20 . yüzyılın sonlarına doğru, dünya siyasetinin şekillenmesinde yeni oluşan kuruluşlar etkili olmaya başladı. Bu kuruluşlara; Birleşmiş Milletler, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Dünya Bankası, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Uluslararası Para Fonu (IMF), Afrika Birliği, Avrupa Birliği, Amerika Devletler Örgütü örnek verilebilir.
Uluslararası kuruluşların amaçları;
_ Ortaya çıkan çatışmaları çözümlemek,
_ İnsan hakları ihlallerini ortaya çıkarmak,
_ Çatışma sonrası yeniden yapılanma süreçlerinde çalışmak,
_ Küresel sorunları çözmektir.
Uluslararası kuruluşlar gerçeklerin ortaya çıkarılmasına, çatışan taraflar arasında diyalog ortamının sağlanmasına katkı sağlar. Ayrıca çatışmanın çözülebileceği stratejilerin geliştirilmesi ve ulusal hükûmetlerin devreye sokulmasında etkin bir rol oynar
Küresel Sorunlardan Bazıları
Şimdi dünyamızdaki sorunlara ve bu sorunları dile getiren uluslararası kuruluşların haberlerine bakalım:
Günümüz küresel sorunlarından biri de terördür. Terör insanları yıldırmak, sindirmek yoluyla onlara belli düşünce ve davranışları benimsetmek için zor kullanma tehdit ve öldürme olayıdır.
Bunun için kullanılan yöntem, şiddettir.
Terör geçmişte olduğu gibi günümüzde de çeşitli iç ve dış desteklerle gerçekleştirilmektedir.
Terörün amacı ülkelerin gelişip güçlenmesini engellemektir.
Cumhuriyet Türkiye’sinde de bazı terör örgütleri yıllardır iç ve dış desteklerle böyle bir amaç uğruna faaliyet göstermişlerdir.
Türkiye, Asya ve Avrupa kıtalarının birleştiği yerde güçlü bir devlettir. Ayrıca Türkiye çoğunluğu genç olan bir nüfusa sahiptir. Zengin yer altı ve yer üstü kaynakları, gelişmekte olan ekonomik ve teknolojk gücü vardır. Türkiye bölgede bütün dengeleri değiştirebilecek ulusal güce ve coğrafyaya sahip bir devlettir. Dünyada besin ihtiyacını karşılayan ve ürün fazlasına sahip olan ülkelerdendir.
Türkiye’nin belirtilen bu stratejik konumu üzerinde emelleri olan iç ve dış tehdit unsurları çeşitli zamanlarda amaçları doğrultusunda terörü bir yöntem ve amaç olarak kullanmaktadır. Bu yıkıcı unsurların ülkemiz üzerindeki genel amacı ülkede terör ortamı doğurarak devlet otoritesini zayıflatmak, vatandaşların devlete olan güvenini sarsmak ve toplumda huzursuzluk yaratmaktır. Böylece ülke bütünlüğünün parçalanması ve devletin yönetim biçiminin değiştirilmesi amaçlanmaktadır.
Çevre ve Biz
Gördüğünüz gibi küresel sorunlar çok fazla ve çeşitlidir. Fakat bu sorunların en önemlisi ve pek çok sorunun ortak noktası çevre kirliliğidir. Çevre kirliliği, yaşadığımız çevrede ortaya çıkan canlı yaşamını olumsuz yönde etkileyen fiziksel ve kimyasal olayların tümüdür.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), önlenebilir çevresel tehlikeler yüzünden her yıl 13 milyon kişinin hayatını kaybettiğini bildiriyor. Günümüzde temel çevre sorunları; hava, su ve toprak kirliliği, bitki örtüsünün tahribi, toprak erozyonu ve çölleşme, radyoaktif kirlilik, manyetik dalga kirliliği, uzay kirliliği, gürültü, tarihî ve kültürel eserlerin tahribi ve korunmamasıdır.
Çevre Hakkı Nedir?
