Erzurum Çalışmaları:
3 Temmuz 1919’da Erzurum’a gelen M.Kemal burada padişahla haberleşti. Onun geri dön çağrısını reddetti. Bunun üzerine saray M.Kemal’in rütbelerini elinden alındığını açıkladı. M. Kemal 7 Temmuz 1919’da bütün ordu ve kolordu komutanlarına gönderdiği telgraflarda şu esaslara yer verdi.
- Milletin kaderine irade-i milliye hakimdir.
- Görevden alınma gibi bir durumla karşılaşıldığı taktirde komuta terk edilmeyecek görevden alınma kabul edilmeyecektir.
- Hükümet herhangi bir askeri birliği dağıtma kararı alırsa bu karara uyulmayacaktır.
- Müdafa-ı Hukuk ve Redd-i İlhak cemiyetleri ordu gibi meşrudur.
- Vatanın herhangi bir bölgesi işgal edildiği taktirde derhal diğer bölgelere haber verilecek böylece birlik sağlanacaktır.
- * M. Kemal 7-8 Temmuz 1919 gecesi Osmanlı Devleti’ndeki yasal görevinden istifa ederek Sine-i milleti döndü..
- * Hükümet M.Kemal’i tutuklama kararı çıkarttı. Bunun için de Kazım Karabekir Paşa’yı görevlendirdi. O ise M.Kemal’in emrine girmeyi tercih etti.
ERZURUM KONGRESİ( 23 Temmuz- 7 Ağustos 1919)
Toplanma Nedenleri:
- Ateşkes antlaşmasının 7. ve 24. maddelerinin yarattığı tehlikeler
- Doğuya yönelen Ermeni tehdidi (24. Madde)
Katılım:
- Doğu illerinden gelen 64 delege katılmıştır. Ancak, İstanbul hükümetinin engellemeleri
sonucu Diyarbakır,Mardin ve Elazığ temsilci gönderememiştir.M.Kemal ve Rauf Orbay iki delegenin istifa etmesi üzerine Erzurum Delegesi sıfatıyla katılımışlırdır.
Alınan Kararlar:
1- Milli sınırlar içerisinde vatan bir bütündür, parçalanamaz.
2- Yabancı manda ve himayesi karşısında, hükümetin dağıtılması halinde geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümet milli kongre tarafından seçilecektir.
3- Baskı karşısında ,hükümetin dağılması halınde hep birlikte savunma yapılacaktır.
4- Kuvay-ı Milliyeyi etkin , milli iradeyi egemen kılmak esastır.
5- Azınlıklara toplum dengemizi bozacak siyasal ve sosyal ayrıcalıklar verilemez.
6- Mebuslar Meclisinin toplanmasına böylece hükümet faliyetlerinin halkın denetimine alınmasına çalışılacaktır.
7- Manda ve himaye kabul edilemez.
8- Bağımsızlığı müdahale olmaması kaydıyla dış yardım alınabilir.
Bu kararları uygulayabilmek için Temsil Heyeti seçilir.(Doğu illerini temsil eder)
Önemi ve Özellikleri:
- Doğu illeri müdafa-i hukuk cemiyetinin Erzurum şubesi tarafından kongre düzenlenmiştir.
- Toplanış şekli bölgesel aldığı kararlar ulusaldır.
- Kurtuluş Mücadelesinin ana programı açıklanmıştır.
- İlk kez bir hükümetin kurulması gereğinden söz edilmiştir.
- İlk kez Temsil Kurulu seçilmiş Mustafa Kemal hem kongreye hem de Temsil kuruluna
başkan seçilmiştir. Bu da onun milli mücadelenin tartışılmaz lideri olduğunu göstermektedir.
- Ulusal egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verilmiştir.
- Sivas Kongresi’ne yol göstermiş, hazırlığını yapmış ve başarısını sağlamıştır.
ÇÖN: Kongrenin toplanış tarihi olan 23 Temmuz aynı zamanda II.Meşrutiyet’in ilan tarihidir.
