6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları

[MaArif Faruk]

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları 145. Sayfa​

Asya Hun Devleti ve Göktürklerde hükümdarlar ve beyler “otağ” (Görsel 3.38) adı verilen büyük çadırlar kullanırken Uygurlarda saraylar kullanılmıştır.


Bozkır kültüründe günlük kullanılan eşyaların üzerindeki motifler, dönemin sanat anlayışının temelini oluşturmuştur. Bu dönemde yapılan halı, kilim, kemer tokası, kılıç kabzası, at koşum takımı gibi taşınabilir eşyalar üzerinde hayvan motifleri görülmektedir. Türkler bu motiflerdeki hayvanlara farklı anlamlar yüklemiştir. Örneğin aslan ve kartal gücü, kurt özgürlüğü, kaplumbağa ise sonsuzluğu sembolize etmiştir.


Bozkır kültüründe renkli taş ve gümüş kakmacılığı, kuyumculuk, çadırcılık, halı ve kilim dokumacılığı oldukça ileri bir düzeydedir. Bu dönemde yapılan Pazırık halısı dünyanın bilinen en eski halısıdır (Görsel 3.39). İslamiyet öncesi döneme ait sanatsal ürünler arasında resimler ve özellikle Uygurlar döneminde görülen minyatürler bulunmaktadır.



Destanların Türk edebiyatında önemli bir yeri vardır. Bilinen en eski Türk destanlarından biri, Asya Hun Devleti Dönemi’nde ortaya çıkan Oğuz Kağan Destanı’dır. Bazı kaynaklara göre bu destanda, Mete Han’ın hayatı efsanevi bir dille anlatılmıştır. Ergenekon Destanı’nın Göktürkler döneminde Türeyiş ve Göç Destanlarının ise Uygurlar döneminde ortaya çıktığı kabul edilmektedir. Destanların yanı sıra yazılı kaynaklar da İslamiyet öncesi Türk edebiyatının önemli eserleri arasında yer alır. Göktürk alfabesiyle yazılan Orhun Kitabeleri ve Uygur alfabesiyle yazılan Karabalsagun Kitabeleri Türklerin ilk yazılı kaynakları arasındadır. Göktürkler döneminde dikilen Orhun Kitabeleri, ilk Türk alfabesinden günümüze ulaşabilen en değerli eserlerdir. 38 harfli Göktürk alfabesi, bazı değişikliklerle Bulgarlar, Hazarlar, Peçenekler gibi farklı Türk toplulukları tarafından da benimsenerek Türkistan’dan Avrupa’nın içlerine kadar yayılmıştır.


Uygurlar bilime büyük önem vermişlerdir. Bu dönemde kâğıt ve tahta kalıplardan yararlanarak matbaayı (Görsel 3.40) kullanan Uygurlar, mabetlerinde kütüphaneler kurmuşlardır.


Soru: Uygurların sosyal ve kültürel hayatlarının diğer Türk devletlerinden farklı olmasının sebepleri nelerdir? Düşüncelerinizi söyleyiniz.

• Cevap: Uygurlar diğer Türk devletlerinden farklı olarak yerleşik hayata geçmiş, şehirler kurmuş ve saraylarda yaşamışlardır. Ayrıca kâğıt ve matbaa kullanmaları, kütüphaneler kurmaları, minyatür ve resim sanatıyla ilgilenmeleri onların sosyal ve kültürel hayatını farklı kılmıştır.

 

[MaArif Faruk]

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları 146. Sayfa​

İslamiyet’in Kabulünden Sonraki Dönemde Türklerin Sosyal ve Kültürel Hayatlarının Temel Özellikleri


Türklerin geniş bir coğrafyada yaşamaları ve farklı dinlerle temas hâlinde olmaları, çeşitli din ve inançları benimsemelerinde etkili olmuştur. İslamiyet’ten önce Türklerde en yaygın din Gök Tengrl inancıydı.


Türklerin Müslümanlarla ilk temasları Hz. Ömer zamanında gerçekleştirilen fetihlerle başladı. Ancak Türklerin toplu olarak İslamiyet’i kabul etmeleri ve Türk-İslam devleti kuracak çoğunluğa ulaşabilmeleri üç asırlık bir zamanı buldu.



Emevî idarecilerinin kendilerinden olmayan Müslümanları önemsememeleri Türkler arasında İslamiyet’in yayılmasını geciktirdi. Abbâsîler ise Emevîlerden farklı olarak eşitlik ve adalet politikasını uyguladı. 751 yılında Müslümanlarla Çinliler arasında Talas Savaşı yapıldı. Türkler bu savaşta Müslüman Arapları destekledi. Savaş sonrasında Türkler kitleler hâlinde Müslüman olmaya başladı.


Soru: Emevilerin ve Abbasilerin Türklere karşı izlediği politika arasında ne gibi farklar bulunmaktadır? Düşüncelerinizi söyleyiniz.

• Cevap: Emevîler, Arap olmayan Müslümanları ikinci planda tutmuş ve eşit davranmamıştır. Abbâsîler ise eşitlik ve adalet politikası izlemiş, Türklerin İslamiyet’i kabulünü kolaylaştırmıştır.

