5. Sınıf Sosyal Bilgiler 1. Öğrenme Alanı
1. ÖĞRENME ALANI: BİRLİKTE YAŞAMAK
| Ders Saati | 16 |
| Alan Becerileri | SBAB5. Sosyal Katılım (SB.5.1.3) |
| Kavramsal Beceriler | KB2.4. Çözümleme (SB.5.1.1)
KB2.14. Yorumlama (SB.5.1.2) |
| Eğilimler | E2.1. Empati, E2.2. Sorumluluk, E2.3. Girişkenlik, E3.3. Yaratıcılık, E3.11. Özgün Düşünme |
| Programlar Arası Bileşenler | |
|---|---|
| Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerileri | SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.2. Esneklik, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme |
| Değerler | D3. Çalışkanlık, D15. Sevgi, D16. Sorumluluk, D.19 Vatanseverlik, D20. Yardımseverlik |
| Okuryazarlık Becerileri | OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı, OB6. Vatandaşlık Okuryazarlığ |
| Disiplinler Arası İlişkiler | Görsel Sanatlar, Bilişim Teknolojileri ve Yazılım, Türkçe |
| Beceriler Arası İlişkiler | KB2.5. Sınıflama, KB2.7. Karşılaştırma |
| Öğrenme Çıktıları ve Süreç Bileşenleri | SB.5.1.1. Dâhil olduğu gruplar ve bu gruplardaki rolleri arasındaki ilişkileri çözümleyebilme a) Dâhil olduğu grupları ve bu gruplardaki rollerini belirler. b) Dâhil olduğu gruplar ile bu gruplardaki rolleri arasındaki ilişkileri belirler. SB.5.1.2. Kültürel özelliklere saygı duymanın birlikte yaşamaya etkisini yorumlayabilme SB.5.1.3. Toplumsal birliği sürdürmeye yönelik yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerine katkı sağlayabilme |
| İçerik Çerçevesi | Gruplar ve Roller Kültürel Özelliklere Saygı ve Birlikte Yaşama Kültürü Yardımlaşma ve Dayanışma Faaliyetlerinin Toplumsal Birliğe Etkisi |
| Anahtar Kavramlar | birlik ve beraberlik, dayanışma, grup, hak, kültür, rol, saygı, sorumluluk, STK, yardımlaşma |
| Öğrenme Kanıtları (Ölçme ve Değerlendirme) | Bu öğrenme alanında yer alan öğrenme çıktıları; karşılaştırma tablosu, gözlem formu, derecelendirme ölçeği, kontrol listesi, anekdot kaydı, analitik dereceli puanlama anahtarı, çalışma yaprakları ve performans görevi ile değerlendirilebilir. Performans görevi: Sosyal sorumluluk projesi gerçekleştirme ve bu süreç sonunda broşürler ve videoların oluşturulmasına yönelik görevdir. |
| Öğrenme-Öğretme Yaşantıları | |
| Temel Kabuller | Öğrencilerin grup çalışması, rol, iletişim, iş birliği, hak, sorumluluk, kültür, yardımlaşma ve dayanışma kavramlarına ait temel bilgilere sahip olduğu kabul edilmektedir. |
| Ön Değerlendirme Süreci | Öğrencilere grup ve rol kavramına ilişkin açık uçlu sorular sorulur. Kültür kavramı ile çağrışım yapan kelimelere örnekler vermeleri istenir. Yardımlaşma ve dayanışma kavramlarına ilişkin açık uçlu sorular sorulur. |
| Köprü Kurma | Öğrencilere ilkokulda hangi gruplara dâhil oldukları ve bu gruplardaki rollerinin ne olduğu sorulur.
