Ölçme ve Değerlendirme Türleri

5.1.1.  Ölçme ve Değerlendirme Türleri

 

Ölçme ve değerlendirme sürecinin değerlendirilmesi tanılayıcı değerlendirme, biçimlendirici değerlendirme ve sonuçlandırıcı değerlendirme olmak üzere üç ana başlıkta ele alınmaktadır. Tanılayıcı değerlendirme geliştirilen program kapsamında ön değerlendirme olarak ele alınmıştır. Ölçme ve değerlendirme araçları yoğunluk olarak biçimlendirici ve sonuçlandırıcı değerlendirme aşamalarında kullanılmıştır.

 

Biçimlendirici Değerlendirme: Öğrenme süreci boyunca yapılan, öğrencilerin anlama ve gelişimlerini desteklemek için geri bildirim sağlayan değerlendirmelerdir. Bu tür değerlendirme, öğrencilerin öğrenme süreçlerine aktif olarak katılmalarını ve öğrenmelerini kendi hızlarında ilerletmelerini teşvik eder.

 

Sonuçlandırıcı Değerlendirme: Bir öğrenme döneminin sonunda öğrencilerin öğrenme düzeylerini ve program hedeflerine ulaşıp ulaşmadıklarını değerlendirmek için yapılan değerlendirmelerdir. Bu değerlendirme, genellikle sınavlar, final projeleri ve standartlaştırılmış testler aracılığıyla gerçekleştirilir.

5.1.2.  Etkili Ölçme ve Değerlendirme İçin Temel İlkeler

 

Etkili ölçme ve değerlendirme için temel ilkeler arasında amaç odaklılık, öğrenci merkezlilik, çeşitlilik,     geri bildirim ve şeffaflık bulunmaktadır. Bu ilkeler, öğretmenlerin öğrenci öğrenmesini en iyi şekilde desteklemelerine yardımcı olur.

5.1.2.1.     Amaç Odaklılık

Değerlendirme faaliyetleri, önceden belirlenen öğrenme hedefleri ve öğrenci ihtiyaçlarına hizmet etmelidir. Bu faaliyetler, her bir değerlendirme etkinliğinin, öğrencilerin hangi bilgi ve becerileri kazanması gerektiğini açıkça belirlemekle başlar. Amaç odaklılık, öğretmenlere değerlendirme sürecinin eğitim hedeflerine ulaşmak için nasıl bir yol haritası izlemesi gerektiğini gösterir. Bu yaklaşım, değerlendirme faaliyetlerinin öğrencilerin gerçek öğrenme gereksinimlerini karşılayacak şekilde tasarlanmasını sağlar.

5.1.2.2.     Öğrenci Merkezlilik

Öğrenci merkezli değerlendirme, öğrencilerin bireysel öğrenme yollarını, ilgi alanlarını ve öğrenme stille- rini göz önünde bulundurur. Bu yaklaşım, öğrencilerin öğrenme sürecine aktif olarak katılımını teşvik eder  ve onların güçlü yönlerini ve gelişim alanlarını daha iyi anlamalarını sağlar. Öğrenci merkezlilik, öğrenme materyallerinin ve değerlendirme yöntemlerinin çeşitlendirilmesinden hareketle her öğrencinin potansiyeline ulaşmasına yardımcı olur.

5.1.2.3.     Çeşitlilik

Değerlendirme yöntemlerinde çeşitlilik, öğrencilerin farklı beceri ve yeteneklerini adil ve kapsamlı bir şekilde değerlendirmeyi amaçlar. Çeşitlilik; yazılı sınavlardan proje tabanlı ödevlere, gözlem ve sunumlardan portfol- yo değerlendirmelerine kadar geniş bir yelpazedeki değerlendirme araçlarının kullanılmasını içerir. Çeşitlilik, öğrencilerin sadece akademik bilgilerini değil, aynı zamanda yaratıcılık, eleştirel düşünme ve iş birliği gibi 21. yüzyıl becerilerini de göstermelerine olanak tanır.

5.1.2.4.     Geri Bildirim

Etkili bir değerlendirme süreci öğrencilere yönelik anlamlı, yapıcı ve zamanında geri bildirimler sağlar. Geri bildirim, öğrencilerin öğrenme süreçlerinde neyin iyi gittiğini ve hangi alanlarda gelişmeye ihtiyaç duydukla- rını anlamalarına yardımcı olur. Bu süreç, öğrencilere gelecekteki öğrenme hedeflerine yönelik somut veriler sunarak onların motivasyonlarını ve öz düzenleme becerilerini artırır.

