• İndirilebilir Sunu: Sorunlarımın Çözümünde Başvurabileceğim Kurumlar
• Pardüs İçin Online Sunu: Sorunlarımın Çözümünde Başvurabileceğim Kurumlar

 Ders Notu

 Test

• Hakların Aranması Online Test
• Sorunlarımın Çözümünü Biliyorum Kazanım Testi

  Oyunlar

• SOS Oyunu – Sorunlarımın Çözümünü Biliyorum
• Hafıza Oyunu – Sorunlarımın Çözümünü Biliyorum
• Eşleşmeyi Bul Oyunu – Hakların Aranması
• Labirent Kovalamaca – Hakların Aranması
• Eşleştirme Oyunu – Hak Sorumluluk Özgürlük

Açık Uçlu Sorular

Etkinlikler

544 Sorunlarımın Çözümünde Başvurabileceğim Kurumlar yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

“SB.5.4.4. Bir ihtiyaç hâlinde veya sorun karşısında başvuru yapılabilecek kurumlar hakkında bilgi toplayabilme” öğrenim çıktısı için hazırlanan online sunudur.

• Sunumu tam ekran izlemek için büyüteç tuşunu kullanabilirsiniz.
• Telefonda tam ekran yapabilmek için  masaüstü görünümde açınız.

Sorunlarımın Çözümünde Başvurabileceğim Kurumlar Online Sunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

• İndirilebilir Sunu: Temel Hak ve Sorumluluklarımız Sunusu
• Pardüs İçin Online Sunu: Temel Haklarımız ve Sorumluluklarımız Online Sunu

 Ders Notu

 Test

  Oyunlar

• Hak, Sorumluluk, Özgürlük Kavramları Grup Sıralama Oyunu
• Hak ve Özgürlükler Eşleştirme Oyunu
• Temel Hak ve Özgürlüklerimiz Eksik Kelime Oyunu

Açık Uçlu Sorular

• Temel Hak ve Sorumluluklarımız Açık Uçlu Soru ve Cevaplar

Etkinlikler

543 Temel Hak ve Özgürlüklerimiz yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Bu bilgilerdeki eksik kelimeleri uygun olan kelime doldurmak için  sürükleyip bırakınız.

Temel Hak ve Özgürlüklerimiz Eksik Kelime Oyunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Bu görsellerin hangi hak ve özgürlük ile ilgili olduğunu bularak ilgili kavramı tıklayınız.

Hak ve Özgürlükler Eşleştirme Oyunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Bu cümlelerin hangi kavrama ait olduğunu bularak ilgili kavramın altına sürükleyiniz.

Hak, Sorumluluk, Özgürlük Kavramları Grup Sıralama Oyunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Görselde hangi haklardan bahsedilmektedir?

Cevap:

1. Görsel: Oyun hakkı
2. Görsel: Eğitim hakkı
3. Görsel: Barınma hakkı

 Sorumluluklarınızı yerine getirmediğinizde ne gibi sorunlarla karşılaşabilirsiniz?

Cevap:

• Kendinize olan güveniniz azalabilir.
• Stres ve kaygı seviyeniz artabilir.
• Sözlerinizi tutmamak ve görevlerinizi aksatmak, itibarınızın zedelenmesine neden olur. Bu durum, kariyerinizde ve sosyal çevrenizde sorunlara yol açabilir.
• Öğrencilerin sorumluluklarını yerine getirmemesi, öğrenme süreçlerini olumsuz etkiler ve akademik başarısızlığa yol açabilir.
• Bazı sorumlulukların yerine getirilmemesi hukuki sorunlar doğurabilir. Örneğin vergi sorumluluğu, kanunlara uyma sorumluluğu gibi.

Dünyayı etkileyen bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkan COVID-19 (KOVİT-19) salgını, bireysel ve sosyal hayatımız üzerinde ani ve beklenmedik etkiler oluşturmuştur. COVID-19 salgını sürecinde uluslararası uçak seferleri iptal edilmiş, ülkelere giriş ve çıkışlar sınırlandırılmıştır. Aile ve akraba ziyaretleri gibi sosyal ilişkiler uzaktan yürütülmüştür. Bu durum, sosyal yaşamın kısıtlanmasına neden olmuştur. Örneğin misafirliğe gitme, arkadaşlarla buluşma gibi etkinlikler azalmış, toplantı ve konferanslar genel ağ üzerinden yapılmıştır. Ülkemizde okulların kapanmasıyla öğretmen ve öğrenciler arasındaki iletişim EBA (Eğitim Bilişim Ağı) üzerinden yapılan uzaktan eğitim ile sağlanmıştır. Herkesin evlere kapandığı bu süreçte genel ağ ve sosyal medyada geçirilen süre artmıştır. İş yerleri devlet tarafından desteklenmiş ve bazı iş yerleri de genel ağ üzerinden müşterilerine hizmet vermiştir.

Buna göre salgın döneminde hangi haklar kullanılamamıştır?

Cevap:

Uluslararası uçuşların iptal edilmesi ve sınırların kapatılması, seyahat özgürlüğünün kısıtlandığını göstermektedir.

Toplantı ve konferansların çevrimiçi ortama taşınması, fiziksel olarak bir araya gelme özgürlüğünün kısıtlandığını göstermektedir.

Okulların kapatılması ve yüz yüze eğitimin EBA üzerinden uzaktan eğitime dönüştürülmesi, eğitim hakkının uygulanış şeklinde değişiklik yapıldığını göstermektedir.

Hak nedir? Sahip olduğunuz haklarınızı üç tane örnek veriniz.

Cevap:

Bir özgürlüğün sağlanması için kişiye anayasa ve kanunlar ile tanınmış yetkilerdir. 

Sağlık hakkı,

Seyahat hakkı,

Eğitim hakkı

Özgürlük nedir? Özgürlüklerinize üç tane örnek veriniz.

Cevap:

Her türlü dış etkiden bağımsız olarak, kişinin kendi iradesi ve düşüncesine dayanarak karar vermesi durumuna da özgürlük denir.

Düşünce ve ifade özgürlüğü

Din ve vicdan özgürlüğü

Temel insan hak ve sorumlulukları, doğuştan sahip olduğumuz haklardır. Haklarımızdan vazgeçemeyiz ve haklarımızı devredemeyiz. Bu durum, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 12. maddesinde “Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva eder.” olarak ifade edilmiştir. 

 “Haklarımızdan vazgeçemeyiz ve haklarımızı devredemeyiz.” cümlesi ile anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.

Cevap:

“Haklarımızdan vazgeçemeyiz ve haklarımızı devredemeyiz” ifadesi, temel insan haklarının doğuştan geldiğini, kişiliğimize bağlı olduğunu ve bu nedenle hiçbir koşulda elimizden alınamayacağını veya başkasına aktarılamayacağını vurgular.

Cevap:

Bireylerin güvenliği ve özgürlüğü büyük ölçüde tehlikeye girer. Hukuk güvenliğinin yokluğu, keyfi yönetimlerin ve baskıların artmasına, eşitsizlik ve ayrımcılığın yaygınlaşmasına neden olur. Ekonomik istikrarsızlık, toplumsal çatışmalar ve şiddet olayları da bu tür toplumlarda sıkça görülen sorunlar arasındadır. Ayrıca, uluslararası alanda yalnızlaşma ve dışlanma riski de artar. Bu nedenlerle, temel insan haklarının anayasal güvence altına alınması, adil ve huzurlu bir toplumun temel şartıdır.

Kraliçe II. Elizabeth’i (Elizabet) anma etkinliklerinde protesto gösterisi düzenleyen bir dizi monarşi karşıtı gözaltına alındı. Gözaltına alınma, sosyal medyada tartışmalara yol açtı. Bu durum insan hakları eylemcileri, siyasetçiler ve sivil toplum kuruluşları tarafından da eleştirildi.

Verilen metinde hangi hak ve özgürlük kısıtlanmıştır?

Cevap:

Toplantı ve yürüyüş hakkı ile düşünce ve ifade özgürlüğü kısıtlanmıştır.

T.C. Sağlık Bakanlığının hava ambulans hizmeti kapsamında Trabzon’da konuşlu helikopter ile 2023 Ocak-Eylül döneminde 198 hasta sağlık merkezlerine taşındı. Hastayı en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırırken ihtiyaç duyulabilecek her türlü tıbbi cihaza sahip ambulans helikopter ile 2008’den itibaren Trabzon’un yanı sıra Gümüşhane, Giresun, Rize ve Artvin’e de hizmet veriliyor. Yaylalardaki acil hastalar da bölgenin zorlu coğrafi koşullarına rağmen ambulans helikopter ile sağlık merkezlerine ulaştırılıyor.

Buna göre verilen metinde hangi hakkımız için çalışmalar yapılmıştır?

Cevap:

Sağlık hakkı

Öğretmenler, çeşitli nedenlerle okula gidemeyen öğrencilere öğrencilerin evlerinde ders veriyor. Bu hizmetten yararlanan özel gereksinimli Çağrı, sınıf hâline getirilen odasında her gün evine gelen  öğretmenlerinin anlattığı dersleri dinliyor.

Buna göre Çağrı hangi hakkını kullanmaktadır?

Cevap:

Eğitim hakkı

Avrupa’nın birçok ülkesinde artan yaşam maliyetlerinin yol açtığı “uygun fiyatlı konut sıkıntısı” ve “sosyal konut eksikliği” nedeniyle sokaklarda yaşamak zorunda kalanlara her geçen gün yenileri ekleniyor. Londra’da lüks  mağazaların bulunduğu alışveriş caddeleri, geceleri çok sayıda evsize mekân oluyor. 

Verilen gazete haberi hangi hak konusunda sorunlar olduğunu göstermektedir?

Cevap:

Barınma hakkı

“… Gazze sokaklarında toplanan çocuklar, ‘Ekmek benim hayalim oldu!’, ‘Yaşamak bizim de hakkımız!’ yazılı pankartlar açtı. Ellerindeki kaşıklarla boş tencerelere vuran küçük çocuklar, Gazze’deki saldırıları kınayan ve iyi bir yaşam talebini dile getiren çeşitli sloganlar attı…”

Haber Gazze’deki çocukların hangi hakları ile ilgilidir?

Cevap:

Beslenme ve yaşama hakkı

Hollanda’da Doğu Türkistan protestosu

“… Hollanda’nın başkenti Amsterdam’da, Uygur Türklerine yönelik insan hakları ihlalleri protesto edildi. Gösteride yapılan konuşmalarda Doğu Türkistan’daki Uygur Türklerine  uygulanan

baskıcı politikalar ve dünya devletlerinin bu konuya duyarsız kalmaları eleştirildi…”

Haberde verilen insan hakları ihlallerinin protesto edilmesini sorumluluk duygusu ile ilişkilendirerek yazınız.

