Musul Meselesi

[Performans]

Musul Hangi Devletin Olacak?
Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasından sonra toplanan Lozan Konferansı’nda Türk heyeti, Musul’daki nüfusun çoğunluğunu Türklerin oluşturduğunu ortaya koyarak bölgenin Türkiye’ye bırakılması gerektiğini söyledi. İngilizler ise bölgenin, sömürgeleri durumundaki Irak’a ait olduğunu iddia ettiler.
Türkiye ile İngiltere bu konuda anlaşamayınca Musul sorununun Lozan Konferansı’ndan sonra, Türkiye ile İngiltere arasında dokuz aylık bir sürede yapılacak görüşmelerle çözümlenmesi kararlaştırıldı. Eğer bu ikili görüşmelerde sonuç alınamazsa mesele Milletler Cemiyetinin vereceği karara göre çözümlenecekti.
Bu süreçte Türkiye ile İngiltere arasında İstanbul’da gerçekleşen görüşmelerde sonuç alınamadı. Bu nedenle konu Milletler Cemiyetine taşındı. Türkiye’nin henüz üyesi olmadığı Milletler Cemiyeti, İngiltere’nin etkisiyle bölgenin Irak’a bağlanması kararını aldı. Türkiye, başta bu haksız kararı kabul etmek istemedi. Musul Sorunu’nu çözebilmek için bir askeri harekata girişmeyi düşündü. Ancak iç (Şeyh Sait İsyanı) ve dış gelişmeler Türkiye’yi zor durumda bıraktı. Yeni bir savaş çıkmasını istemeyen Türkiye, İngiltere ile anlaşma yoluna gitti. 5 Haziran 1926 tarihinde imzalanan Ankara Antlaşması’yla Musul, İngiltere’nin mandası altındaki Irak’a bırakıldı. Buna karşılık 25 yıl süreyle Irak’ın petrol gelirlerinden %10’luk bir pay Türkiye’ye verilecekti.

 

[Performans]

Musul Meselesi

IRAK SINIRI VE MUSUL MESELESİ

 Lozan Barış Antlaşması'yla Musul sorunu çözüme kavuşturulamamıştır. Türk Hükümeti, Musul halkının çoğunun Türk olmasından dolayı Musul'un kendisine bırakılmasını istiyordu.
 İngiltere ise bölgenin zengin petrol yataklarına I sahip olması ve ekonomik çıkarları dolayısıyla Musul topraklarını bırakmak istemiyordu.
 Lozan'da Musul sorununun iki taraf arasında yapılacak karşılıklı görüşmelerle halledilmesine karar verilmişti.
 İkili görüşmeler sırasında bir çözüm sağlanamamış ve durum Milletler Cemiyetine götürülmüştü.
 İngiltere'nin uzlaşmaz tutumu üzerine Türkiye, bölgeye müdahale kararı almış, fakat bu sırada Şeyh Sait İsyanı'nın çıkması, müdahalenin gerçekleşmesini engellemişti.
 Sonuç olarak 5 Haziran 1926'da iki ülke arasın¬da Ankara Antlaşması imzalanmış ve Musul sorunu çözülmüştür.Türkiye, Şeyh Said isyanıyla uğraştığı için gerekli askeri mü¬dahalede bulunamadı.

Ankara Antlaşması (1926)
 Türkiye ile İngiltere arasında yapıldı.
 Musul, İngiliz mandasındaki Irak'a verildi.
 Musul'un petrol gelirlerinin % 10'u yirmi beş yıllığına Türkiye'ye verildi.
 Türkiye beş yüz bin İngiliz sterlini karşılığı bu hakkından vazgeçti.
Önemi
 Türk—İngiliz anlaşmazlığı sona erdi.
 Musul'un kaybıyla Misak-ı Milli'den taviz verildi.
 Musul’daki Türkleri koruyucu kararlar alınmadı.