5. Sınıf 1. ÖĞRENME ALANI: BİRLİKTE YAŞAMAK

[erkanisanmaz]

1. ÖĞRENME ALANI: BİRLİKTE YAŞAMAK
Bu öğrenme alanında öğrencilerin aile ve yakın çevresindeki gruplara, bu gruplardaki rollerine, bu rollere ait hak ve sorumluluklarına, farklı kültürlere ait özelliklere, bu özelliklere saygı duymanın toplumsal birlik açısından önemine, yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerine katkı sağlamanın toplumsal birliği sürdürmeye etkisine yönelik bilgi ve beceriler kazanması amaçlanmaktadır.
DERS SAATİ	16
ALAN BECERİLERİ	SBAB5. Sosyal Katılım (SB.5.1.3)
KAVRAMSAL BECERİLER	KB2.4. Çözümleme (SB.5.1.1) KB2.14. Yorumlama (SB.5.1.2)
EĞİLİMLER	E2.1. Empati, E2.2. Sorumluluk, E2.3. Girişkenlik, E3.3. Yaratıcılık, E3.11. Özgün Düşünme
PROGRAMLAR ARASI BİLEŞENLER
Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerileri	SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.2. Esneklik, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme
Değerler	D3. Çalışkanlık, D15. Sevgi, D16. Sorumluluk, D.19 Vatanseverlik, D20. Yardımseverlik
Okuryazarlık Becerileri	OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB6. Kültür Okuryazarlığı, OB9. Vatandaşlık Okuryazarlığı
DİSİPLİNLER ARASI İLİŞKİLER	Görsel Sanatlar, Bilişim Teknolojileri ve Yazılım, Türkçe
BECERİLER ARASI İLİŞKİLER	KB2.5. Sınıflama, KB2.7. Karşılaştırma

ÖĞRENME ÇIKTILARI VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ	SB.5.1.1. Dâhil olduğu gruplar ve bu gruplardaki rolleri arasındaki ilişkileri çözümleyebilme a) Dâhil olduğu grupları ve bu gruplardaki rollerini belirler. b) Dâhil olduğu gruplar ile bu gruplardaki rolleri arasındaki ilişkileri belirler. SB.5.1.2. Kültürel özelliklere saygı duymanın birlikte yaşamaya etkisini yorumlayabilme a) Kültürel özelliklere saygı duymanın birlikte yaşamaya etkisini örnekler üzerinden belirler. b) Kültürel özelliklere saygı duymanın birlikte yaşamaya etkisini yazılı, görsel veya dijital ürünlere dönüştürür. c) Kültürel özelliklere saygı duymanın birlikte yaşamaya etkisini nesnel bir şekilde ifade eder. SB.5.1.3. Toplumsal birliği sürdürmeye yönelik yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerine katkı sağlayabilme a) Toplumsal birliği sürdürmeye yönelik yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerini sorgular. b) Toplumsal birliği sürdürmeye yönelik yardımlaşma ve dayanışma faaliyetleri için birlikte çalışabileceği grup üyeleriyle iletişim kurar. c) Toplumsal birliği sürdürmeye yönelik yardımlaşma ve dayanışma faaliyetleri için görev paylaşımında bulunur. ç) Toplumsal birliği sürdürmeye yönelik yardımlaşma ve dayanışma faaliyetleri için fikir üretir. d) Toplumsal birliği sürdürmeye yönelik yardımlaşma ve dayanışma fikirlerini müzakere eder. e) Üretilen fikri uygulamak için eyleme geçer.
İÇERİK ÇERÇEVESİ	Gruplar ve Roller Kültürel Özelliklere Saygı ve Birlikte Yaşama Kültürü Yardımlaşma ve Dayanışma Faaliyetlerinin Toplumsal Birliğe Etkisi
Anahtar Kavramlar	birlik ve beraberlik, dayanışma, grup, hak, kültür, rol, saygı, sorumluluk, STK, yardımlaşma
ÖĞRENME KANITLARI (Ölçme ve Değerlendirme)	Bu öğrenme alanında yer alan öğrenme çıktıları; karşılaştırma tablosu, gözlem formu, de recelendirme ölçeği, kontrol listesi, anekdot kaydı, analitik dereceli puanlama anahtarı, çalışma yaprakları ve performans görevi ile değerlendirilebilir. Performans görevi: Sosyal sorumluluk projesi gerçekleştirme ve bu süreç sonunda broşürler ve videoların oluşturulmasına yönelik görevdir.
ÖĞRETME-ÖĞRENME YAŞANTILARI
Temel Kabuller	Öğrencilerin grup çalışması, rol, iletişim, iş birliği, hak, sorumluluk, kültür, yardımlaşma ve dayanışma kavramlarına ait temel bilgilere sahip olduğu kabul edilmektedir.
Ön Değerlendirme Süreci	Öğrencilere grup ve rol kavramına ilişkin açık uçlu sorular sorulur. Kültür kavramı ile çağrışım yapan kelimelere örnekler vermeleri istenir. Toplumsal birliğin ne olduğuna ilişkin açık uçlu sorular sorulur.

