- Katılım
- 21 Ocak 2007
- Mesajlar
- 8,562
- Puanları
- 683
- Yaş
- 48
- Konum
- Denizli
- Web sitesi
- www.sosyalbilgiler.biz
TÜRKİYE’DE MADENLER VE ENERJİ KAYNAKLARI
1-Maden nedir?
—Yer kabuğundaki çeşitli iç ve dış doğal etkenlerle oluşan, ekonomik yönden değer taşıyan mineral bileşimlerine maden denir.
2- Cevherleşme nedir?
—Tektonik, volkanik ve metamorfik (başkalaşım) olaylar, kayaçların yapılarındaki mineralleri etkileyerek maden yataklarını oluşturmuştur. Bu oluşuma cevherleşme adı verilir.
3-Madenler kaça ayrılır?
—Üçe ayrılır;
A-Metal madenler: Demir, krom, v.b.
B-Metal dışı (ametal) madenler: Mermer, lületaşı, v.b.
C-Yakıt madenler: Kömür, petrol
4-Tuvönan cevher nedir?
—Yeraltında filizler (cevherler) halinde bulunan madenler taş ve toprakla karışık olarak çıkarılır. Buna tuvönan cevher denir.
5-Metal (metalik) madenleri tanımlayınız?
—Kayaçların bileşiminden ergitilerek ayrıştırılan madenlere metal (metalik) madenler adı verilir. Demir, krom, bakır, nikel, kurşun v.b. Bunlar her kayaç içinde az çok bulunur.
6-Metal dışı (ametal) madenleri tanımlayınız?
—Cevherleşmeye uğramadığı halde, kayacın kendi yapısındaki elementlerin maden olarak kullanıldığı kayaçlardır. Mermer, lületaşı, zımpara taşı, fosfat, kükürt, amyant (asbest), v.b.
7-Yakıt madenlerin oluşumunu açıklayınız?
—Yakıt madenlerden kömür bitkisel, petrol ise bitkisel ve hayvansal artıkların sığ deniz tabanlarında gömülmesi, burada basınç ve benzeri etkiler sonucu değişime uğramasıyla oluşmuştur.
8-Tenör (cevher yüzdesi) nedir?
—Kayacın içindeki cevher oranına denir.
9-Bir madenin işletilebilmesi için gerekli şartları yazınız?
A-Bir madenin içindeki tenörün fazla olması
B-Maden rezervinin yeterli olması
C-Madenin sanayi merkezlerine ve kullanım alanlarına yakın olması gerekir.
10-Maden rezervinin tanımını yapınız?
—Bir madenin yeraltında bulunan henüz çıkarılmamış toplam miktarına maden rezervi denir.
11-Yurdumuzda hangi madenlere rastlanmamıştır?
—Titanyum, kobalt, platin
12-Hangi madenlerin rezervleri ülkemizin ihtiyacını karşılayacak düzeydedir?
—Demir, bakır, linyit, kurşun, çinko, manganez
13-Hangi madenlerin rezervleri ülkemiz için yetersizdir?
—Taşkömürü, doğalgaz, volfram, petrol
14-Hangi madenlerden elde ettiğimiz üretim fazlası ihraç edilir?
—Krom, tuz, mermer, bor
15-Ülkemiz maden kaynakları bakımından çeşitlilik göstermektedir. Niçin?
—Farklı jeolojik zamanlara ait arazilerin bulunmasıdır. Ülkemizin bulunduğu alan Alp orojenezinden aşırı derecede etkilenmiş, bunun sonucunda çeşitli volkanizma ve başkalaşım (metamorfizma) olayları meydana gelmiştir.
16-Ülkemiz maden bakımından zengin olmasına rağmen çoğu maden yatağı işletilememektedir. Niçin?
—Alp orojenezi sırasında aynı yer hareketlerinin aynı bölgede birkaç kez tekrarlanması maden yataklarının parçalanarak daha küçük yataklar şeklinde dağılmasına yol açmıştır. Bu durum çoğu madenlerimizin işletmeye açılmasını engelleyen olumsuz bir faktördür.
17-Cumhuriyetimizin kurulmasıyla madencilik alanındaki en önemli gelişme ne olmuştur?
—Osmanlı’nın son döneminde madenlerin çoğu yabancılar tarafından işletilmekteydi. Cumhuriyetin kurulmasıyla bine yakın madenin imtiyazı (arama ve işletme ruhsatı) yabancı kişi ve kurumlardan geri alınarak devletleştirilmiştir.
18-Başlıca demir yataklarımızın bulunduğu yerleri yazınız?
—Malatya’da; Hekimhan ve Hasan Çelebi
—Sivas’ta; Divriği, Kangal
—Kayseri, Kahramanmaraş, Hatay ve Balıkesir
19-Demir çelik fabrikalarımızı yazınız?
Karabük (Kardemir), Karadeniz Ereğlisi (Erdemir), İskenderun (İsdemir), Kırıkkale, Sivas, İzmir
20-Bakır hangi alanlarda yaygın olarak kullanılır?
—Elektriği gümüşten sonra en iyi ileten metal olması nedeniyle elektrik ve elektronik sanayinde kullanılır.
21- Önemli bakır yataklarının bulunduğu yerleri yazınız?
—Artvin-Murgul
—Kastamonu-Küre
—Elazığ-Maden
—Rize-Çayeli
22-Bakır işletme fabrikalarımızı yazınız?
—Samsun, Artvin-Murgul, Elazığ-Maden
23-Dünyada en çok bakır üreten ülkeleri yazınız?
—Şili, A.B.D.ve Kanada
24-Demir cevherinin üretiminin artmasının nedeni nedir?
Kullanım alanının genişlemesidir.
25-Ülkemiz niçin demir madeni ithal etmeye başlamıştır?
—Ülkemizin gelişen sanayisi nedeniyle demire olan ihtiyacı artmış ve bu nedenle demir ithal etmeye başlamıştır.
26-Krom madeni demir-Çelik sanayinde neden önemlidir?
—Krom çelik malzemeleri kırılma ve darbelere karşı güçlendirir. Çeliği oksitlenmeye ve aşınmaya karşı korur.
27-en önemli krom yataklarımızı yazınız?
1-Guleman (Elazığ) 2-Kop dağ(Erzincan)3-köyceğiz, Fethiye(Muğla)4-Parsantı, Pozantı(adana)5-harmancık, Orhaneli(bursa)6-Pınarbaşı(kayseri)
28-Krom işleme tesislerimizi yazınız.
Antalya ve Elazığ ferrakrom tesisleri
29-Alüminyum sanayinin hammaddesini yazınız?
—boksit
30-Boksit çıkartılan yerleri yazınız?
Akseki(Antalya),Seydişehir(Konya),Milas(Muğla),Saimbeyli(adana)
31-Çıkarılan boksit nerede işlenir?
Seydişehir alüminyum tesislerinde
32-Bor madeni niçin stratejik bir madendir?
Roket ve jet yakıtlarında ve nükleer enerji üretiminde kullanıldığı için
33-Dünya bor rezervinin %60’ından fazlası hangi ülkede bulunur?
Türkiye
34-Bor çıkarım alanlarını yazınız?
Balıkesir’de Susurluk ve Bigadiç, Bursa’da Mustafa Kemal Paşa, Kütahya’da Emet, Eskişehir’de Seyitgazi
35-Bor mineralleri nerede işlenir?
Bandırma ve Kırka(Seyitgazi)
36-Kükürt nerelerde kullanılır?
Üzüm bağlarının ilaçlanmasında, Gübre ve sülfürik asit üretiminde kullanılır. Ayrıca bazı kuru yiyecekleri küflenmeye karşı korur.
NOT: Isparta- Keçiborlu’dan yapılan kükürt çıkarımı 1996’da durdurulmuştur.
37-Zımpara taşının kullanım alanlarını yazınız?
Elmastan sonra en sert mineraldir
Mobilyacılık ile taşların, madenlerin, optik araçların parlatılması ve cilalanmasında kullanılır.
38-En zengin zımpara taşı rezervleri nerededir?
Muğla, Aydın, Denizli
39-Ülkemiz barit rezervleri bakımından dünya’da kaçıncı sıradadır?
1.sıradadır.
40-Barit kullanım alanlarını yazınız?
Suda erimeyen barit, petrol ve gaz sondajlarında baskıyı kontrol etmek, patlamaları önlemek için kuyu duvarlarını sabitleştirmede kullanılır.
41-Barit çıkarılan yerleri yazınız?
Alanya, Gazipaşa(Antalya),Kahramanmaraş, Muş ve Eskişehir
42-Tuz nerelerden elde edilir?
Denizlerden, göllerden ve kaya tuzu yataklarından.
43-En önemli göl tuzu yatağımızı yazınız?
Tuz gölü
44-Denizden tuz elde edilen en önemli yeri yazınız?
İzmir körfezinde bulunan Çam altı tuzlası
45-En önemli kaya tuzu yataklarımızı yazınız? Çankırı, Erzurum, Nevşehir, Yozgat, Kars
46-Antimon yataklarının bulunduğu yerleri yazınız?
Tokat, Kütahya, İzmir, Bilecik, Niğde
47-Manganez nerelerde kullanılır?
Çelik sanayin de, çeliğe sertlik, taşıma direnci ve aşınmaya karşı dayanıklılık kazandırır.
48-Doğada sıvı halde bulunan tek metal nedir?
— Civa
49-Yakın yıllara kadar hangi göllerimizden soda elde ediliyordu?
—Erçek ve Van gölü
50-Doğal sodanın türlerini yazınız?
Katı soda, sulu soda(çamaşır sodası)
51-Hangi nedenden dolayı Van ve Erçek göllerinden soda elde etme işi bırakılmıştır?
1982 yılında Ankara Beypazarı’nda dünyanın ikinci büyük katı sodyum karbonat yatakları bulunduktan sonra.
52-Ülkemizde en önemli metalik olmayan madenleri yazınız?
