• İndirilebilir Sunu: Sorunlarımın Çözümünde Başvurabileceğim Kurumlar
• Pardüs İçin Online Sunu: Sorunlarımın Çözümünde Başvurabileceğim Kurumlar

 Ders Notu

 Test

• Hakların Aranması Online Test
• Sorunlarımın Çözümünü Biliyorum Kazanım Testi

  Oyunlar

• SOS Oyunu – Sorunlarımın Çözümünü Biliyorum
• Hafıza Oyunu – Sorunlarımın Çözümünü Biliyorum
• Eşleşmeyi Bul Oyunu – Hakların Aranması
• Labirent Kovalamaca – Hakların Aranması
• Eşleştirme Oyunu – Hak Sorumluluk Özgürlük

Açık Uçlu Sorular

• Sorunların Çözümünde Kurumlar Açık Uçlu Sorular ve Cevapları

Etkinlikler

544 Sorunlarımın Çözümünde Başvurabileceğim Kurumlar yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

“SB.5.4.4. Bir ihtiyaç hâlinde veya sorun karşısında başvuru yapılabilecek kurumlar hakkında bilgi toplayabilme” öğrenim çıktısı için hazırlanan online sunudur.

• Sunumu tam ekran izlemek için büyüteç tuşunu kullanabilirsiniz.
• Telefonda tam ekran yapabilmek için  masaüstü görünümde açınız.

Sorunlarımın Çözümünde Başvurabileceğim Kurumlar Online Sunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

• İndirilebilir Sunu: Temel Hak ve Sorumluluklarımız Sunusu
• Pardüs İçin Online Sunu: Temel Haklarımız ve Sorumluluklarımız Online Sunu

 Ders Notu

 Test

  Oyunlar

• Hak, Sorumluluk, Özgürlük Kavramları Grup Sıralama Oyunu
• Hak ve Özgürlükler Eşleştirme Oyunu
• Temel Hak ve Özgürlüklerimiz Eksik Kelime Oyunu

Açık Uçlu Sorular

• Temel Hak ve Sorumluluklarımız Açık Uçlu Soru ve Cevaplar

Etkinlikler

543 Temel Hak ve Özgürlüklerimiz yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Bu bilgilerdeki eksik kelimeleri uygun olan kelime doldurmak için  sürükleyip bırakınız.

Temel Hak ve Özgürlüklerimiz Eksik Kelime Oyunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Bu görsellerin hangi hak ve özgürlük ile ilgili olduğunu bularak ilgili kavramı tıklayınız.

Hak ve Özgürlükler Eşleştirme Oyunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Bu cümlelerin hangi kavrama ait olduğunu bularak ilgili kavramın altına sürükleyiniz.

Hak, Sorumluluk, Özgürlük Kavramları Grup Sıralama Oyunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Görselde hangi haklardan bahsedilmektedir?

Cevap:

1. Görsel: Oyun hakkı
2. Görsel: Eğitim hakkı
3. Görsel: Barınma hakkı

 Sorumluluklarınızı yerine getirmediğinizde ne gibi sorunlarla karşılaşabilirsiniz?

Cevap:

• Kendinize olan güveniniz azalabilir.
• Stres ve kaygı seviyeniz artabilir.
• Sözlerinizi tutmamak ve görevlerinizi aksatmak, itibarınızın zedelenmesine neden olur. Bu durum, kariyerinizde ve sosyal çevrenizde sorunlara yol açabilir.
• Öğrencilerin sorumluluklarını yerine getirmemesi, öğrenme süreçlerini olumsuz etkiler ve akademik başarısızlığa yol açabilir.
• Bazı sorumlulukların yerine getirilmemesi hukuki sorunlar doğurabilir. Örneğin vergi sorumluluğu, kanunlara uyma sorumluluğu gibi.

Dünyayı etkileyen bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkan COVID-19 (KOVİT-19) salgını, bireysel ve sosyal hayatımız üzerinde ani ve beklenmedik etkiler oluşturmuştur. COVID-19 salgını sürecinde uluslararası uçak seferleri iptal edilmiş, ülkelere giriş ve çıkışlar sınırlandırılmıştır. Aile ve akraba ziyaretleri gibi sosyal ilişkiler uzaktan yürütülmüştür. Bu durum, sosyal yaşamın kısıtlanmasına neden olmuştur. Örneğin misafirliğe gitme, arkadaşlarla buluşma gibi etkinlikler azalmış, toplantı ve konferanslar genel ağ üzerinden yapılmıştır. Ülkemizde okulların kapanmasıyla öğretmen ve öğrenciler arasındaki iletişim EBA (Eğitim Bilişim Ağı) üzerinden yapılan uzaktan eğitim ile sağlanmıştır. Herkesin evlere kapandığı bu süreçte genel ağ ve sosyal medyada geçirilen süre artmıştır. İş yerleri devlet tarafından desteklenmiş ve bazı iş yerleri de genel ağ üzerinden müşterilerine hizmet vermiştir.

Buna göre salgın döneminde hangi haklar kullanılamamıştır?

Cevap:

Uluslararası uçuşların iptal edilmesi ve sınırların kapatılması, seyahat özgürlüğünün kısıtlandığını göstermektedir.

Toplantı ve konferansların çevrimiçi ortama taşınması, fiziksel olarak bir araya gelme özgürlüğünün kısıtlandığını göstermektedir.

Okulların kapatılması ve yüz yüze eğitimin EBA üzerinden uzaktan eğitime dönüştürülmesi, eğitim hakkının uygulanış şeklinde değişiklik yapıldığını göstermektedir.

Hak nedir? Sahip olduğunuz haklarınızı üç tane örnek veriniz.

Cevap:

Bir özgürlüğün sağlanması için kişiye anayasa ve kanunlar ile tanınmış yetkilerdir. 

Sağlık hakkı,

Seyahat hakkı,

Eğitim hakkı

Özgürlük nedir? Özgürlüklerinize üç tane örnek veriniz.

Cevap:

Her türlü dış etkiden bağımsız olarak, kişinin kendi iradesi ve düşüncesine dayanarak karar vermesi durumuna da özgürlük denir.

Düşünce ve ifade özgürlüğü

Din ve vicdan özgürlüğü

Temel insan hak ve sorumlulukları, doğuştan sahip olduğumuz haklardır. Haklarımızdan vazgeçemeyiz ve haklarımızı devredemeyiz. Bu durum, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 12. maddesinde “Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva eder.” olarak ifade edilmiştir. 

 “Haklarımızdan vazgeçemeyiz ve haklarımızı devredemeyiz.” cümlesi ile anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.

Cevap:

“Haklarımızdan vazgeçemeyiz ve haklarımızı devredemeyiz” ifadesi, temel insan haklarının doğuştan geldiğini, kişiliğimize bağlı olduğunu ve bu nedenle hiçbir koşulda elimizden alınamayacağını veya başkasına aktarılamayacağını vurgular.

Cevap:

Bireylerin güvenliği ve özgürlüğü büyük ölçüde tehlikeye girer. Hukuk güvenliğinin yokluğu, keyfi yönetimlerin ve baskıların artmasına, eşitsizlik ve ayrımcılığın yaygınlaşmasına neden olur. Ekonomik istikrarsızlık, toplumsal çatışmalar ve şiddet olayları da bu tür toplumlarda sıkça görülen sorunlar arasındadır. Ayrıca, uluslararası alanda yalnızlaşma ve dışlanma riski de artar. Bu nedenlerle, temel insan haklarının anayasal güvence altına alınması, adil ve huzurlu bir toplumun temel şartıdır.

Kraliçe II. Elizabeth’i (Elizabet) anma etkinliklerinde protesto gösterisi düzenleyen bir dizi monarşi karşıtı gözaltına alındı. Gözaltına alınma, sosyal medyada tartışmalara yol açtı. Bu durum insan hakları eylemcileri, siyasetçiler ve sivil toplum kuruluşları tarafından da eleştirildi.

Verilen metinde hangi hak ve özgürlük kısıtlanmıştır?

Cevap:

Toplantı ve yürüyüş hakkı ile düşünce ve ifade özgürlüğü kısıtlanmıştır.

T.C. Sağlık Bakanlığının hava ambulans hizmeti kapsamında Trabzon’da konuşlu helikopter ile 2023 Ocak-Eylül döneminde 198 hasta sağlık merkezlerine taşındı. Hastayı en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırırken ihtiyaç duyulabilecek her türlü tıbbi cihaza sahip ambulans helikopter ile 2008’den itibaren Trabzon’un yanı sıra Gümüşhane, Giresun, Rize ve Artvin’e de hizmet veriliyor. Yaylalardaki acil hastalar da bölgenin zorlu coğrafi koşullarına rağmen ambulans helikopter ile sağlık merkezlerine ulaştırılıyor.

Buna göre verilen metinde hangi hakkımız için çalışmalar yapılmıştır?

Cevap:

Sağlık hakkı

Öğretmenler, çeşitli nedenlerle okula gidemeyen öğrencilere öğrencilerin evlerinde ders veriyor. Bu hizmetten yararlanan özel gereksinimli Çağrı, sınıf hâline getirilen odasında her gün evine gelen  öğretmenlerinin anlattığı dersleri dinliyor.

Buna göre Çağrı hangi hakkını kullanmaktadır?

Cevap:

Eğitim hakkı

Avrupa’nın birçok ülkesinde artan yaşam maliyetlerinin yol açtığı “uygun fiyatlı konut sıkıntısı” ve “sosyal konut eksikliği” nedeniyle sokaklarda yaşamak zorunda kalanlara her geçen gün yenileri ekleniyor. Londra’da lüks  mağazaların bulunduğu alışveriş caddeleri, geceleri çok sayıda evsize mekân oluyor. 

Verilen gazete haberi hangi hak konusunda sorunlar olduğunu göstermektedir?

Cevap:

Barınma hakkı

“… Gazze sokaklarında toplanan çocuklar, ‘Ekmek benim hayalim oldu!’, ‘Yaşamak bizim de hakkımız!’ yazılı pankartlar açtı. Ellerindeki kaşıklarla boş tencerelere vuran küçük çocuklar, Gazze’deki saldırıları kınayan ve iyi bir yaşam talebini dile getiren çeşitli sloganlar attı…”

Haber Gazze’deki çocukların hangi hakları ile ilgilidir?

Cevap:

Beslenme ve yaşama hakkı

Hollanda’da Doğu Türkistan protestosu

“… Hollanda’nın başkenti Amsterdam’da, Uygur Türklerine yönelik insan hakları ihlalleri protesto edildi. Gösteride yapılan konuşmalarda Doğu Türkistan’daki Uygur Türklerine  uygulanan

baskıcı politikalar ve dünya devletlerinin bu konuya duyarsız kalmaları eleştirildi…”

Haberde verilen insan hakları ihlallerinin protesto edilmesini sorumluluk duygusu ile ilişkilendirerek yazınız.

Cevap:

Protestocular, evrensel insan haklarına olan inançları doğrultusunda, nerede olursa olsun bu hakların ihlal edilmesine karşı çıkmaktadırlar. Bu, insan onuruna ve eşitliğine duyulan derin saygının bir yansımasıdır.

Uzak coğrafyalarda yaşanan zulümlere karşı sessiz kalmamak, vicdani bir sorumluluktur. Protestocular, empati duygusuyla hareket ederek, zulme uğrayanların sesini duyurmaya çalışmaktadırlar.

Protestolar, toplumda insan hakları konusunda farkındalık yaratmayı ve duyarlılığı artırmayı amaçlamaktadır. Bu, toplumsal sorumluluk bilincinin bir göstergesidir.

Yapılan protestolar ile bu zulme karşı sessiz kalınmaması gerektiği vurgulanmaktadır.

“Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla açıklama ve yayma hakkına sahiptir.”

