Etkin Vatandaşın Özellikleri Açık Uçlu Soru ve Cevaplar
Etkin vatandaş nedir?
Cevap:
Devlete ve topluma karşı hak ve sorumluluklarını bilen, sorumluluklarını yerine getirip, haklarını yasal yollarla arayan, toplumun refahı için çalışan örnek kişidir.
Etkin vatandaşın özellikleri nelerdir?
Cevap:
- Sorumluluklarının neler olduğunu bilir ve sorumluklarını yerine getirir.
- Hak ve özgürlüklerini bilir ve gerektiğinde bunları savunur.
- Toplumsal meselelere duyarlıdır ve katılımcı bir tavır takınır.
- Demokratik değerlere saygılıdır ve yapılan seçimlere katılır.
- İnsan haklarına saygılıdır ve bu hakları savunur.
- Vergisini öder, trafik kurallarına uyar ve çevreye duyarlı davranır.
- Bireysel ve toplumsal farklılıklara saygı duyar.
- Çevre ve ülkesine karşı kendini sorumlu kabul eder.
Odanıza bir çalışma masası yaptırmak istiyorsunuz ve yakın çevrenizde iki marangoz vardır. Marangoz Lütfi Bey, masa yaparken bir tasarımcı ile çalışmakta ve ince hesaplar yaptıktan sonra masayı üretmektedir. Diğer marangoz Emre Bey ise masayı kendi tasarlayıp göz kararı ölçüm ile üretim yapmaktadır.
Hangi marangoz etkin bir zanaatkâr olarak nitelendirilebilir? Sebebini yazınız.
Cevap:
Marangoz Lütfi Bey, etkin bir zanaatkar olarak nitelendirilebilir. Emre Bey’in göz kararı ölçüm ile üretim yapması, deneyimli bir zanaatkar olduğunu gösterse de, bu yöntem her zaman doğru sonuçlar vermeyebilir. Bu nedenle, Lütfi Bey’in daha etkin bir zanaatkar olduğu söylenebilir.
Etkin bir zanaatkar;
- İşini titizlikle yapan,
- Malzeme ve teknikler hakkında bilgi sahibi olan,
- Müşteri ihtiyaçlarını dikkate alan,
- Sürekli kendini geliştiren kişidir.
Kerem ve Çağan bisiklet kullanmayı seven iki arkadaştır. Kerem, bisiklet kullanmayı çok iyi bildiği için kask takmak istememektedir. Çağan ise kask takmadan bisiklet kullanmamaktadır ve bisiklet yolunu kullanmaya özen göstermektedir
Kerem ve Çağan’dan hangisinin etkin bir bisiklet kullanıcısı olduğu söylenebilir? Sebebini yazınız.
Cevap:
Etkin bir bisiklet kullanıcısı, güvenli sürüş kurallarına uyan, kendisinin ve çevresindekilerin güvenliğini düşünen kişidir.
Çağan Kask takarak olası kazalarda başını korumakta ve güvenliğini sağlamaktadır. Bisiklet yolunu kullanarak trafikte hem kendi güvenliğini hem de diğer yol kullanıcılarının güvenliğini düşünmektedir.
Bu durumda, Çağan etkin bir bisiklet kullanıcısıdır
Suna, okulundaki kantin çalışanlarının eldiven kullanmadığını gözlemlemiştir.
Buna göre etkin bir vatandaş ne yapmalıdır?
Cevap:
Etkin bir vatandaş, toplumun sağlığını ve güvenliğini önemseyen, duyarlı ve sorumluluk sahibi bireydir. Okul yönetimi veya ilgili öğretmenlerle konuşarak kantin çalışanlarının hijyen kurallarına uymadığını dile getirebilir. Kantin çalışanlarına hijyenin önemi hakkında nazikçe hatırlatma yapabilir.
Melike, mahallesindeki tarihî çeşmenin hasar aldığını fark etmiştir.
Etkin bir vatandaş bu durumda ne yapmalıdır?
