Ahlak ve Yurttaşlık Eğitimi

AYE.2.1. ÜNİTE: BİREY VE AHLAK
Bu ünitede öğrencilerin ahlaki gelişiminde toplumun ve kültürün rolünü kavramaları, ahlaki ilkeler
oluşturabilmeleri, yaşamındaki olay ve durumları ahlaki ilkeler doğrultusunda değerlendirebilmeleri
beklenmektedir.
Kavramlar: ahlak, etik, edep, ahlaki ilke, ahlaki sorumluluk, ahlaki ölçüt, ahlaki karar alma
AYE.2.1.1. Güzel ahlakı temsil eden kişilere örnekler verir.
Güzel ahlakı ile bilinen (Hz. Yahya, Hz. Meryem, Hz. Muhammed (sav), Hz. Hatice, Abdullah b.
Amr (ra), Hoca Ahmet Yesevi, Yunus Emre, Fuzûlî, vb.) din, edebiyat ve kültürde öne çıkmış
isimlerden örneklere yer verilir.
AYE.2.1.2. Kendi yaşamındaki ahlaki davranışlarını açıklar.
Arkadaş ve rol model seçiminde dikkate alması gereken ilkelere (ahlaki davranışlar sergileyen
ve ahlaki davranışları teşvik eden kişiler olmasına dikkat etme gibi) değinilir.
AYE.2.1.3. Ahlaki ölçütlerle ilgili kavramları açıklar.
Hak, adalet, eşitlik, sorumluluk, barış, saygı, dayanışma, yardımlaşma gibi kavramlara yer
verilir.
AYE.2.1.4. Kendi davranışlarını ahlaki ölçütlere göre değerlendirir.
Başkalarının eşyasını izin alarak kullanma, diğer insanlar tarafından üretilen fikirleri kaynak
belirterek kullanma, dürüst olma, farklılıklara saygı duyma gibi durumlar ele alınır.
AYE.2.1.5. Yakın çevresindeki olay ve olguları ahlaki ölçütler doğrultusunda değerlendirir.
Aile, arkadaş, okul ortamlarındaki kişi ve/veya durumlar incelenir.

AYE.2.1.6. Güncel olayları ahlaki ölçütler doğrultusunda değerlendirir.
Sosyal, kültürel, ekonomik olaylar basılı ya da elektronik ortamlardan yararlanılarak ele alınır.
AYE.2.2. ÜNİTE: TOPLUM VE AHLAK
Bu ünitede öğrencilerin, toplumun ve kültürün kendi ahlaki gelişimlerindeki rolünü kavramaları,
değerler ile ahlak arasındaki ilişkiyi analiz edebilmeleri, ön yargı ve kalıp yargıları fark edebilmeleri,
kimlik ve kişiliğin toplumsal boyutlarını kavramaları beklenmektedir.
Kavramlar: ön yargı, kalıp yargı, ortak sorumluluk, ahlaki gelişim, ahlak kuralları
AYE.2.2.1. Ahlakın iyiliğe yönelik boyutunu açıklar.
Bireyin davranışlarında ahlakı ön plana almasının toplum açısından faydasına değinilir.
AYE.2.2.2. Günlük yaşamında karşılaştığı bir olayı ortak fayda temelinde tartışır.
AYE.2.2.3. Toplumsal sorunların çözümüne yönelik ahlaki sorumluluk içeren öneriler sunar.
a) Karar ve davranışlarımızın, topluma yönelik bir yükümlülük olduğu vurgulanır.
b) Güncel bir soruna öğrencilerin özgün çözüm önerileri sunmaları sağlanır. Bu önerilerin ahlaki
sorumluluk içeriyor olmasına dikkat edilir.
AYE.2.2.4. Ön yargı ve kalıp yargılarda toplumun rolünü analiz eder.
Farklı kişi ve gruplara karşı zaman zaman rastlanan kalıp yargı ve ön yargı örnekleri ahlaki
boyutuyla incelenirken millî ve dinî kaynaklardan örnekler verilir.
AYE.2.2.5. Farklı toplumlardaki insan davranışlarının ahlaki boyutlarını karşılaştırır.
a) Kültürel farklılıklardan kaynaklanan farklı ahlaki anlayışlara saygı duymanın önemi
vurgulanır.
b) Ahlakın evrensel boyutları yanında kültürden kültüre farklılık arz eden yönleri belirtilir.
c) Ahlaki değerlendirmelerin kültüre bağlı olarak değişiklik gösterebileceği üzerinde durulur.
Farklı toplumlarda yaşayan insanların ahlaki yargılarına yönelik örnekler verilir.
AYE.2.3. ÜNİTE: ORTAK YAŞAM
Bu ünitede öğrencilerin ortak yaşamanın gerektirdiği sorumlulukları kavramaları, bu sorumlulukları
yerine getirme sürecinde karar verme ve problem çözme becerilerini kullanmaları amaçlanmaktadır.
Kavramlar: ortak yaşam, ortak yaşam kural ve becerileri, israf, millî birlik, komşuluk ve imece
AYE.2.3.1. Ortak yaşamın ortaya çıkardığı gereksinimlere örnekler verir.
a) Eğitim, sağlık, çevre gibi konularda ortak faydaya yönelik faaliyet gösteren sivil toplum
kuruluşlarının olduğuna değinilir.
b) Toplumsal yardımlaşma ve dayanışmanın en güzel örneklerden biri olan imece geleneği
üzerinde durulur.
AYE.2.3.2. Devletin, ortak yaşam gereksinimlerini karşılamaya yönelik faaliyetlerini tartışır.
a) Barınma, eğitim, sağlık, güvenlik ihtiyaçları ile dinî, sosyal ve kültürel gereksinimler için
devlet tarafından yapılan hizmetler ele alınır.
b) Devletin sunduğu hizmetleri yerine getirebilmesi için yurttaşın vergi verme sorumluluğunu
yerine getirmesinin önemine vurgu yapılır.
c) Kamuya ait malların kullanılmasında israf niteliği taşıyan davranışlar sergilenmemesi
gerektiği üzerinde durulur ve emanet bilincine vurgu yapılır.
AYE.2.3.3. Yurttaşların topluma hizmet çalışmalarındaki yeri ve önemini yorumlar.