Çevre duyarlılığının gelişimi ile birlikte, çevresel değerlere hukuksal güvenceler kazandırılması gereği duyulmaya başlanmıştır. 1970’li yıllarla birlikte, “çevre hakkı” insan hakları alanında ayrı bir hak olarak tanımlanmaya başlanmış, uluslararası anlaşma ve belgelerde yerini almıştır.
Türkiye’de de, ulusal alanda, Anayasa ve değişik yasal düzenlemeler içinde çevre hakkı kavramı yer almıştır. 1982’de kabul edilen Anayasası’nın 56. maddesinde (Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir.) bizlere, çevre hakkı verilmiştir.
Çevre Bilinci İle Alışveriş Yapalım
_ Bir kere kullanıp atacağımız naylon poşetler yerine, sürekli kullanabileceğimiz bez torba, sepet veya fileleri tercih edelim. Unutmayalım ki plastik ambalajlar ve naylon poşetler doğada parçalanmadan yüzyıllarca kalabilmektedir.
_ Plastik ya da pet ambalajlı yiyecekler yerine cam ambalajlı yiyecekleri seçelim.
_ Herhangi bir ürünü alırken geri dönüşümlü olmasına dikkat edelim.
_ “Kullan at ” piller yerine yeniden doldurulabilen pilleri kullanalım.
_ Sprey deodorantlar yerine “ ozon dostu ” deodorantlar kullanmaya özen gösterelim.
_Alışveriş yaparken harcamanın ne kadarını ürünün kendisine ne kadarını ambalajına verdiğimizi hiç düşündünüz mü? Bir yandan çevreyi kirlettiğiniz bu ambalaj maddeleri öbür yandan sizi aldatan bir “ yalancı ” değil midir?
_ Bulaşık makinelerinde kullanılan kimyasal parlatıcılar yerine doğal madde olan sirkeyi hiç denediniz mi?
_ Evsel katı atıkların % 68’ ini organik atıklar, kalan kısmını ise kâğıt, karton, tekstil, plastik, deri, metal, ağaç, cam ve kül gibi maddeler oluşturmaktadır.
_ Ülkemizde ve dünyadaki katı atıkları n yönetiminin üç temel ilkesi vardır. Bunlar az atık üretilmesi, atıkların geri kazanılması ve atıkların çevreye zarar vermesinin önlenmesidir.
_ Uygun şekilde depolanmamış çöpler yer altı ve yüzeysel su kirliliğine, haşerelerin üremesine, çevreye kötü kokuların yayılması na, görüntü kirliliğine ve çeşitli hayvanlar vasıtasıyla taşıyıcı mikropların yayılmasına neden olmaktadır.
_Çöpü kaynağında azaltmazsak bir gün çöp dağları arasında nefes alamaz hâle gelebiliriz._ Denizlerimiz, göllerimiz, yollarımız, parklarımız çöplük değildir. Çöplerin yeri çöp kutularıdır. Her yere çöp atıp çevreyi kirletenleri mutlaka uyaralım.
_ Çöplerinize attığınız pillerin içindeki kimyasal maddeler toprağa ve suya karışarak sizlere zehir olarak geri dönecektir.
_ İnsan sağlığına zararlı kimyasal maddeler içeren temizlik ürünleri yerine doğal bileşenlerden oluşmuş ve çevreye zararlı olmayan ürünleri tercih edelim.
_ Geri kazanımla doğal kaynaklarımız korunur, enerji tasarrufu sağlanır, ekonomiye katkı sağlanır, çöplüğe giden atık miktarı azalır ve geleceğe yatırım yapılır.
_ Bir ton kullanılmış kâğıdın geri dönüşümüyle 16 çam ağacının, bir ton kullanılmış gazete kâğıdı kullanıldığında ise 8 çam ağacının kesilmesi önlenmiş olacaktır.
_ Yalnızca 100.000 aile gereksiz yazışmayı durdurursa her yıl 150.000 ağaç kesilmekten kurtulacaktır.
_ Plastikler doğada parçalanma süresi en uzun olan maddedir. Bu nedenle bu maddelerin mümkün olduğunca ayrı biriktirilip geri kazanılmaları sağlanmalıdır.
