2025-2026 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Cevapları

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları (1. Kitap) Sayfa 52​

Soru: Göreceli konum ile ilgili tanımları okuyunuz ve bu tanımlara uygun örnekler veriniz.

Günlük hayatımızda farkında olmadan göreceli konumu kullanırız. Adres soran birine adres ile ilgili yön, mesafe ve çevresindeki önemli binaları söyleyerek yardımcı olabiliriz. Arkadaşımızla buluşmak için “Valilik binası karşısında, Millet Parkı’nın yanındaki Halk Kütüphanesinde seni bekliyor olacağım (Görsel 2.2).” dediğimizde bulunduğumuz yerin göreceli konumunu ifade etmiş oluruz.

Verilen görseldeki yön okunu dikkate aldığımızda vergi dairesi, hastanenin kuzeyinde ve okulun doğusunda yer alır (Görsel 2.3). Örnekte olduğu gibi göreceli konum, bir yerin diğer yerlere göre konumunu ifade eder. Bunun için ana ve ara yönleri kullanabiliriz. Göreceli konum, insanların o konuma ilişkin algılarına ve deneyimlerine dayandığından bir yerin göreceli konumunu tanımlamak kişiden kişiye değişebilir. Ayrıca çevredeki ortam değiştikçe veya yeni yerler geliştikçe göreceli konum zamanla farklılaşabilir.

Karayollarında, bir sonraki il veya ilçeye olan yön ve mesafeyi gösteren tabelalar vardır. Bu tabelalar, yaklaşmakta olduğumuz veya gitmek istediğimiz yere göre mevcut konumumuzu ifade eder (Görsel 2.4).

Bir ilin komşu illere, yeryüzü şekillerine, su kaynaklarına, tarihî mekânlarına ve doğal güzelliklerine bağlı olarak ortaya çıkan kendine has özelliklerinin tümü o ilin göreceli konumunu oluşturur.

• Cevap:

Göreceli konum ile ilgili örnekler:

• “Evin, belediye binasının güneyinde, marketin hemen arkasında yer alıyor.”
• “Restoran, sahil yolunun batısında, otelin tam karşısında bulunuyor.”

Başka bir örnek:

• “Okul, büyük parkın doğusunda ve alışveriş merkezinin kuzeyinde konumlanmıştır.”

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları (1. Kitap) Sayfa 53​

Soru: Yaşadığınız ili harita üzerinde bulup boyayınız. İliniz ile kara sınırı olan komşu illeri de harita üzerinde belirleyip isimlerini ilgili yere yazınız.

• Cevap:

İstanbul’un kara sınırı olan komşu illeri:

• Kocaeli
• Tekirdağ

Soru: Bugüne kadar edindiğiniz bilgiler ve verilen dijital kaynakları kullanarak yaşadığınız ille ilgili istenen bilgileri ilgili alanlara yazınız.

• Cevap:

Ulaşım yolları:

İstanbul, kara, deniz ve hava yolu ile ulaşımda önemli bir merkezdir. İki büyük köprü ve Avrasya Tüneli ile Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlar.

Yer altı ve yer üstü kaynakları:

Yer altı kaynakları sınırlıdır, ancak yer üstü kaynakları arasında verimli tarım arazileri ve su kaynakları (barajlar, göller) bulunur.

Doğal güzellikler:

Boğaziçi, Belgrad Ormanı, Büyükada ve Çamlıca Tepesi gibi yerler İstanbul’un doğal güzellikleridir.

Tarihi mekânlar:

Topkapı Sarayı, Ayasofya, Sultanahmet Camii, Galata Kulesi ve Yerebatan Sarnıcı gibi tarihi mekânlarıyla ünlüdür.

Soru: Yaşadığınız ilde belirlediğiniz doğal güzellikler ile tarihi mekânları korumak için neler yapabilirsiniz? Tartışınız.