a) Ortak yaşama yönelik hizmetlerde ve problemlerin çözümünde tüm sorumluluğun devlete ait
olmadığı vurgulanır.
b) Aile fertleri ve arkadaşları ile topluma hizmet çalışmalarına yönelik iş birliği yapılması
gerektiği üzerinde durulur.
c) Yurttaşların üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmesine yönelik topluma hizmet
projelerine örnekler verilir.
AYE.2.3.4. Günlük yaşamındaki ortak yaşam problemlerine çözüm önerileri sunar.
AYE.2.4. ÜNİTE: EVRENSEL AHLAK
Bu ünitede öğrencilerin ahlakın evrensel boyutunun farkına varmaları, bilim, sanat ve sporda ahlaki
süreçleri analiz edebilmeleri, kalkınmada ahlakın rolünü değerlendirebilmeleri, insan hakları ile ahlak
arasındaki ilişkiyi kavramaları amaçlanmaktadır.
Kavramlar: evrensel ahlak, tüketim ahlakı, çevre ahlakı, dijital ahlak
AYE.2.4.1. Evrensel ahlak ilkelerini açıklar.
a) Kendine ve başkalarına zarar verecek davranışlardan kaçınma, ihtiyaç duyulduğunda
yardımcı olma, bireylere özgür düşünmelerini sağlayacak ortamlar sunma, adil olma ele
alınır.
b) İnsanlığın ortak yararına katkıda bulunma, dürüstlük, sadakat, kişilerin özel alanlarına
saygılı olma ve güvenilir olma gibi evrensel ahlak ilkeleri vurgulanır.
AYE.2.4.2. İnsan hakları ve ahlak ilişkisini yorumlar.
a) Ahlakın ve insan haklarının insana özgü olduğu vurgulanır.
b) Yaşama hakkı, düşünceyi açıklama özgürlüğü, yasalar önünde eşitlik, din ve vicdan
özgürlüğü, özel hayatın gizliliği gibi hakların tüm insanları koruyan ve kapsayan yönüne
değinilir.
c) Bilim ve sanat etkinliklerine katılım, çalışma ve eğitim haklarının insanlığın ortak refahı ve
mutluluğuna katkısı üzerinde durulur.
ç) İnsan haklarının, bireyleri gerçek ve sanal ortamlarda karşılaşabilecekleri her türlü olumsuz
durumlardan koruduğu vurgulanır.
AYE.2.4.3. Ahlakın sürdürülebilir yaşam açısından önemini tartışır.
a) Gelecek nesiller göz önünde bulundurularak kaynakların kullanımında israftan kaçınılması
gerektiğine vurgu yapılır.
b) Sürdürülebilir yaşamın ortak iyilik açısından önemi üzerinde durulur.
AYE.2.4.4. Gelecek nesillere yönelik sorumluluklarını değerlendirir.
a) Geri dönüşüm, enerjinin verimli kullanımı, ekolojik ayak izi (su, karbon vb.) üzerinde durulur.
b) Elektrik ve su tasarrufu, organik ürün kullanımı, bisiklet ve toplu taşıma kullanımı
sürdürülebilir yaşam açısından ele alınır.
AYE.2.4.5. Dijital ortamlardaki iletişimde ahlaki davranışları listeler.
a) Dijital dünyada ahlaki davranış biçimlerine uygun davranmanın önemine vurgu yapılır.
b) Dijital ortamlarda hakaret, sataşma, tehdit, alay etme, ifşa gibi davranışların siber zorbalık
olduğuna ve bu ortamlarda mahremiyete önem verilmesi gerektiğine değinilir.
c) Teknoloji bağımlığının yol açtığı sorunlar (dikkat dağınıklığı, görme sorunları, şiddet eğilimi
vb.) dile getirilir

