası, Malazgirt Ovası, Çaldıran Ovası. - İç Anadolu Bölgesi: Bu bölgemizde de Türkiye’de en fazla görülen ova tipi olan tektonik ovalar çoğunluktadır.
Tektonik Ovalar: Kayseri Ovası, Konya Ovası, Develi Ovası, Aksaray Ovası, Eskişehir Ovası, Çubuk Ovası. - Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Yüz ölçümü de göz önünde bulundurulduğunda, sayıca en az ova Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer almaktadır.
Tektonik Ovalar: Suruç Ovası, Ceylanpınar Ovası, Harran Ovası, Birecik Ovası.
Kaynak: https://bilgihanem.com/ova-nedir/
