Yaşadığımız İlin Göreceli Konumu

Göreceli Konum Nedir?

 

Göreceli konum, aslında konum tanımının ufak bir fark ile farklı bir durumu ifade etmesidir. Aslında bir şeyin var olduğu yer olan konum enlem ve boylam ile ifade edilir. Bu enlem ve boylama göre konum bulunabilir. Ancak göreceli konum bir bakıma daha farklıdır. Çünkü göreceli konum, bir yerin diğer bir yere göre nasıl konumlandığıdır. Yani daha açık bir ifade kullanacak olursak bir yerin ve nesnenin sizin konumunuza göre nasıl konumlandığıdır. Türk Dil Kurumu’na göre ise göreceli konum şu şekilde tanımlanır; varlığı başka bir şeyin varlığına bağlı olan.

Bir yerin kıtalara, okyanuslara, denizlere, boğazlara olan uzaklığına o yerin göreceli konumu denir. Ayrıca bir yerin komşu olduğu ülkeler, yer altı ve yer üstü kaynakları, yükseltisi, yeryüzü şekilleri gibi özellikleri de o yerin göreceli konumunu belirler.

Göreceli Konum Örnekleri

PANAMA	MISIR
Panama, Büyük Okyanus ile Atlas Okyanusu arasında bulunan bir ülkedir. Panama Kanalı’nın açılmasıyla birlikte ülkenin dünya üzerindeki önemi artmıştır. Çünkü iki okyanus arasında geçiş yapmak isteyen yük gemileri bu kanalı kullanmaya başlamıştır. Bu durum Panama’nın göreceli konumundan kaynaklanmaktadır.	Mısır, Dünya’nın önemli akarsularından biri olan Nil Nehri’ne sahiptir. Nil Nehri’nin kıyıları önemli tarım alanlarıdır. 1869 yılında Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla ülkenin dünyadaki önemi artmıştır. Bu kanal sayesinde Akdeniz ile Kızıldeniz birbirine bağlanmış, dünya ticaretine katkı sağlanmıştır. Ayrıca Mısır, Afrika ile Asya kıtasını birbirine bağlayan bir konumda bulunmaktadır.

Türkiye’nin Göreceli Konumu ve Sonuçları

Ülkemizin Dünya üzerinde bulunduğu göreceli konumundan dolayı ortaya çıkan sonuçlar aşağıda verilmiştir. İnceleyiniz.

• Ülkemiz Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının kesişme noktasında bulunur. Bu üç kıta arasında köprü durumundadır. Asya ve Avrupa kıtalarında toprağı olması ve bunları birbirine bağlaması Türkiye’nin önemli bir özelliğidir.
• Türkiye, dünyadaki petrolünün önemli bir kısmına sahip olan Orta Doğu ülkelerine komşudur. Petrolün, Orta Doğu ülkelerinden Avrupa ülkelerine aktarılmasında stratejik bir öneme sahiptir.
• Türkiye, zengin yer altı ve yer üstü kaynaklarına sahiptir. Dünya’daki bor madeninin %65’inin ülkemizde bulunması ve su kaynaklarının fazla olması ülkemizi önemli hâle getirmektedir.
• Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan İstanbul ve Çanakkale boğazları ülkemizde bulunmaktadır. Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin, başka denizlere ve okyanuslara açılabilmesi için ülkemizde bulunan boğazlardan geçmesi gereklidir. Bu durum Türkiye’yi önemli kılan bir özelliktir.
• Türkiye, üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımadadır. Bu sayede ülkemizde balıkçılık yapılmaktadır; deniz turizmi ve ticareti gelişmiştir. Denizlere kıyısı olan yerlerde iç kesimlere göre iklim daha ılıman, yağış ise daha fazladır.
• Ülkemizde dağların uzanış yönü doğu-batı doğrultusundadır. Ülkemizin kuzey ve güneyinde dağlar kıyıya paralel, batısında ise dağlar kıyıya dik uzanır. Bunun sonucunda Akdeniz ve Karadeniz ikliminin etkisi iç kısımlara fazla ulaşmaz. Batıda ise Akdeniz ikliminin etkisi iç kesimlere daha kolay ulaşabilmektedir.
• Ülkemizde batıdan doğuya doğru gidildikçe yükselti genel olarak arttığı için sıcaklık azalmakta, tarım ürünlerinin olgunlaşma süresi ise uzamaktadır.
• Ülkemizde yeryüzü şekilleri dağlık ve engebelidir. Bu durum kara, hava ve demir yolu ulaşımını zorlaştırabilmektedir. Ülkemizin doğu, kuzey ve güneyinde ulaşım güçlükle yapılırken Marmara denizi çevresi, Anadolu’nun ortası ve güneydoğusunda ulaşım daha kolaydır.