5.1.2.5.     Şeffaflık

Değerlendirme sürecinin şeffaf olması, öğrencilerin değerlendirme kriterlerini ve beklentileri önceden bil- mesini sağlar. Şeffaflık, öğrencilerin değerlendirme süreçlerine daha aktif bir şekilde katılmalarını ve kendi öğrenmeleri üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmalarını teşvik eder. Şeffaflık, aynı zamanda, öğrenci ve öğretmen arasında açık bir iletişim ve güven ortamı oluşturarak öğrenme ve değerlendirme süreçlerinin daha adil ve objektif gerçekleşmesine katkıda bulunur. Şeffaflık ilkesi, öğrencilere değerlendirme süreçlerinin nasıl yapılandırıldığını ve hangi ölçütlerin kullanıldığını anlama fırsatı verir. Bu anlayış, öğrencilerin değerlendir

melere nasıl hazırlanacaklarını ve öğrenme süreçlerinde nelere odaklanmaları gerektiğini daha iyi kavramala- rını sağlar. Ayrıca değerlendirme sonuçlarının nedenlerini anlamalarına ve sonuçları kendi öğrenme hedefleri doğrultusunda nasıl kullanacaklarını belirlemelerine yardımcı olur.

Etkili bir ölçme ve değerlendirme süreci, bu temel ilkeler çerçevesinde tasarlandığında eğitim sürecinin bü- tünleşik bir parçası gelir ve öğrencilerin öğrenme deneyimlerini zenginleştirir. Öğretmenler, bu ilkeleri kendi öğretim çalışmalarına dâhil ederek öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarını daha iyi anlayabilir ve her öğrencinin öğrenme potansiyelini maksimuma çıkarmaya yönelik yönelik stratejiler geliştirebilir.

Sonuç olarak bu temel ilkeler, öğrenci başarısının adil, kapsayıcı ve bütüncül bir şekilde değerlendirilmesine olanak tanır. Öğrencilerin öğrenme sürecine aktif katılımını teşvik ederken öğretmenlere de öğrencilerin nasıl ilerlediğine dair değerli bilgiler sunar. Böylece öğrenme ve öğretme süreçleri sürekli olarak iyileştirilebilir ve her bir öğrencinin eğitim fırsatlarından en üst düzeyde faydalanması sağlanabilir. Türkiye Yüzyılı Maarif Mo- deli öğretim programlarında yer alan ölçme ve değerlendirme yaklaşımının düzeyi, önceki öğretim programıy- la karşılaştırıldığında daha belirgin bir şekilde ortaya çıkacaktır. İki program arasında bu amaç doğrultusunda yapılan karşılaştırma sonuçları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

 

Tablo 1: Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ile Önceki Öğretim Programının Karşılaştırlması

Öğrenmenin Değerlendirilmesi	Öğrenme için Değerlendirme
Düzey Belirleyici Değerlendirme	Biçimlendirici Değerlendirme
Ünitenin sonunda yapılır; aralıklı	Öğretim esnasında yapılır; sürekli
Belirli bir kural dâhilinde puanlama yapar; öğrencileri sıralar	Görevler verir; bu görevler öğretmenin öğretimi düzenlemesine izin verir.
Öğrenci güdülenmesini azaltabilir.	Öğrenci güdülenmesini artırabilir.
Geciktirilmiş geri bildirim verir.	Anında geri bildirim verir.
Değerlendirir .	Saptama yapar.
Öğrencinin kendi öğrenmesini gözlemlemesini sağlar.
Öğrencinin kendini gözlemlemesini artırır.
Öğrencinin kendini ve akranlarını değerlendirmesine olanak sağlar

 

Sınıf içi değerlendirmenin son eğilimlerle nasıl bir değişim gösterdiğinin özeti aşağıda yer alan tabloda veril- miştir.

 

Tablo 2: Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ile Önceki Öğretim Programında Sınıf İçi Değerlendirmenin Karşılaştırlması

Nereden	Nereye
Birbirinden ayrı bilgi ve beceriler	Bütünleşik beceriler
Bilginin yoklanması	Bilginin uygulanışının yoklanması
Yapay görevler	Gerçek görevler
Tek bir doğru cevap	Birden çok doğru cevap
Gizli ölçütler	Herkese açık ölçütler
Birey değerlendirme	Grup ve akran değerlendirme
Öğretimden sonra	Öğretim sürecinin öncesinde, süreç sırasında ve sonrasında
Aralıklı	Sürekli
Nihai	Tekrarlı
Öğrenmenin değerlendirilmesi	Öğrenme için değerlendirme
Düzey belirleyici	Biçimlendirici
Geciktirilmiş geri bildirim	Anında geri bildirim