Soru: Bu dönemde Türkler attan hangi alanlarda faydalanmışlardır? Söyleyiniz.

• Cevap: Türkler atı savaşlarda, ulaşımlarda, haberleşmede ve günlük yaşamda kullanmışlardır.

 

[MaArif Faruk]

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları 147. Sayfa​

VII. yüzyılın sonlarında Türklerin İslamiyet ile tanışmasıyla birlikte sanat ve mimaride yeni bir dönem başlamıştır. özellikle Uygurlardan kalan tapınaklar camilere dönüştürülmüştür. Ancak bu yapılar, cemaatle birlikte ibadet etmek için yetersiz kaldığından büyük camiler inşa edilmeye başlanmıştır.


İslamiyet’in kabulüyle birlikte Türkler, kurgan mezar yapımını bırakmışlardır. Bu geleneği İslam mezar anlayışına uyarlayarak İslam kültürüne türbe mimarisini kazandırmışlardır (Görsel 3.42).
Türbeler; genellikle sahabeler, İslam âlimleri ve hükümdarlar adına inşa edilmiştir.


Soru: Çevrenizde gördüğünüz ya da farklı kaynaklardan öğrendiğiniz türbe örnekleri hangileridir? Söyleyiniz.

• Cevap: Çevremde gördüğüm ya da öğrendiğim türbelere örnek olarak Mevlana Türbesi (Konya), Hacı Bayram Veli Türbesi (Ankara), Eyüp Sultan Türbesi (İstanbul) ve Hacı Bektaş-ı Veli Türbesi (Nevşehir) verilebilir.

 

[MaArif Faruk]

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları 150. Sayfa​

Soru: Aşağıdaki tabloları sınıf tahtasına çiziniz. Birinci grup çözümlemelerini Tablo 1’e, ikinci grup ise Tablo 2’ye yazmalıdır. Sınıf tahtasına yazılanları aşağıdaki tabloya aktarınız.

• Cevap:

. Hayat Biçimi​

• Göçebe yaşam tarzı hâkimdi.
• Geçim kaynağı hayvancılık ve kısmen tarımdı.
• Çadırda yaşanır; yazın yaylalara, kışın kışlaklara gidilirdi.

2. Mimari Eserlerinin Özellikleri​

• Saray, cami gibi (kalıcı) yapılar yoktu.
• Kurgan adı verilen mezarlar yapılırdı.
• Anıtsal taşlar ve kitabeler dikilirdi.

3. Sanat Eserlerinin Özellikleri​

• Hayvan figürlü süslemeler kullanılırdı.
• Halı, kilim, kemer tokası, at koşum takımı gibi taşınabilir eserler yapılırdı.
• Balballar heykel sanatının örneklerindendi.

4. Yazı, Dil ve Edebiyat Özellikleri​

• Göktürk alfabesi kullanılmıştır.
• Destanlar (Oğuz Kağan, Ergenekon, Türeyiş, Göç) önemlidir.
• Orhun Kitabeleri ilk yazılı eserlerdir.

 

[MaArif Faruk]

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları 152. Sayfa​

Türkistan, geniş bir imparatorluk ve muktedir bir hükümdarlığın yer aldığı emsalsiz bir ülkedir. Dünyanın göz bebeği, yeryüzünün süsüdür. Gerçek bir Türk yurdudur. Dağların da ceylanlar seker, ormanlarında aslanlar kükrer. Türkistan, alabildiğince geniş bir ülkedir. Çok eskilerden beri kahramanların mekânıdır ve şanlı bir şöhrete sahiptir. Türkistan halkı, kesinlikle toprağı ekip biçmekle uğraşmayan göçmenler ve çobanlardan oluşur. Otların tabii olarak büyüdüğü meralardan başka yeşil alan yoktur.( …


Soru: Seyahatnamede verilen bilgilere dayanarak Karahanlıların sosyal ve ekonomik hayatı ile İslamiyet’ten önceki Türklerin sosyal Ve ekonomik hayatı arasında görülen benzerlikler ve farklılıklar nelerdir? Düşüncelerinizi ifade ediniz.

• Cevap: Karahanlılarda da İslamiyet’ten önceki Türklerde olduğu gibi halk hayvancılık ve göçebe yaşamla uğraşmıştır. Farklı olarak Karahanlılar yerleşik hayata geçmiş, şehirler kurmuş, tarım ve ticaret gelişmiştir.

Soru: Dîvânu Lugati’t-Türk hakkında verilen bilgilere göre Türkler 11. yüzyılda hangi alanlarda gelişme göstermiştir? Tartışınız.

• Cevap: Divânu Lugati’t-Türk, Türklerin 11. yüzyılda dil, coğrafya, takvim bilgisi ve bilim alanlarında gelişme gösterdiğini kanıtlamaktadır.

Soru: Verilen bilgilere göre Yusuf Has Hâcib, eserinde Türk devletlerinin hangi özelliği hakkında bilgi vermektedir? Düşüncelerinizi söyleyiniz.

• Cevap: Yusuf Has Hâcib, eserinde Türk devletlerinde yönetim anlayışı ve kut inancının devam ettiğini, yöneticiler ile halkın karşılıklı görev ve sorumlulukları olduğunu belirtmektedir.