2. ÜNİTE İLE İLGİLİ BİLGİ NOTLARI
KUTUP: Dünyanın ekseninin geçtiği varsayılan ve hem kuzeyde hem de güneyde birer tane bulunan noktalara kutup denir. Kuzeydekine “Kuzey Kutbu”, güneydekine “Güney Kutbu” denir.
EKVATOR: Kutup noktalarından eşit uzaklıkta bulunan ve dünyayı iki eşit parçaya böldüğü varsayılan daireye “Ekvator” denir. Bu dairenin çevresi yaklaşık 40.000 km.dir. ekvatorun kuzeyinde kalan yerlere “Kuzey Yarımküre”, güneyinde kalan yerlere “ Güney Yarımküre” denir.
BAŞLANGIÇ MERİDYENİ: İngiltere’nin Londra şehri yakınlarındaki Greenwich kasabasından geçer. 0 ile gösterilir. Başlangıç meridyeninin doğusunda kalan yerlere “ Doğu Yarımküre”, batısında kalan yerlere “Batı Yarımküre” denir.
PARALEL: Ekvatordan kutuplara doğru ekvatora paralel ve 1 derece aralıklarla geçtiği varsayılan dairelere paralel denir. Kuzeydekilere “Kuzey Paralelleri”, güneydekilere “Güney Paralelleri” denir. Paralellerin özellikleri şunlardır:
a) 90 tanesi kuzey 90 tanesi de güney yarımkürede olmak üzere 180 tanedirler.
b) Asla birbirlerini kesmezler, hep birbirlerine paralel geçerler.
c) Aralarındaki uzaklık genel olarak 111km. kabul edilir.
d) En büyük paralel dairesi ekvatordur. Çünkü dünya yuvarlaktır ve ekvator tam ortadan geçmektedir.
e) Kutuplara yaklaştıkça çevrelerinin uzunlukları küçülür. (çünkü dünya yuvarlaktır)
MERİDYEN: Bir kutuptan diğerine uzanan ve ekvator ile paralelleri dik açıyla kesen yarım çemberlere ( yaylara) meridyen denir. Başlangıç meridyenin doğusundakilere “Doğu Meridyenleri”, batısındakilere “Batı Meridyenleri” denir. Meridyenlerin özellikleri şunlardır:
a) Bütün meridyenlerin uzunlukları birbirine eşittir ve yay ( yarım daire) biçimindedirler.
b) Meridyenler arasındaki açıklık ekvatordan kutuplara doğru gittikçe azalır. Kutupta hepsi birleşirler.
c) 180 tane doğu ve 180 tane batı olmak üzere toplam 360 tanedirler.
d) Başlangıç meridyeninin tam karşısındaki meridyene “anti meridyen” denir.
Not: Meridyenlerin 360 tane olmasının sebebi; dünyanın yuvarlak oluşu ve tam dairenin 360 dereceye bölünmesi ile ilgilidir. Kutuptan itibaren 1’er derece arayla dünyanın bölündüğünü düşünürsek, 360 tanenin nereden kaynaklandığını anlarız.
KITA: kendine bağlı adalarla birlikte büyük kara parçalarına kıta denir. Dünyada 7 kıta vardır. Bunların 4 tanesi sonradan keşfedildiği için yeni dünya kıtaları olarak bilinir.
Asya
Avrupa Eski Dünya Kıtaları
Afrika
Kuzey Amerika
Güney Amerika
Antartika Yeni Dünya Kıtaları
Avustralya
OKYANUS: Kıtaları birbirinden ayıran çok büyük su kütlelerine okyanus denir. Dünyada 3 okyanus vardır. Bunlar büyükten küçüğe şöyle sıralanır:
1. Büyük Okyanus ( Pasifik)
2. Atlas Okyanusu ( Atlantik)
3. Hint Okyanusu
KUTUP: Dünyanın ekseninin geçtiği varsayılan ve hem kuzeyde hem de güneyde birer tane bulunan noktalara kutup denir. Kuzeydekine “Kuzey Kutbu”, güneydekine “Güney Kutbu” denir.
EKVATOR: Kutup noktalarından eşit uzaklıkta bulunan ve dünyayı iki eşit parçaya böldüğü varsayılan daireye “Ekvator” denir. Bu dairenin çevresi yaklaşık 40.000 km.dir. ekvatorun kuzeyinde kalan yerlere “Kuzey Yarımküre”, güneyinde kalan yerlere “ Güney Yarımküre” denir.
BAŞLANGIÇ MERİDYENİ: İngiltere’nin Londra şehri yakınlarındaki Greenwich kasabasından geçer. 0 ile gösterilir. Başlangıç meridyeninin doğusunda kalan yerlere “ Doğu Yarımküre”, batısında kalan yerlere “Batı Yarımküre” denir.
PARALEL: Ekvatordan kutuplara doğru ekvatora paralel ve 1 derece aralıklarla geçtiği varsayılan dairelere paralel denir. Kuzeydekilere “Kuzey Paralelleri”, güneydekilere “Güney Paralelleri” denir. Paralellerin özellikleri şunlardır:
a) 90 tanesi kuzey 90 tanesi de güney yarımkürede olmak üzere 180 tanedirler.
b) Asla birbirlerini kesmezler, hep birbirlerine paralel geçerler.
c) Aralarındaki uzaklık genel olarak 111km. kabul edilir.
d) En büyük paralel dairesi ekvatordur. Çünkü dünya yuvarlaktır ve ekvator tam ortadan geçmektedir.
e) Kutuplara yaklaştıkça çevrelerinin uzunlukları küçülür. (çünkü dünya yuvarlaktır)
MERİDYEN: Bir kutuptan diğerine uzanan ve ekvator ile paralelleri dik açıyla kesen yarım çemberlere ( yaylara) meridyen denir. Başlangıç meridyenin doğusundakilere “Doğu Meridyenleri”, batısındakilere “Batı Meridyenleri” denir. Meridyenlerin özellikleri şunlardır:
a) Bütün meridyenlerin uzunlukları birbirine eşittir ve yay ( yarım daire) biçimindedirler.
b) Meridyenler arasındaki açıklık ekvatordan kutuplara doğru gittikçe azalır. Kutupta hepsi birleşirler.
c) 180 tane doğu ve 180 tane batı olmak üzere toplam 360 tanedirler.
d) Başlangıç meridyeninin tam karşısındaki meridyene “anti meridyen” denir.
Not: Meridyenlerin 360 tane olmasının sebebi; dünyanın yuvarlak oluşu ve tam dairenin 360 dereceye bölünmesi ile ilgilidir. Kutuptan itibaren 1’er derece arayla dünyanın bölündüğünü düşünürsek, 360 tanenin nereden kaynaklandığını anlarız.
KITA: kendine bağlı adalarla birlikte büyük kara parçalarına kıta denir. Dünyada 7 kıta vardır. Bunların 4 tanesi sonradan keşfedildiği için yeni dünya kıtaları olarak bilinir.
Asya
Avrupa Eski Dünya Kıtaları
Afrika
Kuzey Amerika
Güney Amerika
Antartika Yeni Dünya Kıtaları
Avustralya
OKYANUS: Kıtaları birbirinden ayıran çok büyük su kütlelerine okyanus denir. Dünyada 3 okyanus vardır. Bunlar büyükten küçüğe şöyle sıralanır:
1. Büyük Okyanus ( Pasifik)
2. Atlas Okyanusu ( Atlantik)
3. Hint Okyanusu
