Sosyal Bilgiler 7. Sınıf 3. ÖĞRENME ALANI: ORTAK MİRASIMIZ

[erkanisanmaz]

3. ÖĞRENME ALANI: ORTAK MİRASIMIZ
Bu öğrenme alanında öğrencilerin Osmanlı Devleti’nin bir siyasi güç olarak ortaya çıkışından cihan devleti hâline gelmesinde etkili olan politikalar, Avrupa merkezli gelişmeler sonucu değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uygulamaya koyduğu yenilikler ve Osmanlı kültür ve medeniyetini oluşturan çeşitli unsurlara ilişkin bilgi ve beceriler kazanmaları amaçlanmaktadır.
DERS SAATİ	25
ALAN BECERİLERİ	SBAB4. Değişim ve Sürekliliği Algılama Becerisi (SBAB4.2. Değişim ve Sürekliliği Neden ve Sonuçlarıyla Yorumlama) (SB.7.3.2) SBAB2. Kanıta Dayalı Sorgulama ve Araştırma (SBAB2.6. Kanıta Dayalı Ürün Oluşturma ve Paylaşma) (SB.7.3.3)
KAVRAMSAL BECERİLER	KB2.8. Sorgulama (SB.7.3.1)
EĞİLİMLER	E1.1. Merak,E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven), E2.1. Empati, E2.2. Sorumluluk, E2.3. Girişkenlik, E3.1. Uzmanlaşma, E3.2. Odaklanma, E3.3. Yaratıcılık, E3.6. Analitik Düşünme, E3.8. Soru Sorma, E3.10. Eleştirel Bakma, E3.11. Özgün Düşünme
PROGRAMLAR ARASI BİLEŞENLER
Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerileri	SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme, SDB2.1. İletişim, SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme Becerisi), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma Becerisi)
Değerler	D14. Saygı, D15. Sevgi, D19. Vatanseverlik
Okuryazarlık Becerileri	OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık
DİSİPLİNLER ARASI İLİŞKİLER	Bilişim Teknolojileri ve Yazılım, Görsel Sanatlar, Türkçe
BECERİLER ARASI İLİŞKİLER	SBAB10.1. Harita Okuma

ÖĞRENME ÇIKTILARI VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ	SB.7.3.1. Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikaları sorgulayabilme a) Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalar hakkında merak ettiği konuyu tanımlar. b) Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalar hakkında verilen kaynaklara dayanarak sorular sorar (5N1K). c) Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalar hakkında verilen kaynaklardan bilgi toplar. ç) Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalar hakkında topladığı bilgilerin doğruluğunu değerlendirir. d) Edindiği bilgilerden hareketle Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalar hakkında çıkarım yapar. SB.7.3.2. Değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uyguladığı yenilikleri neden ve sonuçlarıyla yorumlayabilme a) Değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uyguladığı yeniliklerin nedenlerini inceler. b) Değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uyguladığı yeniliklerin etkilediği unsurları inceler. c) Değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uyguladığı yeniliklerin etkilerini sorgular. ç) Değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uyguladığı yeniliklerin neden ve sonuçlarını elde ettiği bilgilere dayanarak ifade eder. SB.7.3.3. Osmanlı kültür ve medeniyet unsurlarına ilişkin oluşturduğu ürünü paylaşabilme a) Osmanlı kültür ve medeniyet unsurlarının temel özelliklerine ilişkin kanıtlara dayanarak çıkarım yapar. b) Osmanlı kültür ve medeniyet unsurlarının temel özelliklerine ilişkin kanıtlardaki bilgilerden hareketle görüşünü yansıtan ürün oluşturur. c) Osmanlı kültür ve medeniyet unsurlarının özelliklerine ilişkin görüşlerine dayalı olarak oluşturduğu ürünü paylaşır.
İÇERİK ÇERÇEVESİ	Osmanlı Devleti’nin Cihan Devleti Hâline Gelmesini Sağlayan Politikalar Osmanlı Devleti’nin Uygulamaya Koyduğu Yenilikler Osmanlı Kültür ve Medeniyeti
Anahtar Kavramlar	cihad, fetih, gaza, iskan, istimalet
ÖĞRENME KANITLARI (Ölçme ve Değerlendirme)	Bu öğrenme alanında yer alan öğrenme çıktıları; açık uçlu sorular içeren çalışma yaprağı, balık kılçığı, sınıflama tablosu, gözlem formu, kontrol listesi, anektod kaydı, öz-akran değerlendirme formları, bütüncül dereceli puanlama anahtarı ve performans görevi teknikleri kullanılarak değerlendirilebilir. Performans görevi: Osmanlı Devleti’nin uygulamaya koyduğu yeniliklerin nedenleri ve sonuçlarının öğrencilerin yorumlarını içeren yazılı bir metin hâlinde oluşturulması veya sanal bültenle ifade edilmesi görevidir.

