Kelime İlişkilendirme Testi
5.3.1. Kelime İlişkilendirme Testi
Kelime ilişkilendirme testleri öğrencilerin bilişsel yapısını ve bu yapıdaki kavramlar arasındaki bağları, belir- lenen bir kavramla ilgili kavrama ve algılamalarının ne düzeyde olduğunu, uzun dönemli hafızadaki kavram- lar arasındaki ilişkilerin yeterli olup olmadığını tespit etmeye yarayan alternatif ölçme araçlarından biridir. Öğrencilerin bilişsel yapısının ortaya çıkarılmasının yanında kavram yanılgılarını tespit etmede ve kavramsal değişimleri ortaya koymada etkili bir yöntem olarak kullanılmaktadır.
Hem ölçme ve değerlendirme hem de tanı amaçlı kullanılabilen kelime ilişkilendirme testlerinin en büyük avantajı hazırlanmasının kolay olması ve kısa bir zaman diliminde (yaklaşık 5-10 dakika) uygulanabilmesidir. Ayrıca bireysel uygulanabileceği gibi büyük gruplara da kolaylıkla uygulanabilir. Tüm derslerde kullanılabil- me esnekliği vardır.
Öğrencinin bilişsel yapısındaki kavramlar arasında var olan ilişkileri ortaya koymayı, öğrencinin ne bildiği ve ne öğrendiği arasındaki farkın görülmesini sağlar. Kelime ilişkilendirme testleriyle öğretmen sınıftaki bü- tün öğrencilerden verilen bir kavram çifti arasındaki bağlantılarla bir cümle kurmalarını isteyebilir, yazılan cümleler sınıfta tartışılıp karşılaştırılabilir. Öğrencilerin gördükleri bağlantıları onlara sürekli hatırlatmada ve konularda bağlantıları arayıp bulmada faydalı bir ölçme ve değerlendirme tekniğidir.
5.3.1.1. Hazırlanmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kelime ilişkilendirme testleri ölçme değerlendirme amaçlı kullanılırken dikkat edilmesi gereken önemli durum cevapların farklı cevaplara göre duyarlı olmasıdır. Anahtar kelimenin farklı bir önsöz, farklı bir şekilde veril- mesi veya cevap kâğıtlarının farklı bir şekilde düzenlenmesi öğrencilerin yazdıkları cevapları değiştirebilir. İşlemin ayrıntılarını belirlerken, öğretmen testin amacını ve öğrencilerin kelimeleri ilişkilendirme işlemine aşinalıklarını dikkate almalıdır. İşleme alışık olan öğrencilerin ayrıntılara daha fazla önem verdikleri unutulma- malıdır. Öğrenciler testte cevaplar için kendi standart işlemlerini geliştirirler; ancak başlangıçta belirli noktaları vurgulamak onların cevaplarını etkileyebilecektir.
Kelime ilişkilendirme testinde öğrencinin zincirleme cevap riskini önlemek için anahtar kavramlar alt alta yaklaşık 10 defa yazılmalıdır. Her kelime yazımında anahtar kavrama tekrar dönülmemesi öğrencinin anahtar kavram yerine cevap olarak yazdığı kelimenin aklına getirdiği kelimeleri yazma eğiliminde olabilir.
Kelime ilişkilendirme testi kavramlar arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak için yeterli olmakla birlikte bu ilişki- nin nasıl olduğunu tam olarak ortaya koyamayabilir. Bu duruma engel olmak için, öğrencilerin kelime ilişki- lendirme testini tamamlamalarından hemen sonra, anahtar kavram ile ilgili bir de cümle kurmaları istenebilir. Aynı zamanda bu cümlelerin bilişsel algı ve aralarındaki ilişkileri değerlendirmek amacıyla kullanılabilir.
5.3.1.1. Kelime İlişkilendirme Testinin Uygulanmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Herhangi bir konu ile ilgili önemli görülen 5-10 arasında değişen sayıda anahtar kavram seçilir. Her kavram bir sayfaya gelecek şekilde düzenleme yapılır. Yönergeyle birlikte diğer bölümlerde anahtar kavramlar veri- lir. Öğrenci bu teknikte, belli bir süre içerisinde (genellikle 30 saniye) herhangi bir konu ile ilgili verilen bir anahtar kavramın çağrıştırdığı kelimeleri yanıt olarak verir. Öğrencinin uzun dönemli hafızasından herhangi bir anahtar kavrama verdiği sıralı cevabın bilişsel yapıdaki kavramlar arasında bağlantıları ortaya koyduğu ve anlamsal yakınlığı gösterdiği varsayılır. Anlamsal yakınlık veya anlamsal mesafe etkisine göre anlamsal bel- lekte iki kavram birbirine mesafe açısından ne kadar yakın ise o kadar sıkı ilişkidedir. Hatırlama esnasında da zihinsel araştırma daha çabuk olacağından her iki kavramla ilgili cevap daha hızlı olacaktır.
Sorunun Puanlaması: Kelime ilişkilendirme; öğrencilerin cevapları, cevaplarının sayısı, niteliği ve iki farklı kelime grubunun birbirleriyle ilişkilendirilmesi gibi özellikler dikkate alınarak puanlanır. Anahtar kavramlar için verilen her geçerli cevaba 1 puan verilebilir. Öğrencinin cevaplarda verdiği kelimelerin sayısı ne kadar çok ve bu kelimeler anahtar kelimeyle ne kadar ilişkili ise anlaması o kadar iyidir denilebilir. Cevapların niteliği ve iki farklı kelime grubunun ilişkilendirilme kalitesi ise cevapların sayısından çok daha önemlidir ve anlamanın daha iyi olduğunu göstermektedir