SİVAS KONGRESİ (4-11 Eylül 1919)
Toplanma Nedenleri:
- Mondros’tan doğan olumsuz koşullar ve bu koşullar karşısında Osmanlı hükümetinin olumsuz tutumu
Katılım:
- Yurdun her bölgesinden gelen temsilciler katılmıştır.Ancak bu kongreye Erzurum
Kongresinden daha az sayıda delege katılmıştır. (38 delege)
Nedenleri:
1- Ulaşım sorunları ve zorlukları
2- İstanbul Hükümetinin engellemeleri
3- Fransızların Sivas’ı işgal edecekleri söylentisi
4- İngiliz mandasından yana olan temsilcilerin büyük çoğunluğunun kongreye katılmaması
5- Doğu illerinin Erzurum Kongresinde seçilen delegeler tarafından temsil edilmesi
** Kongre çalışmaları başlarken pek de umut verici olmayan iki önemli gelişme yaşandı.
1.si – M.Kemal’i çekemeyenler onun kongre başkanı seçilmesini engellemeye çalıştılar.
2.si – Kongreye katılanlardan büyük çoğunluğunun ABD mandasına taraftar olması ve kongreden bu yönde bir karar çıkartmaya çalışması(Halide Edip Adıvar’ın da içinde olduğu bir grup bu çalışmaları yapıyor.)
Alınan Kararlar:
1- Ateşkes günü olan 30 Ekim 1918 tarihinde Türk askerlerinin süngüleriyle sınırladıkları toppraklar hiçbir sebeple bbölünemez,bir bütündür.
2- Memleketi ve padişahlığı korumak için milli güçlere etkinlik kazandırmak ve milli iradeyi egemen kılmak esastır.
3- Her türlü işgale karşı özellikle Rumluk ve Ermenilik teşkili amacına yönelik haraketlere karşı hep birlikte savunma yapılacaktır.
4- Yabancı manda ve himaye karşısında hükümet, vatanın bir bölümünü terk ederse hilafeti ve milleti korumak , ülke bütünlüğünü savunmak için her türlü önlem alınacaktır.
5- Hükümet vatanın bağımsızlığını sağlayamazsa geçici bir hükümet kurulacaktır.
6- Azınlıklara vatandaşlık hakkı verileceğinden siyasal ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez.
7- Devletin bağımsızlığı ve bütünlüğü saklı kalmak şarrtıyla topraklarımızı ele geçirmek istemeyen herhangi bir devletin teknik ve ekonomik yardımları memnuniyetle kabul edilir. İnsanlığın mutluluğu ve genel güvenliği bakmından gereklidir.
8-*Çağımızda hükümet milli iradeye uymak zorundadır. Bu nedenle mebuslar meclisinin toplantıya çağırılması gerekmektedir. Böylece millet ve memleketin geleceği ile ilgili alınan kararlar meclis denetimine sokulacaktır.
9- * Milli kurtuluşu amaç edinen bütün cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirilmiş ve her türlü particilik görüşünden arındırılmıştır.
10-* Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti’ni yönetmek amacıyla 15 kişiden oluşan bir Temsil Kurulu seçilmiştir.
11- *Kurtuluş Savaşı’nın ilk yayını olan İrade-i Milliye adlı gazete çıkartılmaya başlamıştır.
12- Manda ve himaye kabul edilemez.
Önemi ve Özellikleri:
- Kongre M.Kemal tarafından Amasya Genelgesiyle toplantıya çağırılmıştır.
- Her bakımdan ulusal bir kongredir.
- Ulusal cemiyetler birleştirilmiştir.
- Son ulusal kongre olma niteliğindedir.
- Misak-ı Milli’nin esasları saptanmıştır.
- M.Kemal’in Havza’dan beri başlattığı genelgelerle teşkilatlanma çalışmaları Sivas
Kongresiyle noktalanmıştır.
- Kurtuluş kavaramına açıklık
- getirilmiş, tam bağımsızlık ilkesi de anlaşılmış ,ülke
parçalanmaktan kurtarılmıştır.
Diğer Kongreler: Kars,Ardahan,Oltu,Trabzon,Muğla,Afyon,Nazilli,Poza ntı,Edirne ve Lüleburgaz Kongreleri
Mustafa Kemal’in Başkanlık Ettiği Kongreler: Erzurum, Sivas ve Afyon Kongreleri
Mustafa Kemal’in Katıldığı Kongreler: Pozantı Kongresi
ALİ GALİP OLAYI VE DAMAT FERİT PAŞA HÜKÜMETİNİN DÜŞÜRÜLMESİ
- Damat Ferit Paşa ilk önce Erzurum Kongresini engelemeye çalışmış fakat başarılı
olamamıştır.
- Damat Ferit bu kez Sivas Kongresini engellemek için daha yoğun tedbirler almaya
başlamıştır.Bu nedenle de Elazığ Valiliğine atadığı Ali Galip’i Sivas Kongresini
engellemek ve M.Kemal ve arkadaşlarını tutuklayıp İstanbul’a göndermekle görevlendirdi.
- M.Kemal ise zamanında aldığı tedbirlerle Ali Galip’i etkisiz hale getirdi. Ali Galip de
Suriye’ye kaçıp Fransızlara sığınmak zorunda kaldı.
- Bundan sonra M.Kemal ve Temsil Heyeti Sivas Kongresinde alınan kararları uygulamaya
başladılar.
Şu çalışmalar yapıldı:
- Anadolu’da yapılabilecek farklı kongreleri engllemek için tedbirler aldı. Böylece yurtta ikilik çıkması engelendi.
- İstanbul Hükümetini destekleyen ve Sivas kongresi kararlarına uymayan yöneticileri görevden aldı.
- M.Kemal , Ali Galip olayını bahane ederek İstanbul Hükümetine karşı saldırıya geçti.
- Damat Ferit paşa’dan padişah ile temsil Kurulu arasında doğrudan bir telgraf bağlantısı kurulmasını istedi. Bu isteği kabul edilmeyince Anadolu’nun İstanbul ile olan her türlü bağlantısının kesilmesini sağladı.
- 12 Eylül 1919’da kesilen bağlantıyı yeniden kurmayı başaramayan Damat Ferit Paşa istifa etti.
ÇÖN: Bu olay Temsil Kurulunun ilk siyasi başarısıdır. Yerine 2 Ekim 1919’da milliyetçi bir karakter taşıyan Ali Rıza Hükümetinin kurulması ikinci siyasi başarısıdır.