8. SINIF DERS NOTU: MUSTAFA KEMAL'İN ÇOCUKLUĞU VE ÖĞRENİM HAYATI
BÖLÜM 1: MUSTAFA KEMAL’İN DOĞDUĞU ŞEHİR – SELANİK
Hap Bilgiler (Selanik)
• Doğum Yeri ve Tarihi: Mustafa Kemal, 1881 yılında Selanik'in Koca Kasım Mahallesi, Islahhane Caddesi’nde doğmuştur.
• Ailesi: Annesi Zübeyde Hanım, babası Ali Rıza Efendi/Bey’dir. Tek kız kardeşi Makbule Hanım dışındaki beş kardeşi (Fatma, Ahmet, Ömer, Naciye) küçük yaşta vefat etmiştir.
• Babası: Ali Rıza Efendi, gümrük muhafaza memurluğundan istifa ederek kereste tüccarlığı yapmış ve 1888'de hayatını kaybetmiştir.
• Modern Şehir: Selanik, XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki en modern ve gelişmiş şehirlerinden biriydi.
🗺️ Selanik’in Özellikleri ve Mustafa Kemal’e Etkisi
BÖLÜM 2: MUSTAFA KEMAL’İN ÖĞRENİM HAYATI
Hap Bilgiler (İlk Öğrenimi)
• Anne-Baba Görüş Ayrılığı: Mustafa Kemal okul çağına gelince annesi (dini eğitim veren Mahalle Mektebi) ve babası (modern yöntemlerle eğitim veren Şemsi Efendi Mektebi) arasında eğitim konusunda görüş ayrılığı çıktı.
• Çözüm: Babası, önce annesinin gönlünü almak için Mahalle Mektebine yazdırdı, kısa bir süre sonra ise modern eğitim veren Şemsi Efendi Mektebine geçildi.
• Eğitimin Kesintiye Uğraması: Mustafa, Şemsi Efendi Mektebi'ne devam ederken babası Ali Rıza Efendi vefat etti. Bu olay üzerine çiftlikte kaldığı süre boyunca öğrenimi kesintiye uğradı.
• Ortaokul Seçimi: Okumak isteyen Mustafa, halasının yanında Selanik'te sivil bir ortaokul olan Selanik Mülkiye Rüştiyesi'ne başladı ancak burada eğitim görmekten memnun kalmadı.
DİKKAT: Askerlik Mesleği Kararı ve Kişilik Özellikleri
• Mustafa, sokakta gördüğü üniformalı subaylara özenerek ve komşusunun oğlu Ahmet'ten etkilenerek asker olmaya karar verdi.
• Annesi Zübeyde Hanım asker olmasına karşıydı.
• Mustafa'nın annesinden gizlice askerî okul sınavlarına girmesi ve kazanması, onun kararlı ve idealist kişiliğinin göstergesidir.
• Komşusunun oğlundan etkilenmesi, çevre ve sosyal faktörlerin meslek seçimindeki etkisini gösterir.
Öğrenim Gördüğü Askerî Okullar ve Önemli Gelişmeler
DİKKAT: Eğitimin Birlik Olmaması
• Osmanlı Devleti'nde, Batı tarzı eğitim veren okulların, dini eğitim veren medreselerin, azınlık okullarının ve yabancı okulların bir arada bulunması, eğitim ve öğretimde birlik olmadığının göstergesidir. Bu yapı, farklı fikir, kültür ve anlayışa sahip insanların yetişmesine neden olmuştur.
DİKKAT: Liderlik ve Örgütleyicilik
• Mustafa Kemal'in İstanbul'da okurken arkadaşlarını toplayarak ülke meseleleri hakkında bilgilendirmesi ve el yazısı ile gazete hazırlamayı organize etmesi, onun liderlik ve örgütleyicilik (teşkilatçılık) kişilik özelliklerine sahip olduğunun kanıtıdır
BÖLÜM 1: MUSTAFA KEMAL’İN DOĞDUĞU ŞEHİR – SELANİK
Hap Bilgiler (Selanik)• Doğum Yeri ve Tarihi: Mustafa Kemal, 1881 yılında Selanik'in Koca Kasım Mahallesi, Islahhane Caddesi’nde doğmuştur.
• Ailesi: Annesi Zübeyde Hanım, babası Ali Rıza Efendi/Bey’dir. Tek kız kardeşi Makbule Hanım dışındaki beş kardeşi (Fatma, Ahmet, Ömer, Naciye) küçük yaşta vefat etmiştir.
• Babası: Ali Rıza Efendi, gümrük muhafaza memurluğundan istifa ederek kereste tüccarlığı yapmış ve 1888'de hayatını kaybetmiştir.
• Modern Şehir: Selanik, XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki en modern ve gelişmiş şehirlerinden biriydi.
