SAKARYA MEYDAN SAVAŞI’NDAN MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI’NA MUSTAFA KEMAL (Ders Kitabı 113-120) CEVAPLARI

[MaArif Faruk]

8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 113​

Soru: Sakarya Meydan Savaşı öncesinde Türk ordusunun savunma gücünü arttırmak için ne gibi çalışmalar yapılmıştır? Açıklayınız.

• Cevap: Sakarya Meydan Savaşı öncesinde Türk ordusunun savunma gücünü artırmak için Tekalif-i Millîye Emirleri yayımlanarak ordunun ihtiyaçları karşılanmıştır. Doğu Cephesi’nden ve Merkez Ordusu’ndan seçkin birlikler Batı Cephesi’ne sevk edilmiş, cephe hattı güçlendirilmiştir.

Soru: Mustafa Kemal Paşa’nın verdiği tarihi emirle belirlediği savaş stratejisinin Sakarya Meydan Savaşı’nın kazanılmasına etkisi nedir? Açıklayınız.

• Cevap: Mustafa Kemal Paşa’nın “Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır; o satıh bütün vatandır.” emriyle belirlediği strateji, Sakarya Meydan Savaşı’nın kazanılmasında kritik bir rol oynamıştır. Bu emir, geri çekilen birliklerin yeni savunma hatları oluşturmasını sağlamış ve düşmanı yıpratarak Türk ordusuna zafer kazandırmıştır.

 

[MaArif Faruk]

8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 114​

Onun için küçük büyük her birlik bulunduğu mevziden atılabilir; ama küçük büyük her birlik ilk durabildiği noktada yeniden düşmana karşı cephe kurup savaşı sürdürür. Yanındaki birliğin çekilmek zorunda kaldığını gören birlikler ona uyamaz. Bulunduğu mevzide sonuna kadar dayanmak ve direnmekle yükümlüdür.” (Nutuk, s. 826 ) Yunan kuvvetleri Türk savunma hatlarını aşmalarına rağmen cephenin iç kesimlerine doğru ilerleyemiyordu. Yunanlar savaşın başlarında elde ettikleri üstünlüğü koruyamadılar. Mustafa Kemal Paşa’nın askerî dehası ve ileri görüşlülüğü sayesinde yaptığı taktik değişikliği savaşın kaderini etkiledi. Dünya savaş tarihine geçen bu taktiğin uygulanmasıyla üstün Yunan kuvvetleri yıpratıldı ve taarruz gücü kırıldı. Savaştaki başarı ibresi Türk ordusu lehine döndü. 4-5 Eylül’de saldırıya kalkan Yunanlar çok ağır kayıplar verdiler ve geri çekildiler. Taarruz gücünü kaybeden Yunan ordusu 11 Eylül’de Sakarya Irmağı’nın batısına atıldı. 22 gün 22 gece süren Sakarya Meydan Savaşı, 13 Eylül 1921 tarihinde Türk ordusunun zaferi ile sona erdi (Görsel 3.23, 3.24). Yunan kuvvetleri Eskişehir-Afyon hattına çekildi ve savunma hatları oluşturmaya başladı.

Soru: Sakarya Meydan Savaşı sonunda İngiliz politikalarına karşı Fransa ve İtalya nasıl bir tutum sergilemiştir? Açıklayınız.

• Cevap: Sakarya Meydan Savaşı sonunda Fransa ve İtalya, İngiltere’nin Anadolu’daki işgali sürdürme politikasına karşı farklı bir tutum sergiledi. Fransa ve İtalya, Türk ordusunun zaferinden sonra TBMM ile anlaşma yoluna gitmeye karar verdiler. İtalya Anadolu’dan tamamen çekilmeye başladı, Fransa ise TBMM ile barış görüşmeleri yaparak Ankara Antlaşması’nı imzaladı.

 

[MaArif Faruk]

8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 115​

Sakarya Meydan Savaşı’yla kazanılan zaferin ortaya çıkardığı sonuçlar şunlardır:

• 1683 II. Viyana Kuşatması’ndan beri Avrupalılar karşısındaki geri çekiliş süreci sona erdi.
• Yunan ordusu ağır kayıplar verdi, taarruz gücünü kaybetti.
• Halkın orduya güveni ve savaşın kazanılacağına olan inancı arttı. (Görsel 3.25).
• Kütahya-Eskişehir Muharebeleri’nin olumsuz etkileri ortadan kalktı.
• Mustafa Kemal Paşa’ya gazilik unvanı ve mareşallik rütbesi verildi.
• TBMM’nin uluslararası alanda saygınlığı arttı.
• Kafkas cumhuriyetleriyle (Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan) TBMM arasında 13 Ekim 1921’de Kars Antlaşması imzalandı.
• Fransa’yla TBMM arasında 20 Ekim 1921’de Ankara Antlaşması imzalandı.
• İtilaf Devletleri TBMM’ye barış önerisinde bulundu. Ancak Sevr tekrar gündeme getirildiği için bu öneri kabul edilmedi.
• İtalyanlar Anadolu’da işgal ettikleri yerlerden tamamen çekildi.
• İngilizler ile esir değişimi antlaşması yapıldı.

Soru: Sakarya Zaferi’nin diplomasi alanında ortaya çıkardığı gelişmeler nelerdir? Açıklayınız.