Cevap:
Etkin bir vatandaş, çevresine duyarlı olup ortak değerleri korumak için harekete geçen kişidir. Melike, mahallesindeki tarihî çeşmenin hasar aldığını fark ettiğinde şu adımları atabilir:
- Yetkililere Bildirme: Belediye, Kültür ve Turizm Müdürlüğü veya ilgili kurumlara çeşmenin hasar gördüğünü bildirebilir.
- Fotoğraf Çekip Paylaşma: Çeşmenin durumunu belgeleyerek sosyal medyada veya yerel haber kaynaklarında duyurabilir.
- Mahalle Halkını Bilinçlendirme: Komşularını bilgilendirerek çeşmenin korunması için ortak bir çözüm bulmaya teşvik edebilir.
- Dilekçe Hazırlama: Mahalle sakinleriyle birlikte çeşmenin onarılması için belediyeye dilekçe yazabilir.
- Gönüllü Çalışmalara Katılma: Eğer mümkünse, çeşmenin çevresini temizleyerek veya bakım çalışmalarına destek vererek katkı sağlayabilir.
Cevap:
Vatandaşlık okuryazarlığına sahip bireyler, haklarını ve sorumluluklarını bilen, toplumsal olaylara duyarlı ve bilinçli bir şekilde hareket eden bireylerdir. Bu bireylerin başlıca özellikleri şunlardır:
- Hak ve Sorumluluk Bilinci: Kendi haklarını bilir, başkalarının haklarına saygı gösterir ve sorumluluklarını yerine getirir.
- Demokratik Değerlere Saygı: Özgürlük, eşitlik, adalet ve hoşgörü gibi demokratik değerlere önem verir.
- Toplumsal Duyarlılık: Çevre, insan hakları ve toplumsal sorunlarla ilgilenir, çözüm için çaba gösterir.
- Eleştirel Düşünme: Bilgileri sorgular, doğruluğunu araştırır ve bilinçli kararlar alır.
- Katılımcılık: Seçimlere katılır, sivil toplum kuruluşlarında veya yerel yönetim çalışmalarında aktif rol alır.
- Çevreye ve Kültürel Mirasına Sahip Çıkma: Doğayı, tarihî yapıları ve toplumsal değerleri korumak için sorumluluk alır.
- İletişim ve İş Birliği: Farklı görüşlere saygı duyar, insanlarla etkili iletişim kurar ve ortak çözümler üretir.
- Medya Okuryazarlığı: Bilgiye ulaşmayı, yanlış bilgileri ayırt etmeyi ve bilinçli medya kullanımını bilir.
Etkin vatandaşın toplumsal yaşamdaki önemini yazınız.
Cevap:
-
-
- Oy kullanma, sivil toplum örgütlerine katılma ve yerel yönetimlere aktif katılım gibi eylemlerle demokrasiye katkı sağlarlar.
- Karar alma süreçlerine katılarak yönetime şeffaflık ve hesap verebilirlik kazandırırlar.Geri dönüşüm, sürdürülebilir tüketim ve çevre dostu alışkanlıklarla doğanın korunmasına katkı sağlarlar.
- Doğal güzelliklerin ve tarihi mirasın korunması için farkındalık yaratır ve toplumu bilinçlendirirler.
- Toplumda dezavantajlı gruplara (engelliler, yaşlılar, çocuklar) destek olarak sosyal eşitliği artırırlar.
- Gönüllü çalışmalara katılarak sosyal projelere katkıda bulunurlar.
- Yasalara saygılı olup, insan haklarını savunarak adaletin sağlanmasına yardımcı olurlar.
- Yolsuzluk, ayrımcılık ve eşitsizlik gibi sorunlara karşı duyarlılık gösterirler.
- Yerli üretimi destekleyerek ekonominin güçlenmesine yardımcı olurlar.
- Vergi bilinciyle kamu hizmetlerinin sürdürülebilir olmasını sağlarlar.
- Sanat, bilim ve eğitim alanlarında aktif olarak yer alarak toplumu kültürel açıdan zenginleştirirler.
- Bilgi paylaşımı yaparak yeni nesillerin bilinçli yetişmesine katkıda bulunurlar.