🗺️ Selanik’in Özellikleri ve Mustafa Kemal’e Etkisi
Yapı Alanı | Özellik | Mustafa Kemal’e Etkisi |
Sosyal / Etnik | Türk, Rum, Bulgar, Sırp, Yunan, Yahudi, Ermeni gibi birçok milletin bir arada yaşadığı çok uluslu bir yapıya sahipti. | Farklı kültürleri tanımasına, farklılıklara karşı bakış açısı kazanmasına ve demokratik bir kişilik geliştirmesine yardımcı oldu. |
Ekonomik | Liman ve demir yolu bağlantısı (Manastır, Belgrad, İstanbul) sayesinde ticaret ve sanayi merkeziydi. | Canlı ticari hayatın göstergeleri olan işlek liman ve pazarlar bulunuyordu. |
Kültürel / Fikri | Avrupa’da basılan gazete, dergi ve kitaplar kolayca temin edilebiliyordu. Batı'dan gelen fikir akımlarına açıktı. | Dünyadaki gelişmeleri yakından tanımasında ve ileride aydın bir subay olarak kendisini geliştirmesinde etkili oldu. |
BÖLÜM 2: MUSTAFA KEMAL’İN ÖĞRENİM HAYATI
Hap Bilgiler (İlk Öğrenimi)• Anne-Baba Görüş Ayrılığı: Mustafa Kemal okul çağına gelince annesi (dini eğitim veren Mahalle Mektebi) ve babası (modern yöntemlerle eğitim veren Şemsi Efendi Mektebi) arasında eğitim konusunda görüş ayrılığı çıktı.
• Çözüm: Babası, önce annesinin gönlünü almak için Mahalle Mektebine yazdırdı, kısa bir süre sonra ise modern eğitim veren Şemsi Efendi Mektebine geçildi.
• Eğitimin Kesintiye Uğraması: Mustafa, Şemsi Efendi Mektebi'ne devam ederken babası Ali Rıza Efendi vefat etti. Bu olay üzerine çiftlikte kaldığı süre boyunca öğrenimi kesintiye uğradı.
• Ortaokul Seçimi: Okumak isteyen Mustafa, halasının yanında Selanik'te sivil bir ortaokul olan Selanik Mülkiye Rüştiyesi'ne başladı ancak burada eğitim görmekten memnun kalmadı.
DİKKAT: Askerlik Mesleği Kararı ve Kişilik Özellikleri
• Mustafa, sokakta gördüğü üniformalı subaylara özenerek ve komşusunun oğlu Ahmet'ten etkilenerek asker olmaya karar verdi.
• Annesi Zübeyde Hanım asker olmasına karşıydı.
• Mustafa'nın annesinden gizlice askerî okul sınavlarına girmesi ve kazanması, onun kararlı ve idealist kişiliğinin göstergesidir.
• Komşusunun oğlundan etkilenmesi, çevre ve sosyal faktörlerin meslek seçimindeki etkisini gösterir.
Öğrenim Gördüğü Askerî Okullar ve Önemli GelişmelerOkul Adı (Seviyesi) | Şehir | Önemli Gelişmeler / Etkiler | Kazanılan Kişilik Özellikleri / Rütbe |
Selanik Askerî Rüştiyesi (Ortaokul) | Selanik | Matematik dersindeki üstün yeteneği fark edildi. Matematik öğretmeni ona "Kemal" adını verdi. Fransızca öğretmeni Yüzbaşı Nakiyüddin Bey, vatan ve millet sevgisi aşıladı. Sınıf çavuşluğu gibi görevler özgüvenini artırdı. | Özgüven, Liderlik |
Manastır Askerî İdadisi (Lise) | Manastır (Makedonya) | Fikir hayatını en çok etkileyen şehirlerdendir. Yakın arkadaşı Ömer Naci sayesinde hitabete (etkili söz söyleme) ilgisi arttı. Tarih Öğretmeni Mehmet Tevfik Bey, Türk tarihine ve millî kültüre ilgi duymasını sağladı. Namık Kemal ve Tevfik Fikret'ten (milliyetçilik, vatanseverlik), Fransız düşünürlerden (eşitlik, adalet, hürriyet, demokrasi) etkilendi. | Vatanseverlik (Türk-Yunan Savaşı'na katılma isteği), Azimli (Fransızcasını özel kursla geliştirmesi). |
İstanbul Harp Okulu | İstanbul | Devlet sorunlarıyla ilgilenmeye başladı. Başarılı bir öğrencilik dönemi geçirdi. | Teğmen rütbesiyle mezun oldu (1902). |
İstanbul Harp Akademisi | İstanbul | Kurmaylık sınavını kazanarak girdi. Arkadaşlarıyla el yazısı ile gizli gazete hazırlayarak ülke sorunlarını tartıştılar. | Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu (1905). İlk görev yeri Şam 5. Ordu Komutanlığı’dır. |
DİKKAT: Eğitimin Birlik Olmaması
• Osmanlı Devleti'nde, Batı tarzı eğitim veren okulların, dini eğitim veren medreselerin, azınlık okullarının ve yabancı okulların bir arada bulunması, eğitim ve öğretimde birlik olmadığının göstergesidir. Bu yapı, farklı fikir, kültür ve anlayışa sahip insanların yetişmesine neden olmuştur.
DİKKAT: Liderlik ve Örgütleyicilik
• Mustafa Kemal'in İstanbul'da okurken arkadaşlarını toplayarak ülke meseleleri hakkında bilgilendirmesi ve el yazısı ile gazete hazırlamayı organize etmesi, onun liderlik ve örgütleyicilik (teşkilatçılık) kişilik özelliklerine sahip olduğunun kanıtıdır
