TÜRK SOSYAL HAYATINDA AİLE DERSİ

KAZANIM VE AÇIKLAMALARI
TSHA.1. ÜNİTE: AİLENİN ÖNEMİ
Bu ünitede öğrencilerin aile kurumunu, önemini, temel işlevlerini, ebeveynlik rollerini, sosyalleşme
sürecinde ailenin rolünü öğrenmeleri amaçlanmaktadır.
Konu/Kavramlar: aile, fıtrat, kuşak, rol, sosyalleşme, statü
TSHA.1.1. Ailenin önemini ifade eder.
a) Aile kavramına değinilir.
b) Aile kurmanın önemi vurgulanır.
c) Sevgi, muhabbet, meveddet kavramları üzerinden aile olabilmenin önemine değinilir.
ç) Sağlıklı toplum yapısı için ailenin rolü üzerinde durulur.
d) Aile kurmanın fıtrata uygun olduğuna değinilir.
TSHA.1.2. Ailenin bireyin gelişimine katkılarını açıklar.
a) Millî ve manevi değerlerin kazandırıldığı ilk kurumun aile olduğu vurgulanır.
b) İletişim, problem çözme, empati gibi becerilerin kazandırılmasında ailenin önemi vurgulanır.
c) Bireyin sosyal gelişiminde (kurallara uyma, arkadaşlık kurma, paylaşma, dayanışma ve
başkalarına saygı duymayı öğrenmesi vb.) ailenin önemi ele alınır.
TSHA.1.3. Toplumsal statü ve rol kavramları ile aile arasında ilişki kurar.
a) Toplumsal değer, norm ve rollerin öğretildiği ilk kurumun aile olduğu vurgulanır.
b) Anne ve babanın aile ortamını yuvaya dönüştürme noktasındaki vazgeçilmez rolüne ve aile
içindeki kurucu ve koruyucu vasıflarına değinilir.
c) Anne ve babanın çocuklarının bakımlarını üstlenmeleri, onlara ilgi ve ihtimam göstermeleri
gibi rolleri ele alınır.
ç) Anne, baba, ağabey, abla, kardeş, anneanne, babaanne, dede, teyze, hala, amca ve dayı
rollerinden toplumun beklediği davranışlar üzerinde durulur.
TSHA.1.4. Ailenin toplumsal işlevlerine örnekler verir.
a) Ailenin bireyin kimlik gelişimine ve sosyal hayatına etkisine değinilir.
b) Ailenin üyelerine duyuşsal ve sosyal destek (aile içi dayanışma, bireyi yalnız kalmaktan
koruma, sorunların çözümünde onlara yardımcı olma gibi) sağladığı vurgulanır.
c) Bireyin sosyal yaşama uyumunda ailenin etkisine değinilir.
ç) Bireyin eğitim ve iş hayatında ailenin etkisi üzerinde durulur.
TSHA.1.5. Aile kültürünün sosyal yapıya etkisini kavrar.
a) Ailenin toplumsal yapının küçük bir temsili olduğu vurgulanır.
b) Ailedeki davranış ve düşünüş biçimlerinin toplumsal yapıyla benzeşmesinin güçlü bir
topluma temel oluşturacağına değinilir.
c) Aile kültüründeki bozulmaların toplumsal yapıyı olumsuz etkileyeceği üzerinde durulur.
ç) Ailevi değerlerin gelişimine katkı sağlayacak örf, âdet ve geleneklere değinilir.
TSHA.1.6. Değerlerin kazandırılmasında aile kurumunun önemini açıklar.
Ailede saygı, adalet, dayanışma, yardımlaşma değerlerinin kazandırılmasının ve
sürdürülmesinin okul gibi kurumlar ve sosyal ilişkiler açısından destekleyici olduğuna değinilir.

TSHA.2. ÜNİTE: AİLE OLMAK
Bu ünitede öğrencilerin kendi aile tarihini öğrenmeleri, aileyi bir arada tutan manevi unsurları fark
etmeleri, edebî eserler ve yaptıkları araştırmalar üzerinden aile olmanın önemini öğrenmeleri
amaçlanmaktadır.