ÖĞRETME-ÖĞRENME YAŞANTILARI
Temel Kabuller	Öğrencilerin XI. yüzyıldan itibaren Türklerin Anadolu’ya yerleşmesi, Anadolu’nun Türkleşme ve İslamlaşma süreci ile alakalı bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir. Öğrencilerin, Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan itibaren izlediği politikaların elde ettiği siyasi ve ekonomik üstünlüğe etkisi hakkında bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir. Anadolu’daki ilk Türk devletlerinde görülen kültürel özellikler hakkında bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir.
Ön Değerlendirme Süreci	XI. yüzyıldan itibaren Anadolu’ya yerleşen Türk toplulukları hakkında haritalar öğrencilere gösterilerek Anadolu’da Türkleşme ve İslamlaşma sürecinin nasıl ilerlemiş olduğu hakkında sorular sorulur. Öğrencilere Osmanlı Devleti’nin XVI. yüzyıldaki siyasi ve ekonomik üstünlüğünü gösteren haritalar gösterilerek izlenen politikalarla ilişkilendirmeler yapılır. Anadolu’daki ilk Türk devletlerinde görülen ve Osmanlı kültüründe de mevcut olan kültürel unsurlara ilişkin görseller incelenir.
Köprü Kurma	XIII. yüzyılda Anadolu beylikleri haritası öğrencilere gösterilerek “Sizce Osmanlı Beyliği diğer beyliklerden avantajlı bir konumda mı?” sorusu yöneltilir. Öğrencilere Osmanlı Devleti’nin XVI. yüzyıldaki siyasi ve ekonomik üstünlüğünü gösteren haritalar üzerinden bu üstünlüğün neden korunamamış olabileceğine yönelik açık uçlu sorular sorulur. Öğrencilere Balkanlar’da, KKTC’de, Kuzey Afrika’da, Orta Doğu’da günümüzde varlığını koruyan Osmanlı eserlerinden seçilen görseller ve Osmanlı kültürüne dair yaşatılan unsurlar üzerinden açık uçlu sorular yöneltilir.
Öğretme-Öğrenme Uygulamaları

SB.7.3.1
Öğrencilerden Osman Bey, II. Mehmed (Fatih) ve I. Süleyman (Kanuni) Dönemlerine ait Osmanlı Devleti haritalarını incelemeleri istenir (SBAB10.1). Öğrencilere “Osmanlı Devleti sınırlarında kısa süre içerisinde bu kadar genişlemeyi nasıl sağlamış olabilir?”, “Sizce Osmanlı Devleti’nin sınırlarının genişlemesi sadece askerî faaliyetlerin ve fetihlerin sonucu mudur?”
gibi açık uçlu sorular yöneltilerek tartışma ortamı sağlanır. Öğrencilerden Osmanlı Devleti’nin genişlemesini ve cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalara ilişkin merak ettikleri konuları yazılı olarak tanımlamaları istenir. Bu aşamada ülke tarihini araştırmanın önemine vatanseverlik değer kapsamında vurgu yapılarak, millî kimliğin kazandırılmasına yönelik açıklamalarda bulunulur (D19.2, OB1, E1.1).
Öğrencilerden 5N1K tekniğiyle merak ettikleri konulara ilişkin soru kartları hazırlamaları istenir (E3.8).
Öğrenciler tarafından hazırlanan soru kartlarına göre yazılı ve görsel kaynaklardan bilgiler toplanır (OB1, OB4). Ayrıca dijital kaynaklardan da yararlanılabilir (E3.10, OB2). Öğrencilere, Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesinde etkili olan fetihler ve gelişmelerden İstanbul’un Fethi, Mısır Seferi, Preveze Deniz Zaferi örnekleri sunulur. Bu gelişmelerin Osmanlı Devleti’nin cihan devleti olma sürecine etkisine ilişkin tartışma yapılır. Örnek olayların düşünsel, ahlaki ve empatik sorularla değerlendirilmesi sağlanır. Bu aşamada öğrencilerin örnek olayları çok yönlü bakış açısıyla değerlendirmesine ve dönemin kişileriyle saygı de-
ğeri işlenerek empati kurmasına yönelik açıklamalarda bulunulur (D14.1, E2.1, E3.6, E3.10).
Örnek olayların analizi için öğrencilere bir yönerge verilir. Öğrenciler, daha önce inceledikleri kaynaklar ve örnek olaylardan edindikleri bilgileri karşılaştırarak topladıkları bilgi lerin doğruluğunu açık uçlu sorular içeren çalışma yaprağı aracılığıyla değerlendirilebilir
(SDB3.3, E3.1).
Öğrencilerden edindikleri bilgilerden hareketle Osmanlı Devleti’nin cihan devleti olmasını sağlayan politikalara ilişkin çıkarımlarda bulunmaları istenir. Bu politikaların başarıya ulaşmasında vatanseverlik değeri ile bağ kurularak ve görevini iyi şekilde yapmanın önemi vurgulanarak vatan sevgisi ile görevini iyi yapmak arasındaki ilişki kurulur (D19.1, E3.6, E3.10).
Yapılan çıkarımlar doğrultusunda Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalara ilişkin balık kılçığı oluşturulur.

