8. SINIF DERS NOTU: MİSAKIMİLLÎ VE BMM'NİN AÇILIŞI
MİSAKIMİLLÎ KARARLARI (28 OCAK 1920)
Amasya Görüşmeleri’nden sonra 1919 yılı Aralık ayında Mebusan Meclisi için seçimler yapıldı. Seçimleri, Millî Mücadele yanlıları (Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adayları) kazandı.MİSAKIMİLLÎ KARARLARI (28 OCAK 1920)
Konu | Hap Bilgi / Özel Yorum |
| Seçimlere İzin | İtilaf Devletleri ve Osmanlı hükûmeti, Millî Mücadele yanlılarının kazanamayacağını düşündükleri için seçimlerin serbestçe yapılmasına izin vermişti. |
Mustafa Kemal'in İstekleri | Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’a gidecek milletvekillerinden şu üç temel isteği iletti: 1) Kendisini meclis başkanı seçtirmeleri, 2) Müdafaa-i Hukuk Grubu’nu kurmaları, 3) Erzurum ve Sivas Kongresi kararları doğrultusunda kaleme alınan Misakımillî taslağını kabul ettirmeleri. |
Gerçekleşen | Mustafa Kemal tutuklanma ihtimali olduğu için İstanbul’a gitmedi. Bu nedenle meclis başkanı seçilemedi. Milletvekilleri Müdafaa-i Hukuk Grubu yerine, Felah-ı Vatan (Vatanın Kurtuluşu) adıyla bir grup kurdular. |
Misakımillî Kararlarının Kabulü
Misakımillî Kararları, 28 Ocak 1920 tarihinde yapılan gizli oturumda Mebusan Meclisi tarafından kabul edildi.
!!! DİKKAT!!!
Misakımillî Kararları, millî bağımsızlık doğrultusunda çıkarılmıştır. Bu kararlar ile millî sınırlarımız çizilmiş ve Millî Mücadele’mizin programı belirlenmiştir. Kararların temelinde tam bağımsızlık ve ülke bütünlüğünün korunması vurgulanmıştır.
Misakımillî Maddeleri ve Özel Yorumlu Açıklamalar
Misakımillî Kararı | Özel Yorumlu Açıklama / Amaç | İlke Vurgusu |
1. Millî Sınırlar ve Bütünlük: Mondros imzalandığı tarihte Türk ve İslam çoğunluğunun bulunduğu bölgeler hiçbir suretle birbirinden ayrılamaz ve bütündür. | Millî sınırlarımız çizilmiş ve ülkenin vatan bütünlüğü ilkesi vurgulanmıştır. | Vatanın Bütünlüğü |
2. Arap Bölgeleri: Arap çoğunluğunun yerleşik olduğu ve işgal altında bulunan yerlerin durumu oradaki halkın serbestçe verecekleri karara göre belirlenmelidir. | Bu toprakların işgallerden sonraki durumu netleştirilmek istenmiş ve halkın kendi kaderini belirlemesi (ulusal irade) talep edilmiştir. | Millî Egemenlik / Ulusal İrade |
3. Kars, Ardahan, Batum : Kars, Ardahan, Batum için gerektiğinde yeniden serbestçe halk oylamasına başvurulabilir. | Bu topraklar üzerinde iddiaları olanlara Türk nüfusun fazla olduğu kanıtlanmak istenmiştir. | Ulusal İrade |
4. Batı Trakya: Batı Trakya’nın hukuki durumunun belirlenmesinde halk oylamasına başvurulmalıdır. | Nüfusumuzun fazla olduğuna güvenilerek, Wilson İlkelerine dayanarak bu bölgenin geri alınması istenmiştir. | Ulusal İrade |
5. Azınlık Hakları: Azınlık hakları, komşu ülkelerdeki Müslüman halka aynı hakların verilmesi şartıyla kabul edilecektir. | Bu kararla, komşu ülkelerdeki Müslüman halkın hakları güvence altına alınmak istenmiş ve ülkeler arası eşitlik (denklik) ilkesi benimsenmiştir. | Uluslararası Eşitlik (Denklik) |
6. Kapitülasyonlar: Siyasi, mali ve adli gelişmemizi engelleyen sınırlamalar kaldırılmalıdır. | Tam bağımsızlık için kapitülasyonların kesinlikle kaldırılması istenmiştir. | Tam Bağımsızlık / Ekonomik Bağımsızlık |
7. Boğazlar: İstanbul ve Marmara’nın güvenliği korunduktan sonra, Boğazların dünya ticaretine açılması konusunda bizimle diğer devletlerin birlikte vereceği kararlar geçerli olacaktır. | Boğazların güvenliği ve yönetimi koruma altına alınmak istenmiştir. | Egemenlik / Güvenlik |
İstanbul’un Resmen İşgali (16 Mart 1920)
Misakımillî Kararları'nın Mebusan Meclisi tarafından kabul edilmesi, İtilaf Devletleri'nin beklentilerine aykırıydı ve büyük bir tepkiyle karşılandı.
Konu | Hap Bilgi / Sonuçlar |
Tarih | İtilaf Devletleri, 16 Mart 1920’de İstanbul'u resmen işgal etti. |
Hükûmet Değişikliği | İşgal üzerine Ali Rıza Paşa Hükûmeti devrildi; yerine önce Salih Paşa, ardından tekrar Damat Ferit Hükûmeti getirildi. |
Meclisin Kapatılması | Mebusan Meclisi basıldı, kapatıldı ve başta Hüseyin Rauf Bey olmak üzere birçok milletvekili tutuklanarak Malta’ya sürgün edildi. |
Kamusal Güven | Osmanlı hükûmetine olan güven giderek sarsılırken, halkın Millî Mücadele’ye olan inancı ve desteği daha da arttı. |
!!! ÇOK ÖNEMLİ (İleri Görüşlülük) !!!