-
Haksızlığa uğradığını düşünen vatandaş verdiği hukuk mücadelelerini kazandı
“… İbrahim Bey, pek çok tüketicinin karşılaştığı ancak peşine düşmediği haksızlıklara karşı verdiği mücadelesiyle tanınıyor. Bilinçli ve etkin bir vatandaş olan İbrahim Bey, Tüketici Hakem Heyetine yaptığı başvuruların birçoğundan olumlu netice aldı. Hatalı ürün gönderildiği hâlde haksız yere alınan binlerce lirasının iade edilmesini sağladı…
Verilen metinden etkin vatandaşın hangi özelliğine ulaşılabilir?
Cevap:
İbrahim Bey, tüketici haklarını bilen, haksızlıklara karşı mücadele eden ve hukuki yollarla hakkını arayan bilinçli bir vatandaştır. Metinde haklarını bilme ve savunma özelliğine ulaşılabilir.
Geliştirilen proje kapsamında Samsun İl Jandarma Komutanlığı, sorumluluk bölgesindeki okullarda okuyan öğrencilere uygulamalı trafik güvenliği eğitimi vermeye başladı. Eğitimler, İlkadım Çocuk Trafik Eğitim Parkı’nda akülü araçlarla 4-12 yaş grubundaki çocuklara yapıldı. Eğitimlerde güvenli takip mesafesi, emniyet kemerinin önemi, trafik levhaları ve yol işaretlerinin anlamları öğretildi. Ayrıca trafik ışıklarında sürücü ve yayaların nasıl davranması gerektiği üzerinde duruldu. Projenin hedefi etkin bir vatandaş olarak trafik kurallarını bilen, kurallara uymayanları uyaran, araç sürücülerine ve yayalara saygılı bireyler yetiştirmek olarak açıklandı.
Verilen metinden etkin vatandaşın hangi özelliğine ulaşılabilir?
Cevap:
Bu metinden “kurallara uymak ve toplumsal bilinç oluşturmak” etkin vatandaş özelliğine ulaşılabilir.
Kocaeli’deki bir ortaokulda uygulamaya alınan projeyle çocuklar, sosyal sorumluluk çalışmaları yaparak iyiliği ve yardımlaşmayı öğreniyor. Proje kapsamında öğrencilerin aktif katılımları ile huzurevi ziyareti, görme engelli bireyler için kitap seslendirme gibi etkinlikler yapılıyor. Yürütülen projeyle öğrencilerin etkin bir vatandaş olarak çevresindeki sorunları fark etmeleri, sorunların çözümüne katkıda bulunmaları, ülkesine ve milletine faydalı bireyler olmaları hedefleniyor.
Etkin vatandaşın hangi özelliğine ulaşılabilir?
Cevap:
Bu metinden “toplumsal sorumluluk taşıma ve başkalarına yardım etme” etkin vatandaşlık özelliğine ulaşılabilir.
Çocukluk hayali olan öğretmenlik mesleğini aşkla yapan Özlem Öğretmen, ‘Çevre Dostu Okul’ projesi kapsamında çocuklara çevre bilinci konusunda farkındalık kazandırıyor. Öğrencilerinin etkin birer vatandaş olmasını isteyen Özlem Öğretmen, öğrencilerine doğal ve kültürel varlıkların korunması gerektiğini yaptığı uygulamalarla aktarmaya çalışıyor. Bu kapsamda Özlem Öğretmen, öğrencileri ile birlikte okullarına hobi bahçesi ve geri dönüşüm malzemelerinden kütüphane kazandırdı. Ayrıca tasarladıkları atık su deposu ile yağmur sularını biriktirip okulun temiz su ihtiyacını, çatıya kurdukları güneş panelleriyle de elektrik ihtiyacını karşılıyorlar.
Etkin vatandaşın hangi özelliğine ulaşılabilir?
Cevap:
Bu metinden “doğal kaynakları koruma ve çevresel sürdürülebilirlik sağlama” etkin vatandaşlık özelliğine ulaşılabilir.
Sizde bulunan etkin vatandaşa ait tutum ve davranışlara iki tane örnek veriniz.