_ Bir cam şişe doğada 4000 yıl, plastik 1000 yıl, çiklet 5 yıl süre ile yok olmamaktadır.
Uluslararası kuruluşların amaçları;
_ Ortaya çıkan çatışmaları çözümlemek,
_ İnsan hakları ihlallerini ortaya çıkarmak,
_ Çatışma sonrası yeniden yapılanma süreçlerinde çalışmak,
_ Küresel sorunları çözmektir.
Uluslararası kuruluşlar gerçeklerin ortaya çıkarılmasına, çatışan taraflar arasında diyalog ortamının sağlanmasına katkı sağlar. Ayrıca çatışmanın çözülebileceği stratejilerin geliştirilmesi ve ulusal hükûmetlerin devreye sokulmasında etkin bir rol oynar
Küresel Sorunlardan Bazıları
Şimdi dünyamızdaki sorunlara ve bu sorunları dile getiren uluslararası kuruluşların haberlerine bakalım:
Günümüz küresel sorunlarından biri de terördür. Terör insanları yıldırmak, sindirmek yoluyla onlara belli düşünce ve davranışları benimsetmek için zor kullanma tehdit ve öldürme olayıdır.
Bunun için kullanılan yöntem, şiddettir.
Terör geçmişte olduğu gibi günümüzde de çeşitli iç ve dış desteklerle gerçekleştirilmektedir.
Terörün amacı ülkelerin gelişip güçlenmesini engellemektir.
Cumhuriyet Türkiye’sinde de bazı terör örgütleri yıllardır iç ve dış desteklerle böyle bir amaç uğruna faaliyet göstermişlerdir.
Türkiye, Asya ve Avrupa kıtalarının birleştiği yerde güçlü bir devlettir. Ayrıca Türkiye çoğunluğu genç olan bir nüfusa sahiptir. Zengin yer altı ve yer üstü kaynakları, gelişmekte olan ekonomik ve teknolojk gücü vardır. Türkiye bölgede bütün dengeleri değiştirebilecek ulusal güce ve coğrafyaya sahip bir devlettir. Dünyada besin ihtiyacını karşılayan ve ürün fazlasına sahip olan ülkelerdendir.
Türkiye’nin belirtilen bu stratejik konumu üzerinde emelleri olan iç ve dış tehdit unsurları çeşitli zamanlarda amaçları doğrultusunda terörü bir yöntem ve amaç olarak kullanmaktadır. Bu yıkıcı unsurların ülkemiz üzerindeki genel amacı ülkede terör ortamı doğurarak devlet otoritesini zayıflatmak, vatandaşların devlete olan güvenini sarsmak ve toplumda huzursuzluk yaratmaktır. Böylece ülke bütünlüğünün parçalanması ve devletin yönetim biçiminin değiştirilmesi amaçlanmaktadır.
Çevre ve Biz
Gördüğünüz gibi küresel sorunlar çok fazla ve çeşitlidir. Fakat bu sorunların en önemlisi ve pek çok sorunun ortak noktası çevre kirliliğidir. Çevre kirliliği, yaşadığımız çevrede ortaya çıkan canlı yaşamını olumsuz yönde etkileyen fiziksel ve kimyasal olayların tümüdür.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), önlenebilir çevresel tehlikeler yüzünden her yıl 13 milyon kişinin hayatını kaybettiğini bildiriyor. Günümüzde temel çevre sorunları; hava, su ve toprak kirliliği, bitki örtüsünün tahribi, toprak erozyonu ve çölleşme, radyoaktif kirlilik, manyetik dalga kirliliği, uzay kirliliği, gürültü, tarihî ve kültürel eserlerin tahribi ve korunmamasıdır.
Çevre Hakkı Nedir?
Çevre duyarlılığının gelişimi ile birlikte, çevresel değerlere hukuksal güvenceler kazandırılması gereği duyulmaya başlanmıştır. 1970’li yıllarla birlikte, “çevre hakkı” insan hakları alanında ayrı bir hak olarak tanımlanmaya başlanmış, uluslararası anlaşma ve belgelerde yerini almıştır.
