MEB Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Sayfa 145

Bundan 9.000 yıl önce Çatalhöyük sakinleri; tahıl öğütmek, ekmek pişirmek, kumaş ve sepet dokumak, obsidiyenden alet ve silah yapmak gibi işlerle uğraşmışlardır. Bu tür etkinliklerin çoğu evlerin çatısında gerçekleştirilmiştir. Kerpiçten yaptıkları evlerine kapıdan değil, çatılardaki deliklerden girmişlerdir. Evlerin arasında sokaklar yoktur ve insanlar çatıdan çatıya dolaşmışlardır.
Çatalhöyük’te yaşayan insanlar; evlerini dikdörtgen biçimde, genelde bir ana oda ve iki yan odadan oluşacak şekilde yapmışlardır. Ana oda yemek pişirme, yeme, uyuma ve çeşitli etkinlikler için kullanılırken yan odalar ise depo olarak kullanılmıştır. Yan odalara ancak sürünerek geçilebilen açıklıklardan girmişlerdir. Ana odadaki duvarların önüne, “seki” adı verilen sedir benzeri oturma alanları yapmışlardır. Sekilerin üzerinde oturmuş ve uyumuşlardır. Sekileri de tıpkı duvarlar gibi kireçle sıvamış ve üstlerine hasır veya kilim örtmüşlerdir. Çatalhöyüklüler, ölülerini bu sekilerin altına gömmüşlerdir. Evlerde dinî içerikli resim, heykel, hayvan başı ve boynuzunun yoğun olarak kullanıldığı kutsal odalar bulunmaktadır.
Balıkçılıkla uğraşan Çatalhöyüklüler; koyun, keçi ve köpeği evcilleştirip buğday, arpa, tahıl türleri, bakliyat gibi ürünlerin de tarımını yapmışlardır. Çatalhöyük çevresinde bolca bulunan obsidiyenden birçok araç, gereç ve eşya yapmışlardır. Çatalhöyük halkı obsidiyeni ticaret aracı olarak da kullanmıştır. Çatalhöyük’te yaşayan toplumun sosyal yaşantısını açıklayan kaynak bilgiden yola çıkarak istenenleri ilgili alanlara yazınız.

Çatalhöyük’te yaşayan toplumun sosyal hayatıyla ilgili,

a. Beslenmeye yönelik faaliyetleri nelerdir? Çatalhöyük’te yaşayan insanlar, tahıl öğütme, ekmek pişirme, buğday, arpa ve bakliyat gibi tarım ürünlerinin yetiştirilmesi ile beslenme ihtiyaçlarını karşılamışlardır. Ayrıca, balıkçılık yaparak ve koyun, keçi gibi hayvanları evcilleştirerek protein kaynaklarını artırmışlardır.

b. Barınmaya yönelik faaliyetleri nelerdir?

Çatalhöyük’te insanlar, kerpiçten evler inşa etmişlerdir. Evler genellikle dikdörtgen biçimde olup, ana oda ve yan odalardan oluşmaktaydı. Çatılardaki deliklerden girerek çatıdan çatıya dolaşmışlar ve yan odalara sürünerek geçiş yapmışlardır. Evlerde dinî içerikli resimler ve kutsal odalar da bulunmaktadır.

c. Temel geçim faaliyetleri nelerdir?

Çatalhöyük halkı, tarım yaparak buğday, arpa ve bakliyat yetiştirmiş; koyun, keçi ve köpek gibi hayvanları evcilleştirerek hayvancılıkla uğraşmıştır. Ayrıca, obsidiyenden alet ve eşyalar yaparak ticaret aracı olarak kullanmışlardır. Bu faaliyetler, toplumun ekonomik temelini oluşturmuştur.
Çatalhöyük’te yaşayan toplumun barındığı yerlerin mimarisi ile günümüzde barındığımız yerlerin mimarisinin farklı özelliklerine örnekler veriniz.

Çatalhöyük’te yaşayan toplumun barındığı yerlerin mimarisi ile günümüzde barındığımız yerlerin mimarisinin farklı özelliklerine örnekler veriniz.

Çatalhöyük’teki evler, kerpiçten inşa edilmiş ve genelde çatılardan giriş yapılacak şekilde tasarlanmıştır. Evlerin içinde sokak yoktur; insanlar çatıdan çatıya dolaşarak ulaşım sağlamışlardır. Ayrıca, yan odalara sürünerek geçiş yapılması, bu yapının özgünlüğünü gösterir.

Günümüzde ise, evler genellikle kapıdan girilen, sokaklarla birbirine bağlı ve çeşitli kat planlarına sahip olarak inşa edilmektedir. Modern mimaride daha geniş pencereler, doğal ışık alan yapılar ve çeşitli ulaşım seçenekleri bulunurken, Çatalhöyük’teki mimari, daha kapalı ve dayanışmaya dayalı bir yapı sergilemektedir. Ayrıca, günümüzdeki evlerde daha fazla konfor ve teknolojik altyapı bulunurken, Çatalhöyük’te işlevselliğe odaklanılmıştır.