S.B.7.3.2
Avrupa merkezli gelişmelerden Avrupa’nın Sömürgecilik Faaliyetleri, Rönesans, Reform, Aydınlanma Çağı, Sanayi İnkılabı, Fransız İhtilali ile bu gelişmelere bağlı olarak XVIII. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti’nde meydana gelen gelişmelerin yer aldığı eş zamanlı tarih şeridi öğrencilere sunulur. Öğrenciler Avrupa’nın Sömürgecilik Faaliyetleri, Rönesans, Reform, Aydınlanma Çağı, Fransız İhtilali, Sanayi İnkılabı’nın dünyada yarattığı etkiler ve bu gelişmelere bağlı olarak Osmanlı Devleti’nde yapılan yenilikler hakkında yazılı ve görsel kaynakları inceler (OB1, OB4). Ayrıca dijital kaynaklar da kullanılabilir (OB2). Kaynaklar üzerinden Avrupa merkezli gelişmelerin dünya dengelerini nasıl etkilemiş olabileceği tartışılır. Öğrencilerin inceledikleri kaynaklardan hareketle, Osmanlı Devleti’nin değişen dünya dengeleri karşısında XVIII. yüzyıldan itibaren uygulamaya koyduğu askerî, sosyal, kültürel ve ekonomik alanlardaki yeniliklerin nedenlerini belirlemeleri sağlanır. Bu aşamada vatanseverlik değeri bağlamında ülke tarihini araştırmanın önemine vurgu yapılarak millî kimliğin kazandırılmasına yönelik açıklamalarda bulunulur (D19.2, E3.6, E3.10).
Değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uygulamaya koyduğu yeniliklerin etkilediği askerî, sosyal, kültürel ve ekonomik unsurların neler olduğu öğrenciler tarafından belirlenir ve sınıflama tablosu oluşturularak kaydedilir (E3.6, E3.10).
Osmanlı Devleti’nin uyguladığı yeniliklerin askerî, sosyal, kültürel ve ekonomik alanlarda etkileri büyük grup tartışmasıyla sorgulanır (E3.6, E3.10). Osmanlı Devleti’nin yenilikleri uygulama sürecinde kurulan Osmanlı - Avrupa ilişkileri aracılığıyla millî ve manevi değerlerimizin Avrupa ülkelerine nasıl etkilerde bulunduğuna yönelik açıklamalar yapılır. Tartışma süreçleri gözlem formu, kontrol listesi veya anekdot kaydı ile takip edilebilir.
Osmanlı Devleti’nin uygulamaya koyduğu yeniliklerin nedenleri ve sonuçlarının öğrencilerin yorumlarını içeren yazılı bir metin hâlinde oluşturulması veya sanal bültenle ifade edilmesi sağlanır (sınıf içi performans görevi) (E2.2, E3.3, E3.11). Öğrencilerden çalışmalarında “Ben devlet yöneticisi olsaydım o dönemde şöyle bir yenilik de yapardım.” şeklinde bir bölüm oluşturmaları istenir. Bu aşamada öğrencilerin, yapılan yenilikleri saygı değeri kapsamında çok yönlü bakış açısıyla değerlendirmesine ve incelenen dönemin padişahlarıyla empati kurmasına yönelik açıklamalarda bulunulur (D14.1, E2.1, SDB2.3). Öğrenci ürünleri bütüncül dereceli puanlama anahtarı kullanılarak değerlendirilebilir.

