4. Sınıf 2. ÖĞRENME ALANI: EVİMİZ DÜNYA

[erkanisanmaz]

Bu öğrenme alanında öğrencilerin; temel düzeyde harita kullanma becerilerini geliştirmeleri, insanın yaşadığı yerin doğal çevre unsurlarından nasıl etkilendiğine ve doğal çevreyi nasıl etkilediğine yönelik farkındalık kazanmaları, yakın çevrelerinde yaşanan ve yaşanma olasılığı bulunan afetlere ilişkin verilen kaynakları incelemeleri ve bu afetlerin olası etkilerini azaltmak için evde aileleriyle alabilecekleri önlemlere yönelik ürün oluşturmaları amaçlanmaktadır.
DERS SAATİ	19
ALAN BECERİLERİ	SBAB2. Kanıta Dayalı Sorgulama ve Araştırma (SBAB2.6. Kanıta Dayalı Ürün Oluşturma ve Paylaşma) (SB.4.2.3) SBAB10. Harita (SBAB10.1. Harita Okuma) (SB.4.2.1)
KAVRAMSAL BECERİLER	KB2.4. Çözümleme (SB.4.2.2)
EĞİLİMLER	E1.1. Merak, E2.2. Sorumluluk, E2.5. Oyunseverlik, E3.3. Yaratıcılık
PROGRAMLAR ARASI BİLEŞENLER
Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerileri	SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık Becerisi), SDB2.2. İş Birliği
Değerler	D5. Duyarlılık, D7. Estetik, D9. Merhamet, D13. Sağlıklı Yaşam, D18. Temizlik, D19. Vatanseverlik
Okuryazarlık Becerileri	OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık
DİSİPLİNLER ARASI İLİŞKİLER	Fen Bilimleri, Hayat Bilgisi
BECERİLER ARASI İLİŞKİLER	KB3.1. Karar Verme

ÖĞRENME ÇIKTILARI VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ	SB.4.2.1. Konum ve yön bulurken haritaları kullanabilme a) Haritanın başlığının ne anlama geldiğini ifade eder. b) Harita üzerindeki renkleri, kenar bilgilerini ve harita kenar bilgilerindeki sembolleri tespit eder. c) Yakın çevresini ve ülkesini tarif etmek için konum bilgisini, ara ve ana yönleri kullanır. SB.4.2.2. Yakın çevresinden hareketle doğa ve insan etkileşimini çözümleyebilme a) Yakın çevresindeki doğal çevre unsurlarını belirler. b) Yakın çevresindeki doğal çevre unsurları ile insanlar arasındaki ilişkileri belirler. SB.4.2.3. Afetlerin etkilerini azaltma konusunda yapılabileceklere ilişkin oluşturduğu ürünü paylaşabilme a) Kendisine sunulan kaynaklara dayanarak geçmişten günümüze yakın çevresinde gerçekleşen deprem, çığ, heyelan, sel, orman yangınları vb. afetlere yönelik çıkarım yapar. b) Yakın çevresinde gerçekleşebilecek deprem, çığ, heyelan, sel, orman yangınları vb. afetlerin etkilerini azaltmak için yapılabilecekleri yansıtan bir ürün oluşturur. c) Yakın çevresinde gerçekleşebilecek deprem, çığ, heyelan, sel, orman yangınları vb. afetlerin etkilerini azaltmak için yapılabileceklere ilişkin oluşturduğu ürünü paylaşır.
İÇERİK ÇERÇEVESİ	Temel Harita Bilgisi ve Harita Türleri Doğa-İnsan Etkileşimi Afetlerin Etkilerinin Azaltılması
Anahtar Kavramlar	doğal çevre unsuru, harita, harita anahtarı, navigasyon
ÖĞRENME KANITLARI (Ölçme ve Değerlendirme)	Bu öğrenme alanında yer alan öğrenme çıktıları; çalışma yaprakları, bütüncül dereceli puanlama anahtarı, performans görevi ile değerlendirilebilir. Performans görevi : Doğa ve canlıları korumanın önemi ile ilgili kitap kapağı tasarımı yapma ve kitap tanıtım yazısı yazmaya yönelik görevdir.
ÖĞRETME-ÖĞRENME YAŞANTILARI
Temel Kabuller	Öğrencilerin kroki, ana ve ara yönler, doğadaki varlıklar ve afetler hakkında temel düzeyde bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir.
Ön Değerlendirme Süreci	Öğrencilere hazır bir kroki verilerek öğrencilerden bu krokideki yerleri ana ve ara yönleri kullanarak tarif etmeleri istenir. Bu aşamada okullarının bulunduğu çevrenin krokisi kullanılır. Doğal varlıklar ile ilgili beyin fırtınası yapılır. Öğrencilerden bildikleri afetleri listelemeleri istenir.
Köprü Kurma	Uzak mesafelerdeki yerleri tarif edebilmek için krokilerin yeterli olup olmadığı sorularak bir tartışma başlatılır. Yön bulma teknolojilerinin değişim ve sürekliliğine (GPS, navigasyon uygulamaları vb.) değinilerek günlük yaşamla coğrafi bilgi arasında bağ kurulur. Öğrencilerden çevrelerini gözlemlemeleri ve gördükleri varlıkları listelemeleri istenir. Öğrencilerden afetlere ilişkin görseller ile bu afetleri anlatan kısa metinleri eşleştirmeleri beklenir.