• Cevap: TBMM’nin uluslararası alandaki saygınlığı arttı ve İtilaf Devletleri TBMM’ye barış önerisinde bulundu. Kafkas cumhuriyetleri ile Kars Antlaşması imzalandı, Fransa ile Ankara Antlaşması yapıldı ve İtalya Anadolu’dan tamamen çekildi. Ayrıca İngiltere ile esir değişimi antlaşması gerçekleştirildi.

Soru: Metni okuyunuz ve aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Bilirsiniz ki savaş ve çarpışma demek, iki ulusun yalnız iki ordunun değil, iki ulusun bütün varlıklarıyla, bütün mallarıyla, bütün maddi ve manevi güçleriyle karşılaşması ve birbirleriyle vuruşması demektir. Bunun için bütün Türk ulusunu, cephedeki ordu kadar düşüncesi ve duygusuyla ve fiilî (eylemli) olarak savaşla ilgilendirmeliydim. Ulus bireyleri, yalnız, düşman karşısında olanlar değil, köyde, evinde, tarlasında bulunan herkes, silahla vuruşan savaşçı gibi kendini görevli bilerek bütün varlığını savaşa verecekti. Bütün maddi ve manevi varlığını yurt savunmasına vermekte ağır davranan ve titizlik göstermeyen uluslar, savaşı ve çarpışmayı gerçekten göze almış ve başarılabileceklerine inanmış sayılamazlar.”

Soru: Topyekûn mücadele ne demektir? Araştırınız.

• Cevap: Topyekûn mücadele, bir ulusun sadece cephedeki askerleriyle değil, tüm halkıyla savaşa katılmasıdır. Her birey, köyde, evde, tarlada bile olsa, savaş için elinden gelen katkıyı sağlamalıdır. Tüm maddi ve manevi kaynakların savaşa yönlendirilmesi topyekûn mücadele anlamına gelir.

Soru: Mustafa Kemal’in savaş kavramına bakış açısı nedir? Açıklayınız.

• Cevap: Mustafa Kemal’in savaş kavramına bakış açısı, savaşın sadece cephede yapılan bir mücadele olmadığı, bir ulusun tüm varlığıyla-maddi, manevi ve insan gücüyle-katıldığı bir mücadele olduğu yönündedir. Her bireyin savaşa katkı sunması gerektiğini savunur.

Soru: Milletlerin karşılaştıkları zorluklarla başa çıkmalarında hangi faktörler etkilidir? Tartışınız.

• Cevap: Milletlerin zorluklarla başa çıkmalarında etkili olan faktörler arasında, ulusal birlik ve dayanışma, güçlü bir liderlik, inanç ve kararlılık, ekonomik ve manevi kaynakların etkin kullanımı yer alır. Ayrıca eğitim, stratejik planlama ve halkın savaşın bir parçası olduğunu hissetmesi de büyük önem taşır.

 

[MaArif Faruk]

8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 117​

Soru: Türk ordusu Sakarya Meydan Savaşı’ndan hemen sonra Yunanlara karşı neden taarruza geçememiştir? Açıklayınız.

• Cevap: Türk ordusu, Sakarya Meydan Savaşı’ndan hemen sonra Yunanlara karşı taarruza geçememiştir çünkü ordu uzun süren savaşlardan dolayı yıpranmış ve yeterli miktarda silah, cephane ve malzeme eksikliği yaşanmıştır. Ayrıca, başarılı bir taarruz için gerekli hazırlıkların yapılması ve ordunun toparlanması zaman almıştır.

 

[MaArif Faruk]

8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 119​

Soru: Büyük Taarruz ile ilgili verilen sonuçların yanına askerî, siyasi, sosyal alanlardan hangisine ait olduğunu yazınız.

• Cevap:

“…Büyük Taarruzda Türk ordusunun zayiat oranı % 6.3, Yunan ordusunun zayiat oranı ise % 65’tir. Kazanılan zafer, Türk topraklarının işgal kuvvetlerinden tamamen temizlenmesini sağladı. (askeri)
Bu zafer, sömürgeci devletlerin ellerinde esir olan bütün mazlum milletlere örnek oldu. (sosyal)
Askerî güçle kabul ettirilmek istenen Sevr Anlaşması, Türk askerî gücü ile muharebe sahasında yırtılmış oldu. Lozan Barış Anlaşması’nın yapılmasını sağladı…” (siyasi)


Soru: İngilizler Boğazlar ve İstanbul’u neden bırakmak istememiştir? Açıklayınız.

• Cevap: İngilizler Boğazlar ve İstanbul’u bırakmak istememiştir çünkü Boğazlar, stratejik olarak hem askeri hem de ticari açıdan önemli bir konumda bulunuyordu. İngiltere, Boğazlar üzerindeki denetimini sürdürerek bölgedeki jeopolitik hakimiyetini ve ticari çıkarlarını korumak istemiştir.

Soru: Mudanya Konferansı öncesinde İngilizlerin diplomasi masasına oturmalarında hangi gelişmeler etkili olmuştur? Açıklayınız.

• Cevap: Mudanya Konferansı öncesinde İngilizlerin diplomasi masasına oturmalarında, Türk ordusunun Büyük Taarruz’da Yunanları mağlup etmesi ve Anadolu’daki işgallerin sona ermesi etkili olmuştur. Ayrıca, Fransa ve İtalya’nın TBMM ile anlaşma yoluna gitmesi ve Yunanların işgal gücünü kaybetmesi de İngiltere’nin diplomatik çözüm arayışına girmesinde önemli rol oynamıştır.