SB.7.3.3
Osmanlı kültür ve medeniyetini oluşturan unsurlardan yönetim, toprak sistemi, eğitim, hukuk, sanat, günlük hayat, vakıflar, ahi kültürü ve loncalara ilişkin yazılı, görsel veya dijital kaynaklar gruplar oluşturularak incelenir (OB1, OB2, OB4). Bu aşamada ülke tarihini araştırmanın önemine vurgu yapılarak vatanseverlik değeri kapsamında millî kimliğin kazandırılmasına yönelik açıklamalarda bulunulur (D19.2, SDB2.1, E3.6, E3.10). Bu süreçte ayrılıp birleşme tekniği kullanılabilir. Kaynaklardan elde edilen bilgiler doğrultusunda Osmanlı kültür ve medeniyetini oluşturan unsurların toplum hayatına etkisine dair çıkarımlarda bulunulur.
Gruplardan inceledikleri kaynaklardan yola çıkarak bir Osmanlı ailesinin hayatından kesitleri yansıtacakları bir hikâye oluşturmaları istenir. Bu hikâyede Osmanlı kültür ve medeniyet unsurlarının temel özelliklerinden birini veya birkaçını yansıtan içeriğe yer verilir (E3.2).
Hazırlanan hikâyeler sınıfta okunarak paylaşılır. Drama etkinlikleri ile hikâyeler canlandırılır. Drama etkinlikleri ile canlandırılan hikâyeler üzerinden, öğrencilerin; Türk milleti nin kültürel zenginliğini fark etmesi, Türk kültürel mirasını tanıması ve bu mirasın gelecek nesillere aktarılmasının önemini anlamasına yönelik açıklamalarda bulunulur (D15.2,
D19.3, E3.2, E3.3, E3.11, E1.5, E2.2, E2.3). Grupların ürünleri bütüncül dereceli puanlama anahtarıyla, grup çalışmaları ise öz ve akran değerlendirme formları ile değerlendirilebilir (SDB1.2, SDB1.3).

FARKLILAŞTIRMA
Zenginleştirme	Müze kitleri ve sanal müze uygulamalarından yararlanılarak öğrencilerin Topkapı Sarayı’ndaki Osmanlı medeniyetine ait unsurları incelemeleri sağlanabilir. Osmanlı Dönemi’ne ait minyatürler öğrenciler tarafından incelenir. Minyatürlerdeki karakterler incelenip bu karakterler üzerinden “hikâye yazma” etkinliği gerçekleştirilir. Bunun için dijital hikâye oluşturma programları kullanılabilir. Bilimsel gerçekliğe ve pedagojiye uygun olan, Osmanlı kültürüne ait belgeseller ve filmler öğrencilere izletilebilir. Karakter konuşturma programları kullanılarak Osmanlı Devleti’nde siyasi ve toplumsal alanda ön plana çıkan kişilerin fikirleri sunum hâline getirilir. Mehter Marşı’nın, Osmanlı Dönemi giyim tarzının Avrupa’ya etkilerine yönelik bir araştırma yapmaları istenebilir. Lale Devri veya II. Mahmut Dönemi yenilikleri hikâyeleştirilerek sınıfta canlandırılabilir. Çiçek aşısının öyküsü hakkında bilimsel gerçekliğe ve pedagojiye uygun belgeseller izletilebilir. Yeniçeri Ocağını tanıtan bir sunum hazırlanabilir. Divan-ı Hümâyun üyelerinin görevlerini yansıtan bir canlandırma yapılabilir.
Destekleme	Osmanlı Devleti’nin XVI. yüzyıl haritaları üzerinde Balkan, Anadolu, Ortadoğu ve Afrika topraklarının gösterilmesi istenebilir. Osmanlı Devleti’nin uygulamaya koyduğu yeniliklerden birinin döneme ait görsellerden yararlanılarak sunulması istenebilir. Osmanlı medeniyetindeki yardımlaşma kültürü ile ilişkili öğrencilerden resim çizmeleri istenebilir.