İstanbul’un işgal edilmesi ve Mebusan Meclisi’nin kapatılması, Mustafa Kemal’in ileri görüşlülük özelliğini bir kez daha gözler önüne sermiştir. (Zira Mustafa Kemal Amasya Görüşmeleri'nde Meclis'in Anadolu'da güvenli bir yerde toplanmasını istemişti).
İşgal Üzerine Alınan Tedbirler (Temsil Heyeti)
İstanbul’un işgali, Mustafa Kemal ve Temsil Heyeti'ne yeni bir fırsat doğurmuştur. İşgale karşı şu tedbirler alındı:
• İstanbul Hükûmeti ile her türlü haberleşme kesildi.
• İşgalci devletlerin Anadolu içlerine asker ve silah sevkiyatını engellemek için Geyve ve Ulukışla’daki demir yolları tahrip edildi.
• İstanbul’daki tutuklamalara karşılık, Anadolu’daki İtilaf Devletleri subayları tutuklandı.
• Anadolu’daki resmî kuruluşların her türlü para ve kıymetli eşyalarının İstanbul’a gönderilmesi yasaklandı ve Millî Mücadele’ye aktarıldı.
• Halkın işgale karşı mitingler yapması ve protesto telgrafları göndermesi sağlandı.
Büyük Millet Meclisinin Açılması (23 Nisan 1920)
İstanbul’un resmen işgali ve Mebusan Meclisi’nin kapatılması, millî egemenliğe dayalı bir devlet kurmayı amaçlayan Mustafa Kemal’e Ankara’da Büyük Millet Meclisi'ni (BMM) açma imkânı sunmuştur.
Açılış Süreci
• Seçim Kararı: Mustafa Kemal, 19 Mart 1920’de yayımladığı bir genelge ile bütün yurtta seçimlerin yapılmasını istedi.
• Katılım: Yeni seçilecek milletvekillerinin yanında, kapatılan Mebusan Meclisi’nden Anadolu’ya geçen milletvekillerinin de BMM’ye katılabileceği belirtildi.
• Tarih: Yapılan seçimler sonrası, 23 Nisan 1920 Cuma günü Ankara’da Büyük Millet Meclisi açıldı.
• Başkanlık: 24 Nisan 1920 günü Mustafa Kemal, meclis başkanlığına seçildi ve aynı gün meclisin çalışma prensiplerini içeren önergeyi sundu.
!!! HAP BİLGİ !!!
Temsil Heyeti’nin görevi, Büyük Millet Meclisi’nin açılması ile sona ermiştir. BMM’nin açılması, millî egemenlik doğrultusunda atılmış en önemli adımdır ve ileride gerçekleşecek cumhuriyetin ilanı için önemli bir adımdır. Yeni devletin temeli atılmıştır.
Büyük Millet Meclisinin Özellikleri ve Çalışma Prensipleri
BMM’nin temeli “tam bağımsızlık”, “millet egemenliği” ilkeleri ve “vatanın bütünlüğü” üzerine atılmıştır.
İlke/Özellik | Özel Yorumlu Açıklama | Kaynak |
Kurucu Meclis | Yeni bir anayasa (Teşkilat-ı Esasiye Kanunu) hazırladığı için kurucu meclistir. | |
Demokratik Meclis | Üyeleri halk tarafından seçimle belirlenmiştir. | |
Savaş Meclisi | Millî Mücadele’yi başlatmış ve yönetmiştir. Öncelikli amacı Misakımillî'yi gerçekleştirmek ve millî bağımsızlığı sağlamaktı. | |
Meclis Hükûmeti Sistemi | Hükûmet işleri, meclis içinden seçilecek vekil olarak görevlendirilen bir kurul (İcra Vekilleri Heyeti) tarafından yürütülür. Meclis başkanı aynı zamanda bu kurulun da başkanıdır. | |
Güçler Birliği (Kuvvetler Birliği) | Yasama, yürütme ve yargı yetkilerini kendisinde toplamıştır. | |
Meclis Üstünlüğü | BMM’nin üstünde bir kuvvet yoktur. | |
Millî Egemenlik | Mecliste toplanan millî iradeyi vatanın geleceğine egemen kılmak esastır. |
Özel Yorum (Güçler Birliği İlkesi)
BMM’nin yasama, yürütme ve yargıyı kendinde toplaması (Güçler Birliği) demokratik bir uygulama olmasa da, savaş döneminde daha hızlı karar almak ve Millî Mücadele’nin başarılı bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla benimsenmiştir.
Özel Yorum (Padişah ve Halife Konumu)
Mustafa Kemal, Millî Mücadele süresince padişah ve halifeye yönelik olumsuz bir söylemde bulunmamıştır. Bunun sebebi, Millî Mücadele’ye destek verenlerin bir kısmının padişaha ve halifeye olan bağlılığıydı. Meclis, padişah ve halife baskılardan kurtulduktan sonra meclisin düzenleyeceği kanuna göre yerini alacağını belirtmiştir.
!!! UYARI (Siyasi Partiler) !!!
BMM’de siyasi partiler yer almamıştır. Bunun amacı, savaş döneminde fikir ayrılığından dolayı bölünmeyi önlemek ve millî birlik ve beraberlik ruhu etrafında toplanmaktır.