Köprü Kurma	Öğrencilere ilkokulda hangi gruplara dâhil oldukları ve bu gruplardaki rollerinin ne olduğu sorulur. Yakın çevrelerinde kendi kültüründen farklı bir dil, kıyafet, yemek, kutlama töreni gibi kültürel ögelere sahip olan insanlar veya toplumlar ile karşılaşabileceği ifade edilir. Varsa buna dair örnekler vermeleri istenir. Bu kültürel özelliklere ilişkin neler düşündükleri ve hissettikleri sorulur. Öğrencilerden yakın çevrelerinde gözlemledikleri toplumsal yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerine örnekler vermeleri istenir. Kendi okullarında düzenlenebilecek bir yardım kampanyasının amacının ve toplumsal faydalarının neler olabileceği sorulur.
Öğretme-Öğrenme Uygulamaları	SB.5.1.1 Öğrencilerden yakın çevrede, okulda ve sınıfta dâhil oldukları grupları belirlemeleri istenir. Her öğrencinin bu gruplardaki rollerini yazılı olarak listelemeleri sağlanır. Öğrencinin ortaokula başlamasıyla burada yer alabileceği gruplardaki değişimlere ve bu gruplardaki rollerine de vurgu yapılır. Listede yer alan gruplardaki rolleri ile bu rollerin getirdiği hak ve sorumlulukları tartışmaları sağlanır. Bu süreçte akvaryum ve küçük grup tartışma teknikleri kullanılabilir. Dâhil oldukları gruplardaki rollere ilişkin hak ve sorumlulukların benzerlik-farklılık açısından karşılaştırılması sağlanır (SDB2.3). Elde edilen bilgiler, karşılaştırma tablosuna kaydedilir (KB2.7, OB1). Sınıftaki öğrenciler; aile, komşuluk, arkadaş, okul ve sosyal sorumluluk grupları olmak üzere beş gruba ayrılır. Aile grubunda çocuk rolü ile beraber kardeş, abla ya da ağabey; komşuluk grubunda arkadaş, oyun arkadaşı, komşusuna yardım eden çocuk; arkadaş grubunda arkadaş, lider, ara bulucu; okul grubunda akran öğretiminde öğretici, sınıf başkanı, nöbetçi; sosyal sorumluluk gruplarında gönüllü, yönetici, kampanya sorumlusu rollerine ilişkin daha önceden hazırlanmış rol kartları gruplara dağıtılır. Grup çalışması yoluyla (SDB2.1) dâhil olunan gruplardaki rollere ilişkin canlandırmalar yapılır ve çalışkanlık değerine vurgu yapılarak öğrencilerin grup içinde aktif rol alması sağlanır (E2.1, E2.2, E2.3, D3.4). Canlandırma sonrası gruplarda üstlenilen roller ile hak ve sorumluluklara ait duygu ve düşünceler ifade edilir (SDB2.3). Canlandırma süreci; gözlem formu, derecelendirme ölçeği veya kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir. Canlandırma sonunda dâhil olunan gruplar ile bu gruplardaki rolleri arasındaki ilişki verilen çalışma yaprağı aracılığıyla belirlenir. Süreç içerisinde sorumluluk değeri üzerinde durularak öğrencilere görev bilinci kazandıracak çalışmalar yaptırılır (D16.3). SB.5.1.2 Öğrencilere ülkemizin, KKTC’nin ve farklı ülkelerin kültürel özelliklerine ilişkin yazılı ve görsel kaynaklar sunulur (OB1, OB4). Dijital kaynaklardan da yararlanılabilir (OB2). Sunulan kaynaklar üzerinden kendi kültürümüze ve farklı kültürlere ait sanat, müzik, yemek, giyim, kutlama, gelenek ve göreneklere yönelik özellikler öğrenciler tarafından incelenir. Belirlenen kültürel ögeler sınıflandırma tablosuna kaydedilir (KB2.5). Ülkemizin, KKTC’nin ve farklı ülkelerin kültürel özellikleri, benzerlik ve farklılık açısından karşılaştırılır (KB2.7). Bu bağlamda KKTC ile aramızdaki benzerlikler, tarihi ve kültürel bağlar açısından ele alınır. Örnek olaylar üzerinden farklı kültürel özelliklere sahip insanların bir araya gelmesini gerektiren durumlar sorgulanır (SDB2.3). Öğrenciler, her grupta eşit sayıda öğrenci olacak şekilde gruplara ayrılır ve bu gruplara örnek olaylardan hareketle benzer durumları içeren senaryolar verilir. Öğrencilerden senaryolardaki durumu el kuklaları ile canlandırmaları istenir. Bu süreçte ipli kukla, siyah gölge oyunu ya da tiyatro kuklası tekniklerinden de yararlanılabilir (E2.1, E2.2, E2.3, SDB2.2). Canlandırılan durumlardan hareketle kültürel özelliklere saygı duymanın önemini ve insanları farklılıklarıyla kabul etmenin gerekliliği ortaya konulur (D15.1). Gruplardan kültürel özelliklere saygı duymanın birlikte yaşamaya etkisine yönelik yazılı, görsel veya dijital ürünler ortaya koymaları istenir. Sürecin tamamında elde edilen bilgilerden ve farkındalıklardan yola çıkarak kültürel özelliklere saygı duymanın birlikte yaşamaya etkisi öğrenciler tarafından açıklanır (SDB3.3). Sürecin değerlendirilmesinde çalışma yaprağı kullanılır. Süreç içerisinde gerçekleştirilen etkinlikler ve çalışmalar sonucunda öğrenciler vatanseverlik değeri bağlamında kültürel mirasını tanıyarak bunların gelecek nesillere aktarılması için istekli olur (D19.3). Ayrıca farklı toplumların kültürlerine saygılı olmanın gereği ve öneminin de farkına varır (OB6). SB.5.1.3 Yazılı ve görsel kaynaklar üzerinden yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerine ilişkin örnekler incelenir (OB1,OB4). Süreçte uygun olan dijital kaynaklardan da yararlanılabilir (OB2). Öğrencilerden yapılan incelemelerden hareketle yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerine ilişkin günlük hayattan ve yakın çevreden örnekler vermeleri istenir. Yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerinin toplumsal birliği sürdürmeye etkisi, örnek olay yöntemiyle sorgulanır. Öğrenciler toplumsal birliği sürdürmeyi etkileyen yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerine ilişkin çıkarımlarda bulunur. Toplumsal birliği sürdürmeye yönelik yardımlaşma ve dayanışmayı desteklemek amacıyla performans görevi kapsamında sosyal sorumluluk projesi hazırlamak için sınıftaki öğrenciler gruplara ayrılır (SDB2.2). Oluşturulan gruplarda, yapılacak sosyal sorumluluk projesi ile ilgili görev paylaşımı yapılır. Her gruba ayrı bir görev düşecek şekilde “yönetici, ihtiyaç saptama, kaynak belirleyici, kampanya sorumlusu, faaliyet yürütücüleri” olmak üzere grupların belirlenen görevlerden birini seçmeleri sağlanır (SDB2.2). MEB’e bağlı kurum ve kuruluşlar tarafından yapılmış örnek projeler incelenir. Bu incelemelerden, kendi deneyimlerinden ve yakın çevresinden edindiği bilgilerden yola çıkarak öğrencilerden çocuklar, yaşlılar veya okullara yönelik sosyal sorumluluk proje fikirleri üretmeleri istenir (E3.3, E3.11, SDB3.2). Ortaya çıkan fikirler sınıf içerisinde müzakere edilir (SDB2.2). Üretilen fikirlerin güçlü ve zayıf yönleri “Güçlü ve Zayıf Yönler” tablosu doldurularak belirlenir. Fikirlerin zayıf yönlerini güçlendirmek için grup üyeleri tarafından alternatif çözümler geliştirilir. Müzakere sürecinin değerlendirilmesinde gözlem formu, kontrol listesi, anekdot kaydı gibi araçlar kullanılabilir. Süreç içerisinde oluşturulan gruplar ve grupların görevleri dikkate alınarak ortaya çıkan fikirlerden biri sınıfın ortak kararıyla seçilir ve uygulanmak üzere tasarıya dönüştürülür. Gruplar tarafından süreçte aldıkları görevler yerine getirilerek veli ve okul idaresi gözetiminde tasarı bir sosyal sorumluluk projesi olarak eyleme dönüştürülür (OB9, E2.2, E2.3). Yapılan proje ile sorumluluk değeri vurgulanarak topluma karşı görevleri yerine getirmenin önemi üzerinde de durulur (D16.2). Grupların çalışma süreçlerini yansıtan ve faaliyetlerini tanıtan broşürler, sürece dair videolar okul içerisinde paylaşılır. Sınıfta sosyal medya panosu oluşturulur (E3.3, E3.11). Yapılan çalışmalar esnasında öğrencilere yardımseverlik değeri vurgulanarak dayanışmanın, fedakârlık yapmanın ve iyiliksever olmanın önemi anlatılarak öğrencilerin bu duygu ve davranışları içselleştirmeleri sağlanır (D20). Çalışmalar okul gazetesi veya yerel medyada yayımlanır. Proje süreci, analitik dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

