Boğazlar Meselesi

[Performans]

Boğazlarda söz Türkiye’nin
Tarih: 20 Temmuz 1936 Yer: İsviçre’nin Montrö şehri
Taraflar: Lozan Boğazlar Sözleşmesi’ni imzalayan Türkiye, Bulgaristan, Fransa, İngiltere, Japonya, Romanya, Sovyetler Birliği, Yugoslavya ve Yunanistan
Türkiye’nin imzaladığı Lozan Barış Antlaşması da Boğazlar bölgesinde Türkiye’nin egemenliğini kısıtlamaktaydı. Bu antlaşmanın hükümlerine göre Boğazlar askerden arındırılmış, bölgenin kontrolü için de uluslararası bir komisyon kurulmuştu.
Silahtan arındırılmış Boğazlar 1 930’lu yıllardan itibaren gerginleşen ve silahlanma yarışının başladığı uluslar arası ortamda savunmasız durumdaydı. Boğazların güvenliğini sağlayacak Milletler Cemiyeti gücünü giderek yitirmeye başlamıştı. Avrupa’da yeni bir savaş bekleniyordu. Bu ortamda Türkiye, Boğazların silahsızlandırılmasının kendi güvenliği açısından oluşturduğu sakıncaları gündeme getirmeye başladı. Türkiye, güvenliği için Boğazlar bölgesini silahlandırmayı ve buralarda askeri kuvvet bulundurmayı ve Boğazlar Komisyonu’nun kaldırılmasını istiyordu.
Türkiye’nin talebiyle toplanan Montrö Konferansı’nda yeni bir Boğazlar Sözleşmesi imzalandı. Bu sözleşmeye göre;
1. Boğazlar Komisyonu kaldırıldı, Boğazların savunulması Türkiye’ye bırakıldı.
2. Boğazlardan geçiş, Türkiye ile Karadeniz’de kıyısı olan devletlerin güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde
düzenlendi.
3. Ticaret gemilerine tam bir geçiş serbestliği tanındı. Savaş gemileri için geçiş sözleşme hükümleri ile
sınırlandırıldı.

 

[Performans]

Boğazlar Meselesi

MONTRÖ BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ – 20 Temmuz 1936

 Lozan'da Boğazlar sorunu Türkiye'nin aleyhine çözümlenmiş, tam egemenlik hakkı verilmemişti.
 Lozan Barış Antlaşması'nda Boğazların yönetiminin Türkiye'nin başkanlığını yapacağı uluslararası
 komisyona verilmesi ve Boğazların her iki yakasında asker bulundurmaması Türkiye'nin Boğazlar üzerindeki egemenlik haklarını sınırlandırmaktaydı.
 1930'lu yıllarda Almanya'nın hızla silahlanması, İtalya'nın Habeşistan'ı işgali, Japonya'nın Mançurya'ya saldırması kar¬şısında Milletler Cemiyeti hiçbir şey yapamadı.
 Türkiye'nin isteği ile İsviçre'nin Montrö şehrinde bir konferans toplandı.
 Konferansa katılanlar;
 Türkiye - Yunanistan - İngiltere - Fransa - Sovyet Rusya -Yugoslavya - Japonya
 İtalya 1938'de bu sözleşmeyi imzalamıştır.
 Rusya'nın karşı çıkmasına rağmen İngiltere ve Fransa'nın desteğiyle Türkiye'nin boğazlardaki hakimiyeti kabul edildi.
 Boğazlar komisyonu kaldırılarak yetkileri Türkiye'ye devredildi.
 Ticaret gemileri serbest geçebilecekti.
 Boğazların iki yakasındaki askersiz yerlere asker yerleştirilebilecekti.
 Barış zamanında ticaret gemilerinin geçişine izin verilecek,
 Savaş gemilerinin geçişine sınırlandırmalar getirilecek,
 Savaş durumunda Türkiye isterse Boğazları kapatabilecektir.
Önemi:
 Boğazlar kesin olarak Türkiye'nin kontrolüne girdi.
 Türkiye'nin Akdeniz'deki güvenliği artmıştır.
 Boğazlar Sorunu, Misakı Millî'ye uygun bir şekilde çözüme kavuşturulmuştur.