I.Inönü Savasi (6-10 Ocak 1921)
Nedenleri:
Yunanistan'in; taarruzu devam ettirerek Ingiliz Hükümeti’nden yardim saglamayi,
Çerkez Ethem Ayaklanmasi'ndan faydalanmayi,
Eskisehir'i alarak demiryollarinin önemli noktalarini kontrol altina almayi,
Sevr Baris Anlasmasi'ni TBMM'ye kabul ettirmeyi istemesi.
Gelisimi:
Yunanlar, Çerkez Ethem'in isyanindan faydalanarak Eskisehir'e ilerlemeye baslamistir.
Ismet Bey, ordusunu Çerkez Ethem'in karsisindan çekerek Yunanlar'la çarpismaya baslamistir.
Yunanistan geri çekilmek zorunda kalmistir.
Sonuçlari:
Düzenli Ordu’nun ilk zaferidir.
Halkin Düzenli Ordu’ya güveni artmistir.
Milletin zafere olan inanci güç kazanmistir.
Ismet Pasa generallige yükselmistir.
Çerkez Ethem Isyani bastirilmistir.
Zafer sonrasi Afganistan Hükümeti ile Dostluk ve Yardimlasma, Rusya ile de Moskova Antlasmasi imzalanmistir.
Ilk anayasa olan Teskilât-i Esâsiye kabul edilmistir (20 Ocak 1921).
Istiklâl Marsi kabul edilmistir (12 Mart 1921).
Itilaf Devletleri yenilgi karsisinda, durumu görüsmek üzere Londra'da bir konferans düzenlemislerdir.
Londra Konferansi (23 Subat-12 Mart 1921)
Nedenleri:
1.Ingilizler'in, Rusya’nin TBMM ile Moskova’daki görüsmelerinden rahatsiz olmalari.
2.Ingilizler'in Musul ve Kerkük'te direnisle karsilasmasi.
3.Ingilizler'e karsi Revandiz'de ayaklanma çikmasi.
4.I.Inönü Savasi sonucunun Itilaf Devletleri arasinda görüs ayriligina neden olmasi.
5.Fransizlar'in Güney Dogu Anadolu'da büyük bir direnisle karsilasmasi.
6.Italyanlar'in isgal planlarindan memnun olmamasi
Gelisimi:
Itilaf Devletleri Istanbul Hükümeti'ni konferansa davet etmistir.
M.Kemal veya onun gönderdigi birinin Istanbul Hükümeti’nin yaninda gelmesini istemislerdir.
Itilaf Devletleri Bu hareketleriyle, TBMM'yi tanimadiklarini göstermislerdir.
Istanbul ve Ankara anlasamadiklarindan Londra Konferansi'na iki ayri delege göndermislerdir:
Istanbul Hükümeti adina Sadrazam Tevfik Pasa,
Ankara Hükümeti adina Bekir Sami Bey Londra'ya gönderilmistir.
Londra Konferansi; Istanbul Hükümeti, TBMM Hükümeti, Ingiltere, Fransa, Italya, Yunanistan arasinda gerçeklesmistir.
Istanbul Hükümeti'ni temsil eden Tevfik Pasa, söz hakkini TBMM temsilcisine birakmistir.
Itilaf Devletleri sunlari teklif etmistir:
Izmir Türk Devleti’ne iade edilecek, ancak sehirde Yunan güçleri bulunacak.
Izmir'in valisi Hristiyan olacak ve Milletler Cemiyeti tarafindan tayin edilecek.
Dogu Trakya Yunanlar'a kalacak.
Dogu Anadolu'da Ermenistan kurulacak.
Ordunun sayisi arttirilacak, fakat kapitülasyonlar devam edecek.
Sonuçlari:
1.Itilaf Devletleri TBMM'yi hukuken tanimistir.
2.Avrupa'da “Türkler barisa yanasmiyorlar” türünde çikan propagandalara engel olunmustur.
3.Sevr Baris Antlasmasi'ndaki bazi maddeler tartisma konusu olmustur.
4.Konferans sonunda TBMM temsilcisi Ingiltere, Fransa, Italya ile ikili anlasmalar yapmistir.
5.Konferansin basarisiz olmasi nedeniyle Yunan saldirisi yeniden baslamis, II.Inönü Savasi gerçeklesmistir.
TBMM-Afganistan Dostluk ve Yardimlasma Antlasmasi
(1 Mart 1921)
(1 Mart 1921)
Afganistan ile TBMM arasinda imzalanmistir. Antlasmaya göre:
TBMM Afganistan’in bagimsizligini taniyacak.
Iki taraf da birine saldiri yapildiginda kendine saldiri yapilmis sayacak.
TBMM, Afganistan’a subay ve ögretmen gönderecek.