FARKLILAŞTIRMA

Zenginleştirme

Öğrencilerden farklı ülkelerdeki akranlarının yakın çevrede, okulda ve sınıfta dâhil olduğu gruplar ve bu gruplardaki rollerine ilişkin bilgi toplanması istenebilir. Kendi dâhil olduğu gruplar ve rolleri, diğer ülkelerdeki grup ve roller ile karşılaştırabilir. Elde edilen bilgilerden yola çıkılarak dâhil olmak istenen özgün bir grup fikri oluşturulabilir. Merak edilen bir ülkenin kültürel özelliklerine yönelik yapılacak araştırma sonucunda ulaşılan görsellerle bir kolaj çalışması hazırlanabilir. Hazırlanan kolaj çalışmaları okul sergisi ile sunulabilir. Toplumsal birliği sürdürmek amacıyla yardımlaşma ve dayanışmaya yönelik bir öneri uygulanmak üzere ilgili kurum, kuruluş veya STK’ye sunulabilir.

Destekleme

Öğrencilerden dâhil olunan gruplar ve bu gruplardaki rollerin listelenmesi istenebilir. Görseller ya da yazılı ifadelerden yola çıkılarak grup ve rol kavramlarının eşleştirilmesi istene bilir. Kısa cevaplı sorular veya eşleştirme kartları aracılığıyla rollerinin ve sorumluluklarının bulunması sağlanabilir. Öğrencilerden dâhil oldukları gruplarda kendilerine verilen rollere ilişkin canlandırmalar yapmaları istenebilir.

Destekleme	Günlük yaşamda karşılaşılan farklı kültürel ögelere örnekler verilebilir. Görseller üzerin den kültürel ögelerin sınıflandırılması istenebilir. STK’lerin çalışma alanlarını bulmaya yönelik görsel eşleştirme etkinlikleri yapılabilir.
ÖĞRETMEN YANSITMALARI	Öğretmen; öğretme-öğrenme uygulamaları sürecinde mevcut durumu gözden geçirir, durumla ilgili çıkarımda bulunur ve durumu değerlendirir. İlgili sürecin bütününde ise karşılaştığı sorunlar, özel hâller, öneriler, iyileştirmeler vb. durumları somut olarak belirtir. Özel durumlar için anekdot kayıtları alabilir, sürece yönelik karşılaştıkları ile ilgili yansıtıcı günlük tutabilir.