Cumhuriyetçilik Nedir? Cumhuriyetin Tüürk Toplumuna Kazandırdıkları Nelerdir?
Cumhuriyetçilik, yeni Türk Devleti’nin kurulmasına dayanak teşkil etmesi, diğer ilkelerin gerçekleşmesi açısından Atatürk ilkeleri arasında önemli bir yere sahiptir. Bu ilkenin önemini anlamak için önce cumhuriyet kavramının anlamı bilinmelidir.
Cumhuriyet kelimesi, Arapça “halk, ahali, büyük kalabalık” anlamına gelen “cumhur” kelimesinden türemiş olup halkın yönetimi demektir. Cumhuriyet kavramı genellikle halkı yönetecek devlet başkanları ve meclisin halk tarafından belli bir süre için seçilmesini, daha kapsamlı olarak da egemenliğin milletin bütününe ait olmasını ifade etmektedir.
Cumhuriyet, aynı zamanda hem bir devlet, hem de hükümet şeklidir. Devlet şekli olarak cumhuriyet, egemenliğin millete ait olmasıdır. Hükümet şekli olarak ise devlet başkanının ve millet meclisinin belirli bir süre için seçimle işbaşına gelmesidir. Cumhuriyet yönetimi ve demokrasinin tam olarak uygulanması açısından seçim ve halkın iradesinin temsil edildiği meclis unsuru önem taşımaktadır. Bununla birlikte seçme ve seçilme hakkının tüm vatandaşlara tanınması gerekir. Demokratik şartlarda gerçekleştirilecek seçim sonucunda oluşacak meclis, millet iradesini tam olarak temsil edecektir. Bu özellikleri nedeniyle Atatürk: “Türk milletinin tabiat ve âdetlerine en uygun olan idare Cumhuriyet idaresidir.”'demiştir.
Cumhuriyet ilkesinin tam olarak kavranması öncelikle demokrasi kavramının anlaşılmasına bağlıdır. Kısaca halk iktidarı anlamına gelen demokrasi tüm yurttaşların haklarının güvence altına alarak çoğunluk iktidarının belirli kurallar çerçevesi içinde uygulandığı rejimdir. Bir devlet biçimi olan cumhuriyetin tam anlamıyla gerçekleşmesi ülke içinde demokrasinin uygulanmasıyla sağlanabilir. Bazı devletlerde vatandaşlar seçme hakkına sahip olmalarına rağmen yalnızca tek bir partiye veya adaya oy vermek zorunda kalmaktadır. Bu durumda cumhuriyet yönetimi gerçekleşmiş olur.
Ancak demokratik cumhuriyet gerçekleşmez. Cumhuriyetin tam manasıylauygulanması demokratik olmasına bağlıdır. Çünkü demokrasilerin uygulandığı cumhuriyetlerde tüm vatandaşlar temel hak ve özgürlüklerini kullanabilir. Atatürk “Cumhuriyet rejimi demek, demokrasi sistemi ile devlet şekli demektir” 1 sözüyle yeni Türk devletinin yönetim biçiminin demokratik bir cumhuriyet olduğunu belirtmiştir. Nitekim cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren çok partili siyasi yaşamı gerçekleştirmek için büyük uğraşlar vermiştir.
Cumhuriyet günümüzde en çok benimsenen yönetim şeklidir. Bunun temel nedeni diğer yönetim şekillerinden üstün özeliklere sahip olmasıdır. Öncelikle cumhuriyet diğer yönetim şekillerinden egemenliğin tesisi yönüyle farklılık gösterir. Monarşilerde bir kişiye, oligarşilerde bir gruba ait olan egemenlik hakkı cumhuriyetle sadece millete verilmiştir. Egemenliğin millet tarafından kullanılması toplumun her alanda kendini geliştirmesinde ortam hazırlamıştır. Bu nedenle Atatürk cumhuriyet yönetimini diğer bütün yönetim şekillerinden üstün görerek Türk milletinin hak ettiği yere ancak bu yönetimle ulaşabileceğine inanmıştır. O bu konuda “Cumhuriyet, imkân demektir. Cumhuriyet, yalnızca adıyla bile fert hürriyetini aşılayan sihirli bir aşıdır. Görülecektir ki Cumhuriyet imkânları olan her memleket, hürriyet davasında er geç muvaffak olacaktır. Cumhuriyet, kendisine bağlı olanları en ileri zirvelere götüren imkânları verir. Bağımsızlık ve hürriyetine sahip olan milletler, ilerleme yolunda imkânlara sahiptirler demektir. O hâlde Cumhuriyet, her alanda ilerlemenin de en belirgin teminatıdır. Cumhuriyeti bu manasıyla ve bu kapsamıyla anlamak lâzımdır.” diyerek cumhuriyetin önemini belirtmiştir.
Türkiye’de cumhuriyet yönetiminin kurulmasıyla beraber kişi egemenliğine dayanan bir yönetim son bulmuş ve millet iradesi yönetimde hâkim kılınmıştır. Herkesin yönetime katılma hakkı etmesiyle devlet millet bütünleşmesi sağlanmıştır. Cumhuriyetle birlikte vatandaşlara yasalar önünde eşitlik getirilmiş ve devlet yönetimine eşit olarak katılma imkânı verilmiştir Kadın ve erkek eşitliğinin yanı sıra, siyasal, ekonomik ve toplumsal alanda fırsat eşitliği gerçekleştirilmiştir. Böylece demokrasi gelişme imkanına sahip olmuştur.www.soyalbilgiler.biz