Evde sağlıklı dijital alışkanlıklar geliştirmenin 10 yolu

Dijital çağda çocuk yetiştirmek kolay değil. Ailelerin hızla değişen teknolojilere ayak uydurması ve bunlarla birlikte gelen riskler ve fırsatlar arasında denge kurması çok zor olabiliyor. Dijital ebeveynlik uzmanı Dr. Jacqueline Nesi ile görüşerek ona ailelerin sağlıklı teknolojik alışkanlıklar geliştirmek için neler yapabileceklerini sorduk.

Teknolojinin aile hayatınızdaki rolü hakkında çocuklarınızla erkenden ve sık sık iletişim kurun.

Dijital teknolojiyle büyüyen günümüz çocukları için sağlıklı dijital alışkanlıklar geliştirme her zamankinden çok daha önemli. Çocuklarınızın evde bu alışkanlıkları oluşturması için yapılması gerekenler listesi.

1. Çocuklarınıza sorular sorun: Çocuklarınıza hem katıldıkları aktiviteler hakkında hem de kullandıkları teknolojik cihazlar hakkında soru sorabilirsiniz. Onların neleri sevdiğini, neleri sevmediğini, teknolojik cihazları ne sıklıkla ve ne için kullandıklarını öğrenmeye çalışın.

2. Çocuklarınızla teknoloji kullanımının risklerini tartışın: Çocuklarınızın teknoloji kullanımıyla ilgili endişeleriniz varsa, onlarla bu endişelerinizi paylaşın ve onlara karşı dürüst olun. Teknolojik cihazların onların farklı aktivitelerde bulunmasını engellediğini düşünüyor olabilirsiniz ya da internette görebilecekleri ve yapabilecekleri şeyler sizi endişelendiriyor olabilir.

Çocuklarınıza çevrimiçi ortamda herhangi bir sorunla karşılaştıkları takdirde, doğrudan size gelmelerini açıkça (ve sık sık!) söyleyin. Örneğin şöyle bir şey diyebilirsiniz: “İnternette karşılaştığın bazı durumlarla nasıl başa çıkacağını bilemeyebilirsin. İnternette üzücü veya kafanı karıştıran şeylerle de karşılaşabilirsin.  Böyle bir durumla karşılaşırsan bu konuda benimle konuşmanı isterim, böylece bunlarla nasıl başa çıkabileceğimize birlikte karar verebiliriz.”

Çocuklarımız bize bir sorunla geldiğinde, onlara nasıl bir tepki verdiğimize dikkat etmeliyiz. Çocuklarımızın dijital ortamda karşılaştığı olumsuz bir şeyi bizimle paylaşması, bir ebeveyn olarak bizim için şaşırtıcı ve hatta korkutucu olabilir. Hemen duruma müdahale edip onlara yaptıklarının yanlış olduğunu söyleme ihtiyacı duyabiliriz ya da onları korumak için cihazı ellerinden almak isteyebiliriz. Öte yandan, böyle bir durumda, ilk başta verilecek en doğru tepki, ona şöyle söylemektir: “Bunu benimle paylaştığın için sana çok teşekkür ederim”. Böyle bir cevap, çocuğunuzun bir dahaki sefere zorluklarla karşılaştığında size gelme ihtimalini arttıracaktır.

3. Aşırı teknoloji kullanımının altında yatabilecek sorunlara dikkat edin: Her şeyin suçunu teknolojiye yüklememek gerekir. Bazen çocukların teknolojiyi aşırı kullanmasının altında yatan başka nedenler olabilir. Örneğin, bir ergen, sosyal medyada aşırı derecede fazla vakit geçiriyorsa, hayatında neler olup bittiği hakkında onunla konuşabilirsiniz. Sosyal medyada çok fazla vakit geçirmesinin nedeni, insanların onun hakkında ne düşündüğü hakkında endişelenmesi olabilir ya da çocuğunuz, okulda veya akranlarının yanında özgüven eksikliği yaşıyor olabilir.

Aileniz için anlamlı olan sınırlar belirleyin.

4. “Evet” ve “hayır” kuralları belirleyin: “Evet kuralları” çocuklarınızın yapabileceği şeylerdir. Onlardan internette nasıl davranmalarını istiyorsunuz? İyi bir dijital vatandaş olmak ne anlama gelir? Ailenizde “sağlıklı” teknoloji davranışı nedir?  Diğer yandan “hayır” kuralları, onlardan yapmalarını istemediğiniz şeylerdir (diğerlerine zorbalık yapmak gibi) ya da güvenlik nedeniyle internette yapmamaları gereken şeylerdir (kişisel bilgiler vermek gibi).