• Cevap: Bu alanlarda çevre temizliği konusunda bilinçlendirme çalışmaları yapılabilir, tarihi eserler restore edilerek korunabilir, ziyaretçi sayısı kontrol altında tutulabilir.

 

[MaArif Faruk]

. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları (1. Kitap) Sayfa 54​

Soru: Haritadan faydalanarak yaşadığınız ile ait istenen bilgileri ilgili alanlara yazınız.

• Cevap:

Yeryüzü şekilleri:

İstanbul’da Boğaziçi, Haliç, tepeler (Çamlıca Tepesi gibi) ve kıyı ovaları yer alır. Şehir genelde engebeli bir yapıya sahiptir.

Su kaynakları:

İstanbul’un su kaynakları arasında Boğaziçi, Haliç, Terkos Gölü, Büyükçekmece Gölü, Küçükçekmece Gölü ve birçok baraj (Ömerli, Alibeyköy) bulunur.

Soru: Farklı yöntemlerle göreceli konumları verilen illerimizin isimlerini yazınız.

• Cevap: Edirne, Nevşehir, Mersin

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları (1. Kitap) Sayfa 55​

Soru: Aşağıda verilen haritalardan faydalanarak Kars ilimizin göreceli konumları ile ilgili bilgileri boş bırakılan yerlere yazınız.

• Cevap:

Kars, Türkiye’nin doğusunda yer alır ve kuzeydoğuda Gürcistan ile doğuda Ermenistan’a sınır komşusudur.


İlin batısında Erzurum, kuzeybatısında Ardahan, güneydoğusunda Iğdır ve Ağrı yer alır.

Kura ve Aras nehirleri Kars ilinden geçer.

İl, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yüksek dağlar ve platolarla çevrilidir.

 

[MaArif Faruk]

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları (1. Kitap) Sayfa 56​

ETKİNLİK

Adı: Yaşadığım İlin Göreceli Konumu
Amacı: Yaşadığınız ilin göreceli konumunu açıklayabilme
Beceri: Mekânsal düşünme
Süre: 2 ders saati
Malzemeler: Karton, kalem, makas.

Yönerge:

• İliniz hakkında topladığınız bilgileri kullanarak yaşadığınız ilin göreceli konumu ile ilgili aşağıdaki “Hazırlanacak Bilgi Kartları”nda istenenlere göre dört adet bilgi kartı hazırlayınız.
• Bilgi kartlarında estetik unsurlar göz önünde bulundurarak ilinizin göreceli konum özelliklerine ait görsellere yer veriniz.
• Hazırladığınız bilgi kartlarını kullanarak sınıf arkadaşlarınıza sözlü bir sunum yapınız.
• Bilgi kartlarını bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilecektir.

• Cevap:

Bilgi Kartı 1
Komşu illere göre göreceli konumu
İstanbul, kuzeybatıda Tekirdağ, doğuda Kocaeli ile kara sınırına sahiptir. Ayrıca Marmara Denizi, Karadeniz ve Boğaziçi’yle çevrilidir.

---

Bilgi Kartı 2
Su kaynaklarına göre göreceli konumu
İstanbul, Boğaziçi, Haliç, Marmara Denizi, Karadeniz kıyıları, Terkos Gölü, Büyükçekmece ve Küçükçekmece Gölleri gibi su kaynaklarına sahiptir.

---

Bilgi Kartı 3
Yeryüzü şekillerine göre göreceli konumu
İstanbul, genellikle engebeli bir yapıya sahiptir. Çamlıca Tepesi gibi tepeler ve kıyı ovaları bulunur. Boğaziçi, şehre önemli bir coğrafî özellik kazandırır.

---

Bilgi Kartı 4
Tarihî mekanlar ve doğal güzelliklere göre göreceli konumu
Topkapı Sarayı, Ayasofya, Sultanahmet Camii gibi tarihî mekânlar; Belgrad Ormanı, Büyükada, Çamlıca Tepesi gibi doğal güzellikler İstanbul’un önemli yerleridir.