Türkiye’de de, ulusal alanda, Anayasa ve değişik yasal düzenlemeler içinde çevre hakkı kavramı yer almıştır. 1982’de kabul edilen Anayasası’nın 56. maddesinde (Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir.) bizlere, çevre hakkı verilmiştir.
Çevre Bilinci İle Alışveriş Yapalım
_ Bir kere kullanıp atacağımız naylon poşetler yerine, sürekli kullanabileceğimiz bez torba, sepet veya fileleri tercih edelim. Unutmayalım ki plastik ambalajlar ve naylon poşetler doğada parçalanmadan yüzyıllarca kalabilmektedir.
_ Plastik ya da pet ambalajlı yiyecekler yerine cam ambalajlı yiyecekleri seçelim.
_ Herhangi bir ürünü alırken geri dönüşümlü olmasına dikkat edelim.
_ “Kullan at ” piller yerine yeniden doldurulabilen pilleri kullanalım.
_ Sprey deodorantlar yerine “ ozon dostu ” deodorantlar kullanmaya özen gösterelim.
_Alışveriş yaparken harcamanın ne kadarını ürünün kendisine ne kadarını ambalajına verdiğimizi hiç düşündünüz mü? Bir yandan çevreyi kirlettiğiniz bu ambalaj maddeleri öbür yandan sizi aldatan bir “ yalancı ” değil midir?
_ Bulaşık makinelerinde kullanılan kimyasal parlatıcılar yerine doğal madde olan sirkeyi hiç denediniz mi?
_ Evsel katı atıkların % 68’ ini organik atıklar, kalan kısmını ise kâğıt, karton, tekstil, plastik, deri, metal, ağaç, cam ve kül gibi maddeler oluşturmaktadır.
_ Ülkemizde ve dünyadaki katı atıkları n yönetiminin üç temel ilkesi vardır. Bunlar az atık üretilmesi, atıkların geri kazanılması ve atıkların çevreye zarar vermesinin önlenmesidir.
_ Uygun şekilde depolanmamış çöpler yer altı ve yüzeysel su kirliliğine, haşerelerin üremesine, çevreye kötü kokuların yayılması na, görüntü kirliliğine ve çeşitli hayvanlar vasıtasıyla taşıyıcı mikropların yayılmasına neden olmaktadır.
_Çöpü kaynağında azaltmazsak bir gün çöp dağları arasında nefes alamaz hâle gelebiliriz._ Denizlerimiz, göllerimiz, yollarımız, parklarımız çöplük değildir. Çöplerin yeri çöp kutularıdır. Her yere çöp atıp çevreyi kirletenleri mutlaka uyaralım.
_ Çöplerinize attığınız pillerin içindeki kimyasal maddeler toprağa ve suya karışarak sizlere zehir olarak geri dönecektir.
_ İnsan sağlığına zararlı kimyasal maddeler içeren temizlik ürünleri yerine doğal bileşenlerden oluşmuş ve çevreye zararlı olmayan ürünleri tercih edelim.
_ Geri kazanımla doğal kaynaklarımız korunur, enerji tasarrufu sağlanır, ekonomiye katkı sağlanır, çöplüğe giden atık miktarı azalır ve geleceğe yatırım yapılır.
_ Bir ton kullanılmış kâğıdın geri dönüşümüyle 16 çam ağacının, bir ton kullanılmış gazete kâğıdı kullanıldığında ise 8 çam ağacının kesilmesi önlenmiş olacaktır.
_ Yalnızca 100.000 aile gereksiz yazışmayı durdurursa her yıl 150.000 ağaç kesilmekten kurtulacaktır.
_ Plastikler doğada parçalanma süresi en uzun olan maddedir. Bu nedenle bu maddelerin mümkün olduğunca ayrı biriktirilip geri kazanılmaları sağlanmalıdır.
_ Bir cam şişe doğada 4000 yıl, plastik 1000 yıl, çiklet 5 yıl süre ile yok olmamaktadır.