1-Lületaşı(Eskişehir)2-Granit 3-Oltu taşı(Erzurum-Oltu)4-Mermer(afyon, Balıkesir, bursa, Muğla)
53-Taş kömürü(maden kömürü) hangi jeolojik zamanda oluşmuştur.
1.jeolojik zamanın karbon döneminde(paleozoik)oluşmuştur.
54-Lüle taşından hangi alanlarda yararlanılır?
—Takı, biblo, ağızlık, pipo v.b. eşyalar yapılır.
55-Oltu taşı(siyah kehribar) hangi işlerde kullanılır?
_Tespih, takı v.b. yapımında kullanılır.
56-Enerjiye olan talebi artıran nedenleri yazınız.
_Sanayideki gelişmeler, artan nüfus ve kentleşme hareketleri.
57-Taş kömürü niçin demir-çelik sanayinin temel yakıtıdır?
_Yüksek kalorili bir kömür olduğundan demirin eritilmesinde kullanılır. Linyitin 3 katı enerji verir.
58-Taş kömürü nerelerde kullanılır?
_Büyük bölümü sanayide, geri kalan kısmı Çatalağzı, termik santralinde elektrik üretiminde kullanılır.
59-Taş kömürü yataklarımız nerede bulunur?
_Zonguldak’ta.
60-Linyit kömürünün taş kömüründen farkı nedir?
_Linyit üçüncü jeolojik zamanda (Tersiyer) oluşmuş, karbon değeri taş kömürüne göre daha düşük bir kömür türüdür. Linyit enerjisi, taş kömürü enerjisinin 1/3’ü kadardır.
61-Linyit hangi alanlarda kullanılır?
_Düşük değerli linyitler santrallerde elektrik elde etmek için, daha kaliteli linyitler ise konutlarda ve sanayi sektöründe kullanılmaktadır.
62-Petrol en çok hangi jeolojik zamanlarda oluşmuş arazilerde bulunur?
_3. jeolojik zaman
63-Ülkemizdeki petrol yatakları hakkında bilgi veriniz.
_Ülkemizdeki petrol yatakları 3000–5000 derinliklerde bulunur. Güneydoğu Anadolu bölgesinde, Tuz gölü ve Van gölü civarı, Ege ve Akdeniz bölgelerinde, Trakya ve Kuzey Anadolu’nun bazı kesimlerinde zengin petrol yatakları bulunmuştur.
64-Kömürler nasıl oluşmuştur?
_Jeolojik devirlerdeki aşırı yağışlı ve sıcak iklim dönemlerinde yaşayan devasa bitkilerin zamanla toprak altında kalıp değişime uğrayıp taşlaşmasıyla oluşmuştur.
65-Organik kökenli enerji kaynaklarını yazınız.
—Petrol ve kömür
66-Ülkemizde ilk defa petrol nerede ve ne zaman bulunmuştur?
_1940’da Raman dağında bulunmuştur.
67-Ülkemizin petrol üretiminin tamamına yakını hangi bölgeden elde edilir?
—Güneydoğu Anadolu bölgesinde
68-Ülkemizdeki petrol ürünlerini işleyen petrol rafinerilerini yazınız?
?—1-İstanbul’da ambarlı
—2- Artvin’de Hopa
—3- Seydişehir’de Alüminyum tesislerinde
—4-Karadeniz Ereğlisi
69-Linyitle çalışan termik santrallerimizi yazınız?
— Soma, Tavşanlı, Yatağan, Tunçbilek, Elbistan, Gökova
70- Doğal gaz ile çalışan termik santralleri yazınız?
— Hamitabat (Kırklareli),Ambarlı(İstanbul),Ova akça(Bursa)
71-Başlıca doğal gaz yataklarımızın bulunduğu yerleri yazınız?
— Trakya’da(Hamit abat ve Hayrabolu),Mardin ve Siirt’te bulunur.
72- Doğal gazın ekonomik olmasını engelleyen nedenler nelerdir?
— Doğal gazı taşımak için boru hattı veya özel donanımlı tankerler gerektiğinden
73-Termik santral nedir?
— Yakıt olarak taş kömürü, linyit, fuel-oil, motorin, doğal gaz ve jeotermal kaynaklardan yararlanarak elektrik üreten tesislerdir.
74-Ülkemizde ilk termik santral nerede kurulmuştur?
— 1913’te İstanbul Silahtar ağada
75-Termik santrallerin çevreye olumsuz etkilerini azaltmanın yollarını yazınız?
—1-Bacalarına filtre takılmalı
2-Kuruluş yerleri iyi belirlenmeli
3-Daha çok temiz enerjiyle çalıştırılmalıdır.
76-Hidroelektrik enerji nedir?
— Kaynağı su gücü olan enerjiye denir.
77-Türkiye hidroelektrik potansiyeli bakımından nasıl bir durumdadır?
—Avrupa’da Rusya ve Norveç’ten sonra üçüncü sıradadır.
78-Ülkemiz hangi özellikleri nedeniyle baraj yapımına uygun koşullar taşır?
—Ülkemiz yüksek ve engebeli olduğundan akarsularımızın çoğu dar ve derin vadilerde hızla akar. Bu özellik baraj yapımını kolaylaştırır.
79-Yurdumuzda su gücünden elektrik enerjisi üreten ilk santrali yazınız?
—1902 yılında Tarsus çayı regülâtörüdür.
80-Rüzgâr enerjisinin olumlu yanları nelerdir?
—1-Çevreyi kirletmez.
2-Ham madde maliyeti yoktu.
3-Kullanıldığı ülkeyi dışa bağımlılıktan kurtarır.
4-Tükenmezdir.
81-Türkiye’de ticari amaçlı ilk rüzgâr santrali ne zaman nerede kurulmuştur?
—1988’de Ala çatı’da (İzmir-Çeşme)
82-Rüzgâr enerjisinin olumsuz yanlarını yazınız?
—1- Pahalı bir yatırım olması
2-Çalışırken çevreye gürültü oluşturması
83-ülkemizde güneş enerjisinden nasıl yararlanılıyor?
—Su ısıtmada kullanılıyor.
84-Jeotermal kaynaklardan nasıl elektrik elde edilir?
—Yerin derinliklerinde 150–200˚C civarında sıcaklığı bulunan su buharı, sondajlar ile yeryüzüne çıkarılır ve bu ısı sayesinde elektrik enerjisi üretilir.
85- Jeotermal kaynaklardan buhar şekline dönüşmemiş olanlardan nasıl yararlanılır?
—Sıcaklığı 100˚C’den daha az olan sıcak sulardan konutların ve seraların ısıtılmasında kullanılır.
86-Ülkemizde jeotermal kaynaklardan nerede elektrik enerjisi elde edilmektedir?
—1984’de kurulan Denizli Sarayköy’deki santralden elde edilmektedir.
87-Nükleer enerji nedir?
— Atom çekirdeğinin parçalanmasıyla açığa çıkan enerjiye denir.
88-Uranyum ve toryum yataklarının işletilmesi niçin sadece devlet tarafından yapılabilmektedir?
— Stratejik madenler kanununa tabi olduğundan
89-Nükleer enerinin olumsuz yönleri nelerdir?
—1-Nükleer tesisin kurulması oldukça pahalıdır.
2-Çıkan atık maddelerin saklanması gerekir.
3-Herhangi bir kozada insan ve çevreyi olumsuz etkiler. Örnek=Çernobil
90-Hangi enerji kaynakları yenilenebilir, temiz ve ucuz enerji kaynaklarıdır?
—Hidroelektrik, jeotermal, güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi
91-M.T. A.(Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü) nedir?
—1935’te çıkarılan kanunla madenleri arayıp bulmak ve çıkarmak bu kuruma devredilmiştir. Türkiye’de ilk petrolü ve bilinen maden yataklarımızın% 90’ını tespit etmiştir.
92-Cumhuriyetin kurulmasından önceki santraller nasıl kurulmuştur?
—Yabancı ortaklıklara ayrıcalıklar tanınmak suretiyle kurulmuştur.1935’ten sonra devlet tarafından satın alındı.
93-Doğal gazı hangi ülkelerden sağlıyoruz?
—Rusya, Cezayir, İran, Nijerya
Not: Ayrıca Bakü-Ceyhan boru hattıyla Kazakistan ve Türkmenistan doğal gazı da gelecektir.
94-Ülkemizin enerji kaynaklarını çeşitlendirmesinin gerekliliğini açıklayınız?
—Enerjiyi sadece belirli kaynaklardan elde etmek ve bunların ithal etmek ülkemizi zor durumda bırakabilir. Örneğin: bir savaş esnasında bunları ithal edemeyiz. Bu nedenle enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve mümkün olduğunca da kendi yerli kaynaklarımızdan sağlanması gerekir.
95-Enerji talebinin karşılanmasında çeşitli kaynakların kullanılmasını zorunlu kılan nedenler nelerdir?
—Büyüyen enerji ihtiyacının tek bir kaynaktan karşılanması mümkün değildir. Çünkü bu kaynak çabucak biter. Buda olumsuzluk arz eder.
Ayrıca mevcut kaynaklar yeryüzüne dengeli dağılmamıştır. Buda ülkeden ülkeye farklılık arz eder. Enerjiyi ucuza elde etme çabası
96-Alternatif enerji kaynaklarına olan
Yönelimin nedeni nedir?
—Enerjiye olan talep gün geçtikçe artmaktadır. Yakın bir gelecekte mevcut kaynakların talebi karşılamayacağından dolayı
97-Enerji niçin ucuza mal edilmek zorundadır?
—Enerji ekonominin bir girdisidir. Pahalı enerji ekonomik gelişmeyi engeller. Bu nedenle enerjinin ucuza mal edilmesi gerekir.
98-Hangi doğal göllerimizden enerji üretiminde faydalanılır?
—Tortum, Hazar ve Eğirdir Gölü
99-Doğal gazın yaygınlaştırılmasının nedeni nedir?
—Büyük kentlerimizdeki hava kirliliğinin etkilerini azaltmak için örn: Kütahya
100-Ülkemizde jeotermal enerji potansiyelinin yüksek olmasını sağlayan neden nedir?