Cevap:

Protestocular, evrensel insan haklarına olan inançları doğrultusunda, nerede olursa olsun bu hakların ihlal edilmesine karşı çıkmaktadırlar. Bu, insan onuruna ve eşitliğine duyulan derin saygının bir yansımasıdır.

Uzak coğrafyalarda yaşanan zulümlere karşı sessiz kalmamak, vicdani bir sorumluluktur. Protestocular, empati duygusuyla hareket ederek, zulme uğrayanların sesini duyurmaya çalışmaktadırlar.

Protestolar, toplumda insan hakları konusunda farkındalık yaratmayı ve duyarlılığı artırmayı amaçlamaktadır. Bu, toplumsal sorumluluk bilincinin bir göstergesidir.

Yapılan protestolar ile bu zulme karşı sessiz kalınmaması gerektiği vurgulanmaktadır.

“Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla açıklama ve yayma hakkına sahiptir.”

Bu hakka ait sorumluluklara örnek yazınız.

 Cevap:

İfade özgürlüğü, başkalarının itibarını zedeleyecek, onurunu kıracak veya hakaret içeren ifadeleri kullanma hakkı vermez. Örneğin, bir kişi hakkında asılsız iddialarda bulunmak veya nefret söyleminde bulunmak, ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilemez.

 Temel hak ve özgürlüklerimizden beş tanesini yazınız.

 Cevap:

 • Yeterli beslenme hakkı
• Barınma hakkı
• Eğlenme hakkı
• Sağlık hakkı
• Oyun oynama hakkı
• Eğitim hakkı
• Kişi hürriyeti ve güvenliği
• Yerleşme ve seyahat hürriyeti
• Düşünce ve kanaat hürriyeti
• Haberleşme hürriyeti
• Yaşama hakkı
• Çalışma hakkı

 Temel hak ve özgürlüklerimiz anayasa tarafından güvence altına alınmıştır. Ancak haklarımız bazı durumlarda sınırlandırılabilir. 

Temel hak ve özgürlüklerimiz hangi durumlarda sınırlandırılabilir? Yazınız.

 Cevap:

• Savaş durumunda
• Olağanüstü hal durumlarında

543 Temel Hak ve Sorumluluklarımız Açık Uçlu Soru ve Cevaplar yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

“SB.5.4.3. Temel insan hak ve sorumluluklarının önemini sorgulayabilme” öğrenim çıktısı için hazırlanan online sunudur.

• Sunumu tam ekran izlemek için büyüteç tuşunu kullanabilirsiniz.
• Telefonda tam ekran yapabilmek için  masaüstü görünümde açınız.

Temel Haklarımız ve Sorumluluklarımız Online Sunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Etkin vatandaş nedir?

Cevap:

Devlete ve topluma karşı hak ve sorumluluklarını bilen, sorumluluklarını yerine getirip, haklarını yasal yollarla arayan, toplumun refahı için çalışan örnek kişidir.

Etkin vatandaşın özellikleri nelerdir?

Cevap:

• Sorumluluklarının neler olduğunu bilir ve sorumluklarını yerine getirir.
• Hak ve özgürlüklerini bilir ve gerektiğinde bunları savunur.
• Toplumsal meselelere duyarlıdır ve katılımcı bir tavır takınır.
• Demokratik değerlere saygılıdır ve yapılan seçimlere katılır.
• İnsan haklarına saygılıdır ve bu hakları savunur.
• Vergisini öder, trafik kurallarına uyar ve çevreye duyarlı davranır.
• Bireysel ve toplumsal farklılıklara saygı duyar.
• Çevre ve ülkesine karşı kendini sorumlu kabul eder.

Odanıza bir çalışma masası yaptırmak istiyorsunuz ve yakın çevrenizde iki marangoz vardır. Marangoz Lütfi Bey, masa yaparken bir tasarımcı ile çalışmakta ve ince hesaplar yaptıktan sonra masayı üretmektedir. Diğer marangoz Emre Bey ise masayı kendi tasarlayıp göz kararı ölçüm ile üretim yapmaktadır.

Hangi marangoz etkin bir zanaatkâr olarak nitelendirilebilir? Sebebini yazınız.

Cevap:

Marangoz Lütfi Bey, etkin bir zanaatkar olarak nitelendirilebilir. Emre Bey’in göz kararı ölçüm ile üretim yapması, deneyimli bir zanaatkar olduğunu gösterse de, bu yöntem her zaman doğru sonuçlar vermeyebilir. Bu nedenle, Lütfi Bey’in daha etkin bir zanaatkar olduğu söylenebilir.

Etkin bir zanaatkar;

• İşini titizlikle yapan,
• Malzeme ve teknikler hakkında bilgi sahibi olan,
• Müşteri ihtiyaçlarını dikkate alan,
• Sürekli kendini geliştiren kişidir.

Kerem ve Çağan bisiklet kullanmayı seven iki arkadaştır. Kerem, bisiklet kullanmayı çok iyi bildiği için kask takmak istememektedir. Çağan ise kask takmadan bisiklet kullanmamaktadır ve bisiklet yolunu kullanmaya özen göstermektedir

 Kerem ve Çağan’dan hangisinin etkin bir bisiklet kullanıcısı olduğu söylenebilir? Sebebini yazınız.

Cevap:

Etkin bir bisiklet kullanıcısı, güvenli sürüş kurallarına uyan, kendisinin ve çevresindekilerin güvenliğini düşünen kişidir.

Çağan Kask takarak olası kazalarda başını korumakta ve güvenliğini sağlamaktadır. Bisiklet yolunu kullanarak trafikte hem kendi güvenliğini hem de diğer yol kullanıcılarının güvenliğini düşünmektedir.

Bu durumda, Çağan etkin bir bisiklet kullanıcısıdır

Suna, okulundaki kantin çalışanlarının eldiven kullanmadığını gözlemlemiştir.

Buna göre etkin bir vatandaş ne yapmalıdır?

Cevap:

Etkin bir vatandaş, toplumun sağlığını ve güvenliğini önemseyen, duyarlı ve sorumluluk sahibi bireydir. Okul yönetimi veya ilgili öğretmenlerle konuşarak kantin çalışanlarının hijyen kurallarına uymadığını dile getirebilir. Kantin çalışanlarına hijyenin önemi hakkında nazikçe hatırlatma yapabilir.

Melike, mahallesindeki tarihî çeşmenin hasar aldığını fark etmiştir.

Etkin bir vatandaş bu durumda ne yapmalıdır?

Cevap:

Etkin bir vatandaş, çevresine duyarlı olup ortak değerleri korumak için harekete geçen kişidir. Melike, mahallesindeki tarihî çeşmenin hasar aldığını fark ettiğinde şu adımları atabilir:

1. Yetkililere Bildirme: Belediye, Kültür ve Turizm Müdürlüğü veya ilgili kurumlara çeşmenin hasar gördüğünü bildirebilir.
2. Fotoğraf Çekip Paylaşma: Çeşmenin durumunu belgeleyerek sosyal medyada veya yerel haber kaynaklarında duyurabilir.
3. Mahalle Halkını Bilinçlendirme: Komşularını bilgilendirerek çeşmenin korunması için ortak bir çözüm bulmaya teşvik edebilir.
4. Dilekçe Hazırlama: Mahalle sakinleriyle birlikte çeşmenin onarılması için belediyeye dilekçe yazabilir.
5. Gönüllü Çalışmalara Katılma: Eğer mümkünse, çeşmenin çevresini temizleyerek veya bakım çalışmalarına destek vererek katkı sağlayabilir.

Cevap:

Vatandaşlık okuryazarlığına sahip bireyler, haklarını ve sorumluluklarını bilen, toplumsal olaylara duyarlı ve bilinçli bir şekilde hareket eden bireylerdir. Bu bireylerin başlıca özellikleri şunlardır:

1. Hak ve Sorumluluk Bilinci: Kendi haklarını bilir, başkalarının haklarına saygı gösterir ve sorumluluklarını yerine getirir.
2. Demokratik Değerlere Saygı: Özgürlük, eşitlik, adalet ve hoşgörü gibi demokratik değerlere önem verir.
3. Toplumsal Duyarlılık: Çevre, insan hakları ve toplumsal sorunlarla ilgilenir, çözüm için çaba gösterir.
4. Eleştirel Düşünme: Bilgileri sorgular, doğruluğunu araştırır ve bilinçli kararlar alır.
5. Katılımcılık: Seçimlere katılır, sivil toplum kuruluşlarında veya yerel yönetim çalışmalarında aktif rol alır.
6. Çevreye ve Kültürel Mirasına Sahip Çıkma: Doğayı, tarihî yapıları ve toplumsal değerleri korumak için sorumluluk alır.
7. İletişim ve İş Birliği: Farklı görüşlere saygı duyar, insanlarla etkili iletişim kurar ve ortak çözümler üretir.
8. Medya Okuryazarlığı: Bilgiye ulaşmayı, yanlış bilgileri ayırt etmeyi ve bilinçli medya kullanımını bilir.

Etkin vatandaşın toplumsal yaşamdaki önemini yazınız.

Cevap:

• 1. • Oy kullanma, sivil toplum örgütlerine katılma ve yerel yönetimlere aktif katılım gibi eylemlerle demokrasiye katkı sağlarlar.
     • Karar alma süreçlerine katılarak yönetime şeffaflık ve hesap verebilirlik kazandırırlar.Geri dönüşüm, sürdürülebilir tüketim ve çevre dostu alışkanlıklarla doğanın korunmasına katkı sağlarlar.
     • Doğal güzelliklerin ve tarihi mirasın korunması için farkındalık yaratır ve toplumu bilinçlendirirler.
     • Toplumda dezavantajlı gruplara (engelliler, yaşlılar, çocuklar) destek olarak sosyal eşitliği artırırlar.
     • Gönüllü çalışmalara katılarak sosyal projelere katkıda bulunurlar.
     • Yasalara saygılı olup, insan haklarını savunarak adaletin sağlanmasına yardımcı olurlar.
     • Yolsuzluk, ayrımcılık ve eşitsizlik gibi sorunlara karşı duyarlılık gösterirler.
     •  Yerli üretimi destekleyerek ekonominin güçlenmesine yardımcı olurlar.
     • Vergi bilinciyle kamu hizmetlerinin sürdürülebilir olmasını sağlarlar.
     • Sanat, bilim ve eğitim alanlarında aktif olarak yer alarak toplumu kültürel açıdan zenginleştirirler.
     • Bilgi paylaşımı yaparak yeni nesillerin bilinçli yetişmesine katkıda bulunurlar.