Konu/Kavramlar: sevgi, muhabbet, hak, saygı, merhamet, sorumluluk, paylaşma, dayanışma
TSHA.2.1. Aile üyelerinin birbirlerine karşı sorumluluk ve görevlerini fark eder.
a) Anne babanın çocuğuyla ilgili sorumlulukları, çocuğun aile büyüklerine karşı görevleri ifade
edilir.
b) Aile içinde maddi manevi sorumlulukların bir arada olduğu ve bunların birbirini destekleyen
unsurlar olduğu ifade edilir.
c) Ailenin görev ve sorumlulukla sınırlandırılamayan kurumsal bir yapıya sahip olduğu; sevgi,
muhabbet ve merhametin ailenin merkezinde olması gerektiği vurgulanır.
ç) Kardeşlerin birbirine sevgi göstermesi ve merhametle davranması gerektiği ifade edilir.
d) Aile üyelerinin maddi ve manevi haklarının gözetilmesi gerektiğine değinilir.
TSHA.2.2. Aile bağlarını güçlendiren davranışları fark eder.
a) Millî ve manevi değerlere bağlılığın aile üyeleri arasında sevgi, dayanışma ve yardımlaşma
gibi davranışları pekiştirdiğine değinilir.
b) Duyguları anlayıp paylaşma, sevginin iletilmesi, birlikte zaman geçirmeye gayret etme, aile
bireylerini destekleyip cesaretlendirme konularına değinilir.
c) Aile üyelerine destek olmanın aile kültürümüz ve dinî değerlerimiz açısından önemi
vurgulanır.
TSHA.2.3. Kendi aile tarihini bilmenin önemini yorumlar.
a) Aile büyükleriyle görüşmeler yapılarak aile tarihinin araştırılması sağlanır.
b) Aile ile ilgili fotoğraflar, mektuplar, evlilik cüzdanları, ses kayıtları, kimlik kartları gibi
belgelerden yararlanması teşvik edilir.
c) Aile yapısından hareketle kültürümüz hakkında çıkarımlarda bulunması sağlanır.
TSHA.2.4. Aile içi anlaşmazlıkların çözümüne yönelik fikirler üretir.
Anlaşmazlık durumlarında birbirini dinlemenin, olumlu iletişim kurmanın ve fikirlere saygı
duymanın önemi üzerinde durulur.
TSHA.2.5. Aileyi bir araya getiren olay ve durumlara yönelik eserleri tanıtır.
Ailenin bir araya gelmesini konu edinen (doğum, ad koyma törenleri, düğün, iftar sofraları ve
bayram kutlamaları gibi olay ve durumlar) film, belgesel ve edebî eserleri araştırmaları teşvik
edilir.
TSHA.3. ÜNİTE: TÜRK AİLE YAPISININ TARİHSEL SÜRECİ
Bu ünitede öğrencilerin Türk tarihinin farklı dönemlerindeki aile yapısını ve ailenin kültürel
özelliklerini öğrenmeleri amaçlanmaktadır.
Konu/Kavramlar: aile reisi, aile tipi, aile yapısı, hane büyüklüğü, miras, velayet hakkı
TSHA.3.1. Orta Asya Türk devletlerinde aile yapısının özelliklerini açıklar.
a) Aile içinde kadının haklarının olduğu ve bu yönüyle o dönemdeki diğer toplumlarda görülen
aile tipinden farklılaştığı vurgulanır.
b) Aile reisinin hak ve sorumlulukları ile devlet yönetiminde kağanın hak ve sorumlulukları
arasındaki benzerliklere değinilir.

TSHA.3.2. İslamiyet’in kabulünün Türk aile yapısına etkisini yorumlar.
a) İslam Hukuku’nda aile kurmanın şartları (nikâh akdinin yapılmasının şart koşulması, nikâhın
şahitler huzurunda herkese açık olarak yapılmasının emredildiği vb.) ele alınır.
b) Hz. Muhammed’in (sav) aile içi iletişiminde eş, baba ve dede olarak aile içerisinde ortaya
koyduğu örnek davranışlarına yer verilir.
c) Geleneklerimizin ve dinimizin akrabaya kıymet vermeyi, aile büyüklerine hürmet ve
merhamet etmeyi vurguladığına değinilir.
ç) Çocuklara hem geleneksel hem dinî bağlamda kıymet verildiğine değinilir.
TSHA.3.3. Selçuklu Dönemi’nde aile yapısının özelliklerini açıklar.
