2025-2026 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Cevapları

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 68​

Soru: Aşağıdaki haberi okuyunuz, görseli inceleyiniz ve soruları cevaplayınız.

Yusufeli Barajı nedeniyle yerleşim yerleri değişen köylüler yeni yuvalarına alıştı

“… Artvin’in Yusufeli ilçesinde Çoruh Nehri üzerine Yusufeli Barajı’nın inşa edilmesiyle Yeniköy, Tekkale, Irmakyanı, Çeltikdüzü, Çevreli, İşhan ve Meşecik köyleri sular altında kalmıştı. Bu köylerin sakinleri, yaklaşık bir yıl önce taşındıkları yeni yerleşim yerlerindeki hayatlarına alıştı. Modern villa şeklinde inşa edilen yeni evler, eski yerleşim yerlerini geride bırakırken hüzünlenen köy sakinlerini mutlu etti (Görsel 2.20). Yeni yapılan yedi köyde toplamda beş yüz yedi konutun yanı sıra bazı iş yerleri, oyun parkları ve sosyal yaşam alanları da yer aldı….”

Soru: Yusufeli Barajı’nın yapılma sebepleri neler olabilir? Yazınız.

• Cevap: Yusufeli Barajı, enerji üretimi, taşkınların önlenmesi ve su depolama amacıyla yapılmış olabilir.

Soru: Yusufeli Barajı’nın yapılması ile doğal ve beşerî çevre unsurlarından hangilerinde değişim yaşanmıştır? Yazınız.

• Cevap: Doğal çevrede su seviyeleri ve bitki örtüsü değişmiştir, beşerî çevrede ise yerleşim alanları su altında kalmış, yeni köyler inşa edilmiştir.

Soru: Barajın yapımı doğal ve beşerî çevre unsurlarından su kaynakları, bitki örtüsü, yerleşim alanları ve nüfusu nasıl etkilemiş olabilir? Yazınız.

• Cevap: Su kaynakları barajla artmış, bitki örtüsü su altında kalmış, yerleşim yerleri değiştirilmiş ve nüfusun yerleşim düzeni yeniden şekillenmiştir.

Soru: Barajın yapılmasının Artvin’e olumlu ve olumsuz etkileri neler olabilir? Tartışınız.

• Cevap:

Olumlu etkiler: Enerji üretimi, ekonomik gelişim ve yeni yerleşim yerlerinin inşası.

Olumsuz etkiler: Köylerin su altında kalması, bitki örtüsü ve ekosistemin zarar görmesi.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 69​

Soru: Yaşadığınız ile ait eski ve yeni resim, gazete, hava fotoğraflarını inceleyiniz veya aile büyüklerinizden ilinizin geçmişi hakkında edindiğiniz bilgileri düşününüz. Buna göre geçmişten günümüze ilinizin doğal ve beşerî çevresinde yaşanan değişimin sebeplerini ve sonuçlarını tartışınız. Aşağıdaki balık kılçığını tamamlayınız. Hazırladığınız balık kılçığı diyagramları dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilecektir.

• Cevap:

Doğal çevrenizde yaşanan değişimin sebepleri:

• Şehirleşme ve yapılaşmanın artması.
• Nüfus artışıyla birlikte yeşil alanların azalması.
• İklim değişikliği ve su kaynaklarının azalması.

Doğal çevrenizde yaşanan değişimin sonuçları:

• Yeşil alanların ve ormanlık bölgelerin azalması.
• Su kaynaklarının kirlenmesi ve su rezervlerinin azalması.
• Hava kirliliği ve ekosistemin zarar görmesi.

Beşerî çevrenizde yaşanan değişimin sebepleri:

• Göçler ve nüfus artışı.
• Yeni ulaşım projeleri ve altyapı çalışmaları.
• Sanayileşme ve ticaretin gelişmesi.

Beşerî çevrenizde yaşanan değişimin sonuçları:

• Yeni yerleşim alanlarının ve yüksek katlı binaların inşa edilmesi.
• Trafik sorunları ve ulaşım ağlarının genişlemesi.
• Tarihi mekânların restorasyonu ve turizmin artması.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 70​

Soru: Ailenizden birine AFAD’dan (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) görseldeki gibi bir uyarı mesajı gelseydi neler yapardınız? Yazınız.

• Cevap: Öncelikle güvenlik tedbirleri alırdım, çatılardan ve ağaçlardan uzak durur, sel ve su baskını riski olan bölgelerde bulunmamaya dikkat ederdim. Ayrıca ailemle birlikte evdeki pencereleri kapatır, elektrikli aletleri fişten çeker ve gerektiğinde yüksek yerlere çıkarız.

Soru: Gelen mesajda boş bırakılan yerde neler yazıyor olabilir? Sınıfta tartışınız.