Yakın çevrelerinde kendi kültüründen farklı bir dil, kıyafet, yemek, kutlama töreni gibi kültürel ögelere sahip olan insanlar veya toplumlar ile karşılaşabileceği ifade edilir. Varsa buna dair örnekler vermeleri istenir. Bu kültürel özelliklere ilişkin neler düşündükleri ve hissettikleri sorulur. Öğrencilerden yakın çevrelerinde gözlemledikleri toplumsal yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerine örnekler vermeleri istenir. Kendi okullarında düzenlenebilecek bir yardım kampanyasının amacının ve toplumsal faydalarının neler olabileceği sorulur. |
| Öğrenme-Öğretme Uygulamaları | SB.5.1.1 Öğrencilerden yakın çevrede, okulda ve sınıfta dâhil oldukları grupları belirlemeleri istenir. Her öğrencinin bu gruplardaki rollerini yazılı olarak listelemeleri sağlanır. Öğrencinin ortaokula başlamasıyla burada yer alabileceği gruplardaki değişimlere ve bu gruplardaki rollerine de vurgu yapılır.Listede yer alan gruplardaki rolleri ile bu rollerin getirdiği hak ve sorumlulukları tartışmaları sağlanır. Bu süreçte akvaryum ve küçük grup tartışma teknikleri kullanılabilir. Dâhil oldukları gruplardaki rollere ilişkin hak ve sorumlulukların benzerlik-farklılık açısından karşılaştırılması sağlanır (SDB2.3). Elde edilen bilgiler, karşılaştırma tablosuna kaydedilir (KB2.7, OB1). Sınıftaki öğrenciler; aile, komşuluk, arkadaş, okul ve sosyal sorumluluk grupları olmak üzere beş gruba ayrılır. Aile grubunda çocuk rolü ile beraber kardeş, abla ya da ağabey; komşuluk grubunda arkadaş, oyun arkadaşı, komşusuna yardım eden çocuk; arkadaş grubunda arkadaş, lider, ara bulucu; okul grubunda akran öğretiminde öğretici, sınıf başkanı, nöbetçi; sosyal sorumluluk gruplarında gönüllü, yönetici, kampanya sorumlusu rollerine ilişkin daha önceden hazırlanmış rol kartları gruplara dağıtılır. Grup çalışması yoluyla (SDB2.1) dâhil olunan gruplardaki rollere ilişkin canlandırmalar yapılır (E2.1, E2.2, E2.3). Canlandırma sonrası gruplarda üstlenilen roller ile hak ve sorumluluklara ait duygu ve düşünceler ifade edilir (SDB2.3). Canlandırma süreci; gözlem formu, derecelendirme ölçeği veya kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir. Canlandırma sonunda öğrenciler dâhil olunan gruplar ile bu gruplardaki rolleri arasındaki ilişkiyi yazılı, sözlü veya görsel olarak ifade eder. Süreç içerisinde sorumluluk değeri üzerinde durularak öğrencilere görev bilinci kazandıracak çalışmalar yaptırılır (D16.3).SB.5.1.2 Öğrencilere ülkemizin, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’nin ve farklı ülkelerin kültürel özelliklerine ilişkin yazılı ve görsel kaynaklar sunulur (OB1, OB4). Dijital kaynaklardan da yararlanılabilir (OB2). Sunulan kaynaklar üzerinden kendi kültürümüze ve farklı kültürlere ait sanat, müzik, yemek, giyim, kutlama, gelenek ve göreneklere yönelik özellikler öğrenciler tarafından incelenir. Belirlenen kültürel ögeler sınıflandırma tablosuna kaydedilir (KB2.5). Ülkemizin, KKTC’nin ve farklı ülkelerin kültürel özellikleri, benzerlik ve farklılık açısından karşılaştırılır (KB2.7). Bu bağlamda KKTC ile aramızdaki benzerlikler, tarihi ve kültürel bağlar açısından ele alınır. Örnek olaylar üzerinden farklı kültürel özelliklere sahip insanların bir araya gelmesini gerektiren durumlar sorgulanır (SDB2.3). Öğrenciler, her grupta eşit sayıda öğrenci olacak şekilde gruplara ayrılır ve bu gruplara örnek olaylardan hareketle benzer durumları içeren senaryolar verilir. Öğrencilerden senaryolardaki durumu el kuklaları ile canlandırmaları istenir. Bu süreçte ipli kukla, siyah gölge oyunu ya da tiyatro kuklası tekniklerinden de yararlanılabilir (E2.1, E2.2, E2.3, SDB2.2). Canlandırılan durumlardan hareketle kültürel özelliklere saygı duymanın önemini ve insanları farklılıklarıyla kabul etmenin gerekliliği ortaya konulur (D15.1). Gruplardan kültürel özelliklere saygı duymanın birlikte yaşamaya etkisine yönelik yazılı, görsel veya dijital ürünler ortaya koymaları istenir. Sürecin tamamında elde edilen bilgilerden ve farkındalıklardan yola çıkarak kültürel özelliklere saygı duymanın birlikte