ÜLKEMİZİN TÜRK DÜNYASIYLA KÜLTÜREL İŞ BİRLİKLERİ
1. Türk Dünyası Nedir?
Türk Dünyası, ortak dil, tarih ve kültürel bağlarla birbirine bağlı Türk halklarından oluşan geniş bir coğrafyadır.
Özellik | Detaylar |
Coğrafi Alan | Orta Asya'dan (Türkistan) Balkanlar'a kadar uzanır. |
Büyüklük | Yaklaşık 11,2 milyon km² alana sahiptir. |
Nüfus | Yaklaşık 200 milyon Türk kökenli insan yaşamaktadır. |
Tarihî Köken | Hun, Göktürk, Uygur, Selçuklu ve Osmanlı gibi Türk devletleri bu dünyanın kökenini oluşturur. |
Ortak Bağlar | Ortak bir Türk dili (farklı lehçe ve ağızlar olsa da), benzer töreler, gelenek-görenekler, inançlar, ahlak anlayışları ve tarih şuuru bulunur. |
2. Türk Dünyasının Yapısı
Türk dünyası, günümüzde üç ana kısımda ele alınır:
1. Bağımsız Türk Devletleri:
◦ Türkiye.
◦ KKTC (Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti).
◦ Azerbaycan.
◦ Kazakistan.
◦ Özbekistan.
◦ Türkmenistan.
◦ Kırgızistan.
2. Özerk Türk Toplulukları: Kendi yerel yönetimleri olan ama bağımsız olmayan halklardır (Örneğin, Rusya ve Çin sınırları içinde yaşayan büyük Türk toplulukları).
3. Başka Devletlerin İçinde Yaşayan Türk Toplulukları.
DİKKAT! ATATÜRK'ÜN VASİYETİ • Mustafa Kemal Atatürk, daha Sovyetler Birliği (SSCB) dağılmadan önce bu büyük devletin bir gün parçalanabileceğini öngörmüştür.
• Atatürk, gelecekte bu dağılmadan sonra bağımsız olacak olan "Dili bir, inancı bir, öz kardeşlerimiz" olan Türk halklarına sahip çıkmamız gerektiğini vurgulamıştır.
• Atatürk'ün en önemli öğüdü şudur: "Onların bize yaklaşmasını bekleyemeyiz, bizim onlara yaklaşmamız gerekli.".
• Bu bağları güçlendirmek için dil, tarih, inanç ve folklor gibi manevi köprülerin kurulması ve sağlam tutulması gerektiğini belirtmiştir.
3. Türk Dünyasıyla İş Birliği Yapan Önemli Kurumlar
Türkiye, Türk Cumhuriyetleri ve akraba topluluklarla kültürel, sosyal ve ekonomik bağları güçlendirmek için birçok ortak kurum kurmuştur.
Kurum Adı (Kısaltması) | Kuruluş Yılı/Merkezi | Temel Amaç ve Faaliyet Alanı |
Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) | 2009 (Kuruluş adı "Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi" idi); 2021'de TDT adını aldı. Merkezi İstanbul'dadır. | Üye ülkeler arasında iş birliği ve dayanışmayı artırmak. |
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) | 1992 (Sovyetler Birliği dağılmasından sonra kuruldu). | Türkiye’nin kalkınma elçisidir. Türk Cumhuriyetlerinde eğitim, sağlık, altyapı ve kültürel iş birlikleri gibi alanlarda projeler yürütür. |
Yunus Emre Enstitüsü (YEE) | Merkezi Ankara’da bulunan bir kamu vakfına bağlıdır. | Türk dilini, tarihini, kültürünü ve sanatını yurt dışında tanıtmak. Yurt dışındaki merkezlerde Türkçe öğretimi yapar. |
Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) | 2010’da kuruldu. Merkezi Ankara’dır. | Yurt dışındaki Türk vatandaşlarının haklarını ve yaşam koşullarını iyileştirmek. Balkanlar’dan Afrika’ya geniş coğrafyada soydaşlarla iş birliğini güçlendirir. |
TÜRKSOY (Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı) | 1993'te kuruldu. | Türk dünyasının UNESCO'su olarak bilinir ve kültürel iş birliğini artırmayı hedefler. |
4. Demir İpek Yolu (Stratejik Önem)
• Proje Adı: Bakü-Tiflis-Kars (BTK) Demir Yolu Hattı.
• İş Birliği: Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan iş birliğiyle 2017 yılında hizmete açılmıştır.
• Küresel Bağlantı: Hat, Türkiye’yi Çin’e kadar bağlayan bir yük taşımacılığı hattıdır ve Çin’den Avrupa’ya uzanır.
• Diğer Adı: "Demir İpek Yolu" olarak da adlandırılır.
• Amacı: Tarihî İpek Yolu’nu canlandırmaktır.
• Katkısı: Bu hat sayesinde Türk dünyası ile doğrudan kültürel ve ekonomik bağlantı kurulmuştur. Ayrıca Türk devletlerinin zengin yer altı kaynakları bu hat üzerinden taşınmaktadır.
5. Ülkemizin Kültür Elçileri
Ülkemizin tanıtımında ve Türk kültürel bağlarının güçlenmesinde rol oynayan önemli bilim insanları, sanatçılar ve sporcular da vardır.
İsim | Alanı | Önemli Katkıları (Hap Bilgi) |
Naim Süleymanoğlu | Halter (Spor) | "Cep Herkülü" lakabıyla anılır. 1.47 cm boyuyla olağanüstü güce sahiptir. Bulgaristan'daki Türklerin sesi oldu ve uluslararası alanda Türkiye'yi temsil etti. |
Oktay Sinanoğlu | Bilim | 26 yaşında "Dünyanın en genç profesörü" unvanını aldı. Hayatı boyunca Türkçenin korunması ve geliştirilmesi için çaba gösterdi. Kültürel dayatmalara (emperyalizme) karşı bilinç oluşturmayı amaçladı. |
Barış Manço | Sanat | Eserleri birçok dile çevrildi. Gönüllü kültür elçisi olarak Türkiye’yi temsil etti. 1991 yılında "Devlet Sanatçısı" ünvanını aldı. |