—Ülkemizde kırık alanları yaygın olduğundan
101-Hidroelektrik potansiyeli en fazla olan ve en az olan bölgemizi yazınız?
En fazla: D.A.B En az: Marmara Bölgesi
103-Güneş enerjisinden en az ve en fazla yaralanabilen bölgelerimizi yazınız?
En az: Karadeniz bölgesi En fazla: Akdeniz Bölgesi
104-Ülkemizin en zengin mermer çıkarım alanlarının bulunduğu bölgeyi yazınız?
—Marmara Bölgesi
Not: Konuları harita ve grafiklerle pekiştirmeyi unutmayınız.
4.Ünite Türkiye de Sanayi
1-Sanayi nedir?
—Hammaddelerin ya da yarı işlenmiş maddelerin işlenerek kullanıma hazır hale getirilmesi faaliyetleridir. Örneğin: Tarladan iplik fabrikasına getirilen pamuk bitkisi hammaddedir. Pamuk ipliği ise yarı işlenmiştir. Pamuk ipliği, makinelerde işlenerek kumaş haline getirilir.
2-Sanayide kaç tür üretim alanı vardır?
—Ağır sanayi
—Orta ve küçük sanayi
3-Ağır sanayi hakkında bilgi veriniz?
—Hammaddelerin yarı işlenmiş madde haline getirilmesini sağlayan sanayidir. Büyük makinelerde çok miktarda üretim yapılması faaliyetidir. Başlıca alt bilimleri metalürji, maden, kimya sanayi…
4-Orta ve küçük sanayi hakkında bilgi veriniz?
—Yarı işlenmiş maddelerin tüketim mallarına dönüştürülmesi şeklinde gerçekleştirilen faaliyetleri kapsar. Fabrika veya atölyelerde üretim yapılan, daha az miktarda sermaye yatırım gerektiren sanayi dallarıdır. Otomativ, gıda, dokuma, dayanıklı tüketim malları(televizyon, buzdolabı, çamaşır makinesi vb.)üretimi orta ve küçük ölçekli sanayi dallarının başlıca örnekleridir.
5-Sanayileşme bir bölge veya ülkeyi nasıl etkiler?
—Ekonomik ve toplumsal ya da çok sayıda temel değişime sebep olur.
Sanayide ileri olan ülkeler dünyanın en gelişmiş ülkeleridir. Bu ülkelerin ithalatında ham madde ve tarım ürünleri ihracatında da sanayi ürünleri başta gelir.
Geri kalmış ülkelerde ise sanayi gelişmemiştir. Bu ülkeler çoğunlukla sanayi ürünleri satın alır ve ham madde satar.
6-Sanayinin meydana getireceği
Olumlu katkılar nelerdir?
A-Yeni iş olanakları meydana getirir.
B-Dışa bağımlılığı engeller.
C-Milli geliri yükseltir.
D-Ülkelerin savunma güçlerinin artmasına katkıda bulunur.
E-Doğal kaynakların değerlendirilmesini sağlar.
7-Sanayileşmenin oluşturduğu olumsuzlukları yazınız?
A-Çarpık kentleşme
B-Nüfusun belli alanlarda yoğunlaşması
C-Doğal kaynakların tükenme tehlikesi
D-Çevre kirliliği
8-Bir yerde sanayi tesislerinin kurulabilmesi ve gelişebilmesi için gerekli şartları yazınız?
*1-Sermaye 2-Hammadde 3-Ulaşım 4-Enerji 5-İş gücü 6-Pazarlama 7-İşletme 8-Teknoloji
9-Sanayi tesisinin kurulması için gerekli olan en önemli koşul nedir?
—Sermaye
10-Hammadde nedir?
—Makinelerde mamul maddeye dönüşebilen işlenmemiş maddelere hammadde denir. Örneğin şeker sanayinin hammaddesi şeker pancarıdır.
11- sanayi kuruluşlarının en yoğun olduğu bölgemizi yazınız?
—Marmara bölgesi
12-Bölgelere göre sanayinin yoğunlaştığı alanları yazınız?
Marmara bölgesinde→İstanbul, İzmit, Adapazarı ve Bursa çevresi
Karadeniz bölgesinde→Zonguldak, Karabük, Ereğli ve Samsun
Ege bölgesinde→İzmir, Denizli, Manisa, Aydın
Akdeniz bölgesinde→Adana, Mersin ve İskenderun
Doğu Anadolu Bölgesinde→Malatya, Erzurum, Elazığ
Güney Doğu Anadolu Bölgesinde→ Gaziantep, Diyarbakır, Batman
İç Anadolu Bölgesinde→Ankara, Kırıkkale, Eskişehir, Kayseri
13-Türkiye’deki başlıca sanayi kollarını yazınız?
1-Besin sanayi
2-Tütün ve ispirtolu içki sanayi
3-Dokuma, deri ve giyim sanayi
4-Maden sanayi
5-Makine sanayi
6-Kimya sanayi
7-Çimento, cam ve seramik sanayi
8-Orman ürünleri sanayi
14-En çok işçi çalıştıran sanayi kollarını yazınız?
I.Sırada→Dokuma, deri ve giyim sanayi
II. Sırada→Makine sanayi
III. Sırada→Besin sanayi
15-Başlıca besin sanayi kollarını yazınız?
1-Un 2-Şeker 3-Bitkisel yağ 4-Konservecilik 5-Hayvansal ürünleri işleme
16-Un fabrikaları en çok hangi bölgede bulunur?
—İç Anadolu Bölgesi
17-Besin sanayinin kuruluş yerini belirleyen faktör nedir?
—Bu tesisler genellikle işledikleri hammaddelerin yakınında yer alır.
18-Şeker fabrikaları hangi tarım ürününün yetiştirildiği yerleri yakınında yer alır?
—Şeker pancarı
19-Küspe nedir? Melas nedir?
—Şeker pancarından şeker elde edildikten sonra kalan artık maddeler melas ve küspedir. Yaş küspe, hayvan yemi olarak kullanılır. Melas ise ispirto yapımında kullanılır.
20-Yağ sanayinin hammaddesi olan bitkileri yazınız?
—1-Zeytin 2-Ayçiçeği 3-Pamuk 4-Mısır 5-Soya fasulyesi 6-Susam 7-Kolza
21-Zeytinyağı fabrikalarımız hangi bölgelerimizde yer alır?
—Ege ve Marmara
22-Ayçiçeği fabrikalarımız nerede yoğunlaşmıştır?
—Marmara bölgesinde Trakya kesiminde
23-Konserve tüketiminin artmasını engelleyen faktörler nelerdir?
—Ülkemizde hemen her mevsim taze sebze ve meyve yetişmesi
—Evlerde salça yapılması ve sebzelerin kurutulması v.b.
24-Konserve üretiminde ve tüketiminde artış sağlayan faktörler nelerdir?
—Kentleşme ve değişen sosyal şartlar
25-Sigara fabrikalarımızın bulunduğu yerleri yazınız?
—İstanbul, İzmir, Tokat, Samsun, Adana, Malatya, Bitlis
26-İçki sanayinin hammaddesi olan bitkileri yazınız?
—Üzüm, arpa anason, çavdar, şerbetçi otu
27-Türkiye’deki en eski ve en fazla gelişme gösteren sanayi kolunu yazınız?
—Dokuma, deri ve giyim sanayi
28-El tezgâhlarında halı dokunan önemli merkezlerimizi yazınız?
—Isparta, Kayseri, Gördes (Manisa), Kula (Manisa), Demirci (Manisa), Simav (Kütahya), Konya, Gaziantep, Kırşehir, Sivas, Hereke
29-Battaniye ve kilimleri ile ünlü merkezlerimizi yazınız?
—Isparta, Hereke, Bünyan ve Sivas
30-Metalürji (maden işleme sanayi ) hakkında bilgi veriniz?
—Yeraltından çıkarılan maden cevherinin fabrikalarda işlenerek (metallerin cevherlerinden ayrılması ve arıtılması) demir-çelik, bakır gibi saf madenler haline getirilmesine denir.
31-Metalürji alanında yer alan önemli kuruluşlar nedir?
—Demir-çelik fabrikaları
32-Madeni eşya sanayi hakkında bilgi veriniz?
—İşlenen metalik madenlerden buzdolabı, çamaşır makinesi, metal ev ve büro eşyaları gibi çeşitli makine ve aletler imal eden sanayi koluna madeni eşya sanayi denir.
33-İpek dokumacılığı hangi merkezlerde yoğunlaşmıştır?
—Bursa, İstanbul, Gemlik yani Marmara bölgesinde
34-Ülkemizdeki ilk otomobil üretimi hakkında bilgi veriniz?
—1961’de Devrim marka otomobil sadece tasarım amacıyla 4 adet üretilmiştir. 1967’de %53 yerli malzeme ile Anadol marka otomobilin seri üretimine başlanmıştır.
35-İlk demir-çelik fabrikamız hakkında bilgi veriniz?
—Ülkemizde ilk demir-çelik fabrikası Kırıkkale’de kurulmuştur. Askeri amaçla kurulan bu tesis daha sonra Makine Kimya Endüstrisi (MKE) kurumuna devredildi.
36-Demiryolu araçları üreten fabrikalarımız yazınız?
—Eskişehir’de lokomotif, Adapazarı’nda yolcu vagonu, Sivas ve Eskişehir’de yük vagonu üreten fabrikalar vardır.
37-Gemi yapımında hangi bölge başta gelir?
—Marmara bölgesi
38-Gemi yapım merkezlerini yazınız?
—İstanbul’da Pendik, Tuzla, Hasköy, Taşkızak, Camialtı tersaneleri
—Kocaeli’nde Gölcük askeri tersanesi
—İzmir’de Alaybey tersanesi
39-Savunma sanayi fabrikaları nerelerdedir?
—Kırıkkale, Ankara-Polatlı, Elmadağ
40-Yurdumuzda ham petrolü işleyen rafinerilerimizin bulunduğu merkezleri yazınız?
