Öğretmenler Kitap Yazabilir mi?
Devlet memurlarını ilgilendiren her türlü konu, 23.07.1965 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 657 sayılı kanuna göre belirlenmektedir. Bu nedenle de kanunun ismi o günden beri “657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu” olarak anılagelmiştir. Kanun yayınlandığı tarihten günümüze pek çok kez değişikliklere uğramıştır. Günümüzde de yeni durumlar ortaya çıktığında kanun üzerinde değişikliklere gidilmektedir.
657 sayılı Kanunun 28. Maddesinde ticaret yasağı bulunmaktadır.
657’NİN 28. MADDESİ
“Madde 28 – Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). (Ek cümle: 08/08/2011 – 650 S. KHK./38. md.) Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir işyerinde veya vakıf üniversitelerinde çalışamaz.
(Değişik fıkra: 08/08/2011 – 650 S. KHK./38. md.) Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri görevleri, özel kanunlarda belirtilen görevler ile kurumundan izin alınmak kaydıyla yapılan insani ve sosyal amaçlı gönüllü çalışmalar bu yasaklamanın dışındadır. (1. fıkrada 650 sayılı KHK ile yapılan değişiklik ve 650 sayılı KHK ile değiştirilen 2. fıkra, Anayasa Mahkemesinin 18.07.2012 Karar Günlü, 2011/113 Esas, 2012/108 Karar Sayılı, 01.01.2013 tarih ve 28515 sayılı R.G.de yayımlanan kararıyla iptal edilmiştir. İptal hükmü 01.07.2013 tarihinde yürürlüğe girer.)
Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler”
MADDE, TACİR VEYA ESNAFLIĞI YASAKLAMAKTADIR
Ancak bu madde, memurun tacir veya esnaf olamayacağını hükme bağlamıştır. Yine aynı madde de, özel kanunlarındaki hükümlerin istisna olduğu belirtilmiştir. Bir kitap yazmak eser hüvviyetinde olup, 5846 sayılı Kanun uyarınca telif ücreti ödenmektedir.
Uygulamaya ilişkin görüş vermekle yetkili kurum olan Devlet Personel Başkanlığı bu konuya ilişkin gelen sorulara verdiği cevapta, tartışmaları sonlandırmıştır. Kurumun 1996 tarihli görüşüne göre memurlar kitap yazabilir ve bu kapsamdaki telif ücretini alabilir. İlgili görüş aşağıda verilmiştir.
| Kategori | Serbest Meslek İcrası |
| Kanun / Madde(ler) | 657 / 28 |
| Tarih | 16/10/2006 |
| Kaynak | 25 sayılı bülten 45. sayfa |
| Özet | ÖZET: Devlet Memurunun 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında her türlü eser çıkarabileceği, bu hususun 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesine aykırılık teşkil etmeyeceğine ilişkin |
Bir kamu kuruluşunda müfettiş olarak görev yaptığınızı, kitap yazıp yazamayacağınız ve telif ücreti alıp alamayacağınız hususlarında görüş talep eden ilgi dilekçe incelenmiştir.
Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 28 inci maddesinde; “Memurlar Türk Ticaret Kanuna göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç).” hükmü yer almaktadır.
Ticaret sicili Nizamnamesinin 14 üncü maddesinde “Türk Ticaret Kanununun 12 nci maddesinde tarif edilen ticarethane veya fabrikalar ile 13 üncü maddesinde tarif edilen ticari şekilde işletilen diğer müesseseler ticari işletmedir.
Bir gelir sağlamayı hedef tutmıyan veya devamlı olmıyan faaliyetlerle Türk Ticaret Kanununun 17 nci maddesinde tarif edilen esnaf faaliyeti sınırlarını aşmıyan faaliyetler ticari işletme sayılmaz.”denilmektedir.
6762 sayılı Türk Ticaret Kanununda bir ticari işletmeyi,kısmen dahi olsa kendi adına işleten kimseye tacir deneceği, ister gezici olsunlar,ister bir dükkanda veya bir sokağın muayyen yerlerinde sabit bulunsunlar,iktisadi faaliyeti nakdi sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan ve kazancı ancak geçimini sağlamaya yetecek derecede az olan sanat ve ticaret sahipleri tacir değil “esnaf” sayılacağı hükme bağlanmıştır.
5846 Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 1 inci maddesinde ” Bu Kanunun amacı, fikir ve sanat eserlerini meydana getiren eser sahipleri ile bu eserleri icra eden veya yorumlayan icracı sanatçıların, seslerin ilk tespitini yapan fonogram yapımcıları ile filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren yapımcıların ve radyo-televizyon kuruluşlarının ürünleri üzerindeki manevi ve mali haklarını belirlemek, korumak, bu ürünlerden yararlanma şartlarını düzenlemek, öngörülen esas ve usullere aykırı yararlanma halinde yaptırımları tespit etmektir.” hükmü, 18 inci maddesinde “Bir eserin yapımcısı veya yayımcısı, ancak eserin sahibi ile yapacağı sözleşmeye göre mali hakları kullanabilir.” hükmü yer almaktadır.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; gizli bilgileri bulundurmamak koşuluyla, Devlet Memurunun 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında her türlü eser çıkarabileceği, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamındaki bu tür faaliyetlerin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesine aykırılık teşkil etmeyeceği değerlendirilmektedir.
SONUÇ :
Bu itibarla; Devlet memurları, gizli bilgileri bulundurmamak ve açığa vurmamak şartıyla, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında her türlü eser çıkarmasının mümkün olduğu, yine 5846 sayılı Kanun çerçevesinde telif sözleşmesi imzalamasının mümkün olduğu, bu tür faaliyetlerin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesine aykırılık teşkil etmediği görülmektedir.