Osmanlı Ermenileriyle ilgili Vatikan'a ulaşan haberlerin gerçek dışı olduğu, Türkiye'de ırk, din ve mezhep ayırımı yapılmaksızın herkese eşit muamele yapıldığı ancak; Meşrutiyetten sonra siyasî partiye dönüşen Ermeni komitelerin, planlı bir şekilde düşmanla işbirliği yaparak Anadolu'nun her tarafında ayaklandıkları, vatanın müdafaası için Hükûmet'in önlem almak zorunda kaldığına dair Padişah'tan Papa'ya gönderilen "Name-i Humâyûn".
HR. SYS, 2799/43_14
Bâb ı Âlî
Hâriciye Nezâreti
Terceme Müdîriyyeti
Taraf ı Hazret i Pâdişâhî'den Papa Onbeşinci Benova [Benedictus] Hazretleri'ne irsâl olunacak nâmenin tercümesidir.
Memâlik i şâhânemizin Ermeni ahâlîsinin gûyâ haklarında ittihâz olunan tedâbîr i şedîdeden ve bi'l-mukâbele icrâ kılınan mu‘âmelâttan masûn bulundurulmaları recâsını hâvî olarak tarafımıza irsâl buyurdukları 10 Eylül sene [1]915 târîhli nâme i haşmetânelerini ahzeyledik.
Memleketimiz Ermenilerinin hâlleri hakkında papalık makamına vürûd eden haberlerin hakâik i ahvâle muvâfık olmadığını zât ı haşmet-penâhîlerine iş‘âr eylerim.
Bilâ-tefrîk i cins ve mezheb bi'l-cümle tebe‘amız hakkında daima olduğu gibi aynı derece re’fet ve şefkat-pederâne hissiyâtı ile mütehassis bulunuyoruz. Ma‘amâfîh Ermenilerden ba‘zı makûlenin kendilerinden bi-hakkın intizâr etmekte olduğumuz sadâkatten ahîren inhirâf etmiş olduklarının beyânı îcâb eder. Memâlik i Şâhâne'mizde usûl i meşrûtiyyetin i‘âdeten te’sîsinden evvel ihtilâl komiteleri teşkîl etmiş olan Ermeniler bi'l-âhire teşkîlâtlarını fırak ı siyâsiyye hâline ifrâğ eylemişlerdi. İşbu tahavvül ancak zâhiren ve sırf şeklen vâki‘ olub hakîkatte ise Ermenilerin teşkîlât ı kadîme i ihtilâl-kârânelerini hey’et i sâbıkasında muhâfaza ettiklerini ma‘a't-te’essüf müşâhede eyledik. Taleb eylediği bi'l-cümle hukûk ı medeniyye ve siyasiyyeyi meşrûtiyyeti müte‘âkib istihsâl etmiş olan bir kavmin şu hareketi asla ma‘zerete hakk u savâb olamaz. Hudûdumuza düşman orduları tecâvüz ettikleri andan bi'l-istifâde Ermeniler bu ordularla müşterek ve onların mensûb oldukları hükûmât tarafından müteşevvik oldukları hâlde bir hareket i ihtilâliyye îkâ‘ eylemişlerdir. Ve bu hareket Memâlik i Şâhâne'mizin hâl ve mevki‘ i müşkiline birkat daha vehâmet îrâs etmiş ve vatanımızın te’mîn i müdâfa‘ası maksadıyla ittihâz olunan tedâbîr i askeriyyeyi ta‘vîk eylemiştir.
Mârrü'z-zikr erbâb ı ihtilâlin kendi ikrârlarıyla ve cerâ’id i ecnebiyyede vâkî‘ olan neşriyatlarla el-yevm gayr i kâbil i i‘tirâz sûretde sâbittir ki bunlar şu husûsda uzun ve mükemmel bir ta‘ammüdle ve müretteb bir plana tevfîkan hareket etmişlerdir.