—1-Batman 2-İzmit 3-İzmir 4-Kırıkkale 5- Mersin
41-Kimyasal gübreye duyulan gereksinimin artma nedeni nedir?
—Tarımda makineleşmeyle birlikte verimi arttırmak için
42-Yurdumuzda çimento üretiminin artmasını sağlayan faktörler nedir?
—Yurdumuzda inşaat sektörünün gelişmesine bağlı olarak çimento üretimi de hızla artmıştır.
43-Çimento fabrikalarının yurdumuzun çeşitli bölgelerine dağılmasını sağlayan faktör nedir?
—Çimentonun uzak mesafelere taşınması masraflı olduğundan
44-Yurdumuzun her bölgesinde tuğla ve kiremit fabrikalarının kurulmasına neden olan faktör nedir?
—Nüfus artışı ve hızlı kentleşmeye paralel olarak artan konut ihtiyacı nedeniyle
45-Seramik fabrikalarımız hangi bölgelerde yoğunlaşmıştır?
—Ege ve Marmara’da
46-Kâğıt sanayi merkezlerimizi yazınız?
*1-Çaycuma (Zonguldak)
2-Aksu (Giresun)
3-Taşköprü (Kastamonu)
4-Dalaman (Muğla)
5-Çay (Afyon)
6-Taşucu (İçel)
7-Balıkesir
8-Bartın
47-Orman ürünlerini imal eden fabrika ve atölyelerin kuruluş yeri neye göre belirlenmiştir?
—Hammaddelerin kolaylıkla temin edildiği ormanlık bölgelerde veya yakınında kurulmuştur.
48-Devlete ait kereste fabrikaları hangi bölümde yoğunlaşmıştır?
—Batı Karadeniz Bölümü (Bartın, Bolu, Düzce, Kastamonu)
49-Sanayinin ülkemiz ekonomisine olan başlıca katkılarını yazınız?
1-Yeni iş olanakları oluşturur.
2-Hammaddelerimize değer kazandırır.
3-Döviz çıkışını ve dışa bağımlılığı azaltır.
4-Milli gelirin artışını sağlar.
5-Tarım ve madencilik sektörünün gelişmesini sağlar.
6-Bütçemizin gelir ve giderinin dengelenmesinde katkı sağlar.
50-Sanayi kuruluşlarının kuruluş yeri seçilirken ulaşım olanaklarına nasıl dikkat edilir? Açıklayınız?
—Daha ucuz taşımacılığın yapılabildiği elverişli limanları olan deniz kıyılarında ve demir yoluna yakın alanlarda kurulmuştur.
51-Sanayinin ülkemiz ekonomisine olan katkılarını arttırmak için yapılması gerekenleri yazınız.
-1-Ulusal bir sanayi politikası belirlenmelidir.
2-Ham madde üretimi ile tüketim arasında bir denge kurulmalıdır.
3-Modern teknoloji uygulanmalıdır.
4-Kalifiye eleman temin edilmelidir.
5-Bol ve ucuz enerji sağlanmalıdır.
6-Sanayi ürünlerinin kalitesi yükseltilmelidir.
7-Sanayi tesislerinin kuruluşu ile ilgili işlemlerin hızlandırılması için her türlü kolaylık sağlanmalıdır.
TÜRKİYE’DE ULAŞIM
1-Ulaşım bir ülkenin görünümünü nasıl etkiler?
—Bir ülkedeki ulaşım yollarının sıklığı, niteliği, uzunluğu, araç sayısı ve taşıma kapasitesi gibi özellikleri o ülkenin gelişme derecesini ortaya koyan bir göstergedir. Ulaşım faaliyetleri gelişmiş ülkelerde çok yoğun, gelişmemiş ülkelerde ise çok yetersizdir.
2-Ülkemizde ulaşımı etkileyen doğal faktörlerin başında ne gelir?
—a)yüzey şekilleri b)iklim
3-Hangi bölgelerimiz kara ulaşımı için elverişli koşullara sahiptir?
—1-Marmara 2-Ege 3-İç Anadolu 4-GDA bölgesi
4-Hangi bölümde zaman zaman meydana gelen heyelan olayları ulaşımı olumsuz etkilemektedir?
—Doğu Karadeniz Bölümü
5-Ülkemizde yer şekilleri ulaşımı nasıl engeller?
—Türkiye yüksek ve engebeli bir ülkedir.
Yurdumuzun ortalama yükseltisi batıdan doğuya doğru gidildikçe artar bunun yanı sıra ülkemiz kuzeyden ve güneyden kıyıya paralel uzanan dağ sıraları ile çevrilidir. Yüzey şekillerinin engebeli olması ve sıra dağlarının bazı yerlerde kesintisiz uzaması kara ulaşımını kısıtlamıştır.
NOT: Turizm ve sanayi faaliyetlerinin yoğun olduğu yerlerde ulaşım daha canlıdır.
6-Diğer ulaşım yollarına göre karayolunun daha çok tercih edilme sebebi nedir?
—Karayoluyla ülkemizin her yerine ulaşılabilmesi.
NOT: Ülkemizde karayolu trafiği Edirne-İstanbul Ankara; Bursa-İzmir: Mersin-Adana-Gaziantep ve Samsun-Rize arasında yoğunluk kazanmıştır.
NOT: Demiryolları aracılığıyla yük ve yolcu taşıma, karayollarına göre çok daha ekonomik ve güvenlidir.
Örneğin; Avusturya, İsveç gibi dağlık, ABD, Rusya federasyonu gibi geniş yüzölçümlerine sahip ülkelerde de en geniş ulaşım yolu demiryoludur.
—Ülkemizde demiryolu 2. sıradadır. Özellikle ağır yüklerin (Linyit, Taşkömürü, Demir cevheri gibi madenlerin, askeri araçların buğday, arpa, şekerpancarı gibi tarım ürünlerinin)taşınmasında demiryolları tercih edilir.
—Ülkemizde demiryolları ile yolcu taşımacılığı, kara ve demiryolundan sonra 3.sıradadır. Yük taşımacılığında ise deniz ulaşımı daha fazla tercih edilir. Bu ulaşım şekli, diğer ulaşım yollarına göre birkaç kat daha ucuzdur.
7-Liman nedir?
—Deniz kıyılarında yolcuların ve çeşitli yüklerin alınıp, indirildiği tesislere liman adı verilir. Limanlar aynı zamanda gemilerin sığındığı ve barındığı yerlerdir.
8-Limanlar hangi özellikleri taşımalıdır?
—Limanların fırtınalı havalarda rüzgârlara ve dalgalara karşı korunaklı olması gerekir.
—Limanın havuz kesimi yani geminin demir attığı bölüm belirli bir derinlikte olması, gemiler kıyıya rahatlıkla yanaşabilmelidir.
9-Bir limanın işlek olup olmaması neye bağlıdır?
—Art bölgesi (Hinterlandı) ile bağlantısının gelişme derecesine bağlıdır.
10-Doğal limanlara örnek veriniz.
—Sinop, İzmir, İzmit
11-Limanın art bölgesi neleri kapsar?
—Tarım, sanayi ve ticaret merkezlerini düzenli kara ve demiryoluyla limana bağlayan bölgeleri kapsar. Örneğin; Mersin limanının art bölgesi Çukurova’dır.
12-Sinop limanı hakkında bilgi veriniz.
—Karadeniz kıyılarımızdaki tek doğal liman olan Sinop limanı, art bölgesinin dağlık ve iç kesimlerle ulaşım bağlantısının zayıf olması yüzünden gelişememiştir.
13-İstanbul limanı hakkında bilgi veriniz.
—Yük ve yolcu taşımacılığı bakımından Türkiye’nin en büyük limanıdır. İthalat limanıdır.
14-İzmir limanı hakkında bilgi veriniz.
—Art bölgesinin genişliği ve modern tesisleriyle İzmir limanı ülkemizin başta gelen ihraç limanıdır.
NOT: Mersin limanı yükleme ve boşaltmada İstanbul’dan sonra gelir. Ortadoğu’ya yönelik transit taşımacılık yaygındır.
—Trabzon limanı, İran’ın diğer ülkelerle ticaretini sağlayan transit bir limandır.
—Samsun limanı ise Ortakaradeniz bölümünün en önemli limanıdır. İç kesimlerle kara ve demiryolu bağlantısı vardır.
15-Başlıca yapay limanlarımızı yazınız.
—Trabzon, Samsun, Karadeniz Ereğlisi, Zonguldak, İskenderun, Mersin, Antalya
16-Ülkemizin ihraç ve ithal mallarının %80den fazlası hangi yolla taşınır?
—Denizyoluyla
17-Ticari deniz taşımacılığında en fazla taşınan yükler nelerdir?
—Petrol, sıvı gaz, kuru yük ve konteynerdir.
18-Ülkemizde teknik olanakları yolcu ve yük kapasitesi fazla olan hava limanlarımızı yazınız.
—1-İstanbul’da Atatürk ve Sabiha Gökçen
2-Ankara’da Esenboğa
3-Adana’da Şakirpaşa
4-İzmir’de Çiğli ve Adnan Menderes
19-Dış turizme yönelik öne çıkmış hava limanlarını yazınız.
—Antalya ve Dalaman(Muğla)
20-Charter(çartır)taşımacılığı nedir?
—Düzenli seferlere bağlı olmayıp yolcu isteğine bağlı olarak dolmuş uçak sistemiyle yolcu taşıma.
TÜRKİYE’DE TİCARET
1-Ticaret nedir?
—Kar elde etmek amacıyla her türlü mal ve hizmetin alım satımını içine alan ekonomik faaliyettir.
—Bir ülkenin sınırları içinde gerçekleştirilen ticarete iç ticaret denir.
—Ülkeler içinde yapılan ticarete ise dış ticaret denir.
2-İhracat (dış satım ) nedir?
—Bir ülkenin başka ülkelere mal satma faaliyetlerine ihracat denir.
3-İthalat (dış satım) nedir?
—Bir ülkenin başka ülkelerden mal satın alma faaliyetlerine denir.
