2025-2026 8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Destek Kitabı Cevapları

[MaArif Faruk]

8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Cevapları Ders Destek Yayınları Sayfa 191​

Ankara Antlaşmasında şu hükümler yer aldı:

• Musul ve Kerkük, İngiliz mandasındaki Irak Hükümetine bırakılacaktır.
• Irak Hükümeti, Musul petrolünden alacağı payın %10’unu 25 yıl süreyle Türkiye’ye verecektir.
• Türkiye isterse 500 bin İngiliz sterlini karşılığında petrol geliri hakkından vazgeçebilecektir.
Musul ve Kerkük’ün İngiliz mandasındaki Irak’a bırakılmasıyla Misakımillî’den çok önemli bir taviz verildi. Musul Türklerinin günümüze kadar süren sorunları ortaya çıktı. Antlaşma ile Türkiye-lrak sınırı belirlendi.

NÜFUS MÜBADELESİ

Osmanlı Devleti’nin uygulamış olduğu iskân politikası ile birçok Türk, Anadolu’dan Balkanlara yerleştirilmişti. Ancak Balkan topraklarının kaybedilmesiyle buralardaki Türkler zamanla azınlık konumuna düşmüşlerdi. Yunanistan, Bulgaristan ve diğer Balkan ülkeleri, Türklerin topraklarını ve mallarını gasbedip onları Anadolu’ya göçe zorlamışlardı. Bölgede kalan Türklere ise baskı ve zulüm uyguluyorlardı.

Lozan Konferansı’nda Türk heyeti ile Yunan heyeti arasında 30 Ocak 1923’te Türk ve Rum Nüfus Mübadelesine Dair Sözleşme imzalandı. Sözleşmeye göre Türkiye topraklarında oturan Rumlar ile Yunanistan’da kalan Türklerin mübadeleye (karşılıklı olarak yer değiştirme) tabi tutulmalarına karar verildi. Ancak Yunanistan, bu sözleşmeye uymadı. İstanbul’da daha fazla Rum bırakmak amacıyla birtakım yollara başvurdu. Bu durum Türkiye ile Yunanistan arasında gerginliğe yol açtı.


Soru: Yunanistan’ın Türkiye sınırları içerisinde daha fazla Rum bırakmak istemesinin nedenleri neler olabilir?

• Cevap: Yunanistan, Türkiye’de daha fazla Rum bırakmak isteyerek hem ülkemizin iç işlerine karışmak hem de ileride bu Rumlar üzerinden siyasi ve ekonomik çıkar elde etmek istemiştir. Ayrıca İstanbul’daki Rum nüfusunu koruyarak bölgedeki etkisini sürdürmeyi amaçlamıştır.

 

[MaArif Faruk]

8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Cevapları Ders Destek Yayınları Sayfa 192​

MİLLETLER CEMİYETİNE GİRİŞ (18 TEMMUZ 1932)

Birinci Dünya Savaşı sonrasında toplanan Paris Barış Konferansı’nda yeni bir savaşı önlemek amacıyla uluslararası bir teşkilatın kurulması kararlaştırıldı. Bu doğrultuda 10 Ocak 1920’de İsviçre’de Milletler Cemiyeti kuruldu. Cemiyetin temel amacı ülkeler arasında yaşanabilecek sorunları barışçıl yollarla çözmek ve dünya barışını korumaktı. Ancak Milletler Cemiyeti dünya barışını sağlayamadı.

Türkiye Cumhuriyeti, Lozan Barış Antlaşmasının imzalanmasından sonra barışçıl bir dış politika izledi. Bu doğrultuda 1928’de İtalya, 1930’da Fransa ve Yunanistan ile dostluk antlaşmaları imzaladı. Yine Rusya, İran, Irak, Afganistan ve Bulgaristan gibi ülkelerle siyasi ve ekonomik antlaşmalar yaptı.