Cevap:
- Sınıf başkanı seçiminde oy kullanırım.
- Alışverişlerimden sonra mutlaka fiş veya fatura alırım.
Yaşadığınız çevrede okuma yazma bilmeyen büyükleriniz bulunmaktadır. Bireysel çabalarınız, bu kişilerin okuma yazma bilmesine yeterli olmamıştır.
Etkin bir vatandaş olarak neler yapardınız?
Cevap:
Okuma yazma bilmeyen kişilerin bu eksikliklerini gidermeleri için çevremde farkındalık yaratırdım. Komşularımla, arkadaşlarımla bu konuda konuşarak destek bulmalarını sağlayabilirdim.
Okullar, belediyeler ya da sivil toplum kuruluşlarıyla iletişime geçerek, okuma yazma öğretimi için bir eğitim programı düzenlenmesini teşvik edebilirdim.
Kendi bilgim doğrultusunda, gönüllü olarak okuma yazma dersleri verebilirdim. Bireysel olarak, sabırlı bir şekilde eğitim vererek onları teşvik edebilirdim.
Sosyal medyada görülen bir şaka, çocuklar ve gençler arasında yayılmaya başlamıştır. Ancak yapılan bu şaka gençlerin fiziki yaralanmalar yaşamasına, hatta hayati tehlikenin ortaya çıkmasına
sebep olabilmektedir.
Etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?
Cevap:
- Etkin bir vatandaş olarak, bu tür tehlikeli şakaların yayılmasını engellemek için şu adımları atardım:
- Sosyal medyada ve çevremde, bu şakanın zararları hakkında farkındalık yaratmak için bilgi paylaşırdım. Gençlerin ve çocukların, fiziksel zarar görmelerine yol açabilecek içeriklere karşı bilinçlenmelerini sağlardım.
- Ebeveynlerle iletişime geçerek, çocuklarının sosyal medya kullanımını takip etmelerini ve onlara güvenli internet kullanımı hakkında eğitim vermelerini teşvik ederdim.
- Okullarda, sosyal medyanın doğru kullanımı, dijital güvenlik ve tehlikeli içeriklere karşı duyarlılık üzerine eğitimler düzenlenmesini sağlardım.
- Şakanın yayılmasına neden olan içerikler hakkında sosyal medya platformlarına bildirimde bulunarak, tehlikeli içeriklerin yayılmasının önüne geçilmesini sağlardım.
Yaşadığınız ilde bir salgın hastalık ortaya çıkmıştır. İl genelinde karantina uygulanmasına karar verilmiştir. Ailenizin bazı üyeleri karantinaya uyma konusunda kararsız kalmışlardır.
Etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?
Cevap:
Etkin bir vatandaş olarak, ailenizin karantinaya uymama konusunda kararsız kaldığı durumda şu adımları atardım:
Salgının yayılma şekli, potansiyel tehlikeleri ve karantinanın sağladığı koruma hakkında güvenilir kaynaklardan bilgi sunarak, karantinanın ne kadar önemli olduğunu anlatırdım. Sağlık otoritelerinin açıklamalarını ve resmi rehberleri paylaşarak, bu tedbirlerin neden alındığını ve halk sağlığını koruma açısından ne kadar gerekli olduğunu vurgulardım.
Aile üyelerimin endişelerini dinleyip, onları sakinleştirir ve karantina sürecinin toplumsal sağlığı koruma amacı taşıdığını anlatırdım. Ayrıca, onların güvenliğini sağlamak için hep birlikte kurallara uymanın önemini açıklardım.
Mahallenizde marketler zincirinin bir şubesi bulunmaktadır. Bu markette bazı ürünlerin raf fiyatları ile ödeme noktasında ortaya çıkan fiyatlar farklılık göstermektedir. Bu durumun marketin diğer şubelerinde de yaşandığını haberlerden öğrenmişsinizdir.
Bu durumda etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?
Cevap:
İlk olarak, marketin müşteri hizmetlerine veya şube yetkililerine başvurarak, durumun düzeltilmesini talep ederdim. Market yetkililerinden olumlu bir çözüm alamazsam, Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurarak bu durumu şikayet ederdim.