4-Ülkemizdeki en önemli ticaret merkezlerini yazınız?
-En önemli ticaret merkezimiz İstanbul’dur.Sonra İzmir gelir.
1-Maden nedir?
—Yer kabuğundaki çeşitli iç ve dış doğal etkenlerle oluşan, ekonomik yönden değer taşıyan mineral bileşimlerine maden denir.
2- Cevherleşme nedir?
—Tektonik, volkanik ve metamorfik (başkalaşım) olaylar, kayaçların yapılarındaki mineralleri etkileyerek maden yataklarını oluşturmuştur. Bu oluşuma cevherleşme adı verilir.
3-Madenler kaça ayrılır?
—Üçe ayrılır;
A-Metal madenler: Demir, krom, v.b.
B-Metal dışı (ametal) madenler: Mermer, lületaşı, v.b.
C-Yakıt madenler: Kömür, petrol
4-Tuvönan cevher nedir?
—Yeraltında filizler (cevherler) halinde bulunan madenler taş ve toprakla karışık olarak çıkarılır. Buna tuvönan cevher denir.
5-Metal (metalik) madenleri tanımlayınız?
—Kayaçların bileşiminden ergitilerek ayrıştırılan madenlere metal (metalik) madenler adı verilir. Demir, krom, bakır, nikel, kurşun v.b. Bunlar her kayaç içinde az çok bulunur.
6-Metal dışı (ametal) madenleri tanımlayınız?
—Cevherleşmeye uğramadığı halde, kayacın kendi yapısındaki elementlerin maden olarak kullanıldığı kayaçlardır. Mermer, lületaşı, zımpara taşı, fosfat, kükürt, amyant (asbest), v.b.
7-Yakıt madenlerin oluşumunu açıklayınız?
—Yakıt madenlerden kömür bitkisel, petrol ise bitkisel ve hayvansal artıkların sığ deniz tabanlarında gömülmesi, burada basınç ve benzeri etkiler sonucu değişime uğramasıyla oluşmuştur.
8-Tenör (cevher yüzdesi) nedir?
—Kayacın içindeki cevher oranına denir.
9-Bir madenin işletilebilmesi için gerekli şartları yazınız?
A-Bir madenin içindeki tenörün fazla olması
B-Maden rezervinin yeterli olması
C-Madenin sanayi merkezlerine ve kullanım alanlarına yakın olması gerekir.
10-Maden rezervinin tanımını yapınız?
—Bir madenin yeraltında bulunan henüz çıkarılmamış toplam miktarına maden rezervi denir.
11-Yurdumuzda hangi madenlere rastlanmamıştır?
—Titanyum, kobalt, platin
12-Hangi madenlerin rezervleri ülkemizin ihtiyacını karşılayacak düzeydedir?
—Demir, bakır, linyit, kurşun, çinko, manganez
13-Hangi madenlerin rezervleri ülkemiz için yetersizdir?
—Taşkömürü, doğalgaz, volfram, petrol
14-Hangi madenlerden elde ettiğimiz üretim fazlası ihraç edilir?
—Krom, tuz, mermer, bor
15-Ülkemiz maden kaynakları bakımından çeşitlilik göstermektedir. Niçin?
—Farklı jeolojik zamanlara ait arazilerin bulunmasıdır. Ülkemizin bulunduğu alan Alp orojenezinden aşırı derecede etkilenmiş, bunun sonucunda çeşitli volkanizma ve başkalaşım (metamorfizma) olayları meydana gelmiştir.
16-Ülkemiz maden bakımından zengin olmasına rağmen çoğu maden yatağı işletilememektedir. Niçin?
—Alp orojenezi sırasında aynı yer hareketlerinin aynı bölgede birkaç kez tekrarlanması maden yataklarının parçalanarak daha küçük yataklar şeklinde dağılmasına yol açmıştır. Bu durum çoğu madenlerimizin işletmeye açılmasını engelleyen olumsuz bir faktördür.
17-Cumhuriyetimizin kurulmasıyla madencilik alanındaki en önemli gelişme ne olmuştur?
—Osmanlı’nın son döneminde madenlerin çoğu yabancılar tarafından işletilmekteydi. Cumhuriyetin kurulmasıyla bine yakın madenin imtiyazı (arama ve işletme ruhsatı) yabancı kişi ve kurumlardan geri alınarak devletleştirilmiştir.
18-Başlıca demir yataklarımızın bulunduğu yerleri yazınız?
—Malatya’da; Hekimhan ve Hasan Çelebi
—Sivas’ta; Divriği, Kangal
—Kayseri, Kahramanmaraş, Hatay ve Balıkesir
19-Demir çelik fabrikalarımızı yazınız?
Karabük (Kardemir), Karadeniz Ereğlisi (Erdemir), İskenderun (İsdemir), Kırıkkale, Sivas, İzmir
20-Bakır hangi alanlarda yaygın olarak kullanılır?
—Elektriği gümüşten sonra en iyi ileten metal olması nedeniyle elektrik ve elektronik sanayinde kullanılır.
21- Önemli bakır yataklarının bulunduğu yerleri yazınız?
—Artvin-Murgul
—Kastamonu-Küre
—Elazığ-Maden
—Rize-Çayeli
22-Bakır işletme fabrikalarımızı yazınız?
—Samsun, Artvin-Murgul, Elazığ-Maden
23-Dünyada en çok bakır üreten ülkeleri yazınız?
—Şili, A.B.D.ve Kanada
24-Demir cevherinin üretiminin artmasının nedeni nedir?
Kullanım alanının genişlemesidir.
25-Ülkemiz niçin demir madeni ithal etmeye başlamıştır?
—Ülkemizin gelişen sanayisi nedeniyle demire olan ihtiyacı artmış ve bu nedenle demir ithal etmeye başlamıştır.
26-Krom madeni demir-Çelik sanayinde neden önemlidir?
—Krom çelik malzemeleri kırılma ve darbelere karşı güçlendirir. Çeliği oksitlenmeye ve aşınmaya karşı korur.
27-en önemli krom yataklarımızı yazınız?
1-Guleman (Elazığ) 2-Kop dağ(Erzincan)3-köyceğiz, Fethiye(Muğla)4-Parsantı, Pozantı(adana)5-harmancık, Orhaneli(bursa)6-Pınarbaşı(kayseri)
28-Krom işleme tesislerimizi yazınız.
Antalya ve Elazığ ferrakrom tesisleri
29-Alüminyum sanayinin hammaddesini yazınız?
—boksit
30-Boksit çıkartılan yerleri yazınız?
Akseki(Antalya),Seydişehir(Konya),Milas(Muğla),Saimbeyli(adana)
31-Çıkarılan boksit nerede işlenir?
Seydişehir alüminyum tesislerinde
32-Bor madeni niçin stratejik bir madendir?
Roket ve jet yakıtlarında ve nükleer enerji üretiminde kullanıldığı için
33-Dünya bor rezervinin %60’ından fazlası hangi ülkede bulunur?
Türkiye
34-Bor çıkarım alanlarını yazınız?
Balıkesir’de Susurluk ve Bigadiç, Bursa’da Mustafa Kemal Paşa, Kütahya’da Emet, Eskişehir’de Seyitgazi
35-Bor mineralleri nerede işlenir?
Bandırma ve Kırka(Seyitgazi)
36-Kükürt nerelerde kullanılır?
Üzüm bağlarının ilaçlanmasında, Gübre ve sülfürik asit üretiminde kullanılır. Ayrıca bazı kuru yiyecekleri küflenmeye karşı korur.
NOT: Isparta- Keçiborlu’dan yapılan kükürt çıkarımı 1996’da durdurulmuştur.
37-Zımpara taşının kullanım alanlarını yazınız?
Elmastan sonra en sert mineraldir
Mobilyacılık ile taşların, madenlerin, optik araçların parlatılması ve cilalanmasında kullanılır.
38-En zengin zımpara taşı rezervleri nerededir?
Muğla, Aydın, Denizli
39-Ülkemiz barit rezervleri bakımından dünya’da kaçıncı sıradadır?
1.sıradadır.
40-Barit kullanım alanlarını yazınız?
Suda erimeyen barit, petrol ve gaz sondajlarında baskıyı kontrol etmek, patlamaları önlemek için kuyu duvarlarını sabitleştirmede kullanılır.
41-Barit çıkarılan yerleri yazınız?
Alanya, Gazipaşa(Antalya),Kahramanmaraş, Muş ve Eskişehir
42-Tuz nerelerden elde edilir?
Denizlerden, göllerden ve kaya tuzu yataklarından.
43-En önemli göl tuzu yatağımızı yazınız?
Tuz gölü
44-Denizden tuz elde edilen en önemli yeri yazınız?
İzmir körfezinde bulunan Çam altı tuzlası
45-En önemli kaya tuzu yataklarımızı yazınız? Çankırı, Erzurum, Nevşehir, Yozgat, Kars
46-Antimon yataklarının bulunduğu yerleri yazınız?
Tokat, Kütahya, İzmir, Bilecik, Niğde
47-Manganez nerelerde kullanılır?
Çelik sanayin de, çeliğe sertlik, taşıma direnci ve aşınmaya karşı dayanıklılık kazandırır.
48-Doğada sıvı halde bulunan tek metal nedir?
— Civa
49-Yakın yıllara kadar hangi göllerimizden soda elde ediliyordu?
—Erçek ve Van gölü
50-Doğal sodanın türlerini yazınız?
Katı soda, sulu soda(çamaşır sodası)
51-Hangi nedenden dolayı Van ve Erçek göllerinden soda elde etme işi bırakılmıştır?
1982 yılında Ankara Beypazarı’nda dünyanın ikinci büyük katı sodyum karbonat yatakları bulunduktan sonra.
52-Ülkemizde en önemli metalik olmayan madenleri yazınız?
1-Lületaşı(Eskişehir)2-Granit 3-Oltu taşı(Erzurum-Oltu)4-Mermer(afyon, Balıkesir, bursa, Muğla)
53-Taş kömürü(maden kömürü) hangi jeolojik zamanda oluşmuştur.