AYE.2.5. ÜNİTE: YURTTAŞLIK
Bu ünitede öğrencilerin yurttaşlık ve farklı yurttaşlık türleri hakkında bilgi edinmeleri, yurttaşlığın
gelişim sürecini değerlendirmeleri, hak ve sorumluluklarını kavramaları amaçlanmaktadır.
Kavramlar: yurttaşlık, çevresel yurttaşlık, e-yurttaşlık, devlet
AYE.2.5.1. Demokrasi ve yurttaşlık arasındaki bağı fark eder.
a) Demokrasinin, yurttaşların kendi seçtikleri temsilciler aracılığıyla yönetilmesi olduğu
açıklanır.
b) Çoğunluğun kararının esas olduğu ancak yönetimde çoğunluğun dışında kalanların da
dikkate alınması gerektiği vurgulanır.
c) Özgürlük, eşitlik, adalet, hukukun üstünlüğü, güçler ayrılığı demokrasinin temel ilkeleri olarak
ele alınır.
AYE.2.5.2. Devlet ile yurttaş arasındaki ilişkiyi düzenleyen kuralları araştırır.
a) Anayasanın, devletin yönetim biçimini ve yurttaşların temel haklarının kullanım şeklini ele
aldığı üzerinde durulur.
b) Tüm yasaların anayasaya uygun olmasının gerekliliği vurgulanır.
AYE.2.5.3. Yurttaşlık sorumluluklarını yerine getirmeye istekli olur.
a) Kurallara uyma, aile, okul, arkadaş grubu gibi ortamlarda sorumluluklarını yerine getirmesi
gerektiği vurgulanır.
b) Sosyal sorumluluk projelerine aktif olarak katılımı teşvik edilir.
c) İçerisinde yer aldığı grup ve kurumların gelişimine yönelik fikirler üretmesi desteklenir.
AYE.2.5.4. Etkin bir yurttaş olarak toplumsal refaha katkı sağlar.
Toplumsal gereksinimlerin karşılanması ve sosyal problemlerin çözümüne yönelik öneriler
sunması sağlanır.
AYE.2.6. ÜNİTE: YURTTAŞ OLARAK BEN
Bu ünitede öğrencilerin yurttaş olarak kendilerinden beklenen kazanımların farkına varmaları, çeşitli
ortamlarda (aile, okul, fiziki ve sanal çevre) hak ve sorumluklarının gerekliliklerini yerine getirmeleri ve
gelecek nesillere yönelik üzerine düşenleri değerlendirmeleri ve yakın çevrelerindeki yetişkinlerde
farkındalık oluşturmaları amaçlanmaktadır.
Kavramlar: sivil toplum kuruluşu, aktif katılım, aktif yurttaşlık
AYE.2.6.1. Okul yaşamına etkin katılım sağlar.
Okul ve sınıf kurallarının belirlenmesi, ortak sorunların çözümüne yönelik öneriler sunulması,
ortak sorunların çözümüne yönelik çalışmalarda yer alma gibi örnekler üzerinde durulur.
AYE.2.6.2. Yakın çevresindeki ortak sorunların çözümünde kendi rolünü açıklar.
a) Haberleri takip etme, sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarına yardımcı olma vb. üzerinde
durulur.
b) Aile bireyleri ve arkadaşları ile sorunların çözümüne yönelik değerlendirmeler yapması
sağlanır.
AYE.2.6.3. Sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerini karşılaştırır.
a) Sivil toplum kuruluşlarının toplumsal sorunların çözümüne yönelik çalışmalar yaptığı
vurgulanır.
b) Toplumsal gereksinimlerin karşılanmasında sivil toplum kuruluşlarının rolüne değinilir.
c) Sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerinin benzer ve farklı yönleri üzerinde durulur.

ç) Sivil toplum kuruluşlarına tarihimizden ve günümüzden Ahilik, Hilfülfudul (Erdemliler
Topluluğu) gibi örnekler verilmesi sağlanır.
AYE.2.6.4. Yurttaşlıkla ilgili konular hakkında özgün bir metin yazar.
Yurttaşlık kapsamında güncel konulardan birini seçerek çevresinde farkındalık oluşturmaya
yönelik bir metin yazılması sağlanır.