Yaşadığımız şehir son yıllarda çok göç aldı ve hızla büyüdü. Yerleşme alanlarının genişlemesi sebebiyle sanayi tesisleri yerleşim alanlarının içinde kaldı. Tesislerden kaynaklanan hava ve ses kirliliği, sağlık sorunlarının artmasına sebep olmaya başladı.
Bu durumda etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?
Cevap:
Bu kirliliğin etkilerini, çevremdeki insanlara ve sosyal medya üzerinden daha geniş bir kitleye anlatırdım. Çevresel sağlık sorunları hakkında bilgi vererek, halkın konuya duyarlılığını artırmaya çalışırdım. Belediye ve yerel yönetimle iletişime geçerek, bu tesislerin çevreye duyarlı hale gelmesi için taleplerde bulunurdum. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na başvurarak, sanayi tesislerinin çevresel etkilerinin değerlendirilmesini ve gereken denetimlerin yapılmasını talep ederdim. Ayrıca, sağlık sorunları ile ilgili verilerin toplanması ve halk sağlığının korunması için önlemler alınması gerektiğini iletirdim.
Çevrenizdeki yol kenarlarına belediye ve trafik ekiplerince bisiklet yolları yapılmıştır. Ancak park edecek yer bulamayan komşularınız araçlarını bisiklet yollarına park etmektedir. Bu durum bisiklet sürücülerinin kaza yapma ihtimalini artırmaktadır.
Bu durumda etkin bir vatandaş olarak ne yapardınız?
Cevap:
Etkin bir vatandaş olarak, bisiklet yollarına park edilen araçlar nedeniyle bisiklet sürücülerinin güvenliğini riske atmanın önüne geçmek için şu adımları atardım:
Komşularıma, bisiklet yollarının sadece bisikletliler için olduğunu ve bu yolların engellenmesinin hem bisiklet sürücülerinin güvenliğini tehlikeye attığını açıklardım. Bu konuda duyarlı olmak gerektiğini vurgularak, kendilerinin park edebileceği alternatif alanlar hakkında bilgi verirdim.
Durumu belediyeye ya da trafik ekiplerine bildirerek, bu park sorununa çözüm bulunmasını sağlardım. Gerektiğinde daha belirgin işaretler ve park yasakları ile bu tür park etmelerin önüne geçilmesini talep edebilirdim.
Mahallemdeki diğer sakinlerle birlikte bisiklet yollarının korunmasına yönelik bir imza kampanyası başlatarak, bu durumu yetkililere duyururdum. Bu şekilde toplumsal bir dayanışma ve çözüm arayışı oluşturmuş olurdum.
Çevrenizde gözlemlediğiniz etkin vatandaşlara örnekler veriniz.
Cevap:
Maddi imkânları kısıtlı öğrencilere ücretsiz ders veren, okuma yazma bilmeyen yetişkinlere destek olan bireyler.
Sahillerde, parklarda veya ormanlık alanlarda çöp toplama etkinlikleri düzenleyen gruplar.
Bir toplumda etkin vatandaş sayısının az olması toplumsal düzeni nasıl etkileyebilir?
Cevap:
Bir toplumda etkin vatandaş sayısının az olması, toplumsal düzeni olumsuz yönde etkileyebilir. Etkin vatandaşlar, çevreyi koruma, yardımlaşma, eğitim ve kamu hizmetlerine katılım gibi konularda aktif rol oynayarak toplumun gelişimine katkı sağlar. Ancak, bu bireylerin sayısının yetersiz olması, çevre kirliliğinin artmasına, kültürel mirasın yok olmasına, eğitim seviyesinin düşmesine ve sosyal dayanışmanın zayıflamasına neden olabilir. Ayrıca, vatandaşların duyarsız kalması, yöneticilerin hesap verebilirliğini azaltarak adalet, eşitlik ve insan hakları gibi temel kavramların zedelenmesine yol açabilir. Bu durum, toplumsal huzursuzluğu artırırken, bireyler arasındaki güven duygusunu da zayıflatabilir.