Bu hakka ait sorumluluklara örnek yazınız.

 Cevap:

İfade özgürlüğü, başkalarının itibarını zedeleyecek, onurunu kıracak veya hakaret içeren ifadeleri kullanma hakkı vermez. Örneğin, bir kişi hakkında asılsız iddialarda bulunmak veya nefret söyleminde bulunmak, ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilemez.

 Temel hak ve özgürlüklerimizden beş tanesini yazınız.

 Cevap:

 • Yeterli beslenme hakkı
• Barınma hakkı
• Eğlenme hakkı
• Sağlık hakkı
• Oyun oynama hakkı
• Eğitim hakkı
• Kişi hürriyeti ve güvenliği
• Yerleşme ve seyahat hürriyeti
• Düşünce ve kanaat hürriyeti
• Haberleşme hürriyeti
• Yaşama hakkı
• Çalışma hakkı

 Temel hak ve özgürlüklerimiz anayasa tarafından güvence altına alınmıştır. Ancak haklarımız bazı durumlarda sınırlandırılabilir. 

Temel hak ve özgürlüklerimiz hangi durumlarda sınırlandırılabilir? Yazınız.

 Cevap:

• Savaş durumunda
• Olağanüstü hal durumlarında

543 Temel Hak ve Sorumluluklarımız Açık Uçlu Soru ve Cevaplar yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

“SB.5.4.3. Temel insan hak ve sorumluluklarının önemini sorgulayabilme” öğrenim çıktısı için hazırlanan online sunudur.

• Sunumu tam ekran izlemek için büyüteç tuşunu kullanabilirsiniz.
• Telefonda tam ekran yapabilmek için  masaüstü görünümde açınız.

Temel Haklarımız ve Sorumluluklarımız Online Sunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Etkin vatandaş nedir?

Cevap:

Devlete ve topluma karşı hak ve sorumluluklarını bilen, sorumluluklarını yerine getirip, haklarını yasal yollarla arayan, toplumun refahı için çalışan örnek kişidir.

Etkin vatandaşın özellikleri nelerdir?

Cevap:

• Sorumluluklarının neler olduğunu bilir ve sorumluklarını yerine getirir.
• Hak ve özgürlüklerini bilir ve gerektiğinde bunları savunur.
• Toplumsal meselelere duyarlıdır ve katılımcı bir tavır takınır.
• Demokratik değerlere saygılıdır ve yapılan seçimlere katılır.
• İnsan haklarına saygılıdır ve bu hakları savunur.
• Vergisini öder, trafik kurallarına uyar ve çevreye duyarlı davranır.
• Bireysel ve toplumsal farklılıklara saygı duyar.
• Çevre ve ülkesine karşı kendini sorumlu kabul eder.

Odanıza bir çalışma masası yaptırmak istiyorsunuz ve yakın çevrenizde iki marangoz vardır. Marangoz Lütfi Bey, masa yaparken bir tasarımcı ile çalışmakta ve ince hesaplar yaptıktan sonra masayı üretmektedir. Diğer marangoz Emre Bey ise masayı kendi tasarlayıp göz kararı ölçüm ile üretim yapmaktadır.

Hangi marangoz etkin bir zanaatkâr olarak nitelendirilebilir? Sebebini yazınız.

Cevap:

Marangoz Lütfi Bey, etkin bir zanaatkar olarak nitelendirilebilir. Emre Bey’in göz kararı ölçüm ile üretim yapması, deneyimli bir zanaatkar olduğunu gösterse de, bu yöntem her zaman doğru sonuçlar vermeyebilir. Bu nedenle, Lütfi Bey’in daha etkin bir zanaatkar olduğu söylenebilir.

Etkin bir zanaatkar;

• İşini titizlikle yapan,
• Malzeme ve teknikler hakkında bilgi sahibi olan,
• Müşteri ihtiyaçlarını dikkate alan,
• Sürekli kendini geliştiren kişidir.

Kerem ve Çağan bisiklet kullanmayı seven iki arkadaştır. Kerem, bisiklet kullanmayı çok iyi bildiği için kask takmak istememektedir. Çağan ise kask takmadan bisiklet kullanmamaktadır ve bisiklet yolunu kullanmaya özen göstermektedir

 Kerem ve Çağan’dan hangisinin etkin bir bisiklet kullanıcısı olduğu söylenebilir? Sebebini yazınız.

Cevap:

Etkin bir bisiklet kullanıcısı, güvenli sürüş kurallarına uyan, kendisinin ve çevresindekilerin güvenliğini düşünen kişidir.

Çağan Kask takarak olası kazalarda başını korumakta ve güvenliğini sağlamaktadır. Bisiklet yolunu kullanarak trafikte hem kendi güvenliğini hem de diğer yol kullanıcılarının güvenliğini düşünmektedir.

Bu durumda, Çağan etkin bir bisiklet kullanıcısıdır

Suna, okulundaki kantin çalışanlarının eldiven kullanmadığını gözlemlemiştir.

Buna göre etkin bir vatandaş ne yapmalıdır?

Cevap:

Etkin bir vatandaş, toplumun sağlığını ve güvenliğini önemseyen, duyarlı ve sorumluluk sahibi bireydir. Okul yönetimi veya ilgili öğretmenlerle konuşarak kantin çalışanlarının hijyen kurallarına uymadığını dile getirebilir. Kantin çalışanlarına hijyenin önemi hakkında nazikçe hatırlatma yapabilir.

Melike, mahallesindeki tarihî çeşmenin hasar aldığını fark etmiştir.

Etkin bir vatandaş bu durumda ne yapmalıdır?

Cevap:

Etkin bir vatandaş, çevresine duyarlı olup ortak değerleri korumak için harekete geçen kişidir. Melike, mahallesindeki tarihî çeşmenin hasar aldığını fark ettiğinde şu adımları atabilir:

1. Yetkililere Bildirme: Belediye, Kültür ve Turizm Müdürlüğü veya ilgili kurumlara çeşmenin hasar gördüğünü bildirebilir.
2. Fotoğraf Çekip Paylaşma: Çeşmenin durumunu belgeleyerek sosyal medyada veya yerel haber kaynaklarında duyurabilir.
3. Mahalle Halkını Bilinçlendirme: Komşularını bilgilendirerek çeşmenin korunması için ortak bir çözüm bulmaya teşvik edebilir.
4. Dilekçe Hazırlama: Mahalle sakinleriyle birlikte çeşmenin onarılması için belediyeye dilekçe yazabilir.
5. Gönüllü Çalışmalara Katılma: Eğer mümkünse, çeşmenin çevresini temizleyerek veya bakım çalışmalarına destek vererek katkı sağlayabilir.

Cevap:

Vatandaşlık okuryazarlığına sahip bireyler, haklarını ve sorumluluklarını bilen, toplumsal olaylara duyarlı ve bilinçli bir şekilde hareket eden bireylerdir. Bu bireylerin başlıca özellikleri şunlardır:

1. Hak ve Sorumluluk Bilinci: Kendi haklarını bilir, başkalarının haklarına saygı gösterir ve sorumluluklarını yerine getirir.
2. Demokratik Değerlere Saygı: Özgürlük, eşitlik, adalet ve hoşgörü gibi demokratik değerlere önem verir.
3. Toplumsal Duyarlılık: Çevre, insan hakları ve toplumsal sorunlarla ilgilenir, çözüm için çaba gösterir.
4. Eleştirel Düşünme: Bilgileri sorgular, doğruluğunu araştırır ve bilinçli kararlar alır.
5. Katılımcılık: Seçimlere katılır, sivil toplum kuruluşlarında veya yerel yönetim çalışmalarında aktif rol alır.
6. Çevreye ve Kültürel Mirasına Sahip Çıkma: Doğayı, tarihî yapıları ve toplumsal değerleri korumak için sorumluluk alır.
7. İletişim ve İş Birliği: Farklı görüşlere saygı duyar, insanlarla etkili iletişim kurar ve ortak çözümler üretir.
8. Medya Okuryazarlığı: Bilgiye ulaşmayı, yanlış bilgileri ayırt etmeyi ve bilinçli medya kullanımını bilir.

Etkin vatandaşın toplumsal yaşamdaki önemini yazınız.

Cevap:

• 1. • Oy kullanma, sivil toplum örgütlerine katılma ve yerel yönetimlere aktif katılım gibi eylemlerle demokrasiye katkı sağlarlar.
     • Karar alma süreçlerine katılarak yönetime şeffaflık ve hesap verebilirlik kazandırırlar.Geri dönüşüm, sürdürülebilir tüketim ve çevre dostu alışkanlıklarla doğanın korunmasına katkı sağlarlar.
     • Doğal güzelliklerin ve tarihi mirasın korunması için farkındalık yaratır ve toplumu bilinçlendirirler.
     • Toplumda dezavantajlı gruplara (engelliler, yaşlılar, çocuklar) destek olarak sosyal eşitliği artırırlar.
     • Gönüllü çalışmalara katılarak sosyal projelere katkıda bulunurlar.
     • Yasalara saygılı olup, insan haklarını savunarak adaletin sağlanmasına yardımcı olurlar.
     • Yolsuzluk, ayrımcılık ve eşitsizlik gibi sorunlara karşı duyarlılık gösterirler.
     •  Yerli üretimi destekleyerek ekonominin güçlenmesine yardımcı olurlar.
     • Vergi bilinciyle kamu hizmetlerinin sürdürülebilir olmasını sağlarlar.
     • Sanat, bilim ve eğitim alanlarında aktif olarak yer alarak toplumu kültürel açıdan zenginleştirirler.
     • Bilgi paylaşımı yaparak yeni nesillerin bilinçli yetişmesine katkıda bulunurlar.

Haksızlığa uğradığını düşünen vatandaş verdiği hukuk mücadelelerini kazandı 
“… İbrahim Bey, pek çok tüketicinin karşılaştığı ancak peşine düşmediği haksızlıklara karşı verdiği mücadelesiyle tanınıyor. Bilinçli ve etkin bir vatandaş olan İbrahim  Bey, Tüketici Hakem Heyetine yaptığı başvuruların birçoğundan olumlu netice aldı. Hatalı ürün gönderildiği hâlde haksız yere alınan binlerce lirasının iade edilmesini sağladı…

Verilen metinden etkin vatandaşın hangi özelliğine ulaşılabilir?

Cevap:

İbrahim Bey, tüketici haklarını bilen, haksızlıklara karşı mücadele eden ve hukuki yollarla hakkını arayan bilinçli bir vatandaştır. Metinde haklarını bilme ve savunma özelliğine ulaşılabilir.

Geliştirilen proje kapsamında Samsun İl Jandarma Komutanlığı, sorumluluk bölgesindeki okullarda okuyan öğrencilere uygulamalı trafik güvenliği eğitimi vermeye başladı. Eğitimler, İlkadım Çocuk Trafik Eğitim Parkı’nda akülü araçlarla 4-12 yaş grubundaki çocuklara yapıldı. Eğitimlerde güvenli takip mesafesi, emniyet kemerinin önemi, trafik levhaları ve yol işaretlerinin anlamları öğretildi. Ayrıca trafik ışıklarında sürücü ve yayaların nasıl davranması gerektiği üzerinde duruldu. Projenin hedefi etkin bir vatandaş olarak trafik kurallarını bilen, kurallara uymayanları uyaran, araç sürücülerine ve yayalara saygılı bireyler yetiştirmek olarak açıklandı.

Verilen metinden etkin vatandaşın hangi özelliğine ulaşılabilir?

Cevap:

Bu metinden “kurallara uymak ve toplumsal bilinç oluşturmak” etkin vatandaş özelliğine ulaşılabilir.

