YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA FAALİYETLERİNİN TOPLUMSAL BİRLİKTELİĞE ETKİSİ
Yardımlaşma, bireylerin farklı konularda birbirlerine destek olmasına ve ortak sorunları çözmesine verilen isimdir. Örneğin, 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremde, birçok sivil toplum kuruluşu hızla olay yerine giderek depremzedelerin barınma ve beslenme ihtiyaçlarını karşılamıştır.Dayanışma, bir topluluğu oluşturan bireylerin duygusal, düşünsel ve ortak hedeflerde birbirlerine bağlanmasını ifade eder. Örneğin, Adana’nın kırsal mahallelerinde komşular, salçalık biberleri birlikte temizleyerek salça yapma faaliyetinde bulunurlar.
Yardımlaşma ve Dayanışmanın Faydaları
- Toplumda yardımsever bireylerin yetişmesini sağlar.
- Problemlerin çözümünü kolaylaştırır.
- Toplumsal barışa katkıda bulunur.
- Beraber başarıyı getirebilir.
- Kardeşlik ve dostluk duygularını geliştirir.
- Birlik ve beraberlik duygusunu güçlendirir.
Sadaka Taşı, Osmanlı İmparatorluğu ve Selçuklu dönemlerinde, toplumda yardımlaşmayı teşvik etmek amacıyla kamu alanlarına yerleştirilen özel taşlardır. Bu taşlar, ihtiyaç sahiplerinin yardım alabilmesi için hayırseverlerin para bıraktığı yerlerdi. Sadaka taşlarının içi, gece saatlerinde kimseye görünmeden ihtiyaç sahipleri tarafından kullanılırdı; böylece yardım alan kişiler, başkalarına muhtaç olduklarını hissetmeden ihtiyaçlarını giderebilirlerdi. Bu uygulama, toplumda yardımlaşma ve dayanışma kültürünün güçlenmesine katkı sağlamış, sosyal adaleti teşvik etmiştir. Sadaka Taşları, tarih boyunca toplumların birbirine destek olma anlayışının somut birer örneği olarak önemli bir yer tutar.
Zimem defteri, Osmanlı İmparatorluğu döneminde, özellikle eğitim kurumlarında, öğrenci kayıtları ve öğrencilerin ders notlarını takip etmek amacıyla kullanılan önemli bir belgedir. Bu defterler, öğrencilerin eğitim süreçlerinin izlenmesine yardımcı olurken, aynı zamanda okulun yönetimi ve disiplininin sağlanmasında da kritik bir rol oynamıştır. Zimem defterleri, öğrencilerin başarılarının yanı sıra devamsızlık, disiplin cezaları gibi durumların kaydedilmesine olanak tanır. Günümüzde ise bu uygulama, eğitim kurumlarının öğrenci takip sistemleri ile modernleştirilmiş bir biçimde devam etmektedir. Zimem defterleri, eğitim tarihine ışık tutan önemli bir belge niteliği taşır.
Askıda ekmek, sosyal yardımlaşma ve dayanışma kültürünün bir yansıması olarak, ihtiyaç sahiplerine yardım etmek amacıyla fırınlarda uygulanan bir gelenektir. Bu uygulamada, bir kişi fırından ekmek satın alırken, ekmeklerin üzerine "askıda" bırakılması için ek bir ücret ödeyebilir. Bu sayede, maddi durumu iyi olmayan kişiler, bu fırınlardan ekmek alarak ihtiyaçlarını karşılayabilirler. Askıda ekmek uygulaması, toplumda dayanışma ruhunu güçlendirirken, aynı zamanda insanlara yardım etmenin basit ama etkili bir yolunu sunar. Günümüzde, çeşitli sosyal projelerle birlikte bu uygulama yaygınlaşmakta ve toplumsal yardımlaşma bilincini artırmaktadır.
İmece, Türk kültüründe köklü bir dayanışma ve yardımlaşma geleneğidir. Bu kavram, belirli bir işin ya da projenin, topluluk üyeleri arasında işbirliği yapılarak, birbirine destek olunarak tamamlanmasını ifade eder. Genellikle tarımsal faaliyetler, inşaat işleri veya ev işleri gibi emek gerektiren durumlarda uygulanan imece, komşuların ve arkadaşların bir araya gelerek belirli bir hedefe ulaşmak için birlikte çalışmasını sağlar. İmece, hem sosyal ilişkileri güçlendirir hem de toplumsal dayanışma ruhunu pekiştirir. Geleneksel Türk toplumunda önemli bir yer tutan bu uygulama, günümüzde de çeşitli organizasyonlar ve etkinlikler aracılığıyla sürdürülmektedir.
Sivil Toplum Kuruluşları (STK)
Sivil toplum kuruluşları, resmi kurumlar dışında, sosyal, kültürel, hukuki ve çevresel amaçlar doğrultusunda çalışan, gönüllülük esasına dayalı olarak faaliyet gösteren ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlardır. Örnekleri:- Kızılay: 1868 yılında kurulan Kızılay, kan ihtiyacının yanı sıra afetler, göç, mültecilere yardım, sağlık, sosyal faaliyetler ve ilk yardım gibi alanlarda hizmet sunmaktadır.
- TEMA Vakfı: Erozyonla mücadele etmek amacıyla kurulan bu sivil toplum kuruluşu, ağaçlandırma faaliyetleri gerçekleştirmektedir.
- AKUT: Arama Kurtarma Derneği olarak bilinen AKUT, sel, kaza ve deprem gibi durumlarda gönüllü olarak yardım sağlayan bir kuruluştur.
- LÖSEV: Lösemi ve kan hastası çocukların sağlık ve eğitim ihtiyaçlarını karşılayan önemli bir sivil toplum kuruluşudur.
- YEŞİLAY: Sigara, kumar ve alkol bağımlılığını önlemek amacıyla çalışan bir vakıftır.
- Türk Silahlı Kuvvetleri Mehmetçik Vakfı: Şehit olan veya herhangi bir nedenle hayatını kaybedenlerin bakmakla yükümlü olduğu yakınlarına, gazi ve engelli Mehmetçiklere sosyal ve ekonomik destek sağlamak amacıyla kurulmuştur.
- Darülaceze: 1895 yılında Sultan II. Abdülhamit Han tarafından kurulan bu kurum, din, dil, ırk, cinsiyet ve mezhep farkı gözetmeksizin muhtaç insanlara hizmet verir. Giyinme, barınma, sağlık ve beslenme gibi ihtiyaçlar karşılanmaktadır.
- ALO SOSYAL YARDIM HATTI (144): Yoksullukla mücadele amacıyla, muhtaç vatandaşların desteklenmesi ve yardım hizmetlerine erişim olanaklarının artırılması için oluşturulmuş bir projedir. Bu hat ücretsiz olarak aranabilmektedir.
Yardımlaşma ve dayanışma faaliyetleri, toplumsal birliğin güçlenmesinde kritik bir rol oynamaktadır. Bu tür faaliyetler, bireyler arasında güven, dostluk ve yardımlaşma duygularını pekiştirerek toplumsal bağları güçlendirir. Örneğin, doğal afetler sırasında insanlar bir araya gelerek ihtiyaç sahiplerine yardım ederken, aynı zamanda toplumun dayanışma ruhunu da ortaya koyar. Yardımlaşma ve dayanışma, bireylerin ortak amaçlar etrafında birleşmesini sağlarken, sosyal sorunların çözümüne de katkıda bulunur. Bu süreç, toplumsal barış ve huzuru artırarak, bireylerin birbirine kenetlenmesine ve sağlıklı bir toplumsal yapının oluşmasına yardımcı olur.