Öğretme-Öğrenme
Uygulamaları SB.4.2.1
Öğrencilerde merak uyandırmak amacıyla “Dünya’nın tamamını ya da bir kısmını hiç küçültmeden -özgün hâliyle- bir kâğıda aktarmak mümkün müdür?” sorusu sorulur (E1.1). Geniş
alanların konumunu bulmak için krokilerin yeterli olmadığı, farklı araçlara ihtiyaç duyulduğu sonucuna ulaşılır. Öğretmen tarafından sırayla harita başlıkları (şehir haritası, Türkiye haritası ve Dünya haritası) tahtaya yazılarak bu haritalar yoluyla hangi bilgilere ulaşılacağı sorulur. Navigasyon uygulamaları, uydu görüntüleri, 3D uygulamalar, dijital haritalar (OB2) veya renkli atlaslar gibi farklı kaynaklardan faydalanılır. Haritalar öğrencilere gösterilerek “Bu haritanın başlığı nedir?”, “Bu haritada neler görüyorsunuz?”, gibi sorular sorularak öğrencilerin haritayı keşfetmeleri sağlanır (E1.1). İkişerli gruplara ayrılan öğrencilere farklı harita türlerini içeren çalışma yaprakları verilir (SDB2.2).
Öğrencilere haritada yer alan renk, sayı veya şekillerin neyi ifade ettiği sorulur (OB4). Öğrencilerden gelen cevaplar doğrultusunda temel düzeyde harita türleri (siyasi, fizikî haritalar ve şehir haritaları) ve harita üzerindeki semboller ve renkler hakkında bilgilendirme yapılır. Öğrencilere yakın çevresiyle ilgili bir dilsiz harita verilir. Öğrencilerden bu dilsiz haritayı uygun sembol ve renkler kullanarak doldurmaları, haritanın alt kısmına bu sembollerin ve renklerin ne anlama geldiğini (örneğin çemberin parkı temsil etmesi, kare şeklinin evleri temsil etmesi vb.) yazmaları istenir. Böylece haritalarda yer alan harita anahtarını kendi çalışmaları aracılığıyla fark etmeleri sağlanır (SDB1.1).
Sınıfa getirilen küre veya harita üzerinde oyunlar oynatılır. Örneğin küre üzerinde “Hangisi Daha Uzak?” oyunu oynatılabilir. Bu oyunda öğrencilerden küre üzerinde bulundukları yer ile gitmek istedikleri yer arasındaki mesafeyi iplerle göstermeleri istenebilir. Bunun dışında öğrencilerin harita bilgilerini kullanabilecekleri oryantiring oyunlarına yer verilebilir (E2.5).
Harita tanımaya yönelik etkinliklerden sonra öğrencilerden Türkiye haritasında yaşadığı yeri, ülkemizin başkentini ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni göstermeleri istenir. Öğrencilerden harita üzerinde yer alan farklı şehirleri ana ve ara yönler aracılığıyla tarif etmesi, dünya haritası veya küre üzerinde Türkiye’nin konumunu bulması istenerek ülkemizin sınırlarını tanıması beklenir. Öğrencilerden dijital ortamda harita ve pusula kullanarak yakın çevresinde belirlediği noktaları göstermeleri istenir (OB2.). Etkinlik süresince vatanseverlik ve millî bilinç odaklı açıklamalarda bulunulur (D19.1). Değerlendirme amacıyla öğrencilere harita üzerinde konum ve yön bulmalarını gerektirecek soruların yer aldığı çalışma yaprakları kullanılabilir.
SB.4.2.2
Öğretmen tarafından doğal çevre unsuru olan ve olmayan görseller karışık bir şekilde sunulur (OB4). Öğrencilerden bu görsellerden hangilerinin doğada kendiliğinden var olan varlıklar olduğunu belirlemeleri istenir. Görsellerden hareketle öğrencilere doğal çevre unsuru kavramı açıklanır. Yakın çevrelerindeki gözlemlerinden yola çıkarak köprü kurmada oluşturulan listedeki varlıklardan doğal çevre unsuru olanları belirlemeleri istenir. Öğrencilere oluşturdukları listede yer almayan diğer doğal çevre unsurlarının neler olabileceğine ilişkin fikirleri sorulur.
Öğrencilerle yakın çevresinin yeryüzü şekillerini ve hava koşullarını yansıtan yazılı, görsel veya dijital kaynaklar paylaşılır (OB1, OB2, OB4). Bu kaynaklara dayalı sorular sorularak insan-doğa etkileşimine ilişkin farkındalık oluşturulur. Öğrencilere insan-doğa etkileşimini içeren durum cümleleri sunulur. Cümleler belirlenirken temizlik ve duyarlılık değerleri temel alınarak çevreyi temiz tutma (D18.2), doğayı ve canlıları koruma, ağaç sevgisi (D5.2) gibi insanın doğaya olumlu etkilerine değinilir.
Doğanın insana etkileri ile ilgili olan cümlelerde ise hava koşulları ve yeryüzü şekillerinden bahsedilir. Öğrencilerden sunulan cümlelerdeki durumları insanın doğaya etkileri ve doğanın insana etkileri şeklinde gruplandırmaları beklenir (KB3.1). Gruplandırma sırasında sınıf içi oyunlardan yararlanılabilir (E2.5). Doğayı ve canlıları korumanın önemi vurgulanır.
(D9.3). Öğretmen tarafından suyu, besin kaynaklarının ve havayı temiz tutmanın sağlığımız için önemli olduğu açıklanır (D13.4). Öğrencilerden bu konuyla ilgili performans görevi olarak yazılmış hayali bir kitabın kapağını kendi beğenilerini yansıtacak şekilde tasarlamaları (D7.3) ve kitabı tanıtan kısa bir yazı yazmaları istenir (E3.3). Hazırlanan kitap kapakları ve tanıtım yazıları bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.
SB.4.2.3
Yaşanılan yerde geçmişten günümüze gerçekleşen deprem, çığ, heyelan, sel, orman yangınları vb. afetlere ilişkin öğrencilerin düzeyine uygun bilgi kaynakları paylaşılır. Sınıfa getirilen bilgi kaynakları incelenerek öğrencilerden yakın çevresinde yaşanan afetlere ilişkin bilgi edinmeleri ve çıkarım yapmaları beklenir (OB1).
Afetlerin etkilerini azaltmak için neler yapılabileceği üzerine bir sınıf tartışması başlatılır.
Afetlerin etkilerini azaltmanın en temel unsurlarından birisinin doğayı tanımak ve doğa-insan etkileşimini anlamak olduğu vurgulanarak insanların alması gereken sorumluluklar üzerinde durulur. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD) hazırladığı raporlardan da yararlanılarak afetlere hazırlıklı olmanın önemi üzerinde durulur. Afetlerin etkilerinden korunmak için yaşanılan yerin afetlere nasıl hazırlıklı hale getirilebileceğine ilişkin öğrencilerin fikirleri alınır. Afet hazırlıklarına yönelik örnekler incelenerek öğrencilerin duyarlılık değeri bağlamında afet bilinci geliştirmeleri desteklenir (D5.3). Daha sonra öğrencilerden
afet öncesi, sırası ve sonrası yapılması gerekenlere ilişkin acil durum aile planı hazırlamaları istenir (E2.2). Afet ve acil durum aile planında toplanma alanının kararlaştırılması, acil durumda bilgi verilecek kişilerin belirlenmesi gibi bilgilerin yer alması istenir.
Öğrenciler hazırladıkları planı arkadaşlarıyla ve yakın çevreleri ile paylaşırlar. Hazırlanan planlar öğretmen tarafından bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