Kocaeli’deki bir ortaokulda uygulamaya alınan projeyle çocuklar, sosyal sorumluluk çalışmaları yaparak iyiliği ve yardımlaşmayı öğreniyor. Proje kapsamında öğrencilerin aktif katılımları ile huzurevi ziyareti, görme engelli bireyler için kitap seslendirme gibi etkinlikler yapılıyor. Yürütülen projeyle öğrencilerin etkin bir vatandaş olarak çevresindeki sorunları fark etmeleri, sorunların çözümüne katkıda bulunmaları, ülkesine ve milletine faydalı bireyler olmaları hedefleniyor.

Etkin vatandaşın hangi özelliğine ulaşılabilir?

Cevap:

Bu metinden “toplumsal sorumluluk taşıma ve başkalarına yardım etme” etkin vatandaşlık özelliğine ulaşılabilir.

Çocukluk hayali olan öğretmenlik mesleğini aşkla yapan Özlem Öğretmen, ‘Çevre Dostu Okul’ projesi kapsamında çocuklara çevre bilinci konusunda farkındalık kazandırıyor. Öğrencilerinin etkin birer vatandaş olmasını isteyen Özlem Öğretmen, öğrencilerine doğal ve kültürel varlıkların korunması gerektiğini yaptığı uygulamalarla aktarmaya çalışıyor. Bu kapsamda Özlem Öğretmen, öğrencileri ile birlikte okullarına hobi bahçesi ve geri dönüşüm malzemelerinden kütüphane kazandırdı. Ayrıca tasarladıkları atık su deposu ile yağmur sularını biriktirip okulun temiz su ihtiyacını, çatıya kurdukları güneş panelleriyle de elektrik ihtiyacını karşılıyorlar.

Etkin vatandaşın hangi özelliğine ulaşılabilir?

Cevap:

Bu metinden “doğal kaynakları koruma ve çevresel sürdürülebilirlik sağlama” etkin vatandaşlık özelliğine ulaşılabilir.

Sizde bulunan etkin vatandaşa ait tutum ve davranışlara iki tane örnek veriniz.

Cevap:

• Sınıf başkanı seçiminde oy kullanırım.
• Alışverişlerimden sonra mutlaka fiş veya fatura alırım.

Yaşadığınız çevrede okuma yazma bilmeyen büyükleriniz bulunmaktadır. Bireysel çabalarınız, bu kişilerin okuma yazma bilmesine yeterli olmamıştır.

Etkin bir vatandaş olarak neler yapardınız?

Cevap:

Okuma yazma bilmeyen kişilerin bu eksikliklerini gidermeleri için çevremde farkındalık yaratırdım. Komşularımla, arkadaşlarımla bu konuda konuşarak destek bulmalarını sağlayabilirdim.

Okullar, belediyeler ya da sivil toplum kuruluşlarıyla iletişime geçerek, okuma yazma öğretimi için bir eğitim programı düzenlenmesini teşvik edebilirdim.

Kendi bilgim doğrultusunda, gönüllü olarak okuma yazma dersleri verebilirdim. Bireysel olarak, sabırlı bir şekilde eğitim vererek onları teşvik edebilirdim.

Sosyal medyada görülen bir şaka, çocuklar ve gençler arasında yayılmaya başlamıştır. Ancak yapılan bu şaka gençlerin fiziki yaralanmalar yaşamasına, hatta hayati tehlikenin ortaya çıkmasına
sebep olabilmektedir.

Etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?

Cevap:

• Etkin bir vatandaş olarak, bu tür tehlikeli şakaların yayılmasını engellemek için şu adımları atardım:
• Sosyal medyada ve çevremde, bu şakanın zararları hakkında farkındalık yaratmak için bilgi paylaşırdım. Gençlerin ve çocukların, fiziksel zarar görmelerine yol açabilecek içeriklere karşı bilinçlenmelerini sağlardım.
• Ebeveynlerle iletişime geçerek, çocuklarının sosyal medya kullanımını takip etmelerini ve onlara güvenli internet kullanımı hakkında eğitim vermelerini teşvik ederdim.
• Okullarda, sosyal medyanın doğru kullanımı, dijital güvenlik ve tehlikeli içeriklere karşı duyarlılık üzerine eğitimler düzenlenmesini sağlardım.
• Şakanın yayılmasına neden olan içerikler hakkında sosyal medya platformlarına bildirimde bulunarak, tehlikeli içeriklerin yayılmasının önüne geçilmesini sağlardım.

Yaşadığınız ilde bir salgın  hastalık ortaya çıkmıştır. İl genelinde karantina uygulanmasına karar verilmiştir. Ailenizin bazı üyeleri karantinaya uyma konusunda kararsız kalmışlardır.

Etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?

Cevap:

Etkin bir vatandaş olarak, ailenizin karantinaya uymama konusunda kararsız kaldığı durumda şu adımları atardım:

Salgının yayılma şekli, potansiyel tehlikeleri ve karantinanın sağladığı koruma hakkında güvenilir kaynaklardan bilgi sunarak, karantinanın ne kadar önemli olduğunu anlatırdım. Sağlık otoritelerinin açıklamalarını ve resmi rehberleri paylaşarak, bu tedbirlerin neden alındığını ve halk sağlığını koruma açısından ne kadar gerekli olduğunu vurgulardım.

Aile üyelerimin endişelerini dinleyip, onları sakinleştirir ve karantina sürecinin toplumsal sağlığı koruma amacı taşıdığını anlatırdım. Ayrıca, onların güvenliğini sağlamak için hep birlikte kurallara uymanın önemini açıklardım.

Mahallenizde marketler zincirinin bir şubesi bulunmaktadır. Bu markette bazı ürünlerin raf fiyatları ile ödeme  noktasında ortaya çıkan fiyatlar farklılık göstermektedir. Bu durumun marketin diğer şubelerinde de yaşandığını haberlerden öğrenmişsinizdir.

Bu durumda etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?

Cevap:

İlk olarak, marketin müşteri hizmetlerine veya şube yetkililerine başvurarak, durumun düzeltilmesini talep ederdim. Market yetkililerinden olumlu bir çözüm alamazsam, Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurarak bu durumu şikayet ederdim.

Yaşadığımız şehir son yıllarda çok göç aldı ve hızla büyüdü. Yerleşme alanlarının genişlemesi sebebiyle sanayi tesisleri yerleşim alanlarının içinde kaldı. Tesislerden kaynaklanan hava ve ses kirliliği, sağlık sorunlarının artmasına sebep olmaya başladı.

Bu durumda etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?

Cevap:

Bu kirliliğin etkilerini, çevremdeki insanlara ve sosyal medya üzerinden daha geniş bir kitleye anlatırdım. Çevresel sağlık sorunları hakkında bilgi vererek, halkın konuya duyarlılığını artırmaya çalışırdım. Belediye ve yerel yönetimle iletişime geçerek, bu tesislerin çevreye duyarlı hale gelmesi için taleplerde bulunurdum.  Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na başvurarak, sanayi tesislerinin çevresel etkilerinin değerlendirilmesini ve gereken denetimlerin yapılmasını talep ederdim. Ayrıca, sağlık sorunları ile ilgili verilerin toplanması ve halk sağlığının korunması için önlemler alınması gerektiğini iletirdim.

Çevrenizdeki yol kenarlarına belediye ve trafik ekiplerince bisiklet yolları yapılmıştır. Ancak park edecek yer bulamayan komşularınız araçlarını bisiklet yollarına park etmektedir. Bu durum bisiklet sürücülerinin kaza yapma ihtimalini artırmaktadır.

Bu durumda etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?

Cevap:

Etkin bir vatandaş olarak, bisiklet yollarına park edilen araçlar nedeniyle bisiklet sürücülerinin güvenliğini riske atmanın önüne geçmek için şu adımları atardım:

Komşularıma, bisiklet yollarının sadece bisikletliler için olduğunu ve bu yolların engellenmesinin hem bisiklet sürücülerinin güvenliğini tehlikeye attığını açıklardım. Bu konuda duyarlı olmak gerektiğini vurgularak, kendilerinin park edebileceği alternatif alanlar hakkında bilgi verirdim.

Durumu belediyeye ya da trafik ekiplerine bildirerek, bu park sorununa çözüm bulunmasını sağlardım. Gerektiğinde daha belirgin işaretler ve park yasakları ile bu tür park etmelerin önüne geçilmesini talep edebilirdim.

Mahallemdeki diğer sakinlerle birlikte bisiklet yollarının korunmasına yönelik bir imza kampanyası başlatarak, bu durumu yetkililere duyururdum. Bu şekilde toplumsal bir dayanışma ve çözüm arayışı oluşturmuş olurdum.

Çevrenizde gözlemlediğiniz etkin vatandaşlara örnekler veriniz.

Cevap:

Maddi imkânları kısıtlı öğrencilere ücretsiz ders veren, okuma yazma bilmeyen yetişkinlere destek olan bireyler.

Sahillerde, parklarda veya ormanlık alanlarda çöp toplama etkinlikleri düzenleyen gruplar.

Bir toplumda etkin vatandaş sayısının az olması toplumsal düzeni nasıl etkileyebilir?

Cevap:

Bir toplumda etkin vatandaş sayısının az olması, toplumsal düzeni olumsuz yönde etkileyebilir. Etkin vatandaşlar, çevreyi koruma, yardımlaşma, eğitim ve kamu hizmetlerine katılım gibi konularda aktif rol oynayarak toplumun gelişimine katkı sağlar. Ancak, bu bireylerin sayısının yetersiz olması, çevre kirliliğinin artmasına, kültürel mirasın yok olmasına, eğitim seviyesinin düşmesine ve sosyal dayanışmanın zayıflamasına neden olabilir. Ayrıca, vatandaşların duyarsız kalması, yöneticilerin hesap verebilirliğini azaltarak adalet, eşitlik ve insan hakları gibi temel kavramların zedelenmesine yol açabilir. Bu durum, toplumsal huzursuzluğu artırırken, bireyler arasındaki güven duygusunu da zayıflatabilir.

 Aşağıdaki örnek olaydan yararlanarak verilen soruları cevaplayınız.

a) Örnek olaydaki bireylerden hangisi etkin vatandaştır? Neden?

b) Örnek olaydaki bireylerden hangisi etkin olmayan vatandaştır? Neden?

c) Örnek olaydan yola çıkarak etkin vatandaşın özelliklerinden birini yazınız.

Cevap:

a) Etkin vatandaş olan Yavuz’dur. Çünkü yaptığı alışverişte ürünle birlikte fişini de almıştır. Ürünle ilgili sorun yaşadığında fişi ile birlikte markete başvurmuştur. Hakları ve sorumlulukları çerçevesinde hareket etmektedir.

b) Etkin olmayan vatandaş Can Bey’dir. Çünkü kendisinden önce kasada ödeme yapan kişilerin ödeme işlemlerini bitirmelerini beklememektedir. Haklarına ve sorumluluklarına uygun hareket etmemektedir.

c) • Hak ve özgürlüklerini bilir ve gerektiğinde bunları savunur.
• Sorumluluklarının neler olduğunu bilir ve sorumluklarını yerine getirir.
• İnsan haklarına saygılıdır ve bu hakları savunur

Etkin vatandaş kavramını tanımlayınız ve etkin vatandaşın özelliklerinden iki tanesini yazınız.
Etkin vatandaş:

Etkin Vatandaşın Özellikleri:

Cevap:

Topluma ve devlete karşı sorumluluklarını bilen ve sorumlulukları ölçüsünde haklarını arayan kişidir.

Hak ve özgürlüklerini bilir ve gerektiğinde bunları savunur.
Toplumsal sorunların çözümünde yetkililerle iş birliği yapar.
Vergisini öder, trafik kurallarına uyar ve çevreye duyarlı davranır.
Çevre ve ülkesine karşı kendini sorumlu kabul eder.
Sorumluluklarının neler olduğunu bilir ve sorumluklarını yerine getirir.
İnsan haklarına saygılıdır ve bu hakları savunur vb.