Ermeni ihtilâl komitelerinin Anadolu'nun her köşesinde şubeleri bulunduğundan bunlar tarafından tertîb olunan ve düşmanlarımız cânibinden teşvîk ve mu‘âvenete mazhar olan kıyâm, umûmî bir mâhiyette olmuştur. Böyle bir hâl muvâcehesinde kendi hâlinde yaşayan anâsır ile intizâm ı umûmîyi ihlâl eden anâsırı yekdigerinden tefrîk edebilmek me’mûriyetimizce fi‘len gayr i mümkin olduğu cihetle hükûmetimiz tedâbîr i umûmiyye ittihâz etmek ve harekât ı askeriyyeye sahne olan mahaller kurbundaki menâtıkı Ermenilerden tahliye etmek mecbûriyetinde kalmıştır. Binâ’en-alâ-zâlik mücrimlerle bî-günâhlara la-ale't-tefrîk tedâbîr i tenkîliyye tatbîk veya haklarında bi'l-mukâbele mu‘âmelât ihtiyâr edilmiş olması mevzû‘ i bahs olmayıp vâkî‘ i hâl düşman devletlerin her cihetten tehdîtleri altında kalmış bulunan Memâlik i Şâhâne'mizin menâfi‘ i âliyesi îcâbâtından olarak umûmi bir nakl i mekândan ibarettir. Hükûmetimiz arzû-yı şâhânemize tevfîk hareketle işbu tebdîl i mekânın yerleri değiştirilen ahâlîye zarar îrâs edecek bir sûrette vukû‘ bulmamasına ve bu husûsta sû i ef‘âl irtikâb edecek me’mûrîn ve efrâdın teczi’e edilmelerine ve mekânları tebdîl ettirilmiş kesân ile eşhâs ı sâlisenin menâfi‘lerinin bu bâbda mahsûsan neşredilen kânûna ahkâmına tevfîkan vikâye edilmesine nigeh-bân olmaktan hâlî kalmamış ve kalmamakta bulunmuştur. Memâlik i Şâhâne'mizin Ermeni ahâlîsinin bize medyûn oldukları sadâkatten fî-mâ-ba‘d inhirâf etmeyecekleri ümidini izhâr eder ve zât ı haşmetânelerinin kıymet-dâr ı sıhhat ve âfiyet ve sa‘âdet hâlleri hakkındaki temenniyyât ı hâlisânemizin kabûlünü ricâ eyleriz.
HR. SYS, 2799/43_14
Bâb ı Âlî
Hâriciye Nezâreti
Terceme Müdîriyyeti
Taraf ı Hazret i Pâdişâhî'den Papa Onbeşinci Benova [Benedictus] Hazretleri'ne irsâl olunacak nâmenin tercümesidir.
Memâlik i şâhânemizin Ermeni ahâlîsinin gûyâ haklarında ittihâz olunan tedâbîr i şedîdeden ve bi'l-mukâbele icrâ kılınan mu‘âmelâttan masûn bulundurulmaları recâsını hâvî olarak tarafımıza irsâl buyurdukları 10 Eylül sene [1]915 târîhli nâme i haşmetânelerini ahzeyledik.
Memleketimiz Ermenilerinin hâlleri hakkında papalık makamına vürûd eden haberlerin hakâik i ahvâle muvâfık olmadığını zât ı haşmet-penâhîlerine iş‘âr eylerim.