1.jeolojik zamanın karbon döneminde(paleozoik)oluşmuştur.
54-Lüle taşından hangi alanlarda yararlanılır?
—Takı, biblo, ağızlık, pipo v.b. eşyalar yapılır.
55-Oltu taşı(siyah kehribar) hangi işlerde kullanılır?
_Tespih, takı v.b. yapımında kullanılır.
56-Enerjiye olan talebi artıran nedenleri yazınız.
_Sanayideki gelişmeler, artan nüfus ve kentleşme hareketleri.
57-Taş kömürü niçin demir-çelik sanayinin temel yakıtıdır?
_Yüksek kalorili bir kömür olduğundan demirin eritilmesinde kullanılır. Linyitin 3 katı enerji verir.
58-Taş kömürü nerelerde kullanılır?
_Büyük bölümü sanayide, geri kalan kısmı Çatalağzı, termik santralinde elektrik üretiminde kullanılır.
59-Taş kömürü yataklarımız nerede bulunur?
_Zonguldak’ta.
60-Linyit kömürünün taş kömüründen farkı nedir?
_Linyit üçüncü jeolojik zamanda (Tersiyer) oluşmuş, karbon değeri taş kömürüne göre daha düşük bir kömür türüdür. Linyit enerjisi, taş kömürü enerjisinin 1/3’ü kadardır.
61-Linyit hangi alanlarda kullanılır?
_Düşük değerli linyitler santrallerde elektrik elde etmek için, daha kaliteli linyitler ise konutlarda ve sanayi sektöründe kullanılmaktadır.
62-Petrol en çok hangi jeolojik zamanlarda oluşmuş arazilerde bulunur?
_3. jeolojik zaman
63-Ülkemizdeki petrol yatakları hakkında bilgi veriniz.
_Ülkemizdeki petrol yatakları 3000–5000 derinliklerde bulunur. Güneydoğu Anadolu bölgesinde, Tuz gölü ve Van gölü civarı, Ege ve Akdeniz bölgelerinde, Trakya ve Kuzey Anadolu’nun bazı kesimlerinde zengin petrol yatakları bulunmuştur.
64-Kömürler nasıl oluşmuştur?
_Jeolojik devirlerdeki aşırı yağışlı ve sıcak iklim dönemlerinde yaşayan devasa bitkilerin zamanla toprak altında kalıp değişime uğrayıp taşlaşmasıyla oluşmuştur.
65-Organik kökenli enerji kaynaklarını yazınız.
—Petrol ve kömür
66-Ülkemizde ilk defa petrol nerede ve ne zaman bulunmuştur?
_1940’da Raman dağında bulunmuştur.
67-Ülkemizin petrol üretiminin tamamına yakını hangi bölgeden elde edilir?
—Güneydoğu Anadolu bölgesinde
68-Ülkemizdeki petrol ürünlerini işleyen petrol rafinerilerini yazınız?
?—1-İstanbul’da ambarlı
—2- Artvin’de Hopa
—3- Seydişehir’de Alüminyum tesislerinde
—4-Karadeniz Ereğlisi
69-Linyitle çalışan termik santrallerimizi yazınız?
— Soma, Tavşanlı, Yatağan, Tunçbilek, Elbistan, Gökova
70- Doğal gaz ile çalışan termik santralleri yazınız?
— Hamitabat (Kırklareli),Ambarlı(İstanbul),Ova akça(Bursa)
71-Başlıca doğal gaz yataklarımızın bulunduğu yerleri yazınız?
— Trakya’da(Hamit abat ve Hayrabolu),Mardin ve Siirt’te bulunur.
72- Doğal gazın ekonomik olmasını engelleyen nedenler nelerdir?
— Doğal gazı taşımak için boru hattı veya özel donanımlı tankerler gerektiğinden
73-Termik santral nedir?
— Yakıt olarak taş kömürü, linyit, fuel-oil, motorin, doğal gaz ve jeotermal kaynaklardan yararlanarak elektrik üreten tesislerdir.
74-Ülkemizde ilk termik santral nerede kurulmuştur?
— 1913’te İstanbul Silahtar ağada
75-Termik santrallerin çevreye olumsuz etkilerini azaltmanın yollarını yazınız?
—1-Bacalarına filtre takılmalı
2-Kuruluş yerleri iyi belirlenmeli
3-Daha çok temiz enerjiyle çalıştırılmalıdır.
76-Hidroelektrik enerji nedir?
— Kaynağı su gücü olan enerjiye denir.
77-Türkiye hidroelektrik potansiyeli bakımından nasıl bir durumdadır?
—Avrupa’da Rusya ve Norveç’ten sonra üçüncü sıradadır.
78-Ülkemiz hangi özellikleri nedeniyle baraj yapımına uygun koşullar taşır?
—Ülkemiz yüksek ve engebeli olduğundan akarsularımızın çoğu dar ve derin vadilerde hızla akar. Bu özellik baraj yapımını kolaylaştırır.
79-Yurdumuzda su gücünden elektrik enerjisi üreten ilk santrali yazınız?
—1902 yılında Tarsus çayı regülâtörüdür.
80-Rüzgâr enerjisinin olumlu yanları nelerdir?
—1-Çevreyi kirletmez.
2-Ham madde maliyeti yoktu.
3-Kullanıldığı ülkeyi dışa bağımlılıktan kurtarır.
4-Tükenmezdir.
81-Türkiye’de ticari amaçlı ilk rüzgâr santrali ne zaman nerede kurulmuştur?
—1988’de Ala çatı’da (İzmir-Çeşme)
82-Rüzgâr enerjisinin olumsuz yanlarını yazınız?
—1- Pahalı bir yatırım olması
2-Çalışırken çevreye gürültü oluşturması
83-ülkemizde güneş enerjisinden nasıl yararlanılıyor?
—Su ısıtmada kullanılıyor.
84-Jeotermal kaynaklardan nasıl elektrik elde edilir?
—Yerin derinliklerinde 150–200˚C civarında sıcaklığı bulunan su buharı, sondajlar ile yeryüzüne çıkarılır ve bu ısı sayesinde elektrik enerjisi üretilir.
85- Jeotermal kaynaklardan buhar şekline dönüşmemiş olanlardan nasıl yararlanılır?
—Sıcaklığı 100˚C’den daha az olan sıcak sulardan konutların ve seraların ısıtılmasında kullanılır.
86-Ülkemizde jeotermal kaynaklardan nerede elektrik enerjisi elde edilmektedir?
—1984’de kurulan Denizli Sarayköy’deki santralden elde edilmektedir.
87-Nükleer enerji nedir?
— Atom çekirdeğinin parçalanmasıyla açığa çıkan enerjiye denir.
88-Uranyum ve toryum yataklarının işletilmesi niçin sadece devlet tarafından yapılabilmektedir?
— Stratejik madenler kanununa tabi olduğundan
89-Nükleer enerinin olumsuz yönleri nelerdir?
—1-Nükleer tesisin kurulması oldukça pahalıdır.
2-Çıkan atık maddelerin saklanması gerekir.
3-Herhangi bir kozada insan ve çevreyi olumsuz etkiler. Örnek=Çernobil
90-Hangi enerji kaynakları yenilenebilir, temiz ve ucuz enerji kaynaklarıdır?
—Hidroelektrik, jeotermal, güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi
91-M.T. A.(Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü) nedir?
—1935’te çıkarılan kanunla madenleri arayıp bulmak ve çıkarmak bu kuruma devredilmiştir. Türkiye’de ilk petrolü ve bilinen maden yataklarımızın% 90’ını tespit etmiştir.
92-Cumhuriyetin kurulmasından önceki santraller nasıl kurulmuştur?
—Yabancı ortaklıklara ayrıcalıklar tanınmak suretiyle kurulmuştur.1935’ten sonra devlet tarafından satın alındı.
93-Doğal gazı hangi ülkelerden sağlıyoruz?
—Rusya, Cezayir, İran, Nijerya
Not: Ayrıca Bakü-Ceyhan boru hattıyla Kazakistan ve Türkmenistan doğal gazı da gelecektir.
94-Ülkemizin enerji kaynaklarını çeşitlendirmesinin gerekliliğini açıklayınız?
—Enerjiyi sadece belirli kaynaklardan elde etmek ve bunların ithal etmek ülkemizi zor durumda bırakabilir. Örneğin: bir savaş esnasında bunları ithal edemeyiz. Bu nedenle enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve mümkün olduğunca da kendi yerli kaynaklarımızdan sağlanması gerekir.
95-Enerji talebinin karşılanmasında çeşitli kaynakların kullanılmasını zorunlu kılan nedenler nelerdir?
—Büyüyen enerji ihtiyacının tek bir kaynaktan karşılanması mümkün değildir. Çünkü bu kaynak çabucak biter. Buda olumsuzluk arz eder.
Ayrıca mevcut kaynaklar yeryüzüne dengeli dağılmamıştır. Buda ülkeden ülkeye farklılık arz eder. Enerjiyi ucuza elde etme çabası
96-Alternatif enerji kaynaklarına olan
Yönelimin nedeni nedir?
—Enerjiye olan talep gün geçtikçe artmaktadır. Yakın bir gelecekte mevcut kaynakların talebi karşılamayacağından dolayı
97-Enerji niçin ucuza mal edilmek zorundadır?
—Enerji ekonominin bir girdisidir. Pahalı enerji ekonomik gelişmeyi engeller. Bu nedenle enerjinin ucuza mal edilmesi gerekir.
98-Hangi doğal göllerimizden enerji üretiminde faydalanılır?
—Tortum, Hazar ve Eğirdir Gölü
99-Doğal gazın yaygınlaştırılmasının nedeni nedir?
—Büyük kentlerimizdeki hava kirliliğinin etkilerini azaltmak için örn: Kütahya
100-Ülkemizde jeotermal enerji potansiyelinin yüksek olmasını sağlayan neden nedir?
—Ülkemizde kırık alanları yaygın olduğundan
101-Hidroelektrik potansiyeli en fazla olan ve en az olan bölgemizi yazınız?