Genel ağ haberine göre İbrahim Bey’in etkin vatandaş olarak özelliklerini yazınız.
Cevap:

Haklarını ve özgürlüklerini bilir, gerektiğinde bunları savunur.
Sorumluluklarını bilir ve bunları yerine getirir.
Sorunların çözümünde yetkili kişi veya kurumlarla iş birliği yapar.

 Verilen görsel ve açıklamaya göre Sıla ve Emir ikilisinden hangisinin etkin bir vatandaş olduğu söylenebilir? Nedeniyle birlikte yazınız.
Cevap:

Emir etkin bir vatandaştır. Çünkü Emir, yasaların kendisine verdiği hak ve sorumluluklara uygun hareket etmektedir. Ayrıca, Emir trafik kurallarını bilen ve bunları uygulayan bir bisiklet sürücüsüdür.

Aşağıda etkin vatandaşlık örneği sergilenen bazı olaylar verilmiştir.

 Verilen örneklerden yararlanarak etkin vatandaşın özelliklerinden iki tanesini yazınız.

Cevap:

• Hak ve özgürlüklerini bilir ve gerektiğinde bunları savunur.
• Toplumsal sorunların çözümünde yetkililerle iş birliği yapar.
• Vergisini öder, trafik kurallarına uyar ve çevreye duyarlı davranır.
• Çevre ve ülkesine karşı kendini sorumlu kabul eder.
• Sorumluluklarının neler olduğunu bilir ve sorumluklarını yerine getirir.
• İnsan haklarına saygılıdır ve bu hakları savunur vb.

542 Etkin Vatandaşın Özellikleri Açık Uçlu Soru ve Cevaplar yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

• İndirilebilir Sunu: Etkin Vatandaşın Özellikleri
• Pardüs İçin Online Sunu: Etkin Vatandaşın Özellikleri Online Sunu

 Ders Notu

 Test

  Oyunlar

• Uçan Meyve Oyunu – Etkin Vatandaş Davranışları
• Doğru Yanlış Oyunu – Etkin Vatandaş Davranışları

Açık Uçlu Sorular

• Etkin Vatandaşın Özellikleri Açık Uçlu Soru ve Cevaplar

Etkinlikler

542 Etkin Vatandaşın Özellikleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Verilen tutum ve davranışı değerlendirerek doğru yanlış butonundan uygun olanı tıklayınız.

Uçan Meyve Oyunu – Etkin Vatandaş Davranışları yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Verilen tutum ve davranışı doğru veya yanlış olarak değerlendirerek ilgili butonu tıklayınız.

Doğru Yanlış Oyunu – Etkin Vatandaş Davranışları yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

“SB.5.4.2. Toplum düzenine etkisi bakımından etkin vatandaş olmanın önemine yönelik çıkarımda bulunabilme” öğrenim çıktısı için hazırlanan online sunudur.

• Sunumu tam ekran izlemek için büyüteç tuşunu kullanabilirsiniz.
• Telefonda tam ekran yapabilmek için  masaüstü görünümde açınız.

Etkin Vatandaşın Özellikleri Online Sunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Çıkan kavramlardan demokrasi ve cumhuriyet ile ilgili olanları tıklamaya çalışınız.

Köstebek Vurmaca- Demokrasi ve Cumhuriyet İle İlgili Kavramlar yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Demokrasi nedir?

Cevap:

Demokrasi, halk yönetimi veya halkın devlet yönetiminde söz sahibi olması olarak ifade edilebilir.

Evdeki demokrasi uygulamasına örnek veriniz.

Cevap:

Evde kararlar alınırken aile fertlerinin fikrinin alınması

Sınıfta demokrasi uygulamasına örnek veriniz.

Cevap:

Sınıf başkanı seçimlerinde sınıftaki öğrencilerin oy kullanması

Sosyal hayatta demokrasiye örnek veriniz.

Cevap:

Burdur’da bir grup çocuğun, mahallelerindeki parkın bakım ve tamiratı için yazdıkları dilekçeyi belediyeye vermesi

Ülke genelinde yapılan seçimlerde ya da yerel seçimlerde birden fazla parti ya da kişi yönetime aday olabilir.

Bu durum demokrasinin temel ilkelerinden hangisi ile ilişkilendirilebilir?

Cevap:

Çoğulculuk

T.C. İçişleri Bakanı: “Hukuk, insan hakları bizim vazgeçilmezimiz.”
“… T.C. İçişleri Bakanı, katıldığı bir toplantıda demokrasi ve hukuk anlayışımızla ilgili çeşitli açıklamalarda bulundu. Bakan ‘Demokratik devletlerde milletten daha güçlü bir irade yoktur. Biz hukuk devletiyiz, bu sebeple ülkemizde hukukun üstünlüğü vardır. Herkes eşittir ve hukukun aldığı kararlara uymak zorundadır. Temel insan hakları ile özgürlükler anayasa ve kanunlarımızca koruma altına alınmıştır. Bakanlığımız bu anlayışla çalışmaktadır.’ dedi…”

Verilen metin demokrasinin temel niteliklerinden hangileri ile ilişkilidir? Yazınız.

Cevap:

• Hukukun Üstünlüğü: Bakanın ifadelerinde, Türkiye’nin bir hukuk devleti olduğu ve herkesin hukukun aldığı kararlara uymak zorunda olduğu vurgulanmıştır. Bu, hukukun üstünlüğü ilkesine işaret eder.
• Eşitlik İlkesi: Bakan, herkesin eşit olduğunu ve temel hak ve özgürlüklerin anayasa ile güvence altına alındığını belirtmiştir. Bu, demokrasinin temel ilkelerinden olan hukuki ve siyasi eşitlik ile doğrudan ilişkilidir.
• İnsan Haklarına Saygı: Temel insan haklarının korunması gerektiği ve anayasal güvence altında olduğu vurgulanmıştır. Bu da demokrasinin insan haklarına saygı ilkesine bağlı olduğunu gösterir.
• Milli Egemenlik: Bakan, demokratik devletlerde milletten daha güçlü bir irade olmadığını belirtmiştir. Bu, halk egemenliği ilkesine işaret eder.

14 Mayıs seçimlerine göre TBMM’de 7 siyasi parti yer aldı
“… Yüksek Seçim Kurulunun açıkladığı sonuçlara göre TBMM’de yer alacak 600 milletvekili 53 milyon 993 bin 683 kişinin verdiği oylarla belirlendi. Açıklanan sonuçlara göre mecliste 7 siyasi parti, ülke yönetimine katılmaya hak kazandı. Siyasi partilerin milletvekili sayısındaki dağılım ise şöyle gerçekleşti:…”

Verilen metin demokrasinin temel niteliklerinden hangileri ile ilişkilidir? Yazınız.

Cevap:

Milli Egemenlik: Metinde belirtilen seçim süreci, halkın doğrudan oy kullanarak temsilcilerini seçtiğini göstermektedir. Bu, egemenliğin millete ait olduğu anlayışıyla örtüşmektedir.

Seçme ve Seçilme Hakkı: 53 milyondan fazla kişinin oy kullanması, vatandaşların seçme ve seçilme hakkını aktif olarak kullandığını göstermektedir. Bu hak, demokratik yönetimlerin vazgeçilmez özelliklerindendir.

Çoğulculuk: Birden fazla siyasi partinin mecliste yer alması, farklı görüş ve ideolojilerin parlamentoda temsil edilmesini gösterir. Çoğulculuk, demokrasinin temel unsurlarından biridir.

Çevrenizde yaptığınız gözlemlere göre demokrasinin temel niteliklerine uygun birer örnek belirleyiniz

Cevap:

1. Milli Egemenlik: Yerel seçimlerde belediye başkanı ve meclis üyelerinin halkın oylarıyla belirlenmesi.
2. Hukukun Üstünlüğü: Bir trafik kazası olduğunda, polis memurlarının kazaya karışanların sosyal statüsüne bakılmaksızın yasalara uygun işlem yapması hukukun üstünlüğüne bir örnektir. Herkesin yasalar önünde eşit olduğu ve kurallara uymak zorunda olduğu ilkesi burada geçerlidir.
3. Çoğulculuk: Farklı siyasi partilere mensup kişilerin belediye meclisinde veya TBMM’de yer alarak ülke yönetimine katkı sağlaması.
4. Seçme ve Seçilme Hakkı: Üniversitelerde öğrenci temsilcilerinin seçimle belirlenmesi veya bir dernek başkanının üyelerin oylarıyla seçilmesi.
5. Eşitlik: Bir okulda, farklı sosyo-ekonomik düzeylerden gelen öğrencilerin aynı eğitim imkanlarına sahip olması ve ayrımcılığa uğramaması eşitlik ilkesine bir örnektir.

Verilen görsel demokrasinin hangi ilkeleri ile ilişkilendirilebilir? Yazınız

Cevap:

• Oy kullanılması milli egemenlik ile ilişkilendirilir.
• Demokrasi, vatandaşların yönetime katılımını gerektirir. Seçimler, vatandaşların yönetime katılmasının en önemli yollarından biridir. Bu yüzden katılımcılık ilkesi ile de ilişkilidir.
• Erkekler gibi kadınlarında oy kullanabilmesi eşitlik ilkesi ile ilişkilendirilebilir.

Atatürk döneminde demokrasinin gelişmesi için yapılan çalışmalardan üç tanesini yazınız.

Cevap:

• TBMM’nin açılması
• Cumhuriyet’in ilan edilmesi
• Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi

“Demokrasinin en çağdaş ve mantıklı uygulamasını sağlayan hükümet şekli, cumhuriyettir.”
“Sebep ne olursa olsun vatandaşın derdine çare bulmak, yardım etmek ve destek olmak, Cumhuriyet hükûmetinin koşacağı bir vazifedir.”
“Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir.”
“Cumhuriyet sizden ‘fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür’ nesiller ister.”

 Atatürk’ün sözlerine göre cumhuriyet kavramının nitelikleri nelerdir? Gözlemlerinize dayanarak bu niteliklere hangi örnekleri verebilirsiniz?

Cevap:

• Cumhuriyet, en çağdaş ve mantıklı yönetim şekli olarak ifade edilmiştir. Bu, cumhuriyetin, diğer yönetim şekillerine göre daha akılcı, adil ve gelişime açık bir sistem olduğunu vurgular.

Örnek: Türkiye Cumhuriyeti’nin, bilimsel ve teknolojik gelişmeleri desteklemesi, eğitim ve sağlık alanında sürekli iyileştirmeler yapması, çağdaş bir yönetim anlayışının sonucudur.

• Cumhuriyet hükümetinin öncelikli görevlerinden biri, vatandaşın dertlerine çare bulmak, yardım etmek ve destek olmak olarak belirtilmiştir. Bu, sosyal devlet anlayışının bir gereğidir.

Örnek: Türkiye Cumhuriyeti’nin, sosyal yardımlar yapması, işsizlere iş imkanı sağlamaya çalışması, doğal afetlerde vatandaşlarına yardım etmesi, sosyal devlet anlayışının örnekleridir.

• “Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir” ifadesi, cumhuriyetin temel ilkesini oluşturur. Bu, devletin gücünün kaynağının millet olduğunu ve milletin kendi kendini yönetme hakkına sahip olduğunu ifade eder.

Örnek: Türkiye’de seçimlerin yapılması, vatandaşların oy kullanarak yöneticilerini seçmesi, egemenliğin millete ait olmasının bir örneğidir.

• Cumhuriyet, fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller ister. Bu, cumhuriyetin, düşünen, sorgulayan, eleştirel bakış açısına sahip ve özgür bireyler yetiştirmeyi amaçladığını gösterir.