Selçuklu Dönemi aile yapısının Orta Asya Türk aile geleneği ile benzer ve farklı yönleri üzerinde
durulur.
TSHA.3.4. Osmanlı Devleti’nde aile yapısına yön veren unsurları açıklar.
a) Osmanlı Devleti’nde aile ve miras hukukunun önemi üzerinde durulur.
b) Osmanlı toplumunun farklı milletlerden oluşması nedeniyle her topluluğun evlenme,
boşanma, miras gibi konuları kendi dinî uygulamaları temelinde ele aldığı belirtilir.
c) Kültür, toprak sistemi ve ekonomik yapının etkisiyle yaygın olarak geniş ailenin görüldüğüne
değinilir.
ç) Osmanlıda aile yapısının şer’i ve örfi kurallar tarafından oluştuğuna ve korunduğuna değinilir.
TSHA.3.5. Cumhuriyetin ilanından sonraki hukuki düzenlemelerin aile yapısı üzerindeki etkilerini açıklar.
Türk Medeni Kanunu’nun Türk aile yapısına yansıyan etkileri üzerinde durulur.
TSHA.3.6. Türkiye’de günümüzdeki aile yapısının özelliklerini açıklar.
a) Ailedeki çocuk sayısı, evlenme yaşı, hane büyüklükleri gibi bilgiler ele alınır.
b) Tüketim eğilimleri (yemek, giyim vb.), konut biçimi, ulaşım tercihleri ve mekân kullanımı ele
alınır.
c) Türkiye’de çekirdek aile tipinin tüm aile tipleri arasında büyük çoğunluğu oluşturduğuna
değinilir.
TSHA.3.7. Tarihimizde aileye verilen değeri örneklerle ifade eder.
a) Tarihî veya edebî bir metinden (millî destanlar, halk hikâyeleri, Dede Korkut Hikâyeleri,
atasözleri vb.) hareketle tarihimizde aileye verilen önem üzerinde durulur.
b) Türk toplumu için ailenin her dönemde önemli olduğu vurgulanır.
TSHA.4. ÜNİTE: TOPLUMSAL DEĞİŞİM VE AİLE
Bu ünitede öğrencilerin toplumsal değişmenin aile kurumuna etkilerini, ailenin yapı ve işlevlerinde
zamanla meydana gelen değişimleri, dijital platformda aile ilişkilerini Türk sosyal yaşamını temel alarak
öğrenmeleri amaçlanmaktadır.
Konu/Kavramlar: değişim, dijital platform, süreklilik, toplumsal değişme
TSHA.4.1. Toplumsal değişmenin aile kurumuna etkilerini fark eder.
TSHA.4.2. Aile yapısı ve ailenin işlevlerindeki değişimi yorumlar.
Sanayi toplumlarında çekirdek aile yapısının yaygın olduğu, akrabalık ilişkilerinin farklılaştığı
ifade edilir.
TSHA.4.3. Dijital platformların aile ilişkilerine etkilerini açıklar.
a) Dijital platformların ebeveyn-çocuk ilişkilerine etkileri ele alınır.

b) Dijital platformlarda birey ve aile mahremiyetinin korunmasının önemi üzerinde durulur.
c) Dijital platformlarda geçirilen zamanın aile içi iletişime olumsuz etkisi vurgulanır.
TSHA.4.4. Türk aile yapısının değişimini etkileyen unsurları fark eder.
Aile yapısının değişkenliği (anne ve babadan beklentiler, geniş aile yapısından çekirdek aileye
geçiş, ailede çocuğun yeri, annenin çalışma yaşamına daha fazla dâhil olması gibi) ve süreklilik
gösteren durumlar (ailenin önemi, aile büyüklerine saygı, bireyin yetiştirilmesinde ailenin yeri
gibi) ele alınır.
TSHA.4.5. Modern toplumdaki değişim ve gelişmelerin Türk aile yapısına etkilerini yorumlar.
TSHA.4.6. Toplumda hem geniş hem de çekirdek aile yapısının görülebileceğini fark eder.
TSHA.4.7. Akrabalık ilişkilerinin bireylerin sosyalleşmesine katkısını fark eder.
TSHA.4.8. Yaşadığı yerdeki aile ve akrabalık ilişkilerini açıklar.