Haksızlığa uğradığını düşünen vatandaş verdiği hukuk mücadelelerini kazandı 
“… İbrahim Bey, pek çok tüketicinin karşılaştığı ancak peşine düşmediği haksızlıklara karşı verdiği mücadelesiyle tanınıyor. Bilinçli ve etkin bir vatandaş olan İbrahim  Bey, Tüketici Hakem Heyetine yaptığı başvuruların birçoğundan olumlu netice aldı. Hatalı ürün gönderildiği hâlde haksız yere alınan binlerce lirasının iade edilmesini sağladı…

Verilen metinden etkin vatandaşın hangi özelliğine ulaşılabilir?

Cevap:

İbrahim Bey, tüketici haklarını bilen, haksızlıklara karşı mücadele eden ve hukuki yollarla hakkını arayan bilinçli bir vatandaştır. Metinde haklarını bilme ve savunma özelliğine ulaşılabilir.

Geliştirilen proje kapsamında Samsun İl Jandarma Komutanlığı, sorumluluk bölgesindeki okullarda okuyan öğrencilere uygulamalı trafik güvenliği eğitimi vermeye başladı. Eğitimler, İlkadım Çocuk Trafik Eğitim Parkı’nda akülü araçlarla 4-12 yaş grubundaki çocuklara yapıldı. Eğitimlerde güvenli takip mesafesi, emniyet kemerinin önemi, trafik levhaları ve yol işaretlerinin anlamları öğretildi. Ayrıca trafik ışıklarında sürücü ve yayaların nasıl davranması gerektiği üzerinde duruldu. Projenin hedefi etkin bir vatandaş olarak trafik kurallarını bilen, kurallara uymayanları uyaran, araç sürücülerine ve yayalara saygılı bireyler yetiştirmek olarak açıklandı.

Verilen metinden etkin vatandaşın hangi özelliğine ulaşılabilir?

Cevap:

Bu metinden “kurallara uymak ve toplumsal bilinç oluşturmak” etkin vatandaş özelliğine ulaşılabilir.

Kocaeli’deki bir ortaokulda uygulamaya alınan projeyle çocuklar, sosyal sorumluluk çalışmaları yaparak iyiliği ve yardımlaşmayı öğreniyor. Proje kapsamında öğrencilerin aktif katılımları ile huzurevi ziyareti, görme engelli bireyler için kitap seslendirme gibi etkinlikler yapılıyor. Yürütülen projeyle öğrencilerin etkin bir vatandaş olarak çevresindeki sorunları fark etmeleri, sorunların çözümüne katkıda bulunmaları, ülkesine ve milletine faydalı bireyler olmaları hedefleniyor.

Etkin vatandaşın hangi özelliğine ulaşılabilir?

Cevap:

Bu metinden “toplumsal sorumluluk taşıma ve başkalarına yardım etme” etkin vatandaşlık özelliğine ulaşılabilir.

Çocukluk hayali olan öğretmenlik mesleğini aşkla yapan Özlem Öğretmen, ‘Çevre Dostu Okul’ projesi kapsamında çocuklara çevre bilinci konusunda farkındalık kazandırıyor. Öğrencilerinin etkin birer vatandaş olmasını isteyen Özlem Öğretmen, öğrencilerine doğal ve kültürel varlıkların korunması gerektiğini yaptığı uygulamalarla aktarmaya çalışıyor. Bu kapsamda Özlem Öğretmen, öğrencileri ile birlikte okullarına hobi bahçesi ve geri dönüşüm malzemelerinden kütüphane kazandırdı. Ayrıca tasarladıkları atık su deposu ile yağmur sularını biriktirip okulun temiz su ihtiyacını, çatıya kurdukları güneş panelleriyle de elektrik ihtiyacını karşılıyorlar.

Etkin vatandaşın hangi özelliğine ulaşılabilir?

Cevap:

Bu metinden “doğal kaynakları koruma ve çevresel sürdürülebilirlik sağlama” etkin vatandaşlık özelliğine ulaşılabilir.

Sizde bulunan etkin vatandaşa ait tutum ve davranışlara iki tane örnek veriniz.

Cevap:

• Sınıf başkanı seçiminde oy kullanırım.
• Alışverişlerimden sonra mutlaka fiş veya fatura alırım.

Yaşadığınız çevrede okuma yazma bilmeyen büyükleriniz bulunmaktadır. Bireysel çabalarınız, bu kişilerin okuma yazma bilmesine yeterli olmamıştır.

Etkin bir vatandaş olarak neler yapardınız?

Cevap:

Okuma yazma bilmeyen kişilerin bu eksikliklerini gidermeleri için çevremde farkındalık yaratırdım. Komşularımla, arkadaşlarımla bu konuda konuşarak destek bulmalarını sağlayabilirdim.

Okullar, belediyeler ya da sivil toplum kuruluşlarıyla iletişime geçerek, okuma yazma öğretimi için bir eğitim programı düzenlenmesini teşvik edebilirdim.

Kendi bilgim doğrultusunda, gönüllü olarak okuma yazma dersleri verebilirdim. Bireysel olarak, sabırlı bir şekilde eğitim vererek onları teşvik edebilirdim.

Sosyal medyada görülen bir şaka, çocuklar ve gençler arasında yayılmaya başlamıştır. Ancak yapılan bu şaka gençlerin fiziki yaralanmalar yaşamasına, hatta hayati tehlikenin ortaya çıkmasına
sebep olabilmektedir.

Etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?

Cevap:

• Etkin bir vatandaş olarak, bu tür tehlikeli şakaların yayılmasını engellemek için şu adımları atardım:
• Sosyal medyada ve çevremde, bu şakanın zararları hakkında farkındalık yaratmak için bilgi paylaşırdım. Gençlerin ve çocukların, fiziksel zarar görmelerine yol açabilecek içeriklere karşı bilinçlenmelerini sağlardım.
• Ebeveynlerle iletişime geçerek, çocuklarının sosyal medya kullanımını takip etmelerini ve onlara güvenli internet kullanımı hakkında eğitim vermelerini teşvik ederdim.
• Okullarda, sosyal medyanın doğru kullanımı, dijital güvenlik ve tehlikeli içeriklere karşı duyarlılık üzerine eğitimler düzenlenmesini sağlardım.
• Şakanın yayılmasına neden olan içerikler hakkında sosyal medya platformlarına bildirimde bulunarak, tehlikeli içeriklerin yayılmasının önüne geçilmesini sağlardım.

Yaşadığınız ilde bir salgın  hastalık ortaya çıkmıştır. İl genelinde karantina uygulanmasına karar verilmiştir. Ailenizin bazı üyeleri karantinaya uyma konusunda kararsız kalmışlardır.

Etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?

Cevap:

Etkin bir vatandaş olarak, ailenizin karantinaya uymama konusunda kararsız kaldığı durumda şu adımları atardım:

Salgının yayılma şekli, potansiyel tehlikeleri ve karantinanın sağladığı koruma hakkında güvenilir kaynaklardan bilgi sunarak, karantinanın ne kadar önemli olduğunu anlatırdım. Sağlık otoritelerinin açıklamalarını ve resmi rehberleri paylaşarak, bu tedbirlerin neden alındığını ve halk sağlığını koruma açısından ne kadar gerekli olduğunu vurgulardım.

Aile üyelerimin endişelerini dinleyip, onları sakinleştirir ve karantina sürecinin toplumsal sağlığı koruma amacı taşıdığını anlatırdım. Ayrıca, onların güvenliğini sağlamak için hep birlikte kurallara uymanın önemini açıklardım.

Mahallenizde marketler zincirinin bir şubesi bulunmaktadır. Bu markette bazı ürünlerin raf fiyatları ile ödeme  noktasında ortaya çıkan fiyatlar farklılık göstermektedir. Bu durumun marketin diğer şubelerinde de yaşandığını haberlerden öğrenmişsinizdir.

Bu durumda etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?

Cevap:

İlk olarak, marketin müşteri hizmetlerine veya şube yetkililerine başvurarak, durumun düzeltilmesini talep ederdim. Market yetkililerinden olumlu bir çözüm alamazsam, Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurarak bu durumu şikayet ederdim.

Yaşadığımız şehir son yıllarda çok göç aldı ve hızla büyüdü. Yerleşme alanlarının genişlemesi sebebiyle sanayi tesisleri yerleşim alanlarının içinde kaldı. Tesislerden kaynaklanan hava ve ses kirliliği, sağlık sorunlarının artmasına sebep olmaya başladı.

Bu durumda etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?

Cevap:

Bu kirliliğin etkilerini, çevremdeki insanlara ve sosyal medya üzerinden daha geniş bir kitleye anlatırdım. Çevresel sağlık sorunları hakkında bilgi vererek, halkın konuya duyarlılığını artırmaya çalışırdım. Belediye ve yerel yönetimle iletişime geçerek, bu tesislerin çevreye duyarlı hale gelmesi için taleplerde bulunurdum.  Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na başvurarak, sanayi tesislerinin çevresel etkilerinin değerlendirilmesini ve gereken denetimlerin yapılmasını talep ederdim. Ayrıca, sağlık sorunları ile ilgili verilerin toplanması ve halk sağlığının korunması için önlemler alınması gerektiğini iletirdim.

Çevrenizdeki yol kenarlarına belediye ve trafik ekiplerince bisiklet yolları yapılmıştır. Ancak park edecek yer bulamayan komşularınız araçlarını bisiklet yollarına park etmektedir. Bu durum bisiklet sürücülerinin kaza yapma ihtimalini artırmaktadır.

Bu durumda etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?

Cevap:

Etkin bir vatandaş olarak, bisiklet yollarına park edilen araçlar nedeniyle bisiklet sürücülerinin güvenliğini riske atmanın önüne geçmek için şu adımları atardım:

Komşularıma, bisiklet yollarının sadece bisikletliler için olduğunu ve bu yolların engellenmesinin hem bisiklet sürücülerinin güvenliğini tehlikeye attığını açıklardım. Bu konuda duyarlı olmak gerektiğini vurgularak, kendilerinin park edebileceği alternatif alanlar hakkında bilgi verirdim.

Durumu belediyeye ya da trafik ekiplerine bildirerek, bu park sorununa çözüm bulunmasını sağlardım. Gerektiğinde daha belirgin işaretler ve park yasakları ile bu tür park etmelerin önüne geçilmesini talep edebilirdim.

Mahallemdeki diğer sakinlerle birlikte bisiklet yollarının korunmasına yönelik bir imza kampanyası başlatarak, bu durumu yetkililere duyururdum. Bu şekilde toplumsal bir dayanışma ve çözüm arayışı oluşturmuş olurdum.