Örnek: Türkiye’de okullarda öğrencilerin farklı düşüncelere saygı duymayı öğrenmesi, kendi fikirlerini özgürce ifade edebilmesi, cumhuriyetin istediği nesillerin yetişmesine katkı sağlar.

Cumhuriyet nedir?

Cevap:

Cumhuriyet, egemenliğin millete ait olduğu ve bunu belirli süreler için seçtiği milletvekilleri aracılığıyla kullandığı yönetim biçimidir.

 Vatansever ve millî bilince sahip bir birey, cumhuriyeti korumak ve yaşatmak için nasıl davranışlar sergilemelidir? Yazınız.

Cevap:

• Cumhuriyetin Değerlerine Sahip Çıkmak: Cumhuriyetin temel ilkelerini (özgürlük, eşitlik, adalet, demokrasi, insan hakları vb.) benimsemek ve bu değerlere uygun yaşamak.
• Yasalara Uymak: Ülkenin yasalarına saygı göstermek ve uymak, cumhuriyetin düzenini korumak için önemlidir.
• Vergilerini Düzenli Ödemek: Vergi ödeme bilinci, devletin ve dolayısıyla cumhuriyetin devamlılığı için gereklidir.
• Çalışkan Olmak: Üretken olmak, ülkenin ekonomisine katkıda bulunmak, cumhuriyetin refahını artırmaya yardımcı olur.
• Dürüst ve Güvenilir Olmak: Toplumda dürüstlük ve güven ortamını tesis etmek, cumhuriyetin sosyal yapısını güçlendirir.
• Sorumluluk Sahibi Olmak: Toplumsal sorunlara duyarlı olmak, çözüm için çaba göstermek, cumhuriyetin gelişmesine katkıda bulunur.
• Atatürk İlkelerine Bağlı Kalmak: Atatürk’ün ilke ve inkılaplarına sahip çıkmak, cumhuriyetin temel değerlerini korumak için önemlidir.

Cumhuriyet nedir? Cumhuriyetin özellikleri nelerdir?

Cevap:

Cumhuriyet, bir devlet şekli olarak, egemenliğin doğrudan doğruya halka ait olduğu ve halkın seçtiği temsilciler aracılığıyla yönetildiği bir yönetim biçimidir. Cumhuriyetin temel özellikleri şunlardır:

1. Milli Egemenlik: Egemenlik, yani devletin en üstün yetkisi, kayıtsız şartsız millete aittir. Millet, bu egemenliği seçimler yoluyla kullanır ve yöneticilerini seçer.
2. Hukukun Üstünlüğü: Herkes, kanun önünde eşittir. Hiç kimse, ayrıcalıklı değildir. Devlet de dahil olmak üzere herkes, hukuka uymak zorundadır.
3. İnsan Hakları: Herkes, doğuştan bazı temel haklara sahiptir. Yaşama hakkı, ifade özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü gibi haklar, cumhuriyet tarafından güvence altına alınır.
4. Demokrasi: Halk, kendi yöneticilerini seçme ve yönetimde söz sahibi olma hakkına sahiptir. Seçimler, serbest, adil ve düzenli aralıklarla yapılır.
5. Güçler Ayrılığı: Devletin güçleri (yasama, yürütme ve yargı) birbirinden ayrılmıştır. Bu sayede, güçlerin kötüye kullanılması engellenir ve özgürlükler korunur.
6. Laiklik: Devlet, dinlere karşı tarafsızdır. Herkes, din ve vicdan özgürlüğüne sahiptir. Devlet, herhangi bir dini veya inancı desteklemez.
7. Sosyal Devlet: Devlet, sosyal adaleti sağlamakla yükümlüdür. Herkesin eğitim, sağlık, barınma gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasına çalışır.
8. Atatürk İlkeleri: Türkiye Cumhuriyeti, Atatürk’ün belirlediği ilke ve inkılaplar üzerine kurulmuştur. Bu ilkeler, cumhuriyetin temel niteliklerini oluşturur.

Cumhuriyet, vatandaşların hak ve özgürlüklerini güvence altına alan, adaleti ve eşitliği sağlayan, gelişime açık ve çağdaş bir yönetim şeklidir.

Demokrasi ve Cumhuriyetin ortak özellikleri nelerdir?

Cevap:

Demokrasi ve cumhuriyet, modern devletlerin yönetiminde sıklıkla bir arada anılan ve birbirini tamamlayan kavramlardır. Her ne kadar farklı anlamlara gelseler de, birçok ortak özelliği paylaşırlar. İşte demokrasi ve cumhuriyetin ortak özellikleri:

1. Halkın Egemenliği: Hem demokraside hem de cumhuriyette egemenlik halka aittir. Halk, seçimler yoluyla yöneticilerini seçer ve yönetimde söz sahibi olur.
2. Hukukun Üstünlüğü: Her iki yönetim şeklinde de herkes, kanun önünde eşittir. Hiç kimse, ayrıcalıklı değildir. Devlet de dahil olmak üzere herkes, hukuka uymak zorundadır.
3. İnsan Hakları: Yaşama hakkı, ifade özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü gibi temel insan hakları, hem demokraside hem de cumhuriyette güvence altındadır.
4. Çoğulculuk: Farklı fikirlerin ve inançların bir arada yaşaması, hem demokrasinin hem de cumhuriyetin temel özelliklerindendir. Herkes, kendi düşüncelerini serbestçe ifade edebilir ve farklı inançlara sahip olabilir.
5. Katılım: Halkın yönetime katılımı, hem demokrasinin hem de cumhuriyetin önemli bir unsurudur. Seçimler, referandumlar ve sivil toplum kuruluşları aracılığıyla halk, yönetime aktif olarak katılabilir.
6. Temsil: Halk, seçtiği temsilciler aracılığıyla yönetilir. Bu temsilciler, halkın iradesini yansıtır ve onların adına karar alırlar.
7. Sorumluluk: Yöneticiler, halka karşı sorumludur. Yaptıkları işlerden dolayı hesap verirler ve halkın güvenini kaybettiklerinde görevden alınabilirler.

Demokrasi ve cumhuriyet, birbirini tamamlayan ve güçlendiren kavramlardır. Demokrasi, halkın kendi kendini yönetme ilkesini ifade ederken, cumhuriyet, devletin yönetim şeklini ve egemenliğin kaynağını belirtir.

Demokrasi ve Cumhuriyet arasındaki farklar nelerdir?

Cevap:

 Milletin, egemenliği kendi elinde tuttuğu ve bunu belirli süreler için seçtiği temsilciler aracılığıyla kullandığı yönetim biçimini yazınız.

Cevap:

Cumhuriyet

Farklı fikirlerin önemsenmesinin gerekliliğini vurgulayan demokrasi ilkesinin adını yazınız.

Cevap:

Çoğulculuk

Halkın doğrudan veya dolaylı karar verme süreçlerinde aktif olması gerektiğini vurgulayan demokrasi ilkesidir.

Hakkında bilgi verilen demokrasi ilkesi hangisidir? Yazınız.

Cevap:

Katılımcılık

Halkın yönetme gücüne sahip olması gerektiğini savunan yönetim anlayışıdır.

Hakkında bilgi verilen kavram nedir? Yazınız.

Cevap:

Demokrasi

Demokrasinin aşağıda yer alan temel ilkelerini birer cümle ile tanımlayınız. 
a) Özgürlük:
b) Eşitlik:
c) Millî egemenlik:
d) Katılım:

Cevap:

a) Özgürlük: Kişinin herhangi bir kısıtlamaya, zorlamaya bağlı olmaksızın düşünmesi veya davranmasıdır.

b) Eşitlik: Kanunlar karşısında herkesin aynı haklara sahip olmasıdır.

c) Millî egemenlik: Ülkeyi yönetecek kişilerin halk tarafından belirli aralıklarla yapılan seçimlerle belirlenmesidir.

d) Katılım: Halkın doğrudan veya dolaylı olarak karar verme süreçlerinde aktif olmasıdır.

Demokrasi, halkın devlet yönetiminde söz sahibi olması olarak ifade edilebilir. Ancak demokrasiyi sadece devlet yönetimi ile ilişkilendirmek çok doğru olmaz. Çünkü demokrasiye hayatımızın her alanında rastlayabiliriz.
Bu bilgiden hareketle evdeki, okuldaki ve yaşadığımız şehirdeki demokrasi uygulamalarına birer tane örnek yazınız.

Cevap:

Aşağıdaki tabloda verilen açıklamaların demokrasinin hangi temel ilkesine ait olduğunu ilgili yerlere yazınız.

Cevap:

Halk yönetimi veya halkın devlet yönetiminde söz sahibi olması olarak ifade edilebilen demokrasinin birtakım temel nitelikleri bulunmaktadır.
Demokrasinin temel niteliklerinden dört tanesini yazınız.

Cevap:

• Millî egemenlik
• Özgürlük
• Eşitlik
• Çoğulculuk
• Katılımcılık
• Hukukun üstünlüğü

 Aşağıda cumhuriyetimize ait görseller verilmiştir.

 Verilen görsellerden cumhuriyetimizin hangi özelliklerine ulaşılabilir? Yazınız.

Cevap:

Cumhuriyetimizde egemenlik millete aittir ve millet, bu yetkisini belirli süreler için seçtiği milletvekilleri aracılığıyla kullanır. Cumhuriyetimiz zor şartlar altında kazanılmıştır. Cumhuriyetimizde kadınlar da erkekler ile beraber seçimlere katılarak seçme ve seçilme hakkını kullanabilmektedir.

“Mustafa Kemal Atatürk kadınlara siyasal haklar vererek kadın-erkek eşitliğini sağlamaya çalışmış ve demokrasiye milli egemenliğe katkıda bulunmuştur.” diyen bir kişi, bu ifadesine hangi gelişmeyi kanıt olarak gösterebilir?

Cevap:

Kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkını elde etmesini kanıt olarak gösterebilir.

 Seçimlerde birden fazla parti ya da kişinin yönetime aday olması demokrasinin hangi temel ilkesi ile ilgilidir?

Cevap:

Çoğulculuk ilkesi ile ilgilidir.

Yaşadığınız yerde yağmur yağdığında yollarda su birikintileri kaldığını ve yoldan geçmekte zorlandığınızı düşünün

Etkin bir vatandaş olarak bu sorunun çözümü için neler yapabilirsiniz? Kısaca çözüm önerilerinizi yazınız.

Cevap:

Belediyeye dilekçe ile başvurarak sorunun yasalar çerçevesinde çözülmesini isterim.

541 Demokrasi ve Cumhuriyetin Nitelikleri Açık Uçlu Soru ve Cevaplar yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

• İndirilebilir Sunu: Demokrasi ve Cumhuriyetin Nitelikleri Sunumu
• Pardüs İçin Online Sunu: Demokrasi ve Cumhuriyetin Nitelikleri Online Sunu

 Ders Notu

• Demokrasi ve Cumhuriyetin Temel Nitelikleri Konu Özeti

 Test

  Oyunlar

• Labirent Kovalamaca – Demokrasinin Temel İlkeleri
• Köstebek Vurmaca- Demokrasi ve Cumhuriyet İle İlgili Kavramlar

Açık Uçlu Sorular

• Demokrasi ve Cumhuriyetin Nitelikleri Açık Uçlu Soru ve Cevaplar

Etkinlikler

541 Demokrasi ve Cumhuriyetin Nitelikleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

“SB.5.4.1. Demokrasi ve cumhuriyet kavramları arasındaki ilişkiyi çözümleyebilme” öğrenim çıktısı için hazırlanan online sunudur.

• Sunumu tam ekran izlemek için büyüteç tuşunu kullanabilirsiniz.
• Telefonda tam ekran yapabilmek için  masaüstü görünümde açınız.