Bir bölgenin veya ülkenin coğrafi konumu, büyüklüğü, iklimi, yer altı ve yer üstü kaynakları gibi özelliklerinin ülkeler arası politikada oynadığı rollerden kaynaklanan konumuna jeopolitik konum adı verilir. Asya ve Avrupa kıtalarının kesiştiği yerde olması, İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahip olması, Orta Doğu petrol kaynaklarına yakın olması gibi özellikler ülkemizin jeopolitik önemini artıran özelliklere örnektir.

Göreceli Konum Özellikleri : Maddeler Halinde

• Ülkemiz üç tarafı denizlerle çevrili bir yarım adadır.
• Ülkemiz Avrupa ve Asya kıtalarını birbirine bağlayan köprüdür.
• Tarih boyunca farklı medeniyetlere beşiklik etmiş bir ülkedir.
• Karadeniz ve Akdeniz’i birbirine bağlayan İstanbul ve Çanakkale Boğazı’na sahiptir.
• Üç kıtanın birbirine yaklaştığı noktada konumlanmıştır.
• Yakın bir jeolojik zamanda meydana gelmiştir.
• Ortalama yükseltisi fazladır (1132 m).
• Genel olarak dağlar doğu-batı doğrultusunda uzanır.
• Kısa mesafede Yer şekilleri değişiklik gösterir.
• Farklı iklim özelliklerini barındırır.
• Çok fazla tarım ürünleri çeşitliliğine sahiptir.
• Dünyanın doğal, ekonomik, kültürel ve siyasi yönden farklı bölgeleri arasında yer almaktadır.
• Yer altı kaynak çeşitliliği bakımından zengin bir ülkedir.
• Petrol ve doğal gaz yataklarına ev sahipliği yapan Orta Doğu ve Kafkas ülkelerine oldukça yakındır.
• Çevresindeki ülkeler için önemli bir enerji nakil merkez konumundadır.
• Ülkemiz Dünyanın önemli ulaşım yolları üzerinde yer almaktadır.

Yaşadığın İlin Göreceli Konumu: Neden Önemli Bir Kavram?

Göreceli konum, bir yerin diğer yerlere göre olan konumudur. Yani sadece enlem ve boylamla belirlenen mutlak konum değil, aynı zamanda çevresindeki coğrafi özellikler, komşu ülkeler, denizler, dağlar gibi unsurlarla olan ilişkisi de göreceli konumu belirler.

Neden Önemlidir?

• Coğrafi Farklılıklar: Bir yerin göreceli konumu, o yerin ikliminden, bitki örtüsüne, ekonomik faaliyetlerine kadar birçok özelliğini etkiler. Örneğin, deniz kıyısında olan bir ilin iklimi, iç kesimlerde bulunan bir ile göre daha ılımandır.
• Ulaşım ve Ticaret: Göreceli konum, ulaşım yollarının belirlenmesinde ve ticaretin gelişmesinde önemli bir rol oynar. Örneğin, deniz kıyısında bulunan bir ilin deniz yoluyla ticaret yapması daha kolaydır.
• Kültürel Etkileşim: Göreceli konum, farklı kültürlerin bir araya gelmesine ve etkileşimine olanak sağlar. Komşu ülkelerle olan ilişkiler, kültürel alışverişleri artırır.

Yaşadığın İlin Göreceli Konumunu Nasıl Belirleyebilirsin?

• Komşu İller ve Ülkeler: İlin hangi illere ve ülkelere komşudur?
• Coğrafi Özellikler: İlin bulunduğu bölgenin yeryüzü şekilleri (dağ, ova, plato), iklimi, bitki örtüsü nasıldır?
• Denizlere, Göllere ve Nehirlere Uzaklığı: İlin en yakın deniz, göl veya nehre uzaklığı nedir?
• Ulaşım Yolları: İlin ulaşım ağları nasıl gelişmiştir? Hangi ulaşım araçları kullanılmaktadır?
• Ekonomik Faaliyetler: İlin ekonomisi neye dayanmaktadır? Tarım, sanayi, turizm gibi faaliyetler hangi ölçüdedir?

Örnek: İstanbul’un Göreceli Konumu

İstanbul, hem Avrupa hem de Asya kıtalarında bulunan bir şehirdir. Marmara Denizi’ne kıyısı vardır. Boğazlar sayesinde Karadeniz’e ve Ege Denizi’ne de ulaşımı kolaydır. Bu coğrafi konumu, İstanbul’u tarih boyunca ticaret yollarının üzerinde önemli bir merkez haline getirmiştir.