FARKLILAŞTIRMA
Zenginleştirme	Öğrencilerden yaşadığı yer ile ilgili üç boyutlu haritalar yapmaları istenebilir. Doğa insan etkileşimine yönelik nesli tükenen/ tükenmekte olan hayvanları veya bitkileri belirlemeleri istenebilir. Nesli tükenmekte olan hayvanların neden tehlike altında olduklarına dair araştırma ve sunum yapmaları istenebilir. Afet yönetiminde başarılı ülkelerin kent planlaması üzerine yaptıkları iyi uygulamaları araştırmaları, araştırma sonuçlarını ön bilgileriyle sentezleyerek afet risklerini azaltmak için özgün çözüm önerileri geliştirmeleri ve önerilerini sınıfta paylaşmaları istenebilir.
Destekleme	Haritalarda konum bulabilmek için sınıf içinde yönünü buldurmaya yönelik çalışmalar yapılarak ardından çalışma yaprakları dağıtılabilir. Konu daha sade bir biçimde anlatılarak farklı etkinliklerle pekiştirilebilir. Yakın çevresinde gözlemlediği hava olaylarının günlük yaşam üzerindeki etkisine örnekler vermesi istenebilir. Yakın çevresinde yaşanan afetlere ilişkin aile üyeleri ile görüşme yapması ve görüşme ne ticesinde elde ettiği bilgileri sınıfta sözlü ya da yazılı olarak paylaşması istenebilir.