Bilâ-tefrîk i cins ve mezheb bi'l-cümle tebe‘amız hakkında daima olduğu gibi aynı derece re’fet ve şefkat-pederâne hissiyâtı ile mütehassis bulunuyoruz. Ma‘amâfîh Ermenilerden ba‘zı makûlenin kendilerinden bi-hakkın intizâr etmekte olduğumuz sadâkatten ahîren inhirâf etmiş olduklarının beyânı îcâb eder. Memâlik i Şâhâne'mizde usûl i meşrûtiyyetin i‘âdeten te’sîsinden evvel ihtilâl komiteleri teşkîl etmiş olan Ermeniler bi'l-âhire teşkîlâtlarını fırak ı siyâsiyye hâline ifrâğ eylemişlerdi. İşbu tahavvül ancak zâhiren ve sırf şeklen vâki‘ olub hakîkatte ise Ermenilerin teşkîlât ı kadîme i ihtilâl-kârânelerini hey’et i sâbıkasında muhâfaza ettiklerini ma‘a't-te’essüf müşâhede eyledik. Taleb eylediği bi'l-cümle hukûk ı medeniyye ve siyasiyyeyi meşrûtiyyeti müte‘âkib istihsâl etmiş olan bir kavmin şu hareketi asla ma‘zerete hakk u savâb olamaz. Hudûdumuza düşman orduları tecâvüz ettikleri andan bi'l-istifâde Ermeniler bu ordularla müşterek ve onların mensûb oldukları hükûmât tarafından müteşevvik oldukları hâlde bir hareket i ihtilâliyye îkâ‘ eylemişlerdir. Ve bu hareket Memâlik i Şâhâne'mizin hâl ve mevki‘ i müşkiline birkat daha vehâmet îrâs etmiş ve vatanımızın te’mîn i müdâfa‘ası maksadıyla ittihâz olunan tedâbîr i askeriyyeyi ta‘vîk eylemiştir.
Mârrü'z-zikr erbâb ı ihtilâlin kendi ikrârlarıyla ve cerâ’id i ecnebiyyede vâkî‘ olan neşriyatlarla el-yevm gayr i kâbil i i‘tirâz sûretde sâbittir ki bunlar şu husûsda uzun ve mükemmel bir ta‘ammüdle ve müretteb bir plana tevfîkan hareket etmişlerdir.
Ermeni ihtilâl komitelerinin Anadolu'nun her köşesinde şubeleri bulunduğundan bunlar tarafından tertîb olunan ve düşmanlarımız cânibinden teşvîk ve mu‘âvenete mazhar olan kıyâm, umûmî bir mâhiyette olmuştur. Böyle bir hâl muvâcehesinde kendi hâlinde yaşayan anâsır ile intizâm ı umûmîyi ihlâl eden anâsırı yekdigerinden tefrîk edebilmek me’mûriyetimizce fi‘len gayr i mümkin olduğu cihetle hükûmetimiz tedâbîr i umûmiyye ittihâz etmek ve harekât ı askeriyyeye sahne olan mahaller kurbundaki menâtıkı Ermenilerden tahliye etmek mecbûriyetinde kalmıştır. Binâ’en-alâ-zâlik mücrimlerle bî-günâhlara la-ale't-tefrîk tedâbîr i tenkîliyye tatbîk veya haklarında bi'l-mukâbele mu‘âmelât ihtiyâr edilmiş olması mevzû‘ i bahs olmayıp vâkî‘ i hâl düşman devletlerin her cihetten tehdîtleri altında kalmış bulunan Memâlik i Şâhâne'mizin menâfi‘ i âliyesi îcâbâtından olarak umûmi bir nakl i mekândan ibarettir. Hükûmetimiz arzû-yı şâhânemize tevfîk hareketle işbu tebdîl i mekânın yerleri değiştirilen ahâlîye zarar îrâs edecek bir sûrette vukû‘ bulmamasına ve bu husûsta sû i ef‘âl irtikâb edecek me’mûrîn ve efrâdın teczi’e edilmelerine ve mekânları tebdîl ettirilmiş kesân ile eşhâs ı sâlisenin menâfi‘lerinin bu bâbda mahsûsan neşredilen kânûna ahkâmına tevfîkan vikâye edilmesine nigeh-bân olmaktan hâlî kalmamış ve kalmamakta bulunmuştur. Memâlik i Şâhâne'mizin Ermeni ahâlîsinin bize medyûn oldukları sadâkatten fî-mâ-ba‘d inhirâf etmeyecekleri ümidini izhâr eder ve zât ı haşmetânelerinin kıymet-dâr ı sıhhat ve âfiyet ve sa‘âdet hâlleri hakkındaki temenniyyât ı hâlisânemizin kabûlünü ricâ eyleriz.