En fazla: D.A.B En az: Marmara Bölgesi
103-Güneş enerjisinden en az ve en fazla yaralanabilen bölgelerimizi yazınız?
En az: Karadeniz bölgesi En fazla: Akdeniz Bölgesi
104-Ülkemizin en zengin mermer çıkarım alanlarının bulunduğu bölgeyi yazınız?
—Marmara Bölgesi
Not: Konuları harita ve grafiklerle pekiştirmeyi unutmayınız.
4.Ünite Türkiye de Sanayi
1-Sanayi nedir?
—Hammaddelerin ya da yarı işlenmiş maddelerin işlenerek kullanıma hazır hale getirilmesi faaliyetleridir. Örneğin: Tarladan iplik fabrikasına getirilen pamuk bitkisi hammaddedir. Pamuk ipliği ise yarı işlenmiştir. Pamuk ipliği, makinelerde işlenerek kumaş haline getirilir.
2-Sanayide kaç tür üretim alanı vardır?
—Ağır sanayi
—Orta ve küçük sanayi
3-Ağır sanayi hakkında bilgi veriniz?
—Hammaddelerin yarı işlenmiş madde haline getirilmesini sağlayan sanayidir. Büyük makinelerde çok miktarda üretim yapılması faaliyetidir. Başlıca alt bilimleri metalürji, maden, kimya sanayi…
4-Orta ve küçük sanayi hakkında bilgi veriniz?
—Yarı işlenmiş maddelerin tüketim mallarına dönüştürülmesi şeklinde gerçekleştirilen faaliyetleri kapsar. Fabrika veya atölyelerde üretim yapılan, daha az miktarda sermaye yatırım gerektiren sanayi dallarıdır. Otomativ, gıda, dokuma, dayanıklı tüketim malları(televizyon, buzdolabı, çamaşır makinesi vb.)üretimi orta ve küçük ölçekli sanayi dallarının başlıca örnekleridir.
5-Sanayileşme bir bölge veya ülkeyi nasıl etkiler?
—Ekonomik ve toplumsal ya da çok sayıda temel değişime sebep olur.
Sanayide ileri olan ülkeler dünyanın en gelişmiş ülkeleridir. Bu ülkelerin ithalatında ham madde ve tarım ürünleri ihracatında da sanayi ürünleri başta gelir.
Geri kalmış ülkelerde ise sanayi gelişmemiştir. Bu ülkeler çoğunlukla sanayi ürünleri satın alır ve ham madde satar.
6-Sanayinin meydana getireceği
Olumlu katkılar nelerdir?
A-Yeni iş olanakları meydana getirir.
B-Dışa bağımlılığı engeller.
C-Milli geliri yükseltir.
D-Ülkelerin savunma güçlerinin artmasına katkıda bulunur.
E-Doğal kaynakların değerlendirilmesini sağlar.
7-Sanayileşmenin oluşturduğu olumsuzlukları yazınız?
A-Çarpık kentleşme
B-Nüfusun belli alanlarda yoğunlaşması
C-Doğal kaynakların tükenme tehlikesi
D-Çevre kirliliği
8-Bir yerde sanayi tesislerinin kurulabilmesi ve gelişebilmesi için gerekli şartları yazınız?
*1-Sermaye 2-Hammadde 3-Ulaşım 4-Enerji 5-İş gücü 6-Pazarlama 7-İşletme 8-Teknoloji
9-Sanayi tesisinin kurulması için gerekli olan en önemli koşul nedir?
—Sermaye
10-Hammadde nedir?
—Makinelerde mamul maddeye dönüşebilen işlenmemiş maddelere hammadde denir. Örneğin şeker sanayinin hammaddesi şeker pancarıdır.
11- sanayi kuruluşlarının en yoğun olduğu bölgemizi yazınız?
—Marmara bölgesi
12-Bölgelere göre sanayinin yoğunlaştığı alanları yazınız?
Marmara bölgesinde→İstanbul, İzmit, Adapazarı ve Bursa çevresi
Karadeniz bölgesinde→Zonguldak, Karabük, Ereğli ve Samsun
Ege bölgesinde→İzmir, Denizli, Manisa, Aydın
Akdeniz bölgesinde→Adana, Mersin ve İskenderun
Doğu Anadolu Bölgesinde→Malatya, Erzurum, Elazığ
Güney Doğu Anadolu Bölgesinde→ Gaziantep, Diyarbakır, Batman
İç Anadolu Bölgesinde→Ankara, Kırıkkale, Eskişehir, Kayseri
13-Türkiye’deki başlıca sanayi kollarını yazınız?
1-Besin sanayi
2-Tütün ve ispirtolu içki sanayi
3-Dokuma, deri ve giyim sanayi
4-Maden sanayi
5-Makine sanayi
6-Kimya sanayi
7-Çimento, cam ve seramik sanayi
8-Orman ürünleri sanayi
14-En çok işçi çalıştıran sanayi kollarını yazınız?
I.Sırada→Dokuma, deri ve giyim sanayi
II. Sırada→Makine sanayi
III. Sırada→Besin sanayi
15-Başlıca besin sanayi kollarını yazınız?
1-Un 2-Şeker 3-Bitkisel yağ 4-Konservecilik 5-Hayvansal ürünleri işleme
16-Un fabrikaları en çok hangi bölgede bulunur?
—İç Anadolu Bölgesi
17-Besin sanayinin kuruluş yerini belirleyen faktör nedir?
—Bu tesisler genellikle işledikleri hammaddelerin yakınında yer alır.
18-Şeker fabrikaları hangi tarım ürününün yetiştirildiği yerleri yakınında yer alır?
—Şeker pancarı
19-Küspe nedir? Melas nedir?
—Şeker pancarından şeker elde edildikten sonra kalan artık maddeler melas ve küspedir. Yaş küspe, hayvan yemi olarak kullanılır. Melas ise ispirto yapımında kullanılır.
20-Yağ sanayinin hammaddesi olan bitkileri yazınız?
—1-Zeytin 2-Ayçiçeği 3-Pamuk 4-Mısır 5-Soya fasulyesi 6-Susam 7-Kolza
21-Zeytinyağı fabrikalarımız hangi bölgelerimizde yer alır?
—Ege ve Marmara
22-Ayçiçeği fabrikalarımız nerede yoğunlaşmıştır?
—Marmara bölgesinde Trakya kesiminde
23-Konserve tüketiminin artmasını engelleyen faktörler nelerdir?
—Ülkemizde hemen her mevsim taze sebze ve meyve yetişmesi
—Evlerde salça yapılması ve sebzelerin kurutulması v.b.
24-Konserve üretiminde ve tüketiminde artış sağlayan faktörler nelerdir?
—Kentleşme ve değişen sosyal şartlar
25-Sigara fabrikalarımızın bulunduğu yerleri yazınız?
—İstanbul, İzmir, Tokat, Samsun, Adana, Malatya, Bitlis
26-İçki sanayinin hammaddesi olan bitkileri yazınız?
—Üzüm, arpa anason, çavdar, şerbetçi otu
27-Türkiye’deki en eski ve en fazla gelişme gösteren sanayi kolunu yazınız?
—Dokuma, deri ve giyim sanayi
28-El tezgâhlarında halı dokunan önemli merkezlerimizi yazınız?
—Isparta, Kayseri, Gördes (Manisa), Kula (Manisa), Demirci (Manisa), Simav (Kütahya), Konya, Gaziantep, Kırşehir, Sivas, Hereke
29-Battaniye ve kilimleri ile ünlü merkezlerimizi yazınız?
—Isparta, Hereke, Bünyan ve Sivas
30-Metalürji (maden işleme sanayi ) hakkında bilgi veriniz?
—Yeraltından çıkarılan maden cevherinin fabrikalarda işlenerek (metallerin cevherlerinden ayrılması ve arıtılması) demir-çelik, bakır gibi saf madenler haline getirilmesine denir.
31-Metalürji alanında yer alan önemli kuruluşlar nedir?
—Demir-çelik fabrikaları
32-Madeni eşya sanayi hakkında bilgi veriniz?
—İşlenen metalik madenlerden buzdolabı, çamaşır makinesi, metal ev ve büro eşyaları gibi çeşitli makine ve aletler imal eden sanayi koluna madeni eşya sanayi denir.
33-İpek dokumacılığı hangi merkezlerde yoğunlaşmıştır?
—Bursa, İstanbul, Gemlik yani Marmara bölgesinde
34-Ülkemizdeki ilk otomobil üretimi hakkında bilgi veriniz?
—1961’de Devrim marka otomobil sadece tasarım amacıyla 4 adet üretilmiştir. 1967’de %53 yerli malzeme ile Anadol marka otomobilin seri üretimine başlanmıştır.
35-İlk demir-çelik fabrikamız hakkında bilgi veriniz?
—Ülkemizde ilk demir-çelik fabrikası Kırıkkale’de kurulmuştur. Askeri amaçla kurulan bu tesis daha sonra Makine Kimya Endüstrisi (MKE) kurumuna devredildi.
36-Demiryolu araçları üreten fabrikalarımız yazınız?
—Eskişehir’de lokomotif, Adapazarı’nda yolcu vagonu, Sivas ve Eskişehir’de yük vagonu üreten fabrikalar vardır.
37-Gemi yapımında hangi bölge başta gelir?
—Marmara bölgesi
38-Gemi yapım merkezlerini yazınız?
—İstanbul’da Pendik, Tuzla, Hasköy, Taşkızak, Camialtı tersaneleri
—Kocaeli’nde Gölcük askeri tersanesi
—İzmir’de Alaybey tersanesi
39-Savunma sanayi fabrikaları nerelerdedir?
—Kırıkkale, Ankara-Polatlı, Elmadağ
40-Yurdumuzda ham petrolü işleyen rafinerilerimizin bulunduğu merkezleri yazınız?
—1-Batman 2-İzmit 3-İzmir 4-Kırıkkale 5- Mersin
41-Kimyasal gübreye duyulan gereksinimin artma nedeni nedir?
