9 Karahanlılar ve Gazneliler

Karahanlılar Döneminde;

İslamiyet resmî din, Türkçe resmî dil olarak benimsenmiş,

Kaşgarlı Mahmut, Divan-ü Lügati’t Türk adlı eserini yazmış,

Yusuf Has Hacip, Kutadgu Bilig adlı ese­rini Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a sunmuştur.

Bu bilgilere göre Karahanlılarla ilgili olarak varılabilecek ortak yargı aşağıdakilerden hangisidir?

“ Yönetici; akıllı, bilgili ve adil olmalıdır. Cesur ve tedbirli davranmalıdır. Halkını ve ülkesini koruyabilmesi için iyi, merhametli, gözü tok, sabırlı, alçak gönüllü, şefkatli,

sakin tabiatlı ve yumuşak huylu olmalıdır. Yönetici adaletle iş görmelidir.”

“Kutadgu Bilig” adlı eserinde, hükümdara bu şekilde öğüt veren Türk büyüğü, aşağıdakilerden hangisidir?

Gazneli Mahmut kuzey Hindistan’ı ele geçirerek burada İslamiyetin yayılmasını sağlamış, Abbasi halifesine yardım ederek onu baskı ve zordan kurtarmıştır. Abbasi Halifesi de bu faaliyetlerinden dolayı Gazneli Mahmut’a  “Sultan” ünvanını vermiştir

 Aşağıdaki bilgilerden hangisi bu parçadan çıkarılacak bir sonuç değildir?

Yusuf Has Hacip yazmış olduğu kitabına, “okuyana mutluluk versin, doğru yolu bulsun” diye Kutadgu Bilig adını vermiştir

Buna göre Yusuf Has Hacip’in bu şekilde davranmasının amacı aşağıdakilerden hangisi olabilir?

Karahanlılar Devleti İslamiyet'i kabul etmelerine rağmen; Türkçeyi her alanda kullanmışlar, ülkeyi eski Türk geleneklerine göre yönetmişlerdir.

Bu durum;

I. Türk kültüründen kopmadıkları

II. Milli benliklerine sahip çıkmadıkları

III. İslamiyet'i tam olarak kabul etmedikleri

yargılarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir?

 

İlk Müslüman Türk Devletlerinden olan Karahanlıların, başta Türkçeyi resmi dil olarak sürdürmeleri olmak üzere geleneksel değerlerinin büyük bir bölümüne bağlı kalmaları aşağıdakilerden hangisine yönelik politikadır?

 

      Giderini gelirine göre ayarla.

      Ağzından yalan söz çıkarma; yalan söz ile insan kendi itibarını düşürür.

      Mal seni kullanacağına sen onu kullan.

      Tuzu ekmeği bol tut, başkalarına ikram et.

.Yusuf Has Hacib'in Kutadgu Bilig adlı eserindeki bu öğütlerine dayanarak aşağıdakilerden hangisini ilişkilendiremeyiz?

 

Divanü Lügati't Türk'te Türk dilinin: grameri, ya­nında, Türk yer adları, Türk damgaları ve Türk toplulukları: hakkında bilgiler yer almaktadır.

Buna göre Divanü Lügati't Türk ile ilgli olarak;

I. Türk kültür tarihine ışık tutabileceği

II. Türk dili ile ilgili çalış malara kaynaklık edebi­leceği

III. Türklerin kurduğu devletler hakkında bilgi edinilebileceği

gibi yargılardan hangileri söylenebilir?

 

Türk - İslam dünyasında ilk yazılı eser Karahanlılar döneminde ortaya çıkmıştır. Kaşgarlı Mahmut Divan-ı Lügat'it Türk adlı eseri, Ahmet Yesevi'de Divan-ı Hikmet'i yazmıştır.

Buna göre aşağıdaki sorulardan hangi­sinin cevabına ulaşamayız?

 

Karahanlı hükümdarı Yusuf Kadir Han, eski Türk geleneklerine uyarak ölmeden önce ülkeyi onbir oğlu arasında paylaştırmıştır.

Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?

 

Gazneliler güçlü ordularıyla geniş toprakları fethetti ve düzenli bir şekilde yönetti. Çin'den Hindistan ve Avrupa'ya kadar uzanan bölgeler arasındaki ticaret Gazneliler Devleti ve halkı için büyük kazanç getiriyordu.

Bu bilgiye bakılarak, Gazneliler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

 

10. yüzyıla kadar Türk devletlerinde hükümdarlar daha çok Han, Hakan ve Kağan unvanlarını kullanırlarken bu yüzyıldan itibaren çoğunlukla "Sultan" şeklinde kullanılmaya başladılar.

Bu durumun ortaya çıkmasında;

I.  Milli benliği korumak düşüncesi

II. Türklerin İslamiyet'i kabul etmesi

III.Devlet yönetiminde geleneksel değerlere geri dönülmesi

gelişmelerinden hangilerinin etkisinden söz edilebilir?

 

Gazneliler, genişleme ve cihat anlayışı doğrultusunda Hindistan'a yönelmişler ve bunun sonucunda 17 sefer yaparak İslamiyet'i Hindistan'da yaymışlardır.

Buna göre;

I.  Gaznelilerin, Türk Dünyası'na hakim oldukları

II. Gaznelilerin, halifeliği ele geçirdikleri

III.Gaznelilerin, İslamiyet'i yayma politikasında başarılı oldukları

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

 

İslamiyet’i kabul eden Türkler; Kuran'ı öğrenmek için Arapça’yı ve hakimiyeti altına aldıkları İran bölgesindeki halka yakın olmak için Farsça’yı kullanmaya başlamıştır,

Aşağıdakilerden hangisi, bu durumun sonuçlarından biri değildir?

 

Gazneliler döneminde;

-Bilim adamlarına devletten maaş bağlanması

-Bilim adamlarına uygun çalışma ortamı hazırlanması

-Gazne sarayında  bir çok bilim adamının yaşaması

aşağıdakilerden hangisine yöneliktir?

 

Kutadgu Bilig'de "Türk insanı kılıç ve kalemi birlikte düşü­nen bir millettir. Kılıç memleketi zapdeder, kalem ise mem­leketi tanzim eder, düzenler" sözleriyle Yusuf Has Hacip Türk insanın güzel bir yönüne vurgu yapmıştır.

 Aşağıda verilen uygulamalardan hangisi Yusuf Has Hacip’in bu düşüncesini destekler?

 

İlk Müslüman Türk devleti Karahanlılar olmasına rağmen, Arap etkilerinin görüldüğü ilk devlet Gaznelilerdir.

Buna göre;

I. Hindistan'a 17 sefer düzenlenmesi

II. Resmi ve bilim dillerinin Arapça olması

III. Abbasi Halifesine bağlı kalınması

yargılarından hangileri Arap etkilerinin Gaznelilere olan etkilerine kanıt niteliği taşımaktadır?

 

Karahanlılar Devleti'nde;

-Hükümdarlar Türkçe isim kullanmış

-Türkçe resmi dil ilan edilmiş

-Ülke ikili sistemle yönetilmiştir.

Bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisine kanıttır?

 

İlk Türk-İslam devletlerinden biri olan Karahanlılarda görülen bazı uygulamalar şunlardır:

— Ülkeyi yönetme hakkının hükümdar ve ailesine ait olduğu (kut) anlayışı devam etmektedir.

— Hatunların kendilerine ait divanı ve görevlileri vardır.

Bu uygulamalar birlikte düşünüldüğünde aşağıdakilerden hangisi savunulabilir?

 

Ben, Gazneli Mahmut. Devletim en par­lak devrini benim zamanımda yaşadı. Devletimizin merkezi İran'dır. Hindistan'a düzenlemiş olduğum 17 seferle ülkemin sınırlarını genişlettim

Buna göre Gaznelilerde resmî dilin Farsça ol­ması, aşağıda verilenlerden hangisi ile açıkla­nabilir?