541 Demokrasi ve Cumhuriyetin Nitelikleri Online Sunu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

1. Devlet Yapısı ve Yönetim Şekli:

• Cumhuriyet: Devletin başında seçilmiş bir başkan veya cumhurbaşkanı bulunur. Monarşi gibi kalıtsal bir yönetim sistemi yerine, halkın seçimiyle belirlenen bir yönetici vardır. Devletin temel amacı, halkın ortak çıkarlarını korumak ve geliştirmektir.
• Demokrasi: Halkın egemenliğine dayalı bir yönetim sistemidir. Yönetimde son sözü halk söyler ve siyasi kararlar halkın oyuyla belirlenir. Demokrasi, daha çok yönetim biçimini ifade ederken, cumhuriyet devlet yapısını ifade eder.

2. Tarihsel Gelişim:

• Cumhuriyet: Daha çok modern çağlarda ortaya çıkmış bir kavramdır. Monarşilere tepki olarak, halkın egemenliğine dayalı yeni bir devlet anlayışı olarak ortaya çıkmıştır.
• Demokrasi: Antik Yunan’da ortaya çıkmış ve tarih boyunca farklı şekillerde uygulanan daha eski bir kavramdır. Demokrasinin modern anlamda kullanımı ise cumhuriyetlerle birlikte daha yaygınlaşmıştır.

3. Kapsam:

• Cumhuriyet: Devletin yapısını, yönetim biçimini ve temel ilkelerini ifade eder.
• Demokrasi: Daha çok yönetim biçimini ifade eder ve siyasi kararların alınma süreçlerini kapsar. Demokrasi, aynı zamanda bir yaşam tarzı ve değerler bütünü olarak da görülebilir.

4. Diğer Özellikler:

• Cumhuriyet: Hukukun üstünlüğüne, kuvvetler ayrılığına ve insan haklarına önem verir.
• Demokrasi: Katılımcılığı, çoğulculuğu ve özgürlükleri esas alır. Herkesin siyasi hayata katılımı ve farklı görüşlerin özgürce ifade edilmesi demokrasinin temel ilkeleridir.

Özetle

Cumhuriyet ve demokrasi, birbirini tamamlayan ancak farklı anlamlara gelen iki kavramdır. Cumhuriyet, devletin yapısını belirlerken, demokrasi ise yönetim biçimini belirler. Demokrasi, cumhuriyetin temelini oluşturan bir yönetim sistemidir. Ancak her cumhuriyet demokratik olmak zorunda değildir. Örneğin, bazı diktatörlükler de cumhuriyet olarak adlandırılabilir.

Cumhuriyet ve Demokrasi Arasındaki Farklar yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

1. Halkın Egemenliği: Hem cumhuriyet hem de demokrasi, egemenliğin halkta olduğuna inanır. Yani iktidarın kaynağı halktır ve siyasi kararlar halkın iradesi doğrultusunda alınır.
2. Eşitlik İlkesi: Her iki sistemde de tüm bireylerin kanun önünde eşit olduğu ve aynı haklara sahip olduğu kabul edilir. Sosyal, ekonomik ve siyasi alanda eşitlik hedeflenir.
3. Özgürlükler: Hem cumhuriyet hem de demokrasi, bireylerin düşünce, ifade, inanç ve toplanma özgürlüklerini savunur. Bu özgürlükler, demokratik bir toplumun temel taşlarıdır.
4. Seçimler: Her iki sistemde de halkın temsilcilerini seçerek yönetime katılımı sağlanır. Düzenli olarak yapılan seçimler, halkın iradesinin yansımasıdır.
5. Kanun Üstünlüğü: Hem cumhuriyet hem de demokrasi, kanunların herkes için geçerli olduğu ve hiçbir bireyin kanunun üzerinde olmadığı ilkesine dayanır.
6. Çoğunlukçuluk İlkesi: Genel olarak, her iki sistemde de çoğunluğun kararları geçerli kabul edilir. Ancak azınlık haklarının korunması da önemli bir ilkedir.

Her ne kadar cumhuriyet ve demokrasi sıklıkla birlikte anılsa da, aralarında ufak farklar bulunmaktadır. Örneğin, cumhuriyet daha çok yönetim şeklini ifade ederken, demokrasi yaşam biçimidir. Ancak bu iki kavram, tarihsel süreç içinde birbirini etkileyerek günümüzdeki anlamlarını kazanmıştır.

Cumhuriyet ve Demokrasi Arasındaki Benzerlikler yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

CUMHURİYETİN ÖZELLİKLERİ

• Egemenliğin kaynağının millete ait olduğunu kabul eden devlet şeklidir.
• Yönetiminin özelliği, seçim esasına dayanan bir yönetim oluşudur. Seçimin gerek seçme gerekse seçilme hakkı açısından belli bir kişiye, belli bir gruba, belli bir sınıfa ait olmayıp; bütünüyle millete ait olmasıdır.
• Cumhuriyet rejimi, her şeyden önce kamu yararını ön planda tutan, kamu yararına dayanan bir yönetim şeklidir. Rejimin gücünü, geniş halk kitlesinin bütününden, millet iradesinden almasıdır.
• Cumhuriyet rejimi, devlet yaşantımıza, siyasi yaşantımıza egemenliğin bir kişiye, bir gruba, bir sınıfa değil, doğrudan millete ait olduğu gerçeğini kazandırmıştır.
• Cumhuriyet rejimi, bütün vatandaşları yasa önünde eşit sayar, onlar arasında hiçbir ayrıcalık tanımaz, onların devlet yönetimine eşit olarak katılımını sağlar. Vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini devlet teminatı altına alır.
• Cumhuriyet akla, mantığa, bilime, toplumun gereklerine ve ihtiyaçlarını gidermeye en uygun ve insana değer veren bir devlet yönetim biçimidir. “Cumhuriyet, fikir serbestliği taraftarıdır.” İnsanın, dolayısıyla toplumun gelişme ortamını hazırlayan, koruyan en iyi yönetim biçimidir.

Cumhuriyetin Nitelikleri Nelerdir? yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Buna karşılık çoğulcu demokrasi anlayışı toplumun çoğunluk tarafından yönetilmesini reddetmez. Fakat çoğunluğun yönetimi ile azınlıkta kalanlar arasında bir dengenin
kurulması gerektiğini vurgular. Çoğunluğun yönetme erki sınırsız değil bilakis azınlığın temel hakları ile sınırlıdır. Çoğulcu demokrasi siyasal iktidarın çeşitli merkezler arasında paylaştırılmasını ve dengelenmesini ifade etmektedir. Ayrıca azınlığın haklarının korunması ve farklı düşüncede olanların düşüncelerini serbestçe ifade edip örgütlenebilmesini de içermektedir. Günümüzde insan haklarının güvence altında olması ve korunması konusunda bir görüş birliği olduğu söylenebilir.
Kemal Gözler modern anayasalarda azınlığın haklarını koruma noktasında bazı tedbirleri ifade etmiştir: ilk olarak vatandaşların temel hak ve hürriyetlerini korumak için kanunlardan daha zor ve farklı usulde değiştirilen yazılı ve katı bir anayasanın kabul edilmesi ve çoğunluğa sahip olan grup anayasa değişikliği için mevsuf çoğunluğa ihtiyaç duyduğu için azınlığın temel hak ve hürriyetleri üzerinde düzenlemeyi ancak azınlıktan muvafakat alarak yapabilecektir. Bir dizi diğer tedbirler ise, iki meclisli yasama, kanunların anayasal denetim mekanizması ayrıca sivil toplum kuruluşları, basın gibi kuruluşlar da azınlığı çoğunluğun yanında koruyucu faaliyetlerinden ötürü çoğulcu demokrasinin içinde yer alan tedbirlerdendir.

Çoğulcu Demokrasi yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Sonu “krasi” ile biten bürokrasi, otokrasi, demokrasi gibi tüm terimler iktidar ve yönetme anlamındaki “kratos” kelimesinden türetilmiştir. Dolayısıyla demokrasi ifadesi en temel anlamıyla halkın idaresi halkın yönetimi anlamını bize vermektedir.
İlk defa Yunanlı tarihçi Herodot tarafından kullanılan demokrasi ifadesi halkın yönetiminden ziyade Abraham Lincoln’ün ünlü demokrasi tanımında belirttiği şekilde halkın halk tarafından halk için yönetimi  olarak yaygınlık kazanmıştır. Başka bir deyişle, ideal demokrasi halktan gelen bir hükümet, halk tarafından uygulanan bir hükümet ve bunu
halk için yapan bir hükümettir.  Buradaki yönetim kavramı temel siyasal kararları almak ve uygulamak anlamına gelmektedir. Churchill ise demokrasiyi: “en iyi idare şekli değil,
ama kötü tarafları en az olan idare şekli” olarak kabul etmiştir.  Buradaki “demos” kelimesi eski Yunan’da genellikle rütbesi ve makamı olmayan
sıradan halkı ifade etmektedir. Kelimenin orijinaline bakıldığı zaman “demos” tüm sıradan insanlar için değil daha çok yoksul veya çoğunluk anlamında kullanılmıştır. Bu
sebepten dolayı demokrasinin fakirlerin yönetimi şeklinde küçümsenerek kullanıldığı da olmuştur. Fakat burada “demos” çoğunluk değil azınlık ve çoğunluğun hepsi demektir.
Avrupa’da 15. asırdan beri “demos” değil Latince “populus” sözcüğü kullanılmaktadır, çünkü Avrupa’da ortaçağın dili Yunanca değil Latincedir.
Bugün yeryüzündeki en ortak ve meşru görülen yönetim şekli demokrasidir. Bu, ülke yönetiminde söz sahibi olmak adına sıradan vatandaşların artan istekleri doğrultusunda ortaya çıkmış bir siyasal sistemdir.  Demokrasi; halkı, onun iradesine bağlı olarak hükümdar ve kanun koyucu kılmaktadır. Demokrasi; kavram olarak, daha iyi yönetim
arayışında, egemenlik sorunu belirmeden de kullanılabilmekteydi. Buna ilave olarak egemenliğin sahibinin kim olduğu sorusu, demokrasiyi diğer rejimlerden ayıran başlıca
ölçüt olmaktadır. Demokrasinin tanımı üzerine birçok tartışma bulunmaktadır. Bu tartışmalardan biri, Lincoln’ün tanımında yer alan “halk yönetimi” ifadesinin ne anlama geldiği üzerindedir.
Halk iradesi nasıl ortaya çıkar? Bunun için yurttaşların çoğunluğunun veya tümünün iradesinin aynı yönde olması mı aranmalıdır? Sorularına verilen cevaplar farklı demokrasi modellerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Siyasi biçimiyle demokrasi, değişmeyen bir kavram olmayıp aksine dinamiktir. Bu kapsamda, toplumların gelişme seviyesine bağlı bir biçimde genişleyebilmektedir. Keza,
siyasi demokrasinin geniş boyutlara ulaşabilmesi, ancak yirminci yüzyılı bulabilmiştir.
Halkın tam anlamıyla özgürlük içerisinde bulunabilmesi için, yönetilenler ve yöneticiler ayırımı yapılmadan, kendi kendini yönetmesi gerekir. Halkın, çoğunluk vasıtasıyla yönetilmesi halinde ise, tam anlamıyla özgürlükten bahsedilemez. Demokrasinin amacına gelindiğinde, halkın tam anlamıyla özgür olmasıdır. Oybirliği ile yönetim olmayacağı için mümkün olduğu kadar ideal demokrasiye ulaşmak, demokrasinin amacı olmaktadır.
Günümüzde, demokrasinin birbirine benzer bir çok tarifi üzerinde birleşmekten daha da önemli olanı, demokrasinin ifade ettiği kurumlar ve müesseselerde uzlaşma sağlamak ve bunları hayata geçirmek olmalıdır.
Modern demokrasiler, birçok taraftan antik demokrasi deneyimlerinden ayrışmışlardır. Örnek olarak, toplumun büyüklüğü yönünden bir ölçek farkı söz konusudur.
Devlet, ulus, halk, temsil, özgürlük, çoğulculuk, eşitlik, insan hakları gibi kavramlar, modern demokrasilerde ortaya çıkan yeniliklerdir.