yaşamaya etkisi öğrenciler tarafından açıklanır (SDB3.3). Sürecin değerlendirilmesinde çalışma yaprağı kullanılır. Süreç içerisinde vatanseverlik değeri bağlamında kültürel mirasın tanınması ve gelecek nesillere aktarılmasının önemi üzerinde durulur (D19.3). Ayrıca farklı toplumların kültürlerine saygılı olmanın gereği ve öneminin de farkına varır (OB6). SB.5.1.3 Toplumsal birliği sürdürmeye yönelik yardımlaşma ve dayanışmayı desteklemek amacıyla performans görevi kapsamında sosyal sorumluluk projesi hazırlamak için sınıftaki öğrenciler gruplara ayrılır (SDB2.2). Oluşturulan gruplarda, yapılacak sosyal sorumluluk projesi ile ilgili görev paylaşımı yapılır. Her gruba ayrı bir görev düşecek şekilde “yönetici, ihtiyaç saptama, kaynak belirleyici, kampanya sorumlusu, faaliyet yürütücüleri” olmak üzere grupların belirlenen görevlerden birini seçmeleri sağlanır (SDB2.2). MEB’e bağlı kurum ve kuruluşlar tarafından yapılmış örnek projeler incelenir. Bu incelemelerden, kendi deneyimlerinden ve yakın çevresinden edindiği bilgilerden yola çıkarak öğrencilerden çocuklar, yaşlılar veya okullara yönelik sosyal sorumluluk proje fikirleri üretmeleri istenir (E3.3, E3.11, SDB3.2). Ortaya çıkan fikirler sınıf içerisinde müzakere edilir (SDB2.2). Üretilen fikirlerin güçlü ve zayıf yönleri “Güçlü ve Zayıf Yönler” tablosu doldurularak belirlenir. Fikirlerin zayıf yönlerini güçlendirmek için grup üyeleri tarafından alternatif çözümler geliştirilir. Müzakere sürecinin değerlendirilmesinde gözlem formu, kontrol listesi, anekdot kaydı gibi araçlar kullanılabilir. Süreç içerisinde oluşturulan gruplar ve grupların görevleri dikkate alınarak ortaya çıkan fikirlerden biri sınıfın ortak kararıyla seçilir ve uygulanmak üzere tasarıya dönüştürülür. Gruplar tarafından süreçte aldıkları görevler yerine getirilerek veli ve okul idaresi gözetiminde tasarı bir sosyal sorumluluk projesi olarak eyleme dönüştürülür (OB6, E2.2, E2.3). Yapılan proje ile sorumluluk değeri vurgulanarak topluma karşı görevleri yerine getirmenin önemi üzerinde de durulur (D16.2). Grupların çalışma süreçlerini yansıtan ve faaliyetlerini tanıtan broşürler, sürece dair videolar okul içerisinde paylaşılır. Sınıfta sosyal medya panosu oluşturulur (E3.3, E3.11). Yapılan çalışmalar esnasında yardımseverlik değeri vurgulanarak dayanışmanın, fedakârlık yapmanın ve iyiliksever olmanın önemi açıklanır (D20.3). Çalışmalar okul gazetesi veya yerel medyada yayımlanır. Proje süreci, analitik dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir. |
| Farklılaştırma | |
| Zenginleştirme | Öğrencilerden farklı ülkelerdeki akranlarının yakın çevrelerinde, okullarında ve sınıflarında dâhil oldukları gruplar ve bu gruplardaki rollerine ilişkin bilgi toplanması istenebilir. Kendi dâhil olduğu gruplar ve rolleri, diğer ülkelerdeki grup ve roller ile karşılaştırabilir. Elde edilen bilgilerden yola çıkılarak dâhil olmak istenen özgün bir grup fikri oluşturulabilir.
Merak edilen bir ülkenin kültürel özelliklerine yönelik yapılacak araştırma sonucunda ulaşılan görsellerle bir kolaj çalışması hazırlanabilir. Hazırlanan kolaj çalışmaları okul sergisi ile sunulabilir. Toplumsal birliği sürdürmek amacıyla yardımlaşma ve dayanışmaya yönelik bir öneri uygulanmak üzere ilgili kurum, kuruluş veya STK’ye sunulabilir. |
| Destekleme | Öğrencilerden dâhil olunan gruplar ve bu gruplardaki rollerin listelenmesi istenebilir. Görseller ya da yazılı ifadelerden yola çıkılarak grup ve rol kavramlarının eşleştirilmesi istenebilir. Kısa cevaplı sorular veya eşleştirme kartları aracılığıyla rollerinin ve sorumluluklarının bulunması sağlanabilir. Öğrencilerden dâhil oldukları gruplarda kendilerine verilen rollere ilişkin canlandırmalar yapmaları istenebilir.
Günlük yaşamda karşılaşılan farklı kültürel ögelere örnekler verilebilir. Görseller üzerinden kültürel ögelerin sınıflandırılması istenebilir. STK’lerin çalışma alanlarını bulmaya yönelik görsel eşleştirme etkinlikleri yapılabilir. |
| Öğretmen Yansıtmaları | Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz. |