—Tarımda makineleşmeyle birlikte verimi arttırmak için
42-Yurdumuzda çimento üretiminin artmasını sağlayan faktörler nedir?
—Yurdumuzda inşaat sektörünün gelişmesine bağlı olarak çimento üretimi de hızla artmıştır.
43-Çimento fabrikalarının yurdumuzun çeşitli bölgelerine dağılmasını sağlayan faktör nedir?
—Çimentonun uzak mesafelere taşınması masraflı olduğundan
44-Yurdumuzun her bölgesinde tuğla ve kiremit fabrikalarının kurulmasına neden olan faktör nedir?
—Nüfus artışı ve hızlı kentleşmeye paralel olarak artan konut ihtiyacı nedeniyle
45-Seramik fabrikalarımız hangi bölgelerde yoğunlaşmıştır?
—Ege ve Marmara’da
46-Kâğıt sanayi merkezlerimizi yazınız?
*1-Çaycuma (Zonguldak)
2-Aksu (Giresun)
3-Taşköprü (Kastamonu)
4-Dalaman (Muğla)
5-Çay (Afyon)
6-Taşucu (İçel)
7-Balıkesir
8-Bartın
47-Orman ürünlerini imal eden fabrika ve atölyelerin kuruluş yeri neye göre belirlenmiştir?
—Hammaddelerin kolaylıkla temin edildiği ormanlık bölgelerde veya yakınında kurulmuştur.
48-Devlete ait kereste fabrikaları hangi bölümde yoğunlaşmıştır?
—Batı Karadeniz Bölümü (Bartın, Bolu, Düzce, Kastamonu)
49-Sanayinin ülkemiz ekonomisine olan başlıca katkılarını yazınız?
1-Yeni iş olanakları oluşturur.
2-Hammaddelerimize değer kazandırır.
3-Döviz çıkışını ve dışa bağımlılığı azaltır.
4-Milli gelirin artışını sağlar.
5-Tarım ve madencilik sektörünün gelişmesini sağlar.
6-Bütçemizin gelir ve giderinin dengelenmesinde katkı sağlar.
50-Sanayi kuruluşlarının kuruluş yeri seçilirken ulaşım olanaklarına nasıl dikkat edilir? Açıklayınız?
—Daha ucuz taşımacılığın yapılabildiği elverişli limanları olan deniz kıyılarında ve demir yoluna yakın alanlarda kurulmuştur.
51-Sanayinin ülkemiz ekonomisine olan katkılarını arttırmak için yapılması gerekenleri yazınız.
-1-Ulusal bir sanayi politikası belirlenmelidir.
2-Ham madde üretimi ile tüketim arasında bir denge kurulmalıdır.
3-Modern teknoloji uygulanmalıdır.
4-Kalifiye eleman temin edilmelidir.
5-Bol ve ucuz enerji sağlanmalıdır.
6-Sanayi ürünlerinin kalitesi yükseltilmelidir.
7-Sanayi tesislerinin kuruluşu ile ilgili işlemlerin hızlandırılması için her türlü kolaylık sağlanmalıdır.
TÜRKİYE’DE ULAŞIM
1-Ulaşım bir ülkenin görünümünü nasıl etkiler?
—Bir ülkedeki ulaşım yollarının sıklığı, niteliği, uzunluğu, araç sayısı ve taşıma kapasitesi gibi özellikleri o ülkenin gelişme derecesini ortaya koyan bir göstergedir. Ulaşım faaliyetleri gelişmiş ülkelerde çok yoğun, gelişmemiş ülkelerde ise çok yetersizdir.
2-Ülkemizde ulaşımı etkileyen doğal faktörlerin başında ne gelir?
—a)yüzey şekilleri b)iklim
3-Hangi bölgelerimiz kara ulaşımı için elverişli koşullara sahiptir?
—1-Marmara 2-Ege 3-İç Anadolu 4-GDA bölgesi
4-Hangi bölümde zaman zaman meydana gelen heyelan olayları ulaşımı olumsuz etkilemektedir?
—Doğu Karadeniz Bölümü
5-Ülkemizde yer şekilleri ulaşımı nasıl engeller?
—Türkiye yüksek ve engebeli bir ülkedir.
Yurdumuzun ortalama yükseltisi batıdan doğuya doğru gidildikçe artar bunun yanı sıra ülkemiz kuzeyden ve güneyden kıyıya paralel uzanan dağ sıraları ile çevrilidir. Yüzey şekillerinin engebeli olması ve sıra dağlarının bazı yerlerde kesintisiz uzaması kara ulaşımını kısıtlamıştır.
NOT: Turizm ve sanayi faaliyetlerinin yoğun olduğu yerlerde ulaşım daha canlıdır.
6-Diğer ulaşım yollarına göre karayolunun daha çok tercih edilme sebebi nedir?
—Karayoluyla ülkemizin her yerine ulaşılabilmesi.
NOT: Ülkemizde karayolu trafiği Edirne-İstanbul Ankara; Bursa-İzmir: Mersin-Adana-Gaziantep ve Samsun-Rize arasında yoğunluk kazanmıştır.
NOT: Demiryolları aracılığıyla yük ve yolcu taşıma, karayollarına göre çok daha ekonomik ve güvenlidir.
Örneğin; Avusturya, İsveç gibi dağlık, ABD, Rusya federasyonu gibi geniş yüzölçümlerine sahip ülkelerde de en geniş ulaşım yolu demiryoludur.
—Ülkemizde demiryolu 2. sıradadır. Özellikle ağır yüklerin (Linyit, Taşkömürü, Demir cevheri gibi madenlerin, askeri araçların buğday, arpa, şekerpancarı gibi tarım ürünlerinin)taşınmasında demiryolları tercih edilir.
—Ülkemizde demiryolları ile yolcu taşımacılığı, kara ve demiryolundan sonra 3.sıradadır. Yük taşımacılığında ise deniz ulaşımı daha fazla tercih edilir. Bu ulaşım şekli, diğer ulaşım yollarına göre birkaç kat daha ucuzdur.
7-Liman nedir?
—Deniz kıyılarında yolcuların ve çeşitli yüklerin alınıp, indirildiği tesislere liman adı verilir. Limanlar aynı zamanda gemilerin sığındığı ve barındığı yerlerdir.
8-Limanlar hangi özellikleri taşımalıdır?
—Limanların fırtınalı havalarda rüzgârlara ve dalgalara karşı korunaklı olması gerekir.
—Limanın havuz kesimi yani geminin demir attığı bölüm belirli bir derinlikte olması, gemiler kıyıya rahatlıkla yanaşabilmelidir.
9-Bir limanın işlek olup olmaması neye bağlıdır?
—Art bölgesi (Hinterlandı) ile bağlantısının gelişme derecesine bağlıdır.
10-Doğal limanlara örnek veriniz.
—Sinop, İzmir, İzmit
11-Limanın art bölgesi neleri kapsar?
—Tarım, sanayi ve ticaret merkezlerini düzenli kara ve demiryoluyla limana bağlayan bölgeleri kapsar. Örneğin; Mersin limanının art bölgesi Çukurova’dır.
12-Sinop limanı hakkında bilgi veriniz.
—Karadeniz kıyılarımızdaki tek doğal liman olan Sinop limanı, art bölgesinin dağlık ve iç kesimlerle ulaşım bağlantısının zayıf olması yüzünden gelişememiştir.
13-İstanbul limanı hakkında bilgi veriniz.
—Yük ve yolcu taşımacılığı bakımından Türkiye’nin en büyük limanıdır. İthalat limanıdır.
14-İzmir limanı hakkında bilgi veriniz.
—Art bölgesinin genişliği ve modern tesisleriyle İzmir limanı ülkemizin başta gelen ihraç limanıdır.
NOT: Mersin limanı yükleme ve boşaltmada İstanbul’dan sonra gelir. Ortadoğu’ya yönelik transit taşımacılık yaygındır.
—Trabzon limanı, İran’ın diğer ülkelerle ticaretini sağlayan transit bir limandır.
—Samsun limanı ise Ortakaradeniz bölümünün en önemli limanıdır. İç kesimlerle kara ve demiryolu bağlantısı vardır.
15-Başlıca yapay limanlarımızı yazınız.
—Trabzon, Samsun, Karadeniz Ereğlisi, Zonguldak, İskenderun, Mersin, Antalya
16-Ülkemizin ihraç ve ithal mallarının %80den fazlası hangi yolla taşınır?
—Denizyoluyla
17-Ticari deniz taşımacılığında en fazla taşınan yükler nelerdir?
—Petrol, sıvı gaz, kuru yük ve konteynerdir.
18-Ülkemizde teknik olanakları yolcu ve yük kapasitesi fazla olan hava limanlarımızı yazınız.
—1-İstanbul’da Atatürk ve Sabiha Gökçen
2-Ankara’da Esenboğa
3-Adana’da Şakirpaşa
4-İzmir’de Çiğli ve Adnan Menderes
19-Dış turizme yönelik öne çıkmış hava limanlarını yazınız.
—Antalya ve Dalaman(Muğla)
20-Charter(çartır)taşımacılığı nedir?
—Düzenli seferlere bağlı olmayıp yolcu isteğine bağlı olarak dolmuş uçak sistemiyle yolcu taşıma.
TÜRKİYE’DE TİCARET
1-Ticaret nedir?
—Kar elde etmek amacıyla her türlü mal ve hizmetin alım satımını içine alan ekonomik faaliyettir.
—Bir ülkenin sınırları içinde gerçekleştirilen ticarete iç ticaret denir.
—Ülkeler içinde yapılan ticarete ise dış ticaret denir.
2-İhracat (dış satım ) nedir?
—Bir ülkenin başka ülkelere mal satma faaliyetlerine ihracat denir.
3-İthalat (dış satım) nedir?
—Bir ülkenin başka ülkelerden mal satın alma faaliyetlerine denir.
4-Ülkemizdeki en önemli ticaret merkezlerini yazınız?
-En önemli ticaret merkezimiz İstanbul’dur.Sonra İzmir gelir.