3 Temmuz 1919’da Erzurum’a gelen M.Kemal burada padişahla haberleşti. Onun geri dön çağrısını reddetti. Bunun üzerine saray M.Kemal’in rütbelerini elinden alındığını açıkladı. M. Kemal 7 Temmuz 1919’da bütün ordu ve kolordu komutanlarına gönderdiği telgraflarda şu esaslara yer verdi.
- Milletin kaderine irade-i milliye hakimdir.
- Görevden alınma gibi bir durumla karşılaşıldığı taktirde komuta terk edilmeyecek görevden alınma kabul edilmeyecektir.
- Hükümet herhangi bir askeri birliği dağıtma kararı alırsa bu karara uyulmayacaktır.
- Müdafa-ı Hukuk ve Redd-i İlhak cemiyetleri ordu gibi meşrudur.
- Vatanın herhangi bir bölgesi işgal edildiği taktirde derhal diğer bölgelere haber verilecek böylece birlik sağlanacaktır.
- * M. Kemal 7-8 Temmuz 1919 gecesi Osmanlı Devleti’ndeki yasal görevinden istifa ederek Sine-i milleti döndü..
- * Hükümet M.Kemal’i tutuklama kararı çıkarttı. Bunun için de Kazım Karabekir Paşa’yı görevlendirdi. O ise M.Kemal’in emrine girmeyi tercih etti.
ERZURUM KONGRESİ( 23 Temmuz- 7 Ağustos 1919)
Toplanma Nedenleri:
- Ateşkes antlaşmasının 7. ve 24. maddelerinin yarattığı tehlikeler
- Doğuya yönelen Ermeni tehdidi (24. Madde)
Katılım:
- Doğu illerinden gelen 64 delege katılmıştır. Ancak, İstanbul hükümetinin engellemeleri
sonucu Diyarbakır,Mardin ve Elazığ temsilci gönderememiştir.M.Kemal ve Rauf Orbay iki delegenin istifa etmesi üzerine Erzurum Delegesi sıfatıyla katılımışlırdır.
Alınan Kararlar:
1- Milli sınırlar içerisinde vatan bir bütündür, parçalanamaz.
2- Yabancı manda ve himayesi karşısında, hükümetin dağıtılması halinde geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümet milli kongre tarafından seçilecektir.
3- Baskı karşısında ,hükümetin dağılması halınde hep birlikte savunma yapılacaktır.
4- Kuvay-ı Milliyeyi etkin , milli iradeyi egemen kılmak esastır.
5- Azınlıklara toplum dengemizi bozacak siyasal ve sosyal ayrıcalıklar verilemez.
6- Mebuslar Meclisinin toplanmasına böylece hükümet faliyetlerinin halkın denetimine alınmasına çalışılacaktır.
7- Manda ve himaye kabul edilemez.
8- Bağımsızlığı müdahale olmaması kaydıyla dış yardım alınabilir.
Bu kararları uygulayabilmek için Temsil Heyeti seçilir.(Doğu illerini temsil eder)
Önemi ve Özellikleri:
- Doğu illeri müdafa-i hukuk cemiyetinin Erzurum şubesi tarafından kongre düzenlenmiştir.
- Toplanış şekli bölgesel aldığı kararlar ulusaldır.
- Kurtuluş Mücadelesinin ana programı açıklanmıştır.
- İlk kez bir hükümetin kurulması gereğinden söz edilmiştir.
- İlk kez Temsil Kurulu seçilmiş Mustafa Kemal hem kongreye hem de Temsil kuruluna
başkan seçilmiştir. Bu da onun milli mücadelenin tartışılmaz lideri olduğunu göstermektedir.
- Ulusal egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verilmiştir.
- Sivas Kongresi’ne yol göstermiş, hazırlığını yapmış ve başarısını sağlamıştır.
ÇÖN: Kongrenin toplanış tarihi olan 23 Temmuz aynı zamanda II.Meşrutiyet’in ilan tarihidir.