Halkın kendi kendini yönetmesi anlamına gelen demokrasinin günümüze kadar birçok tanımı yapılmıştır. Lipset’e (1986) göre demokrasi, nüfusun genişçe bir
kısmının, iktidar için yarışanlar arasından bir seçim yaparak önemli kararların alınmasında etkili olunmasına izin veren sosyal bir mekanizmadır. Bununla birlikte demokrasi kavramına ilişkin birbirinden farklı tanımlar bulunmaktadır. Örneğin Öncül (2000) demokrasi, bireye değer veren ve insan kişiliğinin bütünlüğünü önemli sayan, birlikte yaşayan insanların birbiriyle karşılıklı ilişkilerinde saygı ve işbirliği, hoşgörü ve doğruluk gibi nitelikleri yansıtan, toplumsal ilişkilere yön veren bir
yaşam biçimi olarak tanımlarken, Yetek’e (2003) demokrasiyi, halkın yönetime kendi iradesi ışığında seçimler yoluyla katılabilmesini sağlayan, bunun yanı sıra da sadece çoğunluğun egemenliğini sağlayan bir sistem olmayıp, çoğulcu bir anlayışla azınlıkta kalan düşüncelerin de yaşayabilmesine imkân veren, bu düşüncedeki bireylere sahip çıkan ve bu bireyleri koruyan bir sistem olarak tanımlamıştır. Beetham’a (2006) “ortak kararlara toplumda bulunan tüm azınlıklarla birlikte eşit katılım” Bellamy (1991) ise demokrasiyi, halkın kendisini yönetecek bireyleri kabul etme ya da reddetme hakkına sahip olması olarak nitelendirmişlerdir. Tüm bu tanımlardan yola çıkarak
demokrasiyi çoğunluğun egemenliğinin hüküm sürmesinin yanı sıra azınlıkta bulunan, karşıt düşünceye sahip kitlelerin de haklarına saygı duyulduğu, kendilerini ifade etmesine izin verildiği bir yaşam biçimi olarak tanımlayabiliriz.

Demokrasi Nedir? yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Temel İnsan Hak Ve Sorumluluklarının Önemiyle İlgili Üç Açıklama Cümlesi yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Etkin Bir Vatandaşın Sahip Olması Gereken Özellikler yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

1. Çevreye Duyarlı Olmak

• Atık Yönetimi ve Geri Dönüşüm: Kişisel olarak evde ve çevrede geri dönüşüm yapmaya özen göstermek, plastik, cam ve kağıt atıkları ayrıştırmak önemli bir sorumluluktur. Ayrıca çevrede çöp atmamak ve temiz tutmak da bireysel olarak katkı sağladığımız bir davranış olmalıdır.
• Enerji ve Su Tasarrufu: Doğal kaynakların israf edilmesini önlemek adına elektrik, su ve doğalgaz kullanımında tasarruflu davranmak, küresel çevre sorunlarına karşı alınacak bireysel önlemlerden biridir.

2. Toplumsal Kurallara Uymak

• Trafik Kurallarına Uymak: Trafik kurallarına uymak sadece bireysel güvenliği değil, toplumsal düzeni de sağlamak açısından önemlidir. Trafikte dikkatli olmak, hız sınırlarına uymak, yayalara yol vermek ve güvenli sürüş yapmak toplumsal sorumluluğun bir parçasıdır.
• Gürültü Kirliliğine Dikkat Etmek: Çevremizde insanları rahatsız edebilecek yüksek sesli müzik, bağırma veya araç kornası gibi gürültü kirliliğine neden olmaktan kaçınmak, toplumsal huzuru sağlamak için dikkat edilmesi gereken bireysel bir sorumluluktur.

3. Sosyal Bilinç ve Dayanışma

• Toplumsal Yardımlaşma: İhtiyaç sahibi insanlara destek olmak, yardım kampanyalarına katılmak veya sivil toplum kuruluşları aracılığıyla bağışta bulunmak, dayanışma kültürünü güçlendiren bir sorumluluktur. Özellikle doğal afetler, ekonomik krizler gibi dönemlerde toplumsal yardımlaşma büyük önem taşır.
• Sivil Toplum Katılımı: Çevre temizliği, toplumsal eğitim, insan hakları gibi konularda çalışan sivil toplum kuruluşlarına destek vermek veya gönüllü olarak çalışmak, topluma katkı sağlayan önemli bir sorumluluktur.

4. Eğitim ve Bilinçlendirme

• Farkındalık Yaratmak: Çevre kirliliği, enerji tasarrufu, geri dönüşüm gibi konularda çevremizdeki insanlara örnek olmak ve onları bu konularda bilinçlendirmek bireysel bir sorumluluktur. Eğitim yoluyla genç nesillere doğru alışkanlıklar kazandırmak, toplumsal sorunların çözümünde etkili olabilir.
• Kendi Bilgimizi Artırmak: Sosyal, çevresel veya ekonomik sorunlar hakkında bilgi sahibi olmak, dünyadaki gelişmeleri takip etmek ve sorunların nedenlerini anlamaya çalışmak da birey olarak sorumluluğumuzdur. Bu şekilde daha bilinçli bir şekilde çözüm önerileri geliştirebiliriz.

5. Haklarımızı ve Görevlerimizi Bilmek

• Demokratik Katılım: Yerel yönetimler, belediyeler ve devlet kurumları ile ilgili sorunlar yaşandığında dilekçe vermek, şikayet etmek veya bu süreçlere aktif katılım göstermek sorumluluğumuzdur. Seçimlerde oy kullanarak veya yerel yönetimlerdeki sorunları yetkililere bildirerek katkıda bulunabiliriz.
• Kanunlara ve Kurallara Uymak: Çevremizde veya ülkede yaşanan sorunların bir kısmı, yasaların ihlali veya toplumsal düzenin bozulmasından kaynaklanır. Kanunlara uymak ve diğer insanlara örnek olmak, toplumsal sorunların azalmasına yardımcı olur.

6. Sosyal Medya ve Dijital Dünyada Sorumluluk

• Doğru Bilgi Paylaşımı: Sosyal medya ve internet üzerinden doğru bilgiyi paylaşmak, yanlış haber ve dedikoduların yayılmasını önlemek büyük bir sorumluluktur. Toplumsal huzuru bozabilecek yanlış bilgilere karşı dikkatli olmak gerekir.
• Farkındalık Yaratmak: Sosyal medya platformlarını toplumsal konularda farkındalık yaratmak için kullanmak, çevresel ve sosyal sorunların çözümüne katkıda bulunmamızı sağlar.

7. Sağlık ve Güvenlik Tedbirlerine Uymak

• Pandemi ve Salgın Dönemlerinde Duyarlılık: Pandemi gibi dönemlerde, maske takmak, sosyal mesafeye uymak ve hijyen kurallarına dikkat etmek sadece kişisel değil toplumsal sağlığı da korur. Bu tür sağlık önlemlerine uymak, sorumluluğumuzun bir parçasıdır.
• Kamu Sağlığına Katkı: Kişisel sağlık alışkanlıklarımıza dikkat ederek, toplumda hastalıkların yayılmasını önlemeye katkıda bulunabiliriz. Ayrıca, çevremizdeki kişilere sağlık konusunda yardımcı olmak veya destek vermek toplumsal sorumluluğumuzdur.

Sonuç olarak, çevreye duyarlı olmak, toplumsal dayanışmayı güçlendirmek, kurallara uymak ve farkındalık yaratmak bireysel ve toplumsal sorumluluklarımız arasındadır. Bu sorumlulukları yerine getirerek, yaşadığımız çevrede ve ülkede daha iyi ve sürdürülebilir bir yaşam ortamı oluşturabiliriz.

Yakın Çevrenizde Veya Ülkede Yaşanan Sorunların Çözümünde Ne Gibi Sorumluluklarınız Bulunmaktadır? Söyleyiniz. yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

1. Temizlik ve Çöp Sorunları

• Muhtarlık ve Belediye İş Birliği: Mahalledeki çöp konteynerlerinin eksikliği veya zamanında boşaltılmaması sonucu oluşan çevre kirliliği sorunlarına muhtarlık ve belediye ortak çözüm getirebilir. Düzenli çöp toplama hizmetleri sağlanabilir ve mahalle sakinlerine temizlik konusunda bilgilendirici çalışmalar yapılabilir.
• STK’lar ile Farkındalık Yaratma: Çevre temizliği ve geri dönüşüm konusunda STK’lar ile farkındalık artırıcı etkinlikler düzenlenebilir. Örneğin, TEMA Vakfı ile iş birliği yaparak çevre temizleme kampanyaları organize edilebilir.

2. Yeşil Alan ve Park İhtiyacı

• Belediye İş Birliği: Şehirleşme ve yapılaşma nedeniyle mahallelerde yeşil alanların ve parkların yetersiz olduğu durumlarda, belediye ile iş birliği yapılarak yeni park ve oyun alanları oluşturulabilir. Aynı zamanda mevcut parkların bakım ve onarımı sağlanabilir.
• STK ve Muhtarlık Desteği: Doğal alanların korunması ve artırılması konusunda STK’lar ve muhtarlık, ağaçlandırma çalışmaları düzenleyebilir. Yerel halkın katılımıyla fidan dikimi etkinlikleri organize edilebilir.

3. Geri Dönüşüm ve Atık Yönetimi

• Belediye ve Muhtarlık: Mahallelerde geri dönüşüm kutularının eksikliği veya halkın bu konuda yeterince bilinçli olmaması nedeniyle geri dönüştürülebilir malzemeler çöpe atılabiliyor. Bu sorunun çözümü için belediye geri dönüşüm kutularını yaygınlaştırabilir, muhtarlık ise mahalle sakinlerine bu konuda bilgilendirme yapabilir.
• STK’lar ile Eğitim ve Kampanyalar: Geri dönüşüm bilincini artırmak amacıyla STK’larla iş birliği yaparak mahallede bilgilendirme seminerleri düzenlenebilir veya geri dönüşüm kampanyaları başlatılabilir.

4. Sokak Hayvanlarının Korunması

• Belediye: Sokak hayvanları için barınma, yiyecek ve veteriner hizmetleri konusunda belediye ile iş birliği yapılabilir. Sokak hayvanlarına yönelik bakım ve kısırlaştırma çalışmaları artırılabilir.
• STK’lar ile Hayvan Hakları Koruma Çalışmaları: Hayvan hakları savunucusu STK’lar ile birlikte sokak hayvanları için mama dağıtımı, barınak yapımı ve halkı bilinçlendirme çalışmaları düzenlenebilir.

5. Trafik ve Yaya Güvenliği

• Belediye ve Kaymakamlık: Kaldırım eksikliği, yaya geçitlerinin olmaması veya trafik işaretlerinin yetersizliği gibi sorunlar, belediye ve kaymakamlık iş birliği ile çözülebilir. Yeni yaya yolları yapılabilir, hız sınırları düzenlenebilir ve trafik güvenliğine dair kampanyalar başlatılabilir.
• STK’larla Güvenli Yaya Eğitimleri: Özellikle çocuklara yönelik yaya güvenliği ve trafik kuralları konusunda eğitimler düzenlenebilir. STK’lar bu eğitimler için materyal sağlayabilir veya gönüllü eğitimciler yönlendirebilir.

