6. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabı Yeni Hali
28.09.2009
TC
KAYSERİ VALİLİĞİ
İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ'NE
Bakanlığınızın TTKB tarafından 2008 hazırlanan İlköğretim II. Kademe 6. Sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabının 60-92 sayfalarını kapsayan “İpek Yolunda Türkler” ünitesinin 82-95 sayfalarını kapsayan “Türklerin Yeni Yurdu” adlı konunun 83. sayfasındaki “Gazneli Devleti” adlı parçada Gazne Hükümdarı Sultan Mahmut’un Hindistan’a seferlerinin temsili olarak konu edinen “fil resimleri” görülmektedir. Bu resimlerin altındaki soru metninde “Gazneli ordusundaki filler dikkatinizi çekti mi? Ordudaki fil sayısı 1700 civarında idi. Gaznelilerin daha önceki Türk devletlerinden farklı olarak ordularında fillerinden yararlanmalarını sebebi ne olabilir?” yazmaktadır.
Ancak filleri orduda kullanan ilk Türk devleti Gazleliler olmayıp, Akhunlar olmuştur. Gazneli Devleti 967- 1187 yılları arasında hüküm sürmüş, Gazneli Mahmut 997-1030 yılları arasında tahtta kalmış ve 1001-1027 yılları arasında Hindistan’a 17 sefer düzenlemiştir. (1)Aşağıda tırnak işaretleri içerisinde verdiğim metinlerde görüleceği üzere Akhun Türk Devleti hükümdarı Mihiragula, Gazneli hükümdarı Sultan Mahmut’tan yaklaşık 500 yıl önce ordusundaki filleri Kuzey Hindistan’daki kavimlere karşı kullanmıştı.
- “Akhunlarda Hindistan’ın Atillası olarak nitelendirilen Mihiragula idi. Kesin olmamakla birlikte 515’te tahta çıkmış, 550’de ölmüştür. … Toraman’ın (Yabgu?) aksine yeni hükümdar Türkçe olmayan Mihir ve Gula’yı isim olarak almıştır. Ordusunda, Hindistan şartlarına uymuş ve filler ile takviye etmiştir. Cosmus’un tanıklığı ile Akhun kuvvetlerinin bir kısmında 2000 kadar fil göze çarpmakta idi. Magatha Racalığı’na saldırmış ve Baladitya’yı zapdetmiştir. ..” (2)
- “VI. yüzyılın ilk yarısında ise Toraman’ın oğlu Mihirigula (Gollas 515–545) İmparatorluk güney kanadının en azametli hükümdarı olarak görülmektedir. Ordusunda daima 700 savaş filinin bulunduğu rivayet edilir…”(3)
(1)İbrahim Kafesoğlı, Türk Dünyası El Kitabı, Gazneli Devleti, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara 2001,s. 317
(2)Enver Konukçu, Göktürk Devleti’nin 1450. Kuruluş Yıldönümü Sempozum Bildirileri, Yeni Avrasya Yayınları, 2001 Anakara, s. 43-44
(3)İbrahim Kafesoğlu, Türk Milli Kültürü, Ötüken Yayınları, 19. Basım. İstanbul 1989, S. 88
XXXX Sinan IŞILDAK
XXXX Sosyal Bilgiler Öğretmeni
Kurum Adı : T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
Başvuru No : 491xxx
Cevap Metni : KONU:SİNAN IŞILDAK
İLGİ:01.01.2010 Tarih ve 491xxx sayılı yazı.
Sosyal Bilgiler 6. Sınıf Ders Kitabının 83. sayfasında ?Gazneli Devleti? ile ilgili olarak, ?Gazneli ordusundaki filler dikkatinizi çekti mi? Ordudaki fil sayısı 1700 civarında idi. Gaznelilerin daha önceki Türk devletlerinden farklı olarak ordularında fillerden yararlanmasının sebebi ne olabilir?? sorusu sorulmaktadır.
?Türklerin Yeni Yaşamı? konu başlığı altında ?Müslüman Türk Devletleri?nden Karahanlı ve Gazneli devletlerine yer verilmiştir. Müslüman Türk devletleri içinde ordularında ilk olarak fillerden yararlanan Türk devleti mevcut bilgilere göre Gazneli Devleti olup, kitapta yer alan anlatımda bu hususa vurgu yapılmaya çalışıldığı izlenimi edinilmekle birlikte, ??daha önceki Türk devletlerinden farklı olarak?? ifadesinin, henüz Türklerin Müslüman olmadan önce kurdukları devletleri de kapsadığı anlaşılmaktadır.
Konuyla ilgili İbrahim Kafesoğlu, Türk Millî Kültürü, Ötüken Neşriyat A.Ş. Ondokuzuncu Basım, İstanbul, 1999, s. 88?de, ?? 6. yüzyılın ilk yarısında ise Toraman?ın oğlu Mihiragula (Gollas, 515 ? 545) imparatorluk güney kanadının en azametli hükümdarı olarak görünmektedir. Ordusunda daima 700 savaş filinin bulunduğu rivayet edilir?? ifadesi yer almaktadır.
Kitabın yeni baskısında konunun açık ve anlaşılır bir şekilde yeniden düzenlenmesi uygun olacaktır.