Çevrenizde gözlemlediğiniz etkin vatandaşlara örnekler veriniz.

Cevap:

Maddi imkânları kısıtlı öğrencilere ücretsiz ders veren, okuma yazma bilmeyen yetişkinlere destek olan bireyler.

Sahillerde, parklarda veya ormanlık alanlarda çöp toplama etkinlikleri düzenleyen gruplar.

Bir toplumda etkin vatandaş sayısının az olması toplumsal düzeni nasıl etkileyebilir?

Cevap:

Bir toplumda etkin vatandaş sayısının az olması, toplumsal düzeni olumsuz yönde etkileyebilir. Etkin vatandaşlar, çevreyi koruma, yardımlaşma, eğitim ve kamu hizmetlerine katılım gibi konularda aktif rol oynayarak toplumun gelişimine katkı sağlar. Ancak, bu bireylerin sayısının yetersiz olması, çevre kirliliğinin artmasına, kültürel mirasın yok olmasına, eğitim seviyesinin düşmesine ve sosyal dayanışmanın zayıflamasına neden olabilir. Ayrıca, vatandaşların duyarsız kalması, yöneticilerin hesap verebilirliğini azaltarak adalet, eşitlik ve insan hakları gibi temel kavramların zedelenmesine yol açabilir. Bu durum, toplumsal huzursuzluğu artırırken, bireyler arasındaki güven duygusunu da zayıflatabilir.

 Aşağıdaki örnek olaydan yararlanarak verilen soruları cevaplayınız.

a) Örnek olaydaki bireylerden hangisi etkin vatandaştır? Neden?

b) Örnek olaydaki bireylerden hangisi etkin olmayan vatandaştır? Neden?

c) Örnek olaydan yola çıkarak etkin vatandaşın özelliklerinden birini yazınız.

Cevap:

a) Etkin vatandaş olan Yavuz’dur. Çünkü yaptığı alışverişte ürünle birlikte fişini de almıştır. Ürünle ilgili sorun yaşadığında fişi ile birlikte markete başvurmuştur. Hakları ve sorumlulukları çerçevesinde hareket etmektedir.

b) Etkin olmayan vatandaş Can Bey’dir. Çünkü kendisinden önce kasada ödeme yapan kişilerin ödeme işlemlerini bitirmelerini beklememektedir. Haklarına ve sorumluluklarına uygun hareket etmemektedir.

c) • Hak ve özgürlüklerini bilir ve gerektiğinde bunları savunur.
• Sorumluluklarının neler olduğunu bilir ve sorumluklarını yerine getirir.
• İnsan haklarına saygılıdır ve bu hakları savunur

Etkin vatandaş kavramını tanımlayınız ve etkin vatandaşın özelliklerinden iki tanesini yazınız.
Etkin vatandaş:

Etkin Vatandaşın Özellikleri:

Cevap:

Topluma ve devlete karşı sorumluluklarını bilen ve sorumlulukları ölçüsünde haklarını arayan kişidir.

Hak ve özgürlüklerini bilir ve gerektiğinde bunları savunur.
Toplumsal sorunların çözümünde yetkililerle iş birliği yapar.
Vergisini öder, trafik kurallarına uyar ve çevreye duyarlı davranır.
Çevre ve ülkesine karşı kendini sorumlu kabul eder.
Sorumluluklarının neler olduğunu bilir ve sorumluklarını yerine getirir.
İnsan haklarına saygılıdır ve bu hakları savunur vb.

Genel ağ haberine göre İbrahim Bey’in etkin vatandaş olarak özelliklerini yazınız.
Cevap:

Haklarını ve özgürlüklerini bilir, gerektiğinde bunları savunur.
Sorumluluklarını bilir ve bunları yerine getirir.
Sorunların çözümünde yetkili kişi veya kurumlarla iş birliği yapar.

 Verilen görsel ve açıklamaya göre Sıla ve Emir ikilisinden hangisinin etkin bir vatandaş olduğu söylenebilir? Nedeniyle birlikte yazınız.
Cevap:

Emir etkin bir vatandaştır. Çünkü Emir, yasaların kendisine verdiği hak ve sorumluluklara uygun hareket etmektedir. Ayrıca, Emir trafik kurallarını bilen ve bunları uygulayan bir bisiklet sürücüsüdür.

Aşağıda etkin vatandaşlık örneği sergilenen bazı olaylar verilmiştir.

 Verilen örneklerden yararlanarak etkin vatandaşın özelliklerinden iki tanesini yazınız.

Cevap:

• Hak ve özgürlüklerini bilir ve gerektiğinde bunları savunur.
• Toplumsal sorunların çözümünde yetkililerle iş birliği yapar.
• Vergisini öder, trafik kurallarına uyar ve çevreye duyarlı davranır.
• Çevre ve ülkesine karşı kendini sorumlu kabul eder.
• Sorumluluklarının neler olduğunu bilir ve sorumluklarını yerine getirir.
• İnsan haklarına saygılıdır ve bu hakları savunur vb.

542 Etkin Vatandaşın Özellikleri Açık Uçlu Soru ve Cevaplar yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

• İndirilebilir Sunu: Etkin Vatandaşın Özellikleri
• Pardüs İçin Online Sunu: Etkin Vatandaşın Özellikleri Online Sunu

 Ders Notu

 Test

  Oyunlar

• Uçan Meyve Oyunu – Etkin Vatandaş Davranışları
• Doğru Yanlış Oyunu – Etkin Vatandaş Davranışları

Açık Uçlu Sorular

• Etkin Vatandaşın Özellikleri Açık Uçlu Soru ve Cevaplar

Etkinlikler

542 Etkin Vatandaşın Özellikleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Verilen tutum ve davranışı değerlendirerek doğru yanlış butonundan uygun olanı tıklayınız.

Uçan Meyve Oyunu – Etkin Vatandaş Davranışları yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Verilen tutum ve davranışı doğru veya yanlış olarak değerlendirerek ilgili butonu tıklayınız.

Doğru Yanlış Oyunu – Etkin Vatandaş Davranışları yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

“SB.5.4.2. Toplum düzenine etkisi bakımından etkin vatandaş olmanın önemine yönelik çıkarımda bulunabilme” öğrenim çıktısı için hazırlanan online sunudur.

• Sunumu tam ekran izlemek için büyüteç tuşunu kullanabilirsiniz.
• Telefonda tam ekran yapabilmek için  masaüstü görünümde açınız.

Etkin Vatandaşın Özellikleri Online Sunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Çıkan kavramlardan demokrasi ve cumhuriyet ile ilgili olanları tıklamaya çalışınız.

Köstebek Vurmaca- Demokrasi ve Cumhuriyet İle İlgili Kavramlar yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Demokrasi nedir?

Cevap:

Demokrasi, halk yönetimi veya halkın devlet yönetiminde söz sahibi olması olarak ifade edilebilir.

Evdeki demokrasi uygulamasına örnek veriniz.

Cevap:

Evde kararlar alınırken aile fertlerinin fikrinin alınması

Sınıfta demokrasi uygulamasına örnek veriniz.

Cevap:

Sınıf başkanı seçimlerinde sınıftaki öğrencilerin oy kullanması

Sosyal hayatta demokrasiye örnek veriniz.

Cevap:

Burdur’da bir grup çocuğun, mahallelerindeki parkın bakım ve tamiratı için yazdıkları dilekçeyi belediyeye vermesi

Ülke genelinde yapılan seçimlerde ya da yerel seçimlerde birden fazla parti ya da kişi yönetime aday olabilir.

Bu durum demokrasinin temel ilkelerinden hangisi ile ilişkilendirilebilir?

Cevap:

Çoğulculuk

T.C. İçişleri Bakanı: “Hukuk, insan hakları bizim vazgeçilmezimiz.”
“… T.C. İçişleri Bakanı, katıldığı bir toplantıda demokrasi ve hukuk anlayışımızla ilgili çeşitli açıklamalarda bulundu. Bakan ‘Demokratik devletlerde milletten daha güçlü bir irade yoktur. Biz hukuk devletiyiz, bu sebeple ülkemizde hukukun üstünlüğü vardır. Herkes eşittir ve hukukun aldığı kararlara uymak zorundadır. Temel insan hakları ile özgürlükler anayasa ve kanunlarımızca koruma altına alınmıştır. Bakanlığımız bu anlayışla çalışmaktadır.’ dedi…”

Verilen metin demokrasinin temel niteliklerinden hangileri ile ilişkilidir? Yazınız.

Cevap:

• Hukukun Üstünlüğü: Bakanın ifadelerinde, Türkiye’nin bir hukuk devleti olduğu ve herkesin hukukun aldığı kararlara uymak zorunda olduğu vurgulanmıştır. Bu, hukukun üstünlüğü ilkesine işaret eder.
• Eşitlik İlkesi: Bakan, herkesin eşit olduğunu ve temel hak ve özgürlüklerin anayasa ile güvence altına alındığını belirtmiştir. Bu, demokrasinin temel ilkelerinden olan hukuki ve siyasi eşitlik ile doğrudan ilişkilidir.
• İnsan Haklarına Saygı: Temel insan haklarının korunması gerektiği ve anayasal güvence altında olduğu vurgulanmıştır. Bu da demokrasinin insan haklarına saygı ilkesine bağlı olduğunu gösterir.
• Milli Egemenlik: Bakan, demokratik devletlerde milletten daha güçlü bir irade olmadığını belirtmiştir. Bu, halk egemenliği ilkesine işaret eder.

14 Mayıs seçimlerine göre TBMM’de 7 siyasi parti yer aldı
“… Yüksek Seçim Kurulunun açıkladığı sonuçlara göre TBMM’de yer alacak 600 milletvekili 53 milyon 993 bin 683 kişinin verdiği oylarla belirlendi. Açıklanan sonuçlara göre mecliste 7 siyasi parti, ülke yönetimine katılmaya hak kazandı. Siyasi partilerin milletvekili sayısındaki dağılım ise şöyle gerçekleşti:…”

Verilen metin demokrasinin temel niteliklerinden hangileri ile ilişkilidir? Yazınız.

Cevap:

Milli Egemenlik: Metinde belirtilen seçim süreci, halkın doğrudan oy kullanarak temsilcilerini seçtiğini göstermektedir. Bu, egemenliğin millete ait olduğu anlayışıyla örtüşmektedir.

Seçme ve Seçilme Hakkı: 53 milyondan fazla kişinin oy kullanması, vatandaşların seçme ve seçilme hakkını aktif olarak kullandığını göstermektedir. Bu hak, demokratik yönetimlerin vazgeçilmez özelliklerindendir.