Türkiye Cumhuriyeti’nin barışçıl politikalar izlemesi Milletler Cemiyeti tarafından dikkatle takip ediliyor ve takdirle karşılanıyordu. Ancak Türkiye, Musul Sorunu’nda İngiltere yanlısı tutumu nedeniyle Milletler Cemiyetine olumlu bakmıyordu. Nitekim Atatürk, Milletler Cemiyetine üyelik başvurusunda bulunmayacağını ancak üye devletlerin davet etmesi durumunda Türkiye’nin cemiyete katılabileceğini söylüyordu. Bunun üzerine Milletler Cemiyeti Genel Kurulu, Türkiye’ye resmî üyelik teklifinde bulundu. Türkiye Cumhuriyeti, Milletler Cemiyetindeki sorunları bildiği hâlde Avrupa siyasetinde aktif rol oynamak, Türkiye’nin uluslararası alanda haklarını savunmak ve dünya barışına katkıda bulunmak amacıyla 18 Temmuz 1932’de Milletler Cemiyetine üye oldu (Görsel 6.6).

Soru: Türkiye’nin Milletler Cemiyetine üye olması ülkemize ne gibi kazanımlar sağlamış olabilir?

• Cevap: Türkiye’nin Milletler Cemiyetine üye olması, uluslararası alanda saygınlık kazanmasını ve barışçı bir ülke olarak tanınmasını sağlamıştır.

Soru: Balkan Antantı’na üye olması ülkemize ne gibi kazanımlar sağlamış olabilir?

• Cevap: Balkan Antantı’na üye olması ise sınır güvenliğini artırmış ve komşu ülkelerle dostluk ilişkilerini güçlendirmiştir.

 

[MaArif Faruk]

8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Cevapları Ders Destek Yayınları Sayfa 193​

Lozan Barış Antlaşmasında Boğazlar Sorunu çözüme kavuşmuştu. Ancak Boğazlar üzerinde uluslararası bir komisyonun kurulması yeni Türk devletinin egemenlik haklarının zedelenmesine neden olmuştu. Diğer yandan Almanya ve İtalya’nın saldırgan tutumları İkinci Dünya Savaşı’nın çıkma ihtimalini artırıyordu. Türkiye, yaşanan bu olaylar nedeniyle Milletler Cemiyetine başvurarak güvenliği açısından Boğazlarda asker bulundurmak istedi. Bu esnada İtalya’nın Habeşistan’a saldırması, Almanya’nın Ren Bölgesi’ne girmesi Türkiye’nin haklılığını ortaya çıkardı. Milletler Cemiyeti, Türkiye’nin bu talebine olumlu yaklaştı. Neticede Lozan Barış Antlaşması’na imza atan ülkeler, Boğazlar konusunu görüşmek üzere İsviçre’nin Montrö kentinde toplanarak Montreux (Montrö) Boğazlar Sözleşmesi’ni imzaladılar (20 Temmuz 1936). Montreux Boğazlar

Sözleşmesi’ne göre
• Boğazlar Komisyonu kaldırılarak komisyonun bütün yetkileri Türkiye Cumhuriyeti’ne devredildi.
• Lozan Antlaşması ile Boğazlar’ın iki yakasında askersiz duruma getirilen bölge kaldırıldı.
• Yabancı ticaret gemilerinin Boğazlar’dan serbestçe geçmeleri kabul edildi. Buna karşılık yabancı savaş gemilerinin geçişleri sınırlandırıldı.

Montreux Boğazlar Sözleşmesi, Türkiye Cumhuriyeti açısından siyasi zafer olarak nitelendirildi (Görsel 6.8).
Sözleşme ile Boğazlar üzerinde Türk egemenliği kesin olarak kabul edildi. Boğazlarla ilgili sorunlar, büyük ölçüde Misakımillî doğrultusunda çözüme kavuşturuldu. Türkiye, Boğazlar’ın denetimi ile Karadeniz’den Akdeniz’e uzanan geniş bir alanda siyasi ve askerî bakımdan büyük güç kazandı.