• Cevap: “Su baskını, sel ve fırtına” gibi olumsuzluklar yazıyor olabilir. Bu tür durumlar, sağanak yağışlarla birlikte yaşanabilecek tehlikeli olaylardır.

Soru: Görselde anlatılmak istenilen nedir? Düşüncülerinizi yazınız.

• Cevap: Görselde, bir heyelan olayı anlatılmak istenmektedir. İlk görselde dağ yamacında doğal bir denge varken, ikinci görselde yamaca yapılan ev ve insan müdahalesi gösteriliyor. Üçüncü görselde ise bu müdahale sonucu heyelan gerçekleşmiş ve ev zarar görmüştür. Bu, doğaya yapılan yanlış müdahalelerin olumsuz sonuçlarını anlatmaktadır.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 71​

Tarihimizdeki büyük ve yıkıcı depremlerden biri 17 Ağustos 1999’da gerçekleşti. Binlerce can kaybı yaşanan bu depremden sonra bilim insanları “Deprem değil, ihmal öldürür.” açıklamasında bulundular.

Soru: Deprem değil, ihmal öldürür. sözü ile bilim insanları neye dikkat çekmek istemişlerdir?

• Cevap: Bu sözle bilim insanları, depremlerin doğal bir olay olduğunu ancak binaların güvenli inşa edilmemesi, zayıf altyapı ve ihmallerin can kayıplarına yol açtığını vurgulamak istemişlerdir. Yani, binaların sağlam yapılmaması ve tedbir alınmaması ölümlere sebep olur.

Soru: Yaşadığınız ilde gerçekleşme riski olan afetler nelerdir? Bu afetlerin etkilerini azaltmak amacıyla bireysel ve toplumsal olarak neler yapılabilir? Sınıfta tartışınız ve alınabilecek önlemleri ilgili alanlara yazınız.

• Cevap:

Bireysel Önlemler:

• Depreme dayanıklı evlerde yaşamak, acil durum çantası hazırlamak ve binaların dayanıklılığını kontrol ettirmek.

Toplumsal Önlemler:

• Afet bilinçlendirme eğitimleri düzenlemek, şehir planlamasını afet risklerine uygun şekilde yapmak ve toplu alanlarda acil kaçış yolları oluşturmak.

Soru: Aşağıdaki haber metnini okuyunuz. Ülkemizde gerçekleşme riski yüksek olan afetlere karşı yetkililerce alınan önlemden başka ne gibi önlemler alınmalıdır? Tartışınız.

Türkiye’nin ulaşım altyapısının afetlere daha dirençli hâle getirilmesi için yeni projeler planlanıyor. Güvenli, afetlere dayanıklı, çevre dostu ve düşük maliyetli bir ulaşım sistemi kurulması projesi Cumhurbaşkanlığına bağlı birimlerce hazırlanan On İkinci Kalkınma Planı’nda yer aldı.

Önümüzdeki beş yıl içinde uygulanacak bu planda şehir içi ve şehirler arası ulaşım sistemlerinin altyapılarını afetlere karşı güvenli hâle getirmek için projeler tasarlanacak. Bu amaçla risk analizleri yapılarak ihtiyaç duyulan güçlendirme ve tadilat çalışmaları ile projeler en kısa sürede tamamlanacak.

• Cevap: Altyapı güçlendirme projelerinin yanı sıra, binaların deprem yönetmeliğine uygun şekilde inşa edilmesi, afet bilincinin artırılması için halk eğitimleri yapılmalı ve afet toplanma alanları daha iyi organize edilmelidir. Ayrıca, erken uyarı sistemleri kurulup yaygınlaştırılmalıdır.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. Kitap) Sayfa 73​

Soru: Aşağıdaki haritalar ile AFAD İl Afet Risk Azaltma Planları’nı inceleyiniz ve soruları cevaplayınız.

Soru: Verilen haritalara göre yaşadığınız ilde görülme riski fazla olan afetler nelerdir? Bu afetlerin ortaya çıkmasında etkili olan doğa olayları nelerdir?

• Cevap:

Verilen haritalara göre yaşadığınız ilde (İstanbul) görülme riski fazla olan afetler:

• Deprem: İstanbul, Türkiye Deprem Haritası’na göre yüksek deprem riski taşıyan bölgelerden biridir. Şehrin Kuzey Anadolu Fay Hattı’na yakın olması bu riski artırmaktadır.
• Çölleşme: Türkiye Çölleşme Hassasiyet Haritası’na göre İstanbul’da düşük seviyede çölleşme riski bulunmaktadır, ancak bu risk kontrol edilmelidir.

Bu afetlerin ortaya çıkmasında etkili olan doğa olayları:

• Deprem: Fay hatlarının hareketliliği, tektonik levha hareketleri depremleri tetiklemektedir.
• Çölleşme: Bitki örtüsünün azalması, erozyon ve su kaynaklarının yetersiz kullanımı çölleşmeye neden olabilir.