Arapgir Ulu Cami – Malatya

Eski Arapgir Osman Paşa Camisi’nin kuzeyine düşen kayalık bir yamaç üzerine inşa edilmiştir. Plan açısından değişik bir görünümü olan bu yapı yöre halkı tarafından Ulu Camii olarak tanımlanıyorsa da aslında cami olmayıp ve bağlantılı bulunduğu Hanikâh ile yapılmış bir dergâh (okul) külliyesidir. Yapı 216 m2 alan üzerindedir. Camiye kuzey duvarında yer alan çok süslü bir portaldan girilir. Portal kuzey duvarının tam ortasında olmayıp doğuya kaymış durumdadır. Tamamı taş kabartma olan portalde geometrik şekillerle bitkisel motifler zengin bir tarzda işlenmiştir. Dışarı taşkın olan portalin sivri kemeri köşe sütunçeleri üzerine oturur. Sütun başlığı vazo şeklinde olup üzeri damarlı palmet ve kıvrık dal motifleri ile tezyin edilmiştir. Ayrıca bu kemeri üç sıra bordür çevreler. Bordürlerde dıştan birinci üzerinde damarlı rumi, palmet lotus ve kıvrık dallar ile tezyin edilmiştir. Portalin her iki yanında karşılıklı olarak birer niş vardır. Bu nişleri sivri kemerler tamamlar. Dış yüzü düzgün yontulmuş kesme taş olan yapının duvar iç dolguları moloz taştandır. Yapının doğu duvarı üzerinde iki penceresi vardır. Pencere söveleri üzerinde her biri ayrı tezyinata sahip kabaralar görülmektedir.

Camiye batıdan bakılınca yalnızca toprak üstünde kalmış arka arkaya iki kubbe görülür. Çıkış kapısı ekseni üzerinde arka arkaya iki kubbeli bölüm ve tam karşıda ise mihrap yer alır. Bu kubbeli mekânlar ağır paye ve kamerlerle taşınan ve her birinin üzeri ayrı yönde beşik tonoz ile örtülü olan yan mekânlardan ayrılır. Kubbeye geçiş pandantifler ile sağlanmıştır. Portalin tam karşısına düşen duvarda taş kabartmalı mihrap bulunur. Mihrap aşırı büyüklükte yapılmış olup mihrap nişi beş sıra bordür ile çevrilmiştir. İçte kalan üç sıra bordür boş bırakılmış, dışta yer alan birinci bordürde üst üste sıralanmış 8 köşeli yıldız geçmeler ve içteki yıldızların köşelerinde palmetler görülür. Bu yıldız sıralarını tam ortada düğüm şeklinde olan kabaralar birleştirir. Kabaralar geometrik geçme tezyinatlıdır. Mihrabın iç kısmı palmet, rumi, lotus ve kıvrık dal tezyinatı ile dekore edilmiştir. Mihrap hücresi mukarnas dolgudur. Kaynak: TC. Malatya Valiliği(2014), Malatya Kültür Envanteri, Malatya Ofis Matbaacılık Tic.Ltd.Şti.