Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık

Halil İnalcık, Türk tarihçiliğinin en önemli isimlerinden biridir. Osmanlı-Türk tarihine hem siyasi ve ekonomik konularda hem de kültür ve medeniyet tarihi alanında orijinal katkılarda bulunmuş bir bilim insanıdır. Eserleri, tüm Balkan dillerine ve Arapçaya çevrilmiş, dünya üniversitelerinde başlıca ders kitabı olarak kullanılmıştır. Tarih alanındaki üstün çalışmaları ve yetiştirdiği öğrenciler sebebiyle Şeyh-ûl Müverrihin (Tarihçilerin şeyhi) ve Tarihçilerin Kutbu gibi isimlerle de anılmıştır.

Halil İnalcık, 1916 yılında İstanbul’da Kırım Tatarı asıllı bir ailede doğdu. Ailesi, 1924 yılında Ankara’ya yerleşti. İlk ve orta öğrenimini Ankara ve Balıkesir’de tamamladıktan sonra, 1936 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yeni Çağ Tarihi Bölümüne girdi. 1940 yılında mezun olduktan sonra fakültede asistan olarak kaldı. 1942 yılında Tanzimat ve Bulgar Meselesi adlı doktora tezini verdi. 1943’te Viyana’dan ‘Büyük Ricat’e Osmanlı İmparatorluğu ve Kırım Hanlığı başlıklı teziyle doçentliğe atandı. 1945’te Arap Dili ve Edebiyatı Bölümünden Şevkiye Işıl ile evlendi.

Halil İnalcık, 1947’de Türk Tarih Kurumu üyeliğine seçildi. 1949’da İngiltere’ye giderek British Museum’da Türkçe yazmalar üzerinde çalıştı ve Osmanlı tarihine ait kayıtları topladı.1951 yılında Türkiye’ye döndü. 1952’de profesörlüğe yükseldi. 1954-1955 yıllarında Columbia Üniversitesi’nde misafir öğretim üyesi olarak bulundu. 1962-1963 yıllarında Harvard Üniversitesi’nde araştırmalar yaptı. 1967-1968 yıllarında Princeton Üniversitesi’nde ders verdi. 1972 yılında emekliye ayrıldı.

Halil İnalcık, emekli olduktan sonra ABD’de Chicago Üniversitesi’nde Osmanlı Tarihi Kürsüsünü kurdu. 1986 yılında Türkiye’ye döndü. 1993 yılında Bilkent Üniversitesi’nde Tarih Bölümünü kurdu. 1994 yılında Türkiye Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi. 2000 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devlet Üstün Hizmet Madalyası aldı. 2002 yılında Macaristan Liyakat Nişanı ile ödüllendirildi. 2005 yılında Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’nü kazandı. 2008 yılında TBMM Onur Ödülü’ne layık görüldü. 2012 yılında TÜRKSOY Onur Madalyası ile taltif edildi.

Halil İnalcık, 25 Temmuz 2016 tarihinde Ankara’da çoklu organ yetmezliği nedeniyle hayatını kaybetti. Cenazesi, Fatih Camisi Haziresi’nde toprağa verildi. Türk ve dünya tarihçiliğine büyük katkılar sağlayan Halil İnalcık, saygı ve minnetle anılmaktadır.

Halil İnalcık’ın dünya çapında tanınan eserlerinden bazıları şunlardır:

• The Ottoman Empire: The Classical Age 1300-1600: Bu kitap, Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşundan 17. yüzyılın başına kadar olan dönemi kapsamlı bir şekilde anlatmaktadır. Siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel ve dini yönleriyle Osmanlı toplumunu ve devletini analiz etmektedir^.
• An Economic and Social History of the Ottoman Empire: Bu kitap, Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik ve sosyal tarihini 1300-1914 yılları arasında ele almaktadır. Osmanlı ekonomisinin yapısı, gelişimi, krizleri ve dönüşümleri ile Osmanlı toplumunun sınıfları, tabakaları, meslekleri, yaşam tarzları ve kültürleri hakkında ayrıntılı bilgiler vermektedir^.
• Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet: Bu kitap, Osmanlı devletinin kurumsal yapısını, hukuk sistemini ve adalet anlayışını incelemektedir. Osmanlı devletinin teşkilatı, kanunları, yargı organları, ceza usulleri ve hukuk felsefesi hakkında kapsamlı bir çalışmadır.