Çocuklarınıza hata yapmanın normal bir şey olduğunu söyleyin çünkü onlar halen öğreniyorlar ve nasıl iyi bir dijital vatandaş olacaklarını anlamaya çalışıyorlar. Çocuğunuzun yaşadığı herhangi bir sorunu sizinle dürüst bir şekilde paylaşabileceğini bilmesi büyük bir önem taşır. Bu nedenle, sizinle bir sıkıntısını dürüstçe paylaştığında “başının belaya girmeyeceğini” bilmesini sağlayın.

5. Teknoloji kullanımına sınırlamalar getirin: Ailenizin teknolojik cihazları kullanmayacağı yerler belirleyin veya günün hangi saatlerinde teknolojik cihazların kullanılmayacağını belirleyerek teknoloji kullanımına sınırlamalar getirin. Teknolojisiz zamanlarda telefonlarınızı bırakacağınız bir alan da oluşturabilirsiniz. Gece  yatak odasında telefon kullanımına sınırlama getirmek veya telefonları dışarıda bırakmak da faydalı olabilir. Uyku çok önemlidir ve teknolojik cihazlar uykunuzu almanızı engelleyebilir.

6. İçerikle ilgili beklentilerinizi netleştirin:  Çocuğunuzun internette erişebildiği içeriğin, yaşına ve gelişim düzeyine uygun olduğundan emin olmanız büyük bir önem taşır. Küçük yaştaki çocuklardan ve ergenlerden yeni uygulamalar indirmeden ya da yeni platformlara katılmadan önce sizden izin almalarını isteyin. Varsa uygun ebeveyn kontrol yöntemlerini kullanma seçeneğini de göz önünde bulundurabilirsiniz. Örneğin ekran süresini sınırlama, uygulama içinde satın alımları kısıtlama, içerik filtreleri gibi yöntemlere başvurabilirsiniz.

Çocukların cihaz kullanımına dikkat edin.

7. Teknolojiyi birlikte keşfedin: Çocuğunuz hangi yaşta olursa olsun teknolojik cihazları onunla birlikte kullanabilir ya da içeriği birlikte gözden geçirebilirsiniz. Örneğin birlikte bir video izleyip o video hakkında konuşabilirsiniz. Çocuğunuz daha büyük bir yaştaysa, ondan internette neler yaptığını sizinle paylaşmasını isteyebilirsiniz. Örneğin hangi konulara ilgi duyduğu ve hangi uygulamaları kullandığı hakkında onunla sohbet edebilirsiniz.

8. Ne zaman geri adım atacağınızı bilin: Bazı durumlarda çocuğunuzun telefonda ne yaptığını izlemek isteyebilirsiniz, ama bunu yapacağınızı ona önceden söylemeniz gerekir. Bu, özellikle de küçük yaştaki çocuklar ya da yeni bir cihazı (örneğin bir telefonu) ilk kez kullanacak çocuklar için önemlidir. Çocuklar büyüdükçe ve cihazlara alıştıkça, onlara yaşlarına ve gelişim düzeylerine göre daha fazla özgürlük verin. Bununla birlikte, internette genel olarak neler yaptıklarından her zaman haberdar olmakta fayda vardır.

Sağlıklı davranışlarınızla çocuklarınıza örnek olun.

9. Bir ekip olarak hareket edin:  Anne babalar olarak kendi cihazlarımızı nasıl (ve ne sıklıkla) kullandığımızın farkında olmamız önem taşır ve bunu yapmak güçtür! Öte yandan, çocuklarınızın sağlıklı alışkanlıklar geliştirmesine ve sınırlar koymasına yardım etmek için onlara örnek olun ve onlarla birlikte bir ekip olarak hareket edin. Bir ekip olarak hareket etmek, ailelerin çocuklarla sık sık yaşadığı “sen-ben” çekişmesinin dışına çıkmanızı sağlar. Teknolojilerin getirdiği güçlüklerin karşısında aile olarak “biz” dinamiği yaratmanız için iyi bir fırsat sağlar.

10. Bir eğlenceye dönüştürün! Çocuklarınızla oyun oynamak ve eğlenceli vakit geçirmek için teknolojiden faydalanabilirsiniz. Örneğin onlarla birlikte bir uygulama kullanabilir ya da bir oyun oynayabilirsiniz. Oyun fikirleriyle ilgili videolar araştırabilir ya da birlikte ilgi alanlarınızı keşfedebilirsiniz. Yemek yapmaktan spor ve müziğe kadar çeşitli hobilerinizi geliştirebilirsiniz.