Önemi :
Ilk kez bir Islam devleti TBMM'yi tanimistir.
Moskova Antlasmasi (16 Mart 1921)
Rusya'da 1917 Bolsevik Ihtilali çikmistir.
Rusya, imzaladigi Brest-Litowsk Antlasmasi ile I.Dünya Savasi'ndan çekilmis ve gizli antlasmalari açiklamistir.
Itilaf Devletleri Rusya'ya karsi birlik olmustur.
TBMM ile Rusya birbirine yakinlasmistir
Antlasmaya göre:
Sovyet Rusya, Misâk-i Millî'yi taniyacak.
Iki taraftan birinin tanimadigi devletlerarasi bir anlasmayi digeri de tanimayacak.
Sovyet Rusya, kapitülasyonlarin kaldirildigini kabul edecek.
Batum, Gürcistan'a iade edilecek.
Iki ülkenin ekonomisini gelistirmek için yeni iktisadî anlasmalar yapilacak.
Karadeniz'e kiyisi olan devletler ile Bogazlar'in ticaret gemilerine açik kalmasi için konferans düzenlenecek.
Önemi:
Sovyet Rusya, Misâk-i Millî'yi ve TBMM’yi taniyan ilk Avrupa devleti olmustur.
Ilk kez büyük bir devlet TBMM'yi tanimistir.
Sovyet Rusya, Sevr Baris Anlasmasi'ni tanimadigini açiklamistir.
Yeni Türk Devleti'nin diplomasi sahasinda kazandigi büyük bir zaferdir.
Her iki ülke de kendilerinden önce imzalanan antlasmalari geçersiz saymistir.
Batum Gürcistan'a, Kars ve çevresi de Türk Devleti'ne ait olmustur.
Dogu sinirimiz büyük ölçüde belirlenmis ve dogu sinirinin güvenligi saglanmistir.
Sakarya Savasi’ndan sonra Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars Antlasmasi imzalanmis ve dogu siniri kesinlik kazanmistir (13 Ekim 1921).
Not : Batum, Misâk-i Millî'den verilen ilk tavizdir.
II.Inönü Savasi (23-31 Mart 1921)
Nedenleri:
Londra Konferansi tekliflerinin TBMM tarafindan kabul edilmemesi.
Ingilizler'in Yunanlar'i kiskirtmasi.
Sevr Baris Antlasmasi'nin TBMM'ye kabul ettirilmek istenmesi.
Yunanlar'in düzenli ordunun teskilatlanmasina firsat vermeden Ankara üzerine yürüyerek TBMM'yi dagitmak istemesi.
Gelisimi:
Yunan ordusu Inönü mevkiinde durdurulmustur.
Türk ordusu Aslihan ve Dumlupinar'da çarpismis, birliklerin asiri yorulmasi ve fazla kayip verilmesi ile istenilen sonuç tam olarak alinamamistir.
Bu durum Türk ordusunun tam olarak taarruz gücüne ulasamadigini göstermistir.
Sonuçlari:
Düsman oyalanmis ve Kurtulus Savasi için zaman kazanilmistir
Yunanlar Türk ordusunun gücünü kabul etmistir.
Halkin TBMM'ye olan güveni artmistir.
Itilaf Devletleri'nin Istanbul'daki yüksek komiserleri TBMM ile Yunanistan arasinda taraf olmadiklarini açiklamislardir.
Italyanlar, isgal ettikleri topraklari bosaltmislardir (5 Temmuz 1921).
M.Kemal, zafer sonunda Ismet Pasa'ya; "Siz yalniz düsmani degil, milletin makus talihini de (ters alinyazisini da) yendiniz" diye telgraf çekmistir.
Eskisehir Ve Kütahya Savaslari (10-24 Temmuz 1921)
Nedeni :
Yunanistan'in, II.Inönü Savasi'nin yorgunlugu içinde olan Türk ordusunun toparlanmasina firsat vermeden saldiriya geçmesi.
Yunanistan'in, II.Inönü Savasi'nin yorgunlugu içinde olan Türk ordusunun toparlanmasina firsat vermeden saldiriya geçmesi.
Gelisimi:
Yunanistan Inönü'den Afyon'a kadar genis bir saha üzerinde saldiriya geçmistir.
M.Kemal, Ismet Pasa'ya, Sakarya Nehri'nin dogusuna çekilmesini söylemistir.
Afyon, Eskisehir ve Kütahya Yunanlar'in eline geçmistir.
Sonuçlari :
TBMM'de bazi kisiler basarisizligin suçunu M.Kemal'e yüklemek istemistir.
M.Kemal basarili olabilmek için olaganüstü yetkiler istemistir.
Önemi :
Kurtulus Savasi’nda kaybedilen ilk ve tek savas Eskisehir-Kütahya Savasi’dir.
