BALIK KILÇIĞI TEKNİĞİ
Balık kılçığı, bir problem durumunun nedenlerini belirlemek için kullanılan sebep-sonuç diyagramı ola- rak da isimlendirilen bir tekniktir. Problemlerin daha geniş bir açıdan görülmesini sağlayan bu teknik problem çözmede kullanılan temel araçlardandır. Balık kılçığı tekniği, bir sorunun ikincil nedenlerini de gösterir ve sorunun sonucuna ulaşabilmek için etkili olan tüm değişkenleri göstermeye katkı sağlar. Balık kılçığı tekniği çözüm bulmaya yardımcı olmaz ancak bireylerin düşüncelerini organize ederek ve birlikte çalışmayı, farklı görüşlere açık olmayı sağlayarak karşıt görüşlerin neler olduğunu ortaya çıka- rır. Balık kılçığı yöntemi; neden-sonuç ilişkisi kurabilmek, bir problemin temel nedenlerini tespit ederek gruplamak veya öncelik sırasına koyabilmek, problem çözme sürecinin daha düzenli gerçekleşmesini sağlamak gibi amaçlarla kullanılabilir.
Balık kılçığı tekniği öğrencilerin ana fikir, alt başlıklar ve detaylar arasındaki ilişkiyi anlamalarına yardımcı olur. Balık kılçığı yapısı, öğrencilere konuyu daha iyi görselleştirip akılda tutmalarını sağlayan görsel bir temsil sunar.
Balık kılçığı diyagramı hazırlama aşamaları şunlardır:
Diyagramı hazırlanacak problem/konu başlığı (örneğin alışveriş çılgınlığı, küresel ısınma, dört iş- lem hataları vb.) belirlenir.
Boş bir kâğıdın üzerine yönü sağa doğru bir ok çizilir. Bu ok balık omurgasını (ana kılçık) temsil etmektedir.
Açıklanacak problemin/konunun başlığı, okun sağ tarafına etrafı çerçeve içerisine alınarak yazı- lır. (Balığın kafa kısmını problem/konu başlığı oluşturur.)
Sonra balığın omurgasına 45 derecelik açıyla oklar çizilerek bu okların üzerine ana nedenler yazı- lır. Ana nedenlere oklar çizilmeye devam edilerek alt nedenler yazılır. Kılçık, birçok alt kılçığı için- de barındırabilir. Nedenler ve alt nedenler sıralanırken ”Buna sebep olan nedir?” veya ”Bu niçin oldu?” türü sorular sorulmalıdır. Yöntem beyin fırtınası tekniği kullanılarak gerçekleştirilebilir.
Uygulamada katılımcılar tarafından ifade edilen görüşler, oluşturulan diyagrama not edilir.