Çoğulculuk: Birden fazla siyasi partinin mecliste yer alması, farklı görüş ve ideolojilerin parlamentoda temsil edilmesini gösterir. Çoğulculuk, demokrasinin temel unsurlarından biridir.

Çevrenizde yaptığınız gözlemlere göre demokrasinin temel niteliklerine uygun birer örnek belirleyiniz

Cevap:

1. Milli Egemenlik: Yerel seçimlerde belediye başkanı ve meclis üyelerinin halkın oylarıyla belirlenmesi.
2. Hukukun Üstünlüğü: Bir trafik kazası olduğunda, polis memurlarının kazaya karışanların sosyal statüsüne bakılmaksızın yasalara uygun işlem yapması hukukun üstünlüğüne bir örnektir. Herkesin yasalar önünde eşit olduğu ve kurallara uymak zorunda olduğu ilkesi burada geçerlidir.
3. Çoğulculuk: Farklı siyasi partilere mensup kişilerin belediye meclisinde veya TBMM’de yer alarak ülke yönetimine katkı sağlaması.
4. Seçme ve Seçilme Hakkı: Üniversitelerde öğrenci temsilcilerinin seçimle belirlenmesi veya bir dernek başkanının üyelerin oylarıyla seçilmesi.
5. Eşitlik: Bir okulda, farklı sosyo-ekonomik düzeylerden gelen öğrencilerin aynı eğitim imkanlarına sahip olması ve ayrımcılığa uğramaması eşitlik ilkesine bir örnektir.

Verilen görsel demokrasinin hangi ilkeleri ile ilişkilendirilebilir? Yazınız

Cevap:

• Oy kullanılması milli egemenlik ile ilişkilendirilir.
• Demokrasi, vatandaşların yönetime katılımını gerektirir. Seçimler, vatandaşların yönetime katılmasının en önemli yollarından biridir. Bu yüzden katılımcılık ilkesi ile de ilişkilidir.
• Erkekler gibi kadınlarında oy kullanabilmesi eşitlik ilkesi ile ilişkilendirilebilir.

Atatürk döneminde demokrasinin gelişmesi için yapılan çalışmalardan üç tanesini yazınız.

Cevap:

• TBMM’nin açılması
• Cumhuriyet’in ilan edilmesi
• Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi

“Demokrasinin en çağdaş ve mantıklı uygulamasını sağlayan hükümet şekli, cumhuriyettir.”
“Sebep ne olursa olsun vatandaşın derdine çare bulmak, yardım etmek ve destek olmak, Cumhuriyet hükûmetinin koşacağı bir vazifedir.”
“Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir.”
“Cumhuriyet sizden ‘fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür’ nesiller ister.”

 Atatürk’ün sözlerine göre cumhuriyet kavramının nitelikleri nelerdir? Gözlemlerinize dayanarak bu niteliklere hangi örnekleri verebilirsiniz?

Cevap:

• Cumhuriyet, en çağdaş ve mantıklı yönetim şekli olarak ifade edilmiştir. Bu, cumhuriyetin, diğer yönetim şekillerine göre daha akılcı, adil ve gelişime açık bir sistem olduğunu vurgular.

Örnek: Türkiye Cumhuriyeti’nin, bilimsel ve teknolojik gelişmeleri desteklemesi, eğitim ve sağlık alanında sürekli iyileştirmeler yapması, çağdaş bir yönetim anlayışının sonucudur.

• Cumhuriyet hükümetinin öncelikli görevlerinden biri, vatandaşın dertlerine çare bulmak, yardım etmek ve destek olmak olarak belirtilmiştir. Bu, sosyal devlet anlayışının bir gereğidir.

Örnek: Türkiye Cumhuriyeti’nin, sosyal yardımlar yapması, işsizlere iş imkanı sağlamaya çalışması, doğal afetlerde vatandaşlarına yardım etmesi, sosyal devlet anlayışının örnekleridir.

• “Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir” ifadesi, cumhuriyetin temel ilkesini oluşturur. Bu, devletin gücünün kaynağının millet olduğunu ve milletin kendi kendini yönetme hakkına sahip olduğunu ifade eder.

Örnek: Türkiye’de seçimlerin yapılması, vatandaşların oy kullanarak yöneticilerini seçmesi, egemenliğin millete ait olmasının bir örneğidir.

• Cumhuriyet, fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller ister. Bu, cumhuriyetin, düşünen, sorgulayan, eleştirel bakış açısına sahip ve özgür bireyler yetiştirmeyi amaçladığını gösterir.

Örnek: Türkiye’de okullarda öğrencilerin farklı düşüncelere saygı duymayı öğrenmesi, kendi fikirlerini özgürce ifade edebilmesi, cumhuriyetin istediği nesillerin yetişmesine katkı sağlar.

Cumhuriyet nedir?

Cevap:

Cumhuriyet, egemenliğin millete ait olduğu ve bunu belirli süreler için seçtiği milletvekilleri aracılığıyla kullandığı yönetim biçimidir.

 Vatansever ve millî bilince sahip bir birey, cumhuriyeti korumak ve yaşatmak için nasıl davranışlar sergilemelidir? Yazınız.

Cevap:

• Cumhuriyetin Değerlerine Sahip Çıkmak: Cumhuriyetin temel ilkelerini (özgürlük, eşitlik, adalet, demokrasi, insan hakları vb.) benimsemek ve bu değerlere uygun yaşamak.
• Yasalara Uymak: Ülkenin yasalarına saygı göstermek ve uymak, cumhuriyetin düzenini korumak için önemlidir.
• Vergilerini Düzenli Ödemek: Vergi ödeme bilinci, devletin ve dolayısıyla cumhuriyetin devamlılığı için gereklidir.
• Çalışkan Olmak: Üretken olmak, ülkenin ekonomisine katkıda bulunmak, cumhuriyetin refahını artırmaya yardımcı olur.
• Dürüst ve Güvenilir Olmak: Toplumda dürüstlük ve güven ortamını tesis etmek, cumhuriyetin sosyal yapısını güçlendirir.
• Sorumluluk Sahibi Olmak: Toplumsal sorunlara duyarlı olmak, çözüm için çaba göstermek, cumhuriyetin gelişmesine katkıda bulunur.
• Atatürk İlkelerine Bağlı Kalmak: Atatürk’ün ilke ve inkılaplarına sahip çıkmak, cumhuriyetin temel değerlerini korumak için önemlidir.

Cumhuriyet nedir? Cumhuriyetin özellikleri nelerdir?

Cevap:

Cumhuriyet, bir devlet şekli olarak, egemenliğin doğrudan doğruya halka ait olduğu ve halkın seçtiği temsilciler aracılığıyla yönetildiği bir yönetim biçimidir. Cumhuriyetin temel özellikleri şunlardır:

1. Milli Egemenlik: Egemenlik, yani devletin en üstün yetkisi, kayıtsız şartsız millete aittir. Millet, bu egemenliği seçimler yoluyla kullanır ve yöneticilerini seçer.
2. Hukukun Üstünlüğü: Herkes, kanun önünde eşittir. Hiç kimse, ayrıcalıklı değildir. Devlet de dahil olmak üzere herkes, hukuka uymak zorundadır.
3. İnsan Hakları: Herkes, doğuştan bazı temel haklara sahiptir. Yaşama hakkı, ifade özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü gibi haklar, cumhuriyet tarafından güvence altına alınır.
4. Demokrasi: Halk, kendi yöneticilerini seçme ve yönetimde söz sahibi olma hakkına sahiptir. Seçimler, serbest, adil ve düzenli aralıklarla yapılır.
5. Güçler Ayrılığı: Devletin güçleri (yasama, yürütme ve yargı) birbirinden ayrılmıştır. Bu sayede, güçlerin kötüye kullanılması engellenir ve özgürlükler korunur.
6. Laiklik: Devlet, dinlere karşı tarafsızdır. Herkes, din ve vicdan özgürlüğüne sahiptir. Devlet, herhangi bir dini veya inancı desteklemez.
7. Sosyal Devlet: Devlet, sosyal adaleti sağlamakla yükümlüdür. Herkesin eğitim, sağlık, barınma gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasına çalışır.
8. Atatürk İlkeleri: Türkiye Cumhuriyeti, Atatürk’ün belirlediği ilke ve inkılaplar üzerine kurulmuştur. Bu ilkeler, cumhuriyetin temel niteliklerini oluşturur.

Cumhuriyet, vatandaşların hak ve özgürlüklerini güvence altına alan, adaleti ve eşitliği sağlayan, gelişime açık ve çağdaş bir yönetim şeklidir.

Demokrasi ve Cumhuriyetin ortak özellikleri nelerdir?

Cevap:

Demokrasi ve cumhuriyet, modern devletlerin yönetiminde sıklıkla bir arada anılan ve birbirini tamamlayan kavramlardır. Her ne kadar farklı anlamlara gelseler de, birçok ortak özelliği paylaşırlar. İşte demokrasi ve cumhuriyetin ortak özellikleri:

1. Halkın Egemenliği: Hem demokraside hem de cumhuriyette egemenlik halka aittir. Halk, seçimler yoluyla yöneticilerini seçer ve yönetimde söz sahibi olur.
2. Hukukun Üstünlüğü: Her iki yönetim şeklinde de herkes, kanun önünde eşittir. Hiç kimse, ayrıcalıklı değildir. Devlet de dahil olmak üzere herkes, hukuka uymak zorundadır.
3. İnsan Hakları: Yaşama hakkı, ifade özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü gibi temel insan hakları, hem demokraside hem de cumhuriyette güvence altındadır.
4. Çoğulculuk: Farklı fikirlerin ve inançların bir arada yaşaması, hem demokrasinin hem de cumhuriyetin temel özelliklerindendir. Herkes, kendi düşüncelerini serbestçe ifade edebilir ve farklı inançlara sahip olabilir.
5. Katılım: Halkın yönetime katılımı, hem demokrasinin hem de cumhuriyetin önemli bir unsurudur. Seçimler, referandumlar ve sivil toplum kuruluşları aracılığıyla halk, yönetime aktif olarak katılabilir.
6. Temsil: Halk, seçtiği temsilciler aracılığıyla yönetilir. Bu temsilciler, halkın iradesini yansıtır ve onların adına karar alırlar.
7. Sorumluluk: Yöneticiler, halka karşı sorumludur. Yaptıkları işlerden dolayı hesap verirler ve halkın güvenini kaybettiklerinde görevden alınabilirler.

Demokrasi ve cumhuriyet, birbirini tamamlayan ve güçlendiren kavramlardır. Demokrasi, halkın kendi kendini yönetme ilkesini ifade ederken, cumhuriyet, devletin yönetim şeklini ve egemenliğin kaynağını belirtir.