6. Eğitim ve Kültürel İhtiyaçlar

• Muhtarlık, Kaymakamlık ve Belediye: Mahallede eğitim olanakları veya kültürel etkinlikler yetersizse, muhtarlık ve kaymakamlık, belediye ile iş birliği yaparak halk eğitim kursları, sanat etkinlikleri, spor faaliyetleri veya tiyatro gibi kültürel programlar organize edebilir.
• STK’larla Eğitim ve Farkındalık Çalışmaları: Eğitimde fırsat eşitliği sağlamak için çeşitli STK’lar ile birlikte okuma yazma kursları, çevre bilinci seminerleri veya gençlere yönelik kariyer danışmanlığı gibi etkinlikler düzenlenebilir.

7. Doğal Afetlere Hazırlık

• Kaymakamlık ve Belediye: Deprem, sel gibi doğal afetlere karşı hazırlık yapmak amacıyla belediye ve kaymakamlık iş birliği ile afet eğitimleri, tatbikatlar ve güvenli yapı projeleri geliştirilebilir.
• STK’larla Afet Bilinci Eğitimi: AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) veya AKUT gibi sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği yaparak afet bilinci ve ilk yardım eğitimi düzenlenebilir.

Bu sorunların çözümü için toplumsal iş birliği oldukça önemlidir. Muhtarlık, belediye, kaymakamlık ve STK’lar, yerel halkın katılımıyla birlikte bu sorunlara kalıcı ve etkili çözümler üretebilir.

Çevrenizde Muhtarlık, Belediye, Kaymakamlık Veya STK İle İş Birliği Yapılarak Giderilebilecek Ne Gibi İhtiyaç Ve Sorunlar Bulunmaktadır? yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

1. Sınıf ve Okul Sorunları İçin Başvurulacak Kişiler ve Kurumlar:

• Öğretmenler ve Okul Yönetimi: Sınıfta gürültü, temizlik eksiklikleri ya da atık yönetimi gibi sorunlar olduğunda, öğretmenlere ya da okul müdürüne başvurarak çözüm talep edebiliriz. Okul yönetimi, öğrencilere yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapabilir ve geri dönüşüm kutuları gibi çevre dostu çözümler sağlayabilir.
• Okul Aile Birliği: Aileler ve öğrenciler, sorunları Okul Aile Birliği ile paylaşarak bu konularda okul yönetimiyle ortak çalışmalar yapılmasını teşvik edebilir.
• Belediye: Eğer okul çevresinde sorunlar varsa (yetersiz kaldırım, çevre kirliliği vb.), yerel belediyeye başvurarak çözüm talep edilebilir.

2. Mahalle ve Çevre Sorunları İçin Başvurulacak Kişiler ve Kurumlar:

• Muhtarlık: Mahallede karşılaşılan yerel sorunlar için ilk başvuru noktası genellikle muhtarlıktır. Mahalledeki çöp sorunları, yeşil alan eksiklikleri ya da gürültü kirliliği gibi konularda muhtar aracılığıyla belediyeye ve diğer ilgili kurumlara başvurulabilir.
• Belediye: Mahalledeki alt yapı, temizlik, park ve yeşil alanlarla ilgili sorunlar doğrudan belediyeye bildirilmelidir. Belediyeler genellikle çevre temizliği, geri dönüşüm, altyapı hizmetleri gibi konularda sorumludur.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı: Mahallede çevre kirliliği veya inşaat gibi büyük çaplı sorunlar varsa, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na şikayette bulunabiliriz. Özellikle doğaya zarar veren projeler veya kirlilik konusunda bu bakanlık devreye girebilir.

3. Yolda Yürürken ve Seyahat Ederken Karşılaştığınız Sorunlar İçin:

• Trafik Şube Müdürlüğü: Yolda trafikle ilgili sorunlar, trafik kurallarının ihlali veya güvenlik sorunları varsa, trafik şube müdürlüğüne başvurulabilir. Aynı zamanda trafik polisine de anlık bildirim yapılabilir.
• Belediyenin Ulaşım Dairesi: Kaldırım eksiklikleri ya da yaya yolları ile ilgili sorunları belediyenin ulaşım dairesine bildirebiliriz. Trafik düzenlemeleri ve altyapı sorunları bu daire tarafından ele alınabilir.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu): Trafik ya da yaya güvenliği ile ilgili şikayetler ya da öneriler için TÜİK’e başvurulabilir ve istatistiksel veriler ışığında çözüm önerileri geliştirilmesi sağlanabilir.

4. Tatil ve Seyahat Sırasında Karşılaşılan Sorunlar İçin:

• Turizm Bakanlığı: Ziyaret edilen turistik mekanlarda karşılaşılan sorunlar için Turizm Bakanlığı’na başvuru yapılabilir. Tarihi alanların korunması, aşırı turist yoğunluğu gibi konularda bakanlık devreye girebilir.
• Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu: Tarihi veya doğal alanların zarar görmesi durumunda bu kurula başvurulabilir. Kültürel mirasın korunmasına yönelik çalışmalar yapılmasını sağlayabilirler.
• Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü: Eğer doğa tahribatı ya da çevre kirliliği ile karşılaşılırsa, bu müdürlüğe başvuru yapılarak doğal güzelliklerin korunması için gerekli adımlar atılabilir.

5. Çevre Kirliliği ve Doğa Sorunları İçin Başvurulacak Kişiler ve Kurumlar:

• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı: Çevre kirliliği, fabrika atıkları, su kaynaklarının kirlenmesi gibi büyük ölçekli sorunlar için doğrudan bakanlığa başvurulabilir.
• Belediyelerin Çevre Müdürlüğü: Yerel düzeyde çevre sorunları için belediyenin çevre müdürlüğüne başvurarak atık yönetimi, geri dönüşüm ve temiz su gibi konuların çözümü talep edilebilir.
• Sivil Toplum Kuruluşları (STK’lar): TEMA Vakfı, Greenpeace gibi çevre konusunda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları ile iş birliği yaparak çevre kirliliği ve doğa tahribatı sorunlarına dikkat çekebiliriz.

Bu başvuruların yanında, bireysel olarak da çevremize duyarlılık gösterip farkındalık yaratarak birçok sorunun çözümüne katkıda bulunabiliriz.

Sorunları Çözmek İçin Kimlere Veya Hangi Kurumlara Başvuru Yapabilirsiniz? Tartışınız. yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

1. Sınıf ve Okulda Karşılaştığım Sorunlar:
   • Gürültü: Ders sırasında ya da teneffüslerde öğrencilerin yüksek sesle konuşması ya da koridorlarda koşuşturması sınıfta dikkat dağılmasına ve dersin verimsiz geçmesine neden olabiliyor.
   • Temizlik: Sınıf ya da okul kantininde yiyecek ve içecek atıklarının etrafa bırakılması hijyen sorunlarına yol açabiliyor.
   • Atık Yönetimi: Geri dönüşüm kutularının eksik olması ya da öğrencilerin bu konuda yeterince bilinçli olmaması, geri dönüştürülebilecek malzemelerin çöpe gitmesine neden olabiliyor.
2. Mahallede Karşılaştığım Sorunlar:
   • Çöp ve Kötü Kokular: Çöp konteynerlerinin düzenli boşaltılmaması ya da çöp kutularının kapaksız olması, kötü kokulara ve çevre kirliliğine yol açabiliyor.
   • Park Sorunları: Yeşil alanların yetersizliği veya mevcut parkların bakımsız olması, mahallede dinlenme ve oyun alanlarının kullanılabilirliğini azaltıyor.
   • Gürültü: Özellikle akşam saatlerinde yüksek sesle müzik açılması ya da araçların gereksiz yere korna çalması, mahallede yaşayan insanlar için rahatsızlık oluşturuyor.
3. Yolda Yürürken ve Seyahat Ederken Karşılaştığım Sorunlar:
   • Kaldırım Eksiklikleri: Kaldırımın olmaması ya da dar olması, özellikle yaya olarak yürüyenler için zorluk yaratıyor ve trafik kazalarına neden olabiliyor.
   • Trafik Sorunları: Büyük şehirlerde trafik sıkışıklığı zaman kaybına ve stresli bir yolculuğa neden oluyor.
   • Hava Kirliliği: Yoğun trafiğin olduğu bölgelerde egzoz dumanlarının hava kalitesini düşürdüğünü sıkça gözlemliyorum.
4. Tatil ve Seyahat Sırasında Karşılaştığım Sorunlar:
   • Çevre Kirliliği: Plajlarda ya da ormanlık alanlarda bırakılan plastik atıklar ve çöpler, tatil yerlerinin doğal güzelliklerini bozuyor.
   • Tarihi Alanlarda Hasar: Ziyaret edilen bazı tarihi mekanlarda, yapıların üzerine yazı yazılması ya da dikkatsiz turistler tarafından zarar verilmesi gibi sorunlar gördüm.
   • Aşırı Kalabalık: Popüler turistik mekanlarda aşırı kalabalık, tatilin keyfini kaçırabiliyor ve doğal alanların tahrip olmasına yol açabiliyor.

Bu sorunlarla karşılaştıkça, hem çevreye hem de topluma zarar veren davranışları azaltmanın önemini daha iyi anlıyorum.

Sınıf, Okul, Mahalle Veya Yolda Yürürken, Seyahat Ederken, Tatil Yaparken Bugüne Kadar Hangi Sorunlarla Karşılaştınız? Örnekler Veriniz. yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

Sorunu Çözme Adımları yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

1. Hava Kirliliği İçin Çözümler:
   • Toplu Taşıma Kullanımı: Özel araç kullanmak yerine toplu taşıma araçlarını tercih ederek trafikteki araç sayısını azaltabiliriz.
   • Bisiklet ve Yaya Ulaşımı: Kısa mesafelerde yürümek veya bisiklet kullanmak hem doğaya katkı sağlar hem de kişisel sağlığı destekler.
   • Enerji Tasarrufu: Evdeki enerji tüketimini azaltarak, fosil yakıtlardan kaynaklanan enerji talebini düşürebiliriz.
2. Gürültü Kirliliği İçin Çözümler:
   • Sessiz Alanlar Yaratmak: Evde veya çalışma ortamında sessiz alanlar oluşturmak ve gürültüyü azaltan teknolojiler kullanmak.
   • Bilgilendirme ve Şikayet: Gürültü yapan kaynakları (inşaatlar, fabrikalar) ilgili makamlara şikayet ederek bu alanlarda düzenlemeler yapılmasını sağlayabiliriz.
3. Plastik Atıklar İçin Çözümler:
   • Geri Dönüşüm: Plastik, kağıt ve cam gibi malzemeleri geri dönüştürerek doğaya atılan atık miktarını azaltabiliriz.
   • Tek Kullanımlık Ürünlerden Kaçınma: Plastik poşetler yerine bez torbalar kullanmak, tek kullanımlık plastik şişeler yerine yeniden doldurulabilir şişeleri tercih etmek etkili olabilir.
   • Plaj ve Doğa Temizliği: Sahil ve park gibi alanlarda temizlik etkinliklerine katılarak çevrenin korunmasına aktif olarak katkı sağlayabiliriz.
4. Toprak Kirliliği İçin Çözümler:
   • Organik Tarımı Desteklemek: Kimyasal gübre ve pestisit kullanımını azaltan organik tarım ürünlerini tercih edebiliriz.
   • Kompost Yapmak: Evde organik atıkların kompostlanması, hem doğal gübre sağlar hem de çöpe giden atık miktarını azaltır.
   • Eğitim ve Bilinçlendirme: Toplumda toprak kirliliğinin etkileri konusunda eğitimler vererek bu konuda farkındalık yaratabiliriz.

Bu adımlar, çevre sorunlarının çözümünde bireysel farkındalığı artırarak toplumsal bir etki yaratmamıza yardımcı olabilir.

Karşılaştığınız Çevre Sorunlarını Çözmek İçin Neler Yapabilirsiniz? yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.