Soru: Montreux Boğazlar Sözleşmesi’ni Harita 6.1’den yararlanarak Türkiye’nin bölgedeki stratejik konumu bakımından arkadaşlarınızla değerlendiriniz.

• Cevap: Montreux Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye Boğazlar üzerinde tam egemenlik sağlamıştır. Bu durum Türkiye’nin hem siyasi hem askerî olarak bölgedeki stratejik gücünü artırmıştır.

 

[MaArif Faruk]

8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Cevapları Ders Destek Yayınları Sayfa 194​

SADABAT PAKTI (8 TEMMUZ 1937)

İtalya, İtilaf Devletleri Bloku’nda yer almasına rağmen Birinci Dünya Savaşı sonrasında İngiltere ve Fransa ile siyasi sorunlar yaşadı.

Bir süre sonra da Almanya ile siyasi ve askerî ittifak kurarak Afrika ve Orta Doğu’da yayılma siyaseti izledi. Bu durum bazı Orta Doğu ülkelerini güvenlik ve iş birliği konusunda harekete geçirdi (Görsel 6.9). Bu amaçla 8 Temmuz 1937’de Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında Sadabat Paktı imzalandı. Pakta üye olan ülkeler birbirlerinin toprak bütünlüğüne ve egemenliğine saygı duyacaklarını ifade ettiler. Böyiece Orta Doğu’da barış ve güvenliği sağlamak suretiyle dünya barışına hizmet etmek istediler. Sadabat Paktı, 1980’de İran-lrak Savaşı nedeniyle geçerliliğini yitirdi. Türkiye Cumhuriyeti, Balkan Antantı ile batı, Sadabat Paktı ile de doğu sınırlarını güvence altına almış oldu. Bütün bu barışçı çalışmalar ve başarılar, Türkiye’yi Balkanlarda ve Orta Doğu’da barış unsuru durumuna getirdi.

Etkinlik

Soru: Türkiye Cumhuriyeti’nin 1923-1938 yılları arasında dış politikadaki sorunlarının hangi ülkelerle yaşandığını ve çözüm sürecini örnekteki gibi ilgili yerlere yazınız.

• Cevap:

Sorun	Sorun Yaşanılan Ülke	Çözüm Süreci
Musul	İngiltere	1926 Ankara Antlaşması ile Musul, İngiliz mandasındaki Irak’a bırakıldı.
Yabancı Okullar	Fransa	Tüm yabancı okullar Türk eğitim sistemine tabi oldu.
Dış Borçlar	Fransa	Fransa’ya olan borçlar yeniden yapılandırıldı.
Nüfus Mübadelesi	Yunanistan	İstanbul Rumları ve Batı Trakya Türkleri dışında iki ülke vatandaşları karşılıklı yer değişimine tabi tutuldu.

 

[MaArif Faruk]

8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Cevapları Ders Destek Yayınları Sayfa 195​

Soru: Millî Mücadele Dönemi’nde Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşmasında Hatay konusu nasıl bir çözüme kavuşturulmuştur?

• Cevap: Ankara Antlaşması ile Hatay, Fransız mandası altında kalmış; bölgede özel bir yönetim kurulması ve Türk kültürünün korunması kararlaştırılmıştır.

Soru: Büyük Millet Meclisi Hükümetinin Milli Mücadele Dönemi’nde Hatay konusu ile yeterince ilgilene- memesinde hangi faktörler etkili olmuştur? Açıklayınız.

• Cevap: O dönemde Türkiye’nin birçok cephede mücadele etmesi ve savaş yorgunluğu Hatay konusuna yeterince ilgi gösterilmesini engellemiştir.

Soru: Atatürk’ün Hatay konusunda yapmış olduğu çalışmalar onun hangi kişisel özelliği ile ilgilidir? Belirtiniz.

• Cevap: Atatürk’ün Hatay konusundaki çalışmaları, onun vatansever ve kararlı kişiliğini göstermektedir.