Demokrasi ve Cumhuriyet arasındaki farklar nelerdir?

Cevap:

 Milletin, egemenliği kendi elinde tuttuğu ve bunu belirli süreler için seçtiği temsilciler aracılığıyla kullandığı yönetim biçimini yazınız.

Cevap:

Cumhuriyet

Farklı fikirlerin önemsenmesinin gerekliliğini vurgulayan demokrasi ilkesinin adını yazınız.

Cevap:

Çoğulculuk

Halkın doğrudan veya dolaylı karar verme süreçlerinde aktif olması gerektiğini vurgulayan demokrasi ilkesidir.

Hakkında bilgi verilen demokrasi ilkesi hangisidir? Yazınız.

Cevap:

Katılımcılık

Halkın yönetme gücüne sahip olması gerektiğini savunan yönetim anlayışıdır.

Hakkında bilgi verilen kavram nedir? Yazınız.

Cevap:

Demokrasi

Demokrasinin aşağıda yer alan temel ilkelerini birer cümle ile tanımlayınız. 
a) Özgürlük:
b) Eşitlik:
c) Millî egemenlik:
d) Katılım:

Cevap:

a) Özgürlük: Kişinin herhangi bir kısıtlamaya, zorlamaya bağlı olmaksızın düşünmesi veya davranmasıdır.

b) Eşitlik: Kanunlar karşısında herkesin aynı haklara sahip olmasıdır.

c) Millî egemenlik: Ülkeyi yönetecek kişilerin halk tarafından belirli aralıklarla yapılan seçimlerle belirlenmesidir.

d) Katılım: Halkın doğrudan veya dolaylı olarak karar verme süreçlerinde aktif olmasıdır.

Demokrasi, halkın devlet yönetiminde söz sahibi olması olarak ifade edilebilir. Ancak demokrasiyi sadece devlet yönetimi ile ilişkilendirmek çok doğru olmaz. Çünkü demokrasiye hayatımızın her alanında rastlayabiliriz.
Bu bilgiden hareketle evdeki, okuldaki ve yaşadığımız şehirdeki demokrasi uygulamalarına birer tane örnek yazınız.

Cevap:

Aşağıdaki tabloda verilen açıklamaların demokrasinin hangi temel ilkesine ait olduğunu ilgili yerlere yazınız.

Cevap:

Halk yönetimi veya halkın devlet yönetiminde söz sahibi olması olarak ifade edilebilen demokrasinin birtakım temel nitelikleri bulunmaktadır.
Demokrasinin temel niteliklerinden dört tanesini yazınız.

Cevap:

• Millî egemenlik
• Özgürlük
• Eşitlik
• Çoğulculuk
• Katılımcılık
• Hukukun üstünlüğü

 Aşağıda cumhuriyetimize ait görseller verilmiştir.

 Verilen görsellerden cumhuriyetimizin hangi özelliklerine ulaşılabilir? Yazınız.

Cevap:

Cumhuriyetimizde egemenlik millete aittir ve millet, bu yetkisini belirli süreler için seçtiği milletvekilleri aracılığıyla kullanır. Cumhuriyetimiz zor şartlar altında kazanılmıştır. Cumhuriyetimizde kadınlar da erkekler ile beraber seçimlere katılarak seçme ve seçilme hakkını kullanabilmektedir.

“Mustafa Kemal Atatürk kadınlara siyasal haklar vererek kadın-erkek eşitliğini sağlamaya çalışmış ve demokrasiye milli egemenliğe katkıda bulunmuştur.” diyen bir kişi, bu ifadesine hangi gelişmeyi kanıt olarak gösterebilir?

Cevap:

Kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkını elde etmesini kanıt olarak gösterebilir.

 Seçimlerde birden fazla parti ya da kişinin yönetime aday olması demokrasinin hangi temel ilkesi ile ilgilidir?

Cevap:

Çoğulculuk ilkesi ile ilgilidir.

Yaşadığınız yerde yağmur yağdığında yollarda su birikintileri kaldığını ve yoldan geçmekte zorlandığınızı düşünün

Etkin bir vatandaş olarak bu sorunun çözümü için neler yapabilirsiniz? Kısaca çözüm önerilerinizi yazınız.

Cevap:

Belediyeye dilekçe ile başvurarak sorunun yasalar çerçevesinde çözülmesini isterim.

541 Demokrasi ve Cumhuriyetin Nitelikleri Açık Uçlu Soru ve Cevaplar yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

• İndirilebilir Sunu: Demokrasi ve Cumhuriyetin Nitelikleri Sunumu
• Pardüs İçin Online Sunu: Demokrasi ve Cumhuriyetin Nitelikleri Online Sunu

 Ders Notu

• Demokrasi ve Cumhuriyetin Temel Nitelikleri Konu Özeti

 Test

  Oyunlar

• Labirent Kovalamaca – Demokrasinin Temel İlkeleri
• Köstebek Vurmaca- Demokrasi ve Cumhuriyet İle İlgili Kavramlar

Açık Uçlu Sorular

• Demokrasi ve Cumhuriyetin Nitelikleri Açık Uçlu Soru ve Cevaplar

Etkinlikler

541 Demokrasi ve Cumhuriyetin Nitelikleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

“SB.5.4.1. Demokrasi ve cumhuriyet kavramları arasındaki ilişkiyi çözümleyebilme” öğrenim çıktısı için hazırlanan online sunudur.

• Sunumu tam ekran izlemek için büyüteç tuşunu kullanabilirsiniz.
• Telefonda tam ekran yapabilmek için  masaüstü görünümde açınız.

541 Demokrasi ve Cumhuriyetin Nitelikleri Online Sunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Anadolu Medeniyetleri ile ilgili ifadenin hangi kavrama ait olduğunu bularak ilgili ifadeyi tıklayınız.

Eşleştirme Oyunu Anadolu Medeniyetleri Kavramları yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Anadolu Medeniyetleri ile ilgili ifadenin hangi medeniyete ait olduğunu bularak ilgili ifadeyi uygun bölüme sürükleyerek bırakınız.

Cümle Tamamlama Oyunu Anadolu Medeniyetleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Açılan kutudaki Mezopotamya Medeniyetleri ile ilgili ifadenin hangi medeniyete ait olduğunu bularak ilgili ifadeyi işaretleyiniz.

Kutu Oyunu Mezopotamya Medeniyetlerinin Özellikleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Anadolu Medeniyetleri ile ilgili ifadenin hangi medeniyete ait olduğunu bularak ilgili ifadeyi uygun bölüme sürükleyerek bırakınız.

Gruplandırma Oyunu Anadolu Medeniyetleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Mezopotamya Medeniyetleri ile ilgili ifadenin hangi medeniyete ait olduğunu bularak ilgili ifadeyi uygun bölüme sürükleyerek bırakınız.

Gruplandırma Oyunu Mezopotamya Medeniyetleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Anadolu ve Mezopotamya Medeniyetleri ile ilgili cümleyi verilen kelimelerden uygun olanlarla tamamlayınız.

 

Eksik Kelime Oyunu Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

• İndirilebilir Sunu: Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetleri
• Pardüs İçin Online Sunu: Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetleri Online Sunu

 Ders Notu

• Anadolu Medeniyetleri Ders Notu
• Mezopotamya Medeniyetleri Ders Notu

 Test

• Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetleri Testi

  Oyunlar

• Köstebek Vurmaca – Sümerlerin Özellikleri
• Gruplandırma Oyunu Mezopotamya Medeniyetleri
• Kutu Oyunu Mezopotamya Medeniyetlerinin Özellikleri
• Cümle Tamamlama Oyunu Anadolu Medeniyetleri
• SOS Oyunu – Mezopotamya Medeniyetleri
• Hafıza Oyunu – Mezopotamya Medeniyetleri
• Gruplandırma Oyunu Anadolu Medeniyetleri
• Eşleştirme Oyunu Anadolu Medeniyetleri Kavramları
• Labirent Kovalamaca Oyunu Anadolu Medeniyetleri
• Labirent Kovalamaca Oyunu – Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetleri
• Eksik Kelime Oyunu Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetleri

Açık Uçlu Sorular

• Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetleri Açık Uçlu Soru ve Cevapları

Etkinlikler

• MEB Kitabı Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetleri Karekodları

533 Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Anadolu ve Mezopotamya Medeniyetleri ile ilgili verilen cümlenin hangisi ile ilgili olduğunu bularak hedefe ulaşmaya çalışınız.

Labirent Kovalamaca Oyunu – Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

“SB.5.3.3. Mezopotamya ve Anadolu medeniyetlerinin ortak mirasa katkılarını karşılaştırabilme” öğrenim çıktısı için hazırlanan online sunudur.

• Sunumu tam ekran izlemek için büyüteç tuşunu kullanabilirsiniz.
• Telefonda tam ekran yapabilmek için  masaüstü görünümde açınız.

533 Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetleri Online Slayt yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Anadolu’da ilk yerleşim yerlerinde yaşayanlar görseldeki tarihi nesneyi hangi amaçla kullanmış olabilirler?

Cevap:

Buğday, arpa gibi tahıl ürünlerini öğüterek un haline getirmek için kullanmışlardır.

 Tarihî nesneler ve mekânlar nasıl gün yüzüne çıkarılmış ve günümüze kadar ulaşmıştır?

Cevap:

•  Arkeologların yaptıkları kazılar ile gün yüzüne çıkarılmaktadırlar.
• Çıkarılan bu  eserler müzelerde korunma alınmaktadır. Tarihi eser ve mekanlar ise Devletler çıkardıkları kanunlarla sit alanı kabul edilmekte ve koruma altına alınmaktadır. Ayrıca UNESCO Dünya Miras Listesine alarak uluslararası alanda koruma altına almaktadır. Bu sayede geçmişten günümüze kalan tarihi nesne ve mekanlar günümüze kadar gelebilmiştir.

 Çatalhöyük’teki bir evde bulunan duvar resmi, dünyanın ilk haritası kabul edilmiştir. Bu haritada neler tasvir edilmiştir?

Cevap:

Resimde yer alan en belirgin coğrafi özelliklerden biri Hasan Dağı’dır. Bu dağ, bölgenin en önemli volkanik oluşumlarından biridir ve Çatalhöyük halkı için büyük bir öneme sahip olduğu düşünülmektedir. Çatalhöyük yerleşiminin planı görülmektedir.

Anadolu’daki ilk yerleşim yerlerinin isimlerini yazınız. 

Cevap:

• 1-Göbeklitepe
• 2-Çayönü
• 3-Çatalhöyük
• 4-Hacılar

Anadolu’daki ilk yerleşmelere ait görsellere göre geçmişte yaşayan insanlar, yaşam alanlarını tercih ederken hangi özelliklerin olmasına dikkat etmişlerdir?

Cevap:

• Düz ve verimli arazi
• Su kaynakları
• Tarım ve hayvancılık imkanları

 Görsellerdeki haberleşme araçlarını geçmişten günümüze doğru sıralayınız.

Cevap:

Çivi yazılı tablet – Mektup – Telgraf – Cep telefonu

Birçok medeniyet, tarih boyunca çeşitli amaçlarla kullanılmak üzere ay veya güneş yılına göre …………1………… yapmıştır. Günümüzde kullandığımız miladi takvim, başlangıç olarak Hz. İsa’nın doğumunu almıştır. Hz. İsa’nın doğduğu güne …………2…………denir. Hz. İsa’nın doğumundan önceki tarihler …………3…………, doğumundan sonraki tarihler ise …………4………… olarak tanımlanmıştır.

Metinde numaralandırılarak ………….. şeklinde boş bırakılan yerlere gelmesi gereken kavramları yazınız.

Cevap:

1 – Takvim

2 – Milat

3- Milattan önce

4- Milattan sonra

Göbeklitepe MÖ 10000 yıllarında inşa edilmiştir.

2000’li yıllarda olduğumuz düşünüldüğünde Göbeklitepe günümüzden kaç yıl önce kurulmuştur?

Cevap:

12000 yıl önce kurulmuştur.

Anadolu’daki ilk yerleşimler Çayönü (MÖ 8200), Çatalhöyük (MÖ 7500) Göbeklitepe (MÖ 10000) ve Hacılar’dır (MÖ 7000).

Buna göre bu yerleşim yerlerini aşağıdaki tarih şeridi üzerinde yerleştiriniz.

Cevap:

Anadolu’nun avcı ve toplayıcı insanlar tarafından yerleşim yeri olarak tercih edilmesinin nedenleri neler olabilir?

Cevap:

Verimli toprakları, bol su kaynakları, zengin bitki örtüsü ve çeşitli hayvan türlerinin varlığı ile yerleşmeye uygun alanların bulunması yerleşim yeri olarak tercih edilmesinde etkili olmuştur.

Anadolu’daki ilk yerleşim yerlerinde insanlar çeşitli amaçlarla kullanmak üzere çoğunlukla basit taş aletler, çakmak taşının yontulmasıyla biçimlendirilmiş baltalar, kesiciler, deliciler ve kazıyıcılar
yapmışlardır.

İnsanlar bu aletleri hangi amaçlarla yapmış olabilir?
Cevap:

• Baltalar ve kesiciler, yırtıcı hayvanlardan korunmak, hayvanları avlamak, avlanan hayvanların derilerini yüzmek, etlerini parçalamak gibi işlerde kullanılabilirken, deliciler barınak yapmak amacıyla kullanılmış olabilir.  

 Şanlıurfa’nın 20 km kuzeydoğusundaki Örencik köyü yakınlarında, yaklaşık 300 m çapında, 15 m yüksekliğinde ve geniş görüş alanına hâkim bir konumda yer almaktadır. Günümüzden yaklaşık 12 bin yıl önce avcı ve toplayıcı yaşam tarzı süren insanlar tarafından inşa edilmiş ve tarihte bilinen ilk inanç merkezidir.

Anadolu’daki bu yerleşim yerinin adını yazınız.
Cevap:

Göbeklitepe

Göbeklitepe’de insanlar yaşam sürmemiştir. Başka yerlerde yaşayarak Göbeklitepe’yi ziyaret için gelmişlerdir. Göbeklitepe’ye 50-200 km mesafede yaşayan insanlar, yılın belirli bir
döneminde kısa süreli olarak buraya gelmiş, tapınma eylemi bitinceye kadar burada kalmış ve yaşadıkları yerlere dönmüşlerdir.

Buna göre Göbeklitepe hangi alandaki faaliyetler için kullanılmıştır?
Cevap:

Dini alanda

 Göbeklitepe’deki kazılarda ortaya çıkan “T” şekli verilmiş taşlardan o dönemde yaşamış insanların hangi becerilerinin geliştiğini söyleyebilirsiniz?

Cevap:

Taş işçiliğinde ilerlemişlerdir.

 Anadolu’daki ilk yerleşim yerleri başta olmak üzere birçok tarihî mekân ve eser toprak altından gün yüzüne çıkarılmıştır. Tarihî yerlerde bilimsel kazılar yaparak, bu eserlerin zarar görmeden gün yüzüne çıkarılmasını sağlayan bilim dalı hangisidir?

Cevap:

Arkeoloji bilimidir.

Tarih boyunca türlü nedenlerle yıkılan yerleşme bölgelerinde, yıkıntıların üst üste birikmesiyle oluşan ve çoğu kez içinde yapı kalıntılarının gömülü bulunduğu yapay tepeye ne denir?

Cevap:

Höyük denir.

“Mardin’deki Hayırlı Höyüğü, bir vatandaşın Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezine (CİMER) yaptığı başvuru üzerine “1. derece arkeolojik sit alanı” ilan edildi. Bu kapsamda, bölgede sadece bilimsel çalışmalara izin verilecek, yapılaşma söz konusu olamayacak.”

Vatandaşın CİMER’e başvurusunun somut kültürel mirasın korunması açısından önemi nedir?

Cevap:

Vatandaşın CİMER’e yaptığı başvuru, somut kültürel mirasın korunması açısından büyük bir öneme sahiptir çünkü bireylerin duyarlılığı ve farkındalığı sayesinde tarihî ve kültürel değerlerin tahrip edilmesinin önüne geçilebilir. Hayırlı Höyüğü’nün 1. derece arkeolojik sit alanı ilan edilmesi, bilimsel çalışmalar dışında her türlü yapılaşmayı engelleyerek bölgenin doğal ve tarihî dokusunun korunmasını sağlayacaktır.

Diyarbakır yakınlarında bulunan bu höyükte yaşayanlar ilk barınma alanlarını yuvarlak planlı basit kulübelerden yapmışlardır. Doğal ve beşerî etkenlerden dolayı zamanla ızgara planlı, kanallı, taş döşemeli, hücre planlı ve geniş odalı yapılar gibi birbirinden farklı mimari tasarımda binalar inşa etmişlerdir.

Hakkında bilgi verilen bu höyük hangisidir?

Cevap:

Çayönü

İnsanlar evlerini kerpiçten yapmışlardır. Birbiriyle iç içe olan bu evlerin arasında sokak yoktur ve insanlar çatıların üzerinde yürümüşlerdir. Evlerine çatılardaki deliklerden içeri uzanan tahta bir merdivenle girmişlerdir. Çatılardaki bu delikler hem pencere hem kapı hem de baca işlevi görmüştür.

Konya yakınlarında olan bu höyüğün adını yazınız?

Cevap:

Çatalönü

Çatalhöyük’te evlerin doğrudan bir kapısı bulunmaz; giriş genellikle çatılardan sağlanır. Evler birbirine bitişik olarak yapılmış ve geçişler evlerin üzerinden sağlanmıştır.

Çatalhöyük’te evlerin bu şekilde bitişik yapılmasının sebepleri neler olabilir?

Cevap:

Çatalhöyük’te evler, savunmayı kolaylaştırmak ve alanı verimli kullanmak için bitişik şekilde inşa edilmiştir.

Çatalhöyük’te evlerin içinde bulunan ocaklar neden merdivenle çıkış yapılan çatıdaki giriş bölümünün altına yapılmış olabilir?

Cevap:

Ocaktan çıkan dumanın dışarıya en kısa yoldan kolayca çıkması için

Çatalhöyük’te evlerin içi neden beyaz renk ile boyanmış olabilir?

Cevap:

Çatalhöyük evlerinde pencere yoktur. Işık giren tek yer çatıdaki giriş kısmıdır. İçerisi daha aydınlık görünsün diye evlerin içini açık renge boyamışlardır.

Çayönü’nde yaşayan insanlar; yabani buğday, mercimek, çayır bezelyesi, baklagiller ve yağ yönünden zengin olan menengiç gibi ürünleri yetiştirmişlerdir. Yetiştirdikleri tarım ürünlerini hasat edebilmek için geyik gibi hayvanların boynuzlarından orak sapları yapmışlardır.

Metinde Çayönü’nün hangi özelliği hakkında bilgi verilmiştir?

Cevap:

Beslenme alışkanlıkları hakkında bilgi verilmiştir.

Hacılar’da savunma duvarları içinde kalan yerleşim yerlerinde çok sayıda çanak çömlek kalıntısına ulaşılmıştır. Küplerin içinde ve odaların tabanları üzerine dağılmış çok miktarda yanmış buğday ve arpa tohumu bulunmuştur.

Hacılarda buğday ve arpa tohumunun bulunması Hacılar halkının hangi faaliyette bulunduğuna kanıt olarak gösterilebilir?

Cevap:

Tarım

Çayönü’de obsidiyen (doğal cam), deniz kabuğu kalıntıları, işlenmiş ve işlenmemiş bakır külçeleri bulunmuştur. Bakır önce ısıtılıp, dövülerek levha hâline getirilmiş; sonra bakırdan bız, iğne, boncuk gibi aletler elde edilmiştir.

Buna göre Çayönü’de yaşayanlar hangi faaliyetlerde bulunmuşlardır?

Cevap:

Madencilik ve bakır işçiliği

 Anadolu’daki ilk yerleşim yerlerinde yaşayan insanların sosyal hayatlarını şekillendiren beslenme faaliyetlerini etkileyen unsurlar nelerdir?

Cevap:

Verimli topraklar, su kaynakları ve av hayvanlarının bolca bulunması, beslenme alışkanlıklarını belirlemiştir. Tahıl üretimi ve evcilleştirilen hayvanlar, toplumun gıda ihtiyacını karşılamış ve sosyal yaşamın temelini oluşturmuştur.

1) MÖ 10000 Göbeklitepe,

2) 0 Hz. İsa’nın doğumu,

3) 1453 İstanbul’un Fethi,

4) 571 Hz. Muhammed’in Doğumu,

5) MÖ 3500 Yazının İcadı

Yukarıda verilen olayları kronolojik olarak sıralayınız.

Cevap:

1,5,2,4,3

Tarihî yerlerde bilimsel kazılar yaparak, bu eserlerin zarar görmeden gün yüzüne çıkarılmasını sağlayan bilim dalına arkeoloji denir.

Bu kazıları yapan kişilere ne denir?

Cevap:

Arkeolog

Görselleri verilen yerleşim yerlerinin isimlerini yazınız?

Cevap:

• Çatalhöyük
• Göbeklitepe

Çatalhöyük’teki evlerin günümüze kadar gelememesinin sebebi ne olabilir?

Cevap:

Evlerin kerpiçten yapılması

Çatalhöyük’te ölüler eşyaları ile birlikte evin içine gömülürdü.

Bu durum neyin göstergesi olabilir?

Cevap:

Ölümden sonraki hayata inandıklarının göstergesidir.

Çatalhöyük’te yaşayan insanlar; yabani buğday, ekmeklik buğday, arpa, baklagiller ve mercimek gibi ürünleri ekip, hasat ederek tarımsal üretim yapmışlardır. Sığırı evcilleştirmiş; koyun, keçi gibi hayvanları tüketmişlerdir.

Tükettikleri besinlere göre Çatalhöyükte yaşayanlar hangi ekonomik faaliyetlerde bulunmuşlardır?

Cevap:

Tarım ve hayvancılık faaliyetlerinde bulunmuşlardır.

Kimya Profesörü Richard Evershed liderliğinde 150 farklı kazı alanından çıkarılan 6 bini aşkın kimyasal bileşim incelendi. Çatalhöyük’te bulunan ve M.Ö. 7000 yılına tarihlenen çömleklerde ise balmumu kullanıldığı tespit edildi.

Balmumu kullanılması hangi ekonomik faaliyetle de uğraşıldığını göstermektedir?

Cevap:

Arıcılık faaliyeti ile uğraştıklarını gösterir.

Çatakhöyük’te yaşayan insanlar, Hasan Dağı’ndan obsidiyen ve tuz yataklarından tuz çıkarmışlardır. Bunları hem kendi ihtiyaçları için kullanmışlar hem de satmışlardır. Obsidiyen taşından ok ve mızrak uçları, ayna gibi eşyalar yapmışlardır.

Buna göre Çatalhöyük’te yaşayanlar hangi ekonomik faaliyetlerle uğraşmışlardır?

Cevap:

Madencilik, ticaret

Anadolu’daki ilk yerleşimlerde bulunan bu oraklar ekin, ot gibi şeyleri biçmeye yarayan araçlardı. Oraklar genellikle hayvan boynuzlarından ve obsidiyen taşlarından yapılırdı.
Anadolu’daki ilk yerleşimlerde bulunan bu oraklar insanların hangi faaliyetle ilgilendiklerini kanıtlar?

Cevap:

Tarım

Aşağıda Anadolu’daki ilk yerleşim yerlerinden Çayönü ve Hacılar ile ilgili kaynaklara yer verilmiştir.
Tabloların altındaki soruları ilgili kaynaklara göre cevaplayınız.

Cevap:

A)

B)

532 Anadolu’nun İlk Yerleşim Yerlerinde Sosyal Hayat Açık Uçlu Soru ve Cevapları yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Gruplama Oyunu – Anadolu’nun İlk Yerleşim Yerleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Doğru/Yanlış Oyunu – Anadolu’nun İlk Yerleşim Yerlerinde Sosyal Hayat yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

UNESCO, Dünya Mirası Listesi’nde yer alan ögelerin bakım ve onarımı için bir bütçe oluşturup bu ögeleri takibe almaktadır. Ülkemizdeki kültürel miras ögelerinin korunmasında ise Vakıflar Genel Müdürlüğü sorumludur. Ancak kültürel ögeleri korumak kurumların olduğu kadar biz vatandaşların da sorumluluğudur.

Somut ve somut olmayan kültürel ögelerin korunmasında ve yaşatılmasında bizlere düşen görev ve sorumluluklar nelerdir? “2” tane örnek yazınız.

Cevap:

• Kendi kültürümüzün tarihini, geleneklerini, sanatını ve değerlerini öğrenmek ve araştırmak
• Kültürel mirasımızı oluşturan yapıları, eşyaları ve doğal ortamları korumak için çaba göstermek

Geçmiş zamanlarda askerlik, eğitim, konaklama, ulaşım gibi amaçlar ve ekonomik nedenlerle inşa edilen yapılar tarihî eser olarak kabul edilir.

Bu tanımdan hareketle tarihî eserlere dört tane örnek yazınız.

Cevap:

• Cami
• Medrese
• Köprü
• Kervansaray

Yaşadığımız çevrede yer alan tarihî mekan, tarihî eser ve tarihî nesnelere örnekler veriniz.

İlimizdeki Tarihî Mekan:

İlimizdeki Tarihî Eser:

İlimizdeki Tarihî Nesne:

Cevap:

İlimizdeki Tarihî Mekan: İstanbul Tarihî Yarımada

İlimizdeki Tarihî Eser: Enderun Mektebi

İlimizdeki Tarihî Nesne: Kaşıkçı Elması

Aşağıda tarihî mekân, tarihî eser ve tarihî nesnenin tanımları verilmiştir. Bu tanımları da dikkate alarak birer örnek veriniz.

• Tarihî Mekân : Geçmişte yaşamış insanlara ait kalıntıların ve izlerin bulunduğu alanları tarihî mekân olarak adlandırabiliriz.

• Tarihî Eser: Geçmiş zamanlarda eğitim, sağlık, konaklama, ulaşım güvenlik gibi çeşitli amaçlarla inşa edilen yapılar tarihî eser olarak kabul edilir.

• Tarihî Nesne: Tarihî nesneler, genellikle küçük boyutlu olup bir yerden başka bir yere taşınabilir. Tarihî nesneler çoğunlukla müzelerde sergilenir.

Cevap:

• Tarihî Mekân : Geçmişte yaşamış insanlara ait kalıntıların ve izlerin bulunduğu alanları tarihî mekân olarak adlandırabiliriz.

Efes Antik Kenti

• Tarihî Eser: Geçmiş zamanlarda eğitim, sağlık, konaklama, ulaşım güvenlik gibi çeşitli amaçlarla inşa edilen yapılar tarihî eser olarak kabul edilir.

Dolmabahçe Sarayı

• Tarihî Nesne: Tarihî nesneler, genellikle küçük boyutlu olup bir yerden başka bir yere taşınabilir. Tarihî nesneler çoğunlukla müzelerde sergilenir.

Hitit Güneş Kursu

Afrodisias, Türkiye’nin Aydın ilinde yer alan antik bir şehir olup Roma döneminde önemli bir kültürel ve dinî merkez olarak bilinir. Afrodisias, özellikle Afrodit’e adanmış tapınağı ve etkileyici heykelleri ile tanınır. Afrodisias’ın kalıntıları, hem mimari güzelliği hem de sanat eserleri açısından UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alır.

Afrodisias’ın UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almasını, bu tür miras unsurlarının korunmasına katkısı açısından değerlendiriniz.

Cevap:

Afrodisias’ın UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alması, bu antik kentin hem Türkiye hem de dünya mirası açısından önemini vurgular. Bu durum, Afrodisias’ın korunması ve gelecek nesillere aktarılması için önemli bir adım olmuştur. UNESCO’nun bu kararıyla, Afrodisias’ın sahip olduğu eşsiz mimari, heykeller ve kültürel zenginlikler uluslararası bir koruma altına alınmış ve böylece tahribata karşı daha güvenli hale gelmiştir. Bu durum, hem Türkiye’nin kültürel mirasının tanıtımına katkı sağlamış hem de dünyanın ortak mirası olarak kabul edilen değerlerin korunmasına yönelik önemli bir örnek teşkil etmiştir. Afrodisias’ın UNESCO listesinde yer alması, benzer özelliklere sahip diğer kültürel miras unsurlarının da bu listeye dahil edilmesi için bir teşvik unsuru olmuş ve böylece dünya genelinde kültürel mirasın korunmasına yönelik farkındalığın artmasına katkıda bulunmuştur.

Geçmiş zamanlarda askerlik, eğitim, konaklama, ulaşım gibi amaçlar ve ekonomik nedenlerle inşa edilen yapılar tarihî eser olarak kabul edilir. Örneğin Enderun Mektebi, Topkapı Sarayı’nda yer  alan önemli tarihî eserlerden biridir.

Buna göre tarihi eserlere üç tane örnek yazınız.

Cevap:

• Malabadi Köprüsü
• Ayasofya Cami
• Aspendos Tiyatrosu

Ortak kültürel miras ögelerini korumak için neler yapılmalıdır?

Cevap:

Ortak kültürel miras ögelerini korumak için çeşitli önlemler alınmalıdır. Öncelikle, bu mirasların önemi hakkında farkındalık oluşturmak için eğitim ve tanıtım faaliyetleri düzenlenmelidir. Tarihi eserler ve kültürel ögelerin korunması için restorasyon çalışmaları yapılmalı ve uluslararası standartlara uygun bir şekilde bakımları sağlanmalıdır.

Denizli sınırlarındaki Çaldağı’nın eteklerinden gelen ve yoğun kalsiyum içeren suların oluşturduğu görkemli beyaz kayaç yapısıyla dikkat çeker. Görsel zenginliğin yanı sıra kalp rahatsızlıkları, romatizma, sindirim, solunum, dolaşım ve deri rahatsızlıklarına iyi gelmektedir.

Denizli’de yer alan ve özellikleri verilen UNESCO Dünya Miras Listesindeki yerin adı nedir?

Cevap:

Pamukkale

 UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan ülkemize ait somut olmayan kültürel ögelerimizden üç tanesini yazınız.
Cevap:

• Kuş dili
• Meddahlık
• Mevlevi sema töreni
• Âşıklık geleneği

 UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan ülkemize ait somut olmayan kültürel ögelerimizden üç tanesini yazınız.
Cevap:

• Kuş dili
• Meddahlık
• Mevlevi sema töreni
• Âşıklık geleneği

Tarihî nesneler, genellikle küçük boyutlu olup bir yerden başka bir yere taşınabilir ve genellikle müzelerde sergilenir.

Buna göre tarihi eserlere iki tane örnek veriniz.

Cevap:

• Kaşıkçı Elması
• İnandık Vazosu

Bosna Hersek Tarihî Mostar Şehri Eski Köprü Alanı, Mostar şehrinin sembolik gücü ve birçok kültürel değerin bir arada yaşamasının sembolü olarak görülmektedir. Mostar Köprüsü, yaşanan felaketlerin ve bunlar karşısında insan dayanışmasının barışçıl ve güçlü birlikteliğinin izlerini taşımaktadır.

Buna göre, Bosna Hersek Tarihî Mostar Şehri Eski Köprü Alanı’nın UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almasında etkili olan özelliklerinden ikisini yazınız.

Cevap:

• İnsani değerlere yönelik izler taşıması
• Bir kültürel geleneğe veya medeniyete tanıklık etmesi
• İnsanlık tarihinde önemli bir aşamayı gösteren bir yapı tipi olması

531 Ortak Kültürel Mirasımız Açık